گیاهان دارویی

گیاهان دارویی گیاهانی هستند که یک یا برخی از اندام‌های آنها حاوی ماده مؤثره‌است. این ماده که کمتر از۱٪ وزن خشک گیاه را تشکیل می‌دهد، دارای خواص دارویی مؤثر بر موجودات زنده‌است. همچنین کاشت، داشت و برداشت این گیاهان به منظور استفاده از ماده موثره آنها انجام می‌گیرد.

امروزه اهمیت گیاهان دارویی و طب ایرانی و شناساندن نقش حیاتی آن در پیشبرد اهداف ملی، منطقه ای و جهانی برای تحقق سلامت و نشاط جوامه، خود کفایی دارویی، ایجاد اشتغال، توسعه اقتصادی، امنیت غذایی و حفظ ذخایر ژنتیکی و حضور فعال در بازار های جهانی بر کسی پوشیده نیست. میلیونها نفر از مردم جهان در زمینه کشت، برداشت فرآوری و سایر جنبه های گیاهان دارویی فعالیت دارند. حجم تجارت جهانی گیاهان دارویی و فرآورده های آن به 100 میلیارد دلار در سال رسیده است براساس آمار سازمان بهداشت جهانی بیش از 80 درصد از مردم جهان برای درمان انواع بیماریها از گیاهان دارویی و یا روشهای طب مکمل و سنتی استفاده می کنند. کشور ایران مهد استفاده از طب سنتی و داروهای گیاهی است. اما گویا زندگی امروز با گذشته بسیار متفاوت شده است بطوریکه گاه برای درمان بیماری های بسیار جزئی به پزشک متخصص مراجعه میشود و گاه خود سرانه از داروهای شیمیاری با قدرت اثر بالا و عوارض جانبی فراوان استفاده می شود در حالی که 75 درصد از مردم فرانسه، 50 درصد از مردم کانادا، 48 درصد از مردم استرالیا و 40 درصد از مردم بلژیک در حال حاضر از داروهای گیاهی برای درمان استفاده می کنند. در روسیه 4 بیمارستان مخصوص طب سنتی وجود دارد. در چین با جمعیتی بیش از یک میلیارد و سیصد 1.300.000.000 نفر 80 درصد خدمات پزشکی از طریق طب سنتی چین ارائه می شود. البته ارزانتر بودن هزینه درمان طب سنتی نسبت به درمان های نوین هم در این زمینه نقش دارد، زیرا در چین هزینه درمان از طریق طب سنتی بین یک بیست و پنجم، یک سیم درمان از طریق طب نوین است.

فرآوردهای ارگانیک، کاربرد دارند. در حال حاضر حدود 66 هزار هکتار از اراضی کشاورزی کشور در استان های مختلف، به کشت گیاهان دارویی اختصاص دارد. از مجموع مزارع اختصاص یافته به گیاهان دارویی، حدود 65 هزار تن محصول تولید می شود. در داخل کشور 5 وزارت خانه مهم از مرحله کشت و تولید گیاهان دارویی تا فرآوری و بسته بندی، تحقیق و تولید دارو، مصرف و صادرات گیاهان دارویی نقش مستقیم دارند که هر کدام با ساز و کار متفاوت به موضوع نگریسته همچنین تعداد زیادی از مردم از صنوف مختلف و موسسات در زمینه های مختلف گیاهان دارویی اشتغال به کار دارند.

وجود استعدادهای بالقوه عظیم ملی و نیز فرهنگ استفاده از گیاهان دارویی در کشور توجه بیش از پیش به این مقوله را به مسئولین کشور یادآوری نموده بر هر متخصص دلسوزی این باور را یادآور می نماید که اگر به این مقوله بصورت یک ضرورت ملی و در چارچوب یک برنامه مشخص و بانگرش سیستمیک و جامع نگرانه عنایت شود، می تواند علاوه بر دستیابی به مدیریت توسعه پایدار در این بخش بالاخص در ابعاد کلان توسعه اقتصادی – زیست محیطی، بهداشتی (خودکفایی دارویی)، اشتغال، امنیت غذایی و ذخایز ژنتیکی در عرصه ملی و جهانی بعنوان یک منبع درآمد ارزی برای کشور محسوب و ایفای نقش نماید.

طبق آمار معتبر، درصد زیاد و قابل توجهی (بین 30 تا 80 درصد) از مردم از کشورهای مختلف دنیا از جمله ایران از طب مکمل و سنتی استفاده کرده که این آمار رو به افزایش است. در کشورهای مختلف دنیا، مبالغ کلانی حوزه های مختلف ( خدمات رسانی، تولید داروهای گیاهی و طبیعی، تاسیس مراکز مرتبط) می شود.

طبق اطلاعات مستند، در اکثر کشورهای معروف دنیا، طب سنتی و مکمل در ابعاد مختلف (قوانین، مجوزهای خدمات و تولید داروهای طبیعی، حمایت بیمه ها، راه اندازی رشته های دانشگاهی مربوطه و …) تحت حمایت دولت قرار گرفته و سهم خوبی از تامین سلامت مردم را در سیستم سلامت کشور به عهده گرفته است. طب سنتی چین 40 درصد خدمات بهداشتی درمانی را در این کشور بر عد دارد؛ این نسبت در اوگاندا، هند و اتیوپی به ترتیب 60، 70 و 90 درصد می باشد. پوشش بیمه ای هزینۀ درمان، دارو و خدمات طب مکمل در ژاپن، چین، کره و ویتنام به صورت کامل است و در کشورهای آلمان، استرلیا،نروژ، انگلستان، کانادا و آمریکا قسمتی از هزینه ها توسط سازمان های بیمه پرداخت می شود. در ایران و دولت کنونی حمایت های قابل توجهی از این حیطه با راه اندازی رشته های دانشگاهی مربوطه و تخصیص اعتبارات صورت پذیرفته ولی پوشش بیمه ای از داروها و خدمات این بخش تقریبا وجود ندارد.

تعداد مراکز علمی رسمی مرتبط با طب سنتی و مکمل در کشورهای دنیا بسیار قابل توجه (چند صد مرکز در برخی کشورها) رو به افزایش است. در ایران، رشته های طب سنتی و داروسازی سنتی در دانشگاه های اصلی کشور( تهران، شهید بهشتی، ایران، شیراز، شاهد) در مقطع PHD و نیز شبکه ها، انجمن ها و مراکز تحقیقاتی متعددی راه اندازی شده است. شواهد و اطلاعات موجود نشان می دهد، تعداد قابل توجهی از پزشکان طب رایج دنیا ( بین 50 تا 70 درصد) به یادگیری و استفاده از روش های طب سنتی و مکمل در درمان بیماران خود روی آورده و تعداد درمانگران سنتی و مراکز ارائه خدمات مربوطه نیز رو به افزایش است. تا چند سال قبل سیستم خدمات بهداشتی درمانی طب سنتی چین شامل 525 هزار پزشک، 83 هزار داروساز، 2500 بیمارستان با 35 هزار تخت بوده است. همچنین در مجموعه طب سنتی در ویتنام 25500 پزشک و 49 بیمارستان وجود داشته است. افزایش استقبال پزشکان از دوره ها رشته های آموزشی مربوطه و استفاده در مراکز درمانی در کشور مشاهده می شود. در سال های اخیر با مساعد تر شدن زمینه در کشور برای رشد این قبیل علوم و نیز دانش ها و فن آوری های جدید، میزان توجه به طب سنتی و مکمل و گیاهان دارویی از سوی مسوولین کشور و نیز جامعه افزایش قابل ملاحظه ای داشته است. بدیهی است برای هدایت این حرکت مقدس به سوی اهداف عالیه آن با استفاده بهینه از تمامی منابع ملی، داشتن یک نقشه جامع که به همه نکات لازم توجه کافی مبذول داشته باشد امری واجب و اجتناب ناپذیر است. این مجموعه به همین منظور آماده شده و امید است با تکمیل و تصحیح تدریجی بتواند زمینه استقلال و اقتدار طبی کشور را فراهم نماید.

مکتب طبی ایرانی که امروزه تسامحا و به پیروی از سازمان بهداشت جهانی تحت عنوان طب سنتی از آن یاد می شود، مادر مکاتب پزشکی جهان است. این مکتب که از پویایی و اصالت ویژه ای برخوردار است بنا به دلایل بیشماری برای مدتی مهجور مانده است. لذا اتخاذ تمهیدات لازم برای احیاء و بازگرداندن این سیادت فراموش شده و ارتقاء اهداف متعالی طب سنتی و ایرانی اسلامی، با پشتوانه عظیم معنوی – علمی و تخصصی محققین و اندیشمندان و صاحبنظران متعهد و دلسوز کشور که با عزم راسخ به این مهم اهتمام ورزیده اند، و بویژه عنایت خاص مقام معظم رهبری براساس ارشادات و رهنمودهایی که در مقاطع و مناسبتهای مختلف داشته اند، امری اجتناب ناپذیر است.

گياهان دارويی از ارزش و اهميت خاصی در تأمين بهداشت و سلامتی جوامع هم به لحاظ درمان و هم پيشگيری از بيماريها برخوردار بوده و هستند. اين بخش از منابع طبيعی قدمتی همپای بشر داشته و يكی از مهمترين منابع تأمين غذايی و دارويی بشر درطول نسلها بوده اند. از نقطه نظر تاريخی، گياهان اهميت فراوانی در توسعه جوامع داشته اند و تحقيقات وسيعی برای يافتن فرآورده ها ومواد طبيعی دارويی گياهی در طول تاريخ انجام شده اما نكته حائز اهميت اينجاست كه تنها كمتر از  10% از مجموع 250000 گونه گياهی جهان برای بيش از يك عملكرد زيست شناختی، شناسايی و مورد استفاده قرار گرفته اند. به عبارت ديگر بر اساس آمارهای منتشره توسط (WHO) ، تنها بين 35 تا 70 هزار گونه گياه دارويی در طول زمان برای حداقل يك يا چند بار مورد مصرف قرار گرفته است. در حال حاضر، 25% از داروهای موجود، منشأ گياهی دارند و 12% داروها نيز از منابع ميكروبی ساخته شده اند. پتانسيل توليدداروهای گياهی در طبيعت بسيار بالاست. برای نمونه گفته ميشود 125000 گونه گياه دارويی در جنگلهای استوايی جهان يافت ميشود. ارزش اقتصادی و تجاری گياهان دارويی فوقالعاده زياد است. در بعضی آمارها ارزش تجارت جهانی گياهان دارويی بالغ بر 43ميليارد دلار در سال برآورد شده و طی آمار منتشره در اينترنت فروش فرآورده های گياهی در سال 1997 بالغ بر 3/24 ميليارد دلارآمريكا بوده است.

گرايش عمومی جامعه به استفاده از داروها و درمانهای گياهی و به طور كلی فرآوردههای طبيعی به ويژه در طی سالهای اخير روبه افزايش بوده و مهمترين علل آن، اثبات اثرات مخرب و جانبی داروهای شيميايی از يك طرف و ايجاد آلودگيهای زيست محيطی كه كره زمين را تهديد ميكند از سوی ديگر بوده است. بيش از 60% مردم آلمان و بلژيك و 74% انگليسيها تمايل به استفاده از درمانهای طبيعی گياهی دارند. ضمن اينكه طبق آمار سازمان بهداشت جهانی بالغ بر 80% مردم جهان به ويژه در كشورهای در حال توسعه و نواحی فقير و دور افتاده عمده ترين نيازهای درمانی خود را از گياهان دارويی تأمين ميكنند. از سوی ديگر گياهان دارويی جزء ذخاير و منابع طبيعی هستند و بسياری از كشورها كم يا زياد از يك چنين منبعی برخوردارندكه نوع، تعداد و تنوع گونه های گياهی بر اساس شرايط و موقعيت جغرافيايی هر منطقه متفاوت است. متأسفانه سودآوريهای كلان اقتصادی و توجه روز افزون به تجارت جهانی گياهان دارويی، مشكلات و مسائل ناگواری را برای اين منابع به وجود آورده و نسل گونه های گياهی را با خطر انقراض مواجه ساخته است. چرا كه بخش عظيمی از تجارت، مربوط به گونه های گياهی دارويی است كه از طبيعت جمع آوری شده و بعضا با شيوه های نادرست، نه تنها به انقراض نسل گونه ها می انجامد بلكه تنوع زيستی منطقه و جهان را نيز با خطرنابودی مواجه می سازد.

استفاده مطلوب، منطقی و بهينه از اين منابع كه به لحاظ فناوری بسيار كم هزينه تر و ساده تر از صنايع دارويی شيميايی است،می تواند ضمن تأمين بخشی از نيازهای عمده بهداشتی و درمانی جامعه از خروج مقادير متنابهی ارز جلوگيری نموده و مانع گسترش وابستگی به بيگانگان شود. بنا بر اين با اتخاذ سياستها و راهكارهای مناسب و مبتنی بر يك شناخت واقع گرايانه از وضعيت موجود اين منابع و كاربرد روشهای علمی و صحيح در تمام ابعاد اعم از كاشت، داشت، برداشت و بهره برداری صنعتی و اقتصادی آن، چه از طبيعت وچه به صورت كشت مكانيزه، ميتوان به دركی واقعی و اصولی در خصوص نقش و بازدهی گياهان دارويی در جوامع رو به رشدی همچون ايران رسيد و علاوه بر حفظ و حراست از اين سرمايه های ملی به شكوفايی و توسعه پايدار جامعه نيز دست يازيد.

اثربخشی 

توضیح خواص درمانی زیره و شوید در نسخه عربی (پیرامون ۱۳۳۴ م.) از کتاب ماتریا مدیکا از نوشته‌هایدیوسکورید.

برخی معتقد به خواص درمانی برای گیاهان دارویی نیستند یا اینکه در مورد آن اظهار تردید می‌کنند. بیشتر مردم به هنگام بیماری بهداروهای شیمیایی روی می‌آورند. از این رو در اینجا سؤالی مطرح می‌گردد که آیا داروهای گیاهی بهترند یا داروهای شیمیایی؟

پاسخ نخست 

تردید در مورد اثربخشی گیاهان دارویی از آنجا ناشی می‌گردد که نحوه آماده‌سازی داروهای گیاهی و تحویل آنها به مردم به نحو صحیح انجام نمی‌گیرد؛ در نتیجه خواص درمانی گیاه از بین رفته یا تقلیل می‌یابد که این امر موجب عدم تأثیر گیاه در درمان بیماری می‌گردد. از مواردی که باعث کاهش اثر بخشی گیاه می‌گردد:

• کشت در زمینی که از نظر مواد خاص مورد نیاز گیاه، دچار کمبود باشد.
• عدم مبارزه صحیح با آفات و بیماریهای گیاهان دارویی کشت شده که اغلب موجب کاهش مواد مؤثر گیاه یا تغییر نسبت ترکیبات مفید گیاه می‌گردند.
• رعایت نکردن زمان مناسب برداشت (برحسب وضعیت هوا و ساعات روز)
• خشک کردن گیاه در شرایط نامناسب (از نظر درجه حرارت، مدت زمان خشک کردن یا سرعت خشک کردن و…)
• عدم نگهداری صحیح و بسته‌بندی مناسب (فرّار بودن برخی ترکیبات، آلودگی گیاه برداشت شده به قارچ یا باکتری و…)
• تقلبات دارویی (برخی از اوقات به‌عمد یا غیرعمدی، گیاهی به‌عنوان گیاه دیگر به صرف داشتن ظاهر مشابه فروخته می‌شود و این مسأله علاوه بر اینکه در سطح گونه گیاهی – به فراوانی – اتفاق می‌افتد، گاهی در حد جنس گیاه نیز صورت می‌گیرد)

پاسخ دوم : 

داروهای شیمیایی از برخی جهات نسبت به داروهای گیاهی برتری دارند؛ ولی مصرف طولانی یا در برخی موارد مصرف مقطعی این داروها ممکن است عوارض جانبی برجای گذارد و حتی ممکن است از خود بیماری نیز خطرناک‌تر باشد. همچنین استفاده مداوم، بی رویه و نادرست داروهای شیمیایی ممکن است باعث مقاوم شدن عامل بیماری‌ها در مقابل این نوع داروها شود؛ در نتیجه بیماران باید به سوی آنتی بیوتیک‌ها و داروهای قوی‌تری که هر روز با نامهای جدید ارائه می‌گردند، روی آورند.

روش تهیه برخی از اشکال مصرفی داروهای گیاهی 

• دم کرده: مقدار تعیین شده از پودر گیاه را، در مقدار معینی از آب جوش ریخته و به بهم می‌زنند. بعد روی ظرف را پوشانده و به مدت ۳۰-۱۵ دقیقه صبر می‌کنند سپس آن را صاف می‌کنند.

جوشانده:

1. جوشاندهملایم: مقدار معینی از گیاه خردشده را با ۴/۱ لیتر آب جوش مخلوط کرده، آن را کمی می‌جوشانند. سپس آن را از حرارت دور کرده، صبر می‌کنند تا دم بکشد. سپس آن را صاف می‌کنند؛
2. جوشانده معمولی: تفاوت آن با جوشانده ملایم در افزایش زمان جوشش است.

• خیسانده: این شکل برای مواد مؤثری که در اثر حرارت از بین می‌روند، توصیه می‌شود. برای تهیه خیسانده سرد، مقدار مشخصی از پودر گیاه را در حجم معینی از آب ریخته، درِ ظرف را ۶ الی ۱۲ ساعت می‌بندند. سپس محتویات ظرف را صاف می‌کنند.

انواع گیاهان دارویی

مرزنجوش وحشي

گياهشناسي:

گياهي است چند ساله و منشا آن نواحي مديترانه مي باشد. اين گياه داراي ريشه سطحي بوده و ارتفاع آن  بسته به منطقه رويشي به 100-50 سانتي متر مي رسد. ساقه چهارگوش به رنگ قرمز،  پوشيده از کرکهاي ترشحي، برگها به طول 5-3 سانتي متر و تخم مرغي شکل، فاقد دندانه و به ندرت کرکدار هستند. ميوه فندقه، استوانه اي شکل با سطحي صاف به رنگ قهوه اي و به طول يک ميلي متر است.

خواص دارويي و موارد مصرف

اندام رويشي اين گياه به عنوان ادويه استفاده مي شود. مواد موثره آن سرفه راتسکين داده و در ناراحتيهاي تنفسي به عنوان ماده اي خلط آور استفاده مي شود از دم کرده اندام هاي رويشي  به عنوان ماده اي اشتها آور و ضد نفخ استفاده مي شود. اسانس اين گياه خاصيت ضد باکتريايي و ضد قارچي دارد.

 پراکنش

منشاء اين گياه نواحي مديترانه اي مي باشد و در کشورهاي داراي آب و هواي مديترانه اي کشت مي شود.

 نيازهاي اکولوژيکي

بذور در درجه حرارت 25 درجه سانتيگراد در طول يک تا دو هفته سبز مي شوند. احتياج به نور فراوان دارد و خاکهاي شني حاوي ترکيبات آهکي را مي پسندد، 7/8-5/4: pH براي رشد گياه مناسب است

جين سينگ

اين گياه اصيلا چينی است که به طور خلاصه بايد بگوييم ريشه اين گياه حاوی مواد انتی اکسيدان و ..است که موجبات شادابی و طول عمر را فراهم می کند. در ضمن برای تقويت عمومی و تقويت حافظه موثر است.

جينکو

جينکو را که در داروخانه های ايران هم می توانيد بيابيد -کاربرد خوبی برا جلوگيری از زوال حافظه دارد و جزء گياهان جادويی حساب می ايد -اين دارو که از گياه جينکو بلوبا حاصل می ايد از کمبود اکسيژن مغز جلوگيری می نمايد .

خواص برخی از داروهای گیاهی

1.بومادران

آنچه از خواص خون به (اشیله) نسبت داده اند صحت دارد و میتواند جمع کننده زخم وعمل کننده بر روی بواسیر های بصورت مصرف یکبار در روز باشد .نزد مردمان قدیم شهرت زخم بندی داشته است که در بهبود زخم وجراحات موثر بوده است.

دیوسکورید طبیب یونانی مشهور که در زمان نرون می زیسته و صاحب کتب فراوان است،این گیاه را بهبود دهنده جراحات میداند خواه زخم کهنه باشد خواه جدید.

2.گل گاوزبان

مدر_عرق آور_وضد سرفه بسیار عالی است.محتوی نیترات دوپتاس است.در معالجه نفریت همراه با ورم کردگی و به صورت ضد سرفه وآرام کننده در تمام تحریکات تنفسی وبالا خره عرق آور در گریپ.خشک کردن آن نیازبه دقت دارد اگر به دقت خشک نشود رنگ سیاه یا قهوه ای به خود می گیرد وخواص خود را از دست می دهد.%

3.بابونه

گیاهی که روزگاری بود که در هر خانه ای پیدا می شد.وبرای ناراحتی های هضمی وتشنجات معدی به کار می رود.

حاوی یک اسانس به نام ازولن است که خاصیت ضد الرژی دارد.آنرا انگل زدا؛قاعده آور؛ضد تشنج معده؛هضم مشکل سنگ های مجاری ادراری؛بی اشتهایی؛ضعف؛خستگی عمومی؛دردهای عصبی آسم وتب های متناوب و…

4.پر سیاوش 

خواص ضد ناراحتی های ریوی آن غیر قابل انکار است-شربت آن در مبارزه با سرفه -زکام-گریپ وبرونشیت-اثرات خوبی دارد. خلط آور نرم کننده واندکی مدر است.

5.کاسنی

جالینوس نام این گیاه را دوست کبد می نامد.روک( (ROGUESدر کتاب گیاهان مصرفی 1837میلادی می گوید:هر روز به ناراحتی های پوستی بر می خوریم چون کبره؛جوشهای چرکی؛زبری که معالجات شدید در مورد آن موثر واقع نمی شود.ولی تمام گیاهان خانواده کاسنی چون خود کاسنی وحشی وکاهو وگل قاصد در عین دارو بودن برای این ناراحتی ها غذا محسوب می شوند.اثر کاسنی بزودی ظاهر نمی شود و باید پس از مدتی منتظر نتیجه بود.عمل آن تصفیه کننده؛صفرا آور؛مدر؛رفع زشتی پوست….

6.گشنیز

دانه گشنیز را جز داروهای معدی ؛بادشکن ؛ضد سردرد می خوانند وعجیب نیست اگر نسخی از این دارو را در داروهای ضد ضعف معده ناراحتی های هضمی؛ سرگیچه های گوارشی؛ شروع آب مروارید؛ زکام مزمن وبالا خره ضعف حافظه می بینیم

برخی این سبزی را برانگیزنده نیروی جنسی می دانند.یونانیها بطور کلی وبقراط اختصاصا آنرا در غش ها؛ناخوشی های عصبی ؛دردهای رحمی تجویز می کرده اند..

7.نسترن

با کمی تفاوت خواصش شباهت به خواص گل سرخ می دهد.میوه ها مدر قابض ودر تمام موارد اسهال؛ سنگ های کلیه ومجاری ادراری وبه صورت تصفیه کننده مصرف میشود.برعکس گلبرگها مختصری حالت مسهل داشته ومقوی است.

8.زرشک

گیاه خود حاوی الکالوییدهای مختلفی است و میوه خوردنی آن محتوی گلیکوزید پکتین ومقداری اسید های الی و ویتامین Cاست.زرشک محرک مقوی مدر وصفرا آور قابل توجه ای است.در اغلب ناراحتی های گردش خونی می توان مصرف بلند مدت ان را توصیه کرد.واثر آن را در ناراحتی های کبد وکیسه صفرا وخصوصا یرقان تاکید کرده اند.

9.ترخان

این گیاه باید تازه مصرف شود.گیاهی است قلبی معدی برنده وشوینده واشتها اور ومعرق ادرار نفخ شکن وانگیزنده میل به غذا است در دردهای روماتیسمی توصیه می شود.

10.توت فرنگی

این گیاه را در رده مفرح کننده ها؛ مشهیان؛ وزخم بندها جای می دهند. از انجایی که توت فرنگی خون را قلیایی می کند و با اسیدیته می جنگد انرا برای نقرسی ها و روماتیسمی ها مفید می دانند. خواص قابض وضد اسهال نیز دارد.

11.ختمی 

در درجه اول ختمی نرم کننده وملایم سازنده است.می توان ان را در ناراحتی های ریه ونای سرما خوردگی وگریپ به خاطر متوقف ساختن سرفه های ناشی از تحریکات عضوی بکار برد.

12.کتان

دانه های کتان بصورت دم کرده ویا خیس خورده در مورد تنبلی روده ویبوست مصرف می شودچه موسیلاژ حاصل از ان نرم کننده و مسهل محسوب می شود. همینطور در تحریکات دستگاه گوارشی و مجاری ادراری هم مداوا کننده است.

خواص کاکوتی

کاکوتی گیاه دارویی : برای درمان ناباروری

کاکوتی گیاه دارویی : برای درمان ناباروری در بین آذریها رایج است .

(البته از لحاظ علمی هنوز اثبات نشده .زیرا اصلا در این زمینه تحقیقی نشده است)

این مورد را یکی از اقوام نزدیک ما که 14 سال نمیتوانست بچه دار شود امتحان نمود و  موفقیت آمیز بود.

این گیاه را به دوستان و اقوام خود توصیه کنید.از آنجا که گیاهی است .هیچگونه عوارض جانبی ندارد و بسیار ارزان و در دسترس است.

نحوه استفاده توصیه شده توسط پیران این کار:

 خانم ها این گیاه را مثل چایی درحدود 2 هفته قبل از دوران پریود خود تا دو هفته 1 ماه بعد از آن استفاده نمایند.

آقایان هم همزمان استفاده کنند.

 “کاکوتی (Thymus Vulgaris) یکی از گیاهان دارویی از تیره نعنائیان است.

این گیاه چند ساله است وبوته‌های آن پرپشت و ارتفاع آن بین ۲۰ تا ۵۰ سانتی متر می‌باشد و در آذربایجان به آن کهلیک اُتی(Kəhlik oti) و یا ككلیك اوتی (Kəklik oti)(به معنای علف كبك) می‌گویند.

خواص درمانی: گرم و خشک ضد باکتری خلط آور ضد سرما خوردگی و ضد عفونی کننده روده.کاکوتی که در گویش محلی خراسان به آن آنخ گفته می‌شود دارای نام علمی ziziphora tenuir از خانواده Labiatae می‌باشد. Thymus که نام علمی آویشن می‌باشد نیز از خانواده Labiatae می‌باشد. هر چند اثرات این دو گیاه بسیار شبیه همدیگر می‌باشند. آویشن بیشتر در بیماریهای تنفسی استفاده می‌گردد ولی کاکوتی اغلب در درمان اختلالات گوارشی نظیر اسهال و دل پیچه کار برد دارد . چوپان ها و کوه نوردان تازه کاکوتی را جمع آوری می‌کنند و چای آن را گوارا ترین نوشیدنی می‌دانند. کاکوتی را از آن جهت به دوغ اضافه می‌کنند که اثرات سوء گوارشی آن نظیر دل درد و دل پیچه کاهش یابد.کاکوتی دارای گل های بنفش است”

از برگ‌های خشک‌شده و خردشده کاکوتی به عنوان طعم‌دهنده در دوغ استفاده می‌شود.

خواص هل

هل                   Cardamom

نام علمی      Elettaria cardamomum

كلیات گیاه شناسی

هل گیاهی است كه در مناطق حاره  و گرم می روید . وطن آن هندوستان می باشد و حدود 80% مصرف هل دنیا از هندوستان صدر می شود

این گیاه پایا و علفی است كه ریزوم آن ساقه های هوائی مانند برگ بهم پیچیده گاهی تا ارتفاع 4 متر خارج می شود

یك یا دو ساقه گل دهنده از قاعده ساقه های هوائی خارج می شود كه دارای گل های كوچك برنگ سفید یا سبز روشن می باشد

میوه هل بیضی شكل ، مانند قلب و برنگ زرد یا سبز روشن بطول 1-2 سانتیمتر است . دانه های معطر و مطبوعی برنگ قهو های مای به قرمز در آن وجود دارد كه به مصرف اد.یه و خوشبو كردن مشروبات و غذاها یم رسد

تركیبات شیمیایی:

هل دارای اسانس فرار و معطری در حدود 4% می باشد ضمنا این گیاه دارای مواد رزینی و چربی نیز است .

خواص داروئی:

هل از نظر طب قدیم ایران گرم و خشك است

1.چون هل بشكل قلب می باشد بنابراین تقویت كنده قلب است

2.بادشكن بوده و گاز معده و روده را خارج می سازد

3تقویت كننده بدن است

4.ادرار آرو است

5.قاعده آور است

6 .مقوی سیستم هضم است

7.باعث هضم غذا می شود

8.زخم های دهان را برطرف می كند بدین منظور دم كرده هل را در دهان مضمضه كنید .

9.خوشبو كننده دهان است

10.برای تسكین گوش درد ، گرد هل را در گوش بریزید

11.برای برطرف كردن دل بهم خوردگی و تهوع  ،‌از دم كرده هل استفاده كنید

12.اشتها آور است

13.تب را پائین می آورد

14.معالج سرمخوردگی است

15.برای تسكین درد رماتیسم مفید است

16.ترشی معده را برطرف می كند

17.ضد مسمومیت است

18.برای رفع بیماریهای چشم مفید است

طرز استفاده:

دم كرده : مقدر 30 گرم هل كوبیده را در یك لیتر آب جوش ریخته و بگذارید بمدت 10 دقیقه دم بكشد سپس صاف كرده و بنوشید . هل را همچنین می توان به چایی یا دیگر مشروبات الكلی اضافه كرد .

مضرات :

مقدر مصرف زیاد هل برای روده ها مضر است . برای رفع این اشكال آنرا باید با كتیرا خورد .

خواص گزنه

نام علمی :  Urtica dioica

نام انگلیسی :  Nettle

كلیات گیاه شناسی

گزنه گیاهی است كه از دوران ماقبل تاریخ نیز وجود داشته  و مردم آن زمان از آن برای تغذیه استفاده می كردند و از خواص درمانی آن اطلاع داشته اند .

جالینوس حكیم كه در قرن دوم میلادی زندگی می كرده آنرا برای رفع سرمخوردگی و بیمایر دستگاه تنفسی بكار می برده است .

گزنه گیاهی است علفی و چند ساله كه ساقه آن چهار گوش بوده و بطور قائم تا ارتفاع یك متر بالا می رو د. این گیاه در خرابه ها ،‌باغها و نقاط مرطوب كه چهارپایان از آن عبور می كنند بحالت خودرو می روی ریشه این گیاه خزنده بوده و در ناحیه ای كه سبز می شود كم كم تمام منطقه را فرا می گیرد .

ساقه این گیاه را پرزها و تارهای مخروطی شكل پوشانده كه در صورت لمس كردن ساقه بدست می چسبد و پوست را می گزد كه تولید خارش و سوزش می كند و شاید بهمین دلیل آنرا گزنه نامیده اند .

تخم آن نرم ، ریز و تیره رنگ  و مانند تخم كتان است قسمت مورد استفاده این گیاه برگهای تازه ، ریشه ف شیره و دانه آن است .

تركیبات شیمیایی:

گزنه دارای تانن ، لسیتین ،‌اسید فورمیك ، نیترات پتاسیم و كلسیم ، تركیبات آهن درد ، ویتامین C و نوعی گلوكوزید است كه پوست را قرمز می كند از سرشاخه های این گیاه ماده قرمز رنگی بنام اورتی سین استخراج می شود .

خواص داروئی:

گزنه از نظر طب قدیم ایران گرم و خشك است

1) گزنه مو را تقویت كرده و از ریزش موی سر جلوگیری می كند ، حتی در بعضی از مورد موی سر دوباره می روید . برای استفاده از این خاصیت 6 گرم سر شاخه ها و برگها و ریشه گزنه را بتنهایی و یا با 30 گرم چای كوهی در یك لیتر آبجوش ریخته و آنقدر بجوشانید تا حجم مایع به نصف برسد . شبها مقدری از این مایع را به سر بمالید و صبح بشوئید .

2)برای برق شدن و جلا دادن به موها بعد از شستشوی سر موها را با چای گزنه ماساژ دهید . بدین منظور یك قاشق چایخویر بگ گزنه خشك را در یك لیوان آب جوش ریخته و مدت نیمساعت بگذارید بماند . ماساژ دادن با این چای ، شوره سر را برطرف می كند.

3)دستگاه هاضمه را تقویت می كند

4)ادرار را زیاد می كند

5)برای درمان بیماری قند مفید است بدین منظور یك فنجان چای گزنه را سه بار در رو.ز میل كنید

6)ترشح شیر را در زنان شیدره زیاد می كند

7)اخلاط خونی را برطرف می كند

8)بیماریهای پوستی را برطرف می كند

9)برای باز كردن عادت ماهیانه از دانه گزنه استفاده كنید

10)در درمان كم خونی موثر است و تعداد گلبولهای قرمز را زیاد می كند

11)اگر در ادرار خون وجود داشته باشد گزنه آنرا برطرف می كند

12)گزنه عرق آور است

13)پاك كننده اخلاط سینه ، ریه و معده است

14)نیروی جنسی را تقویت می كند

15)گرفتیگ های كبدی را رفع می كند

16)برای از بین بردن زگیل ، ضماد برگهای تازه آنرا روی زگیل بمالید .

17)برای پاك كردن مثانه ، رفع عفونت مثانه و دفع سنگ از مثانه برگ گزنه را همراه با ریشه شیرین بیان دم كنید و بنوشید

18)برای التیام زخم ها و زخم های سرطانی از ضماد تخم گزنه مخلوط با عسل استفاده كنید

19)برای برطرف كردن كهیر از جوشانده گزنه بمقدر سر فنجام در روز بنوشید

20)درد نقرس را كاهش می دهد

21)برای برطرف كردن ناراحتی های زنانه قبل از عادت ماهیانه از چای گزنه استفاده كنید

22)ناراحتی های كلیه را برطرف می كند

23)ضماد آن درد عضلانی را برطرف می كند

24)كرم معده و روده را می كشد

25)درمان كننده بواسیر است

26)برای برطرف كردن درد رماتیسم ، برگهای تازه آنرا روی پوست بمالید .

طرز استفاده:

1- دم كرده گزنه : مقدر 40 گرم برگ گزنه را در یك لیتر آبجوش ریخته و بمدت 10 دقیقه  دم كنید . مقدر مصرف آن سه فنجان در روز بعد از غذاست .

2- جوشانده گزنه : مقدر 30 گرم گزنه را در یك لیتر آب ریخته و بمدت 10 دقیقه آنرا بجوشانید . این جوشانده برای تصفیه خون مفید است . مقدر مصرف آن یك فنجان بین غذاها در روز است .

3-تنطور گزنه :‌یك قسمت برگ گزنه را با پنج قسمت الكل 50 درجه طبی مخلوط كرده  و در داخل شیشه در بسته بریزید و بمدت 15 روز هر روز آنرا تكان دهید بعد از اینمدت آنرا صاف كرده و در شیشه دربسته نگاهدری كنید . مقدر مصرف آن 15-10 قطره سه بار در روز می باشد .

مضرات :

گزنه اگر بیش از حد استفاده شود ممكن است برای روده ها و كلیه ها مضر باشد بنابراین بهتر است با صمغ عربی و كتیرا خورده شود .مقدار مصرف بیش از 10 گرم در روز ممكن است باعث بند آمدن ادرار شود . زنان باردار و كودكان باید از مصرف آن خورددی كنند .