– حدود و موقعيت آذربايجان شرقي
محدوده اي از ايران اسلامي را حدود 455 كيلومتر مربع نام آذربايجان شرقي را به خود گرفته است . در گوشه ي شمال غرب ايران قرار دارد .
از نظر مختصات جغرافيايي مدارهاي 26 دقيقه و 39 درجه و 45 دقيقه و 36 درجه منتهي اليه شمالي و جنوبي منتهي اليه غربي و شرقي استان را مي پوشاند .
در سال 1316 شمسي كشور ايران به ده استان و آذربايجان به دو استان تقسيم شده ، اولي استان آذربايجان شرقي ( سومين استان ايران ) و دومي آذربايجان غربي ( چهارمين استان ايران ) شد و اكنون به سه استان آذربايجان شرقي ، آذربايجان غربي و اردبيل تقسيم شده است .
– شهر شبستر مركز تجاري و اداراي شهرستان شبستر در آذربايجان شرقي
شبستر شهري است كه در دامنه ي جنوبي كوه ميشر و شمال درياچه ي اروميه بين تبريز و سلماس قرار گرفته است ، اين شهرستان از ده كيلومتري شهر تبريز شروع و تا بيست و پنج كيلومتري شهر سلماس گسترش يافته است . شهرستان شبستر كه در دفاتر مالياتي سابق و مكاتبات اداري بنام ارونق و انزاب مضبط و در بين اهالي و شهرستانهاي مجاور به گونئي معروف است .
شبستر در مسير راه تبريز – سلماس قرار گرفته كه به تبريز 68 كيلومتر فاصله دارد و ارتفاع آن از سطح درياهاي آزاد 1350 متر و اختلاف ساعت آن با تهران 22 دقيقه و 40 ثانيه است .
-مختصات جغرافيايي شهرستان شبستر
شهرستان شبستر از نظر مختصات جغرافيايي از 38 درجه و 10 دقيقه عرض شمالي و 45 درجه و 43 دقيقه طول شرقي از نصف النهار گرينويچ .
-وجه تسميري شبستر
شبستر معرب كلمه ي چئوستر يا چوستر و يا چي بستر است و چي چيست در لغت زندي به معني كوه و كوهسار كي باشد و تر پسوند آن است . و بر روي هم معني كوپايه يا دامنه كوه را مي دهد . با در نظر گرفتن اينكه اغلب جغرافي نگاران قديم نام درياچه ي اروميه را چي چيست ضبط كرده اند اين حدس به يقين تبديل مي شود كه شبستر نام خود را از اين درياچه گرفته و در هر حال از نام هاي قبل از اسلام است .
– جاده ابريشم
مناسبات بازرگاني بين آسيا و اروپا از ديد باز وجود داشته است ، عمده ترين راه ارتباطي بين اين دو دنيا جاده كاروان رومي بود كه از چين آغاز مي گرديد و به كناره هاي درياي مديترانه ، درياي سياه و سر انجام به اروپا مي رسيد . كه علاوه بر مبادلات جنسي برخي نقل انتقالات فرهنگي و مدني بين شرق و غرب صورت پذيرفت . اين جاده به جاده ابريشم معروف شد ( آخرين دهنده ي اين پل ارتباطي منطقه ي شبستر است ) . جاده ابريشم در قزوين به دو شاخه تقسيم مي شد كه يكي از آنها از طريق همدان و بغداد و موصل به انطاكيه در كنار درياي مديترانه مي رسيد و ديگري به آذربايجان مي آمد ، گفتني است كه بقاياي جاده ابريشم هنوز هم در اين شهرستان موجود است .
– آثار تاريخي منطقه ي اورنق و انزاب « شبستر »
اين منطقه آثار بسيار تاريخي كثير و ارزشمندي در خود جاي داده كه از مهم ترين آنها مي توان به مسجد جامع شبستر اشاره كرد .
- مسجد جامع شبستر
بناي نخستين اين مسجد شايد در زمان ايلخانيان صورت گرفته اما از حوادث زمان در امان نمانده بارها فرو ريخته و از نو تعمير شده است و تجديد بنا يافته – اكنون 42 گنبد جنوبي آن بر روي سي پايه ي آجري قرار گرفته است . در بالاي در ورودي مسجد طاق سنگي جالبي نصب شده كه نوشته اش اينگونه است :
« موفق به تعمير هذالمسجد جامع الكبير در ايام جلاله السلطان الاعظم الخاقان الاكرم مولي ملوك العرب و العجم سيد السلاطين العالم السلطان و الخاقان بن الخاقان السلطان شاه تهماسب بهادر خان خلد الله تعالي ملكه و سلطانه عمده الحاج و الاعيان زيده التجار في الزمان باني مباني الخيرات صاحب الجود و البركات حاجي بيرام بن آقا بابا الشبستري في 998 » .
در تاريخ كتيبه ظاهراً هنگام نفر اشتباهي رخ داده و به جاي 978 ه ق 998 ه ق نوشته شده چرا كه سال 998 هجري قمري مقارن با سلطنت شاه عباس اول بوده است . مسجد ايران و مناره اي نيز دارد كه ستون هاي ايوان و كلاهك مناره همه چوبي و تازه و متعلق به نيمه ي اول قرن 14 .
-مسجد جامع شبستر در يك نگاه
مسجد جامع شبستر يك طاق سنگي در ورودي مسجد دارد و دو سنگ نبشته بالاي آن ديده مي شود پايه ي اين طاق نيز سنگي و داراي حجاري خوش طرح مي باشد .
بالاي در ورودي به صورت قرينه دو گل 12 پر وجود دارد . و در بالاي اين دو گل دوازده پر سنگ نبشته ي سنگي وجود دارد .
تزئينات بنا
بسيار ساده است چنانكه ديوارهاي داخل مسجد با گچ پوشانيده شده اند و بيرون مسجد تزئينات آجر كاري است . روي مناره ي مسجد تزئينات هندسي آجر و كاشي است .
مصالح
آجر و گچ و سنگ است .
پلان
اين مسجد داراي پلان مستطيل شكل است .
توضيحات مكمل
اين مسجد تنها يك مناره دارد و گنبد ندارد . فقط در قسمت سقف چندين نيم گنبد ديده مي شود . اين بنا آخرين بار زمان قاجار باز سازي شده و باز دوباره به علت تخريب برخي از قسمتهاي بنا دوباره اينجا در حال حاضر در حال بازسازي و مرمت زير نظر ميراث فرهنگي مي باشد .
در كتيبه آمده كه در يكي از ستونهاي اين مسجد گنجي نهان است براي روزي كه اين مسجد را بخواهند از دوباره بنا كنند يا بازسازي و مرمت كنند پس بنابراين گفته حالا تك تك ستونها را حفاري مي كنند تا به اين گنج دست يابند و البته بعد از حفاري كامل به شكل اوليه بازسازي مي كنند و در يك نگاه مي توان قسمتهايي كه در حال حاضر مرمت شده را تشخيص داد . اما قسمتهايي در اين مسجد بعد از آخرين مرمت سالم مانده كه با گچ ديوارها پوشانده شده اند .
