مقدمه
نزدیک به 200 سال از عمر صنعت دوچرخه سازی می گذرد.
این صنعت نیز همانند سایر صنایع , در طی عمر نسبتا طولانی خود پستی و بلندی های زیادی را از سر گذرانده و امروزه از نظر اقتصادی به جایی رسیده است که بخش مهمی از بودجه سالانه کشوری چون تایوان برپاشنه صادرات 5 میلیون دستگاه دوچرخه می چرخد.
از نظر تکنولژی نیز تا بدان حد پیشرفت نموده که در بعضی از کارخانجات دوچرخه سازی کشور های صنعتی می توانند یک دوچرخه ورزشی 10 سرعته کامل را در ظرف 25 ثانیه تولید نمایند.
یا فقط با نسب کامپیوتر بر روی دستگاه های رنگ زنی و یا مونتاژ توانسته اند تولید ماهیانه را از 12 هزار دستگاه دوچرخه به 40 هزار دستگاه(یعنی حدود3.33 برابر) برسانند.
این نکته در ست است که بحران اقتصادی کنونی کشور های سرمایه اری غربی سر انجام گریبان بیشتر کارخانجات مشهور دوچرخه سازی اروپا را گرفته و انها را به زانو در آورده است , ولی با کمی دقت می توان دریافت که در همین اوضاع , کارخانجات دوچرخه سازی دیگری در این سر دنیا , با استفاده از مدیریت صحیح , تجربه غنی , درک شرایط و مشکلات و یافتن راه مبارزه با آن , نه فقط بحران را از سر گذرانده اند , بلکه با مانور صحیح اقتصادی , تغییر روش تولید و مدل های دوچرخه بر مبنای نیاز بازار , سود اوری کارخانه را افزایش دادند.
به عنوان مثال کارخانجات دوچرخه سازی آساهی در کشور تایوان که در سال 1984 هر دوچرخه کورسی را ب مبلغ 55.80 دلار به آمریکا صادر می نمود
در سال بعد یعنی زمانی که کارخانجات دچرخه سازی اروپا در چنگال بعران اقتصادی دست و پا می زدند با وجود گران تر شدن قیمت مواد اولیه ,دستمزد کار گر و غیره توانسط همان مدل دوچرخه را با قیمت 37.50 دلار (یعنی 18.30 دلار ارزانر )به مان بازار قبلی خود یعنی آمریکا صادر نموده و سود بیشتری ببرد.
مسلم است که علت اساسی این امر را باید در دلیلی که قبلا گفته شد جست جو نمود ولی نا گفته پیداست که بر فرض دانستن چگونگی میدریت صحیح , راه رسیدن به درک واقعی شرایط و یافتن مشکلات بنیادی و پیدا نمودن یک روش به خصوص برای مدل های مدل درخواست بازار , نمونه برداری و الگو سازی صرف با توجه با اختلاف شرایط فرهنگی و اقتصادی و … کشوری چون تایوان با ایران نادرست بوده و فاجعه با بار خواهد آورد .
پس با توجه به شرایط کنونی کشور مشکل اساسی این صنعت که در صورت حل آن سایر مشکلات نیز به طور کلی حل شده و یا حد اقل کمرنگ تر خواهند شد چیست و راه حل آن کدام است؟
یافتن مشکل اساسی این صنعت و حل آن قبل از هر چیز یک هنر جمعی است و از عهده هیچ کدام از کارخانجات دوچرخه سازی به تنهایی بر نیامده و همت تمامی دست اندر کاران این صنعت و کار خانجا دچرخه سازی کشور را طلب می کند.
در اثر ساست های صنعتی غلط در گذشته با بسط بی رویه چندین شهر و در نتیجه نیاز مند نمودن مردم به اتومیبل , سرازیر شدن عایدات غارت نفت به کشور در اواخر دهه 1340 و تغییر الگوی مصرف , بوق و کرنای صنعتی شدن کشور و غیره به ناگاه صنعت خودرو سازی کشور سر از بالین منتاژ اتومبیل های رنگارنگ در آورده بدون آنکه قبلا گوشه چشمی به وضعیت صنعت دچرخه سازی انداخته باشد.به عبارت بهتر قبل از انکه راه رفتن را به کودک بیاموزند او را وادار به دویدن نمودند.
در نتیجه صنعت دوچرخه سازی با آنکه در سطح جهانی صنعت نسبتا پیری محسوب می شود در کشورما هنوز هم در دوران کودکی می باشد.
نکته دیگر آنکه بیشتر دچرخه هایی که هم اکنون در سطح کشور ساخته می شوند به خصوص دچرخه های بچه گانه در گارگاههای کوچک با تجهیزات ابتدایی و در شرایطی تولید می گردد که کارگران سازنده آنها کو چک ترین آموزشی را در این زمینه ندیده اند لذا این بخش از تولید کنندگان دو چرخه قبل از آنکه صنعت گر باشند , هنر مند اند و در این زمینه می توان از تجربه غنی آنها سود ها جست .
به هرحال کار سرو سامان دادن به این صنعت همت بسیار , مسئولیت زیاد , ذوق و شوق فراوان و تخصص می طلبد.
تاریخچه دوچرخه
دوچرخه , همانگونه که از نامش پیداست, وسیله ای است دارای دو چرخ که تقریبا “در تمام کشورهای جهان به منظور استفاده برای جابجایی اشخاص , حمل و نقل بارهای سبک, گردش و ورزش به کار می رود.
تا انجایی که در تاریخ ثبت می باشد , نوع ابتدائی این وسیله اولین بار به وسیله ” شوالیه دسیووراک ” (CHEVALIER DE SIVRAS) در سال 1790 ساخته شد که شبیه حیوانی چوبی شد با این تفاوت که به جای دست و پا از دو چرخ استفاده شده بود.
این نوع دوچرخه که جد دوچرخه های کنونی محسوب می شد , به وسیله فشار پا بر روی زمین حر کت کرده و بیشتر شبیه به رو روک هایی بود که مورد استفاده کودکان قرار می گیرد .
26 سال بعد یعنی در سال 1816 یک آلمانی به نام “بارون کارلفون درایس ” (BARON KARL VON DRAIS) با اضافه کردن اهرمهایی به چرخ جلو این وسیله را کامل تر نوده واز ان تاریخ شخص مزبور ” پدر دوچرخه ” نام گرفت . در سال 1838 ” کرک پاتریک مک میلان ” (kirkpatrick macmillan) اسکاتلندی دوچرخه ساخت کا برای اولین بار در آن رکاب , دسته فرمان و ترمز به کار رفته بود . این شخص به خوبی در یافته بود که اگر رکاب را به چرخ جلو وصل نمیاید از قدرت مانور ( به چپ و راست پیچیدن سریع ) دوچرخه خواهد کاست , لذا رکاب ها را به چرخ عقب نصب نموده بود.
در 2 دهه 1870 و 1880 در فرانسه دوچرخه هائی به بازار عرضه شد که توسط شخصی به نام آریل ( ARIL ) ابداع شده بود . این دوچرخه ها داری چرخ عقب کوچک و چرخ جلوی بسیار بزرک بوده و رکاب ها نیز به چرخ جلو متصل بوده اند .
گرچه سرعت این دوچرخه ها نسبت به مدل های قدیمی تر بسیار زیاد تر بود , ولی عیب بزرگ آنها این بود که به محض اصابت به مانعی به عقب برگشته و دوچرخه سوار از عقب به زمین پرتاب می شد.
بین سال های 1877 و 1879 یک انگلیسی به نام ” اچ بیت کروی دون “(H.BET ECROYDON) دوچرخه ای را عرضه نمود که توپی های عقب و جلوی آن با طناب تابیده شده ای به هم متصل می شد .
در سال 1879 در یک نمایشگاه صنعتی دچرخه ای توسط “اچ . جی .لاسون”(H.J. LAWSON) ارائه شد که برای اولین بار در آن از زنجیر( به جای طناب تابیده شده) و چرخ زنجیر استفاده شده بود ولی علیرغم آنکه به دوچرخه ای امروزی بسیار شبیه بود توسط مردم به استهزاء گرفته شده و به ” تمساح ” ملقب شد .
” جی . کی .استارلی”( J.K. STARLEY ) انگلیسی در سال 1885 دوچرخه فوق الذکر را تکمیل تر نموده و شکیل تر به بازار عرضه نمود که مورد استقبال فراوان قرار گرفت .
تجهیزات مختلف دوچرخه مانند فرمان ، زنگ ، بوق ، ترمز ، جک ، کیلومتر شمار و چراغ (که در ابتدا با سوخت روغنی کار می کرد و سپس به برقی کامل پیدا نمود . )در طول قرن 19 تکمیل و تکمیل تر شدند .
در قرن بیستم عمدتا تغییرات در جهت بهتر شده اجزای دوچرخه ادامه یافت تا سال های کنونی که دوچرخه هایی به بازار عرضه شده که فقط بین 8 تا 10 کیلو گرم وزن دارند و از نظر استحکام ، سرعت و طرح غیر قابل مقایسه با اجداد خود می باشند .
نگاهی به اوضاع صنعت دوچرخه سازی در ایران
کشورهای روبه رشد همواره از وسایط نقلیه عومی مانند اتوبوس ، تراموا ، تاکسی و غیره در مضیقه بوده اند .
لذا برای مقابله با چنین کمبودی مردم این کشور ها به ناچار به وسایط نقلیه شخصی روی آورده و بر این مبناست که نقش دوچرخه و موتور سیکلت شکل می گیرد .
گرچه با دگر گونیهایی که در شکل الگو های مصرفی ایران در اواخر دهه 1340 به وجود آمد ، موتور سیکلت جای خود را در میان اقشار متوسط و پایین جامعه به سرعت باز نمود که هنوز هم این روند به خصوص در شهر های بزگ ادامه دراد ولی با توجه به پیچیدگی تولید موتور سیکلت ، وابستگی سوخت ، آلودگی محیط زیست ، کمبود قطعات یدکی و غیره دوچرخه نیز پا با پای آن ، با شیبی ملایم تر ، چنین روندی را پیموده و امروزه علاوه بر رفع احتیاجات امور جاری مردم ا ز نقطه نظر حرفه و کار ، به عنوان یک وسیله ورزشی و تفریحی مورد استقبال زیادی می باشد .
به ویژه با توجه با این نکته که ایران جوان ترین کشور جهان شناخته شده است ، در سال های آتی توجه و استقبال بیشتری را از این کالا شاهد خواهیم بود .
به طور خلاصه مزایای دوچرخه به سایر وسایط نقلیه به قرار ذیل است :
- سبک ترین وسیله نقلیه است
- ارزانترین وسیله است
- سوخت لازم ندارد
- فضای کمی را اشغال می کند
- تعمیر آن آسان است
- مشکل پارک کردن ندارد
- نقشی در آلودگی محیط زیست ندارد
- حرکت آن همواره با سرو صدا نیست
- در صد ایمنی آن نسبت به سایر وسایط نقلیه زیاد تر است
- یک وسیله ورزشی در جهت تقویت جسم است
- قابل استفاده برای هر سنی است
و مضار آن نسبت به سایر وسایط نقلیه تیز به ترتیب زیر می باشد :
- کم سرعت است
- وسیله ای است فردی و نه جمعی
- پیمودن مسافت های طولانی با آن مشکل است
پیش بینی نیاز دوچرخه
بررسی های انجام شده توسط معاونت طرح و برنامه ریزی وزارت صنایع سنگین نشان می دهد که در سال جار مصرف دوچرخه در کل کشور معادل 98800 دستگاه خواهد بود که با توجه به عدم تمایل صاحبان صتایع به کار در این رشته که علل آن بعدا توضیح داده خواهد شد قسمت اعظم این روند وارداتی خواهد بود .
آمار نشان دهنده این امر است که واردات دوچرخه کشور که در سال 1357 معادل 30 میلیون دلار بوده ، در سال 1362 به 59 میلیون دلار یعنی نزدیک به 2 برابر ، افزایش پیدا نموده است .
بدیهی است که این روند تقاضا هنوز هم با همان سرعت ادامه دارد .
مهمترین علل رویگرداندن صاحبان صنایع از صنعت دوچرخه سازی به قرار زیر می باشد :
1_ مجریان طرح ها ی دوچرخه سازی در عمل به سمت تولید موتور سیکلت کشیده شده و با مونتاژ آن ، با زحمت کمتر سود بیشتری می برند .
2_ طرح های دوچرخه سازی اصولا از زمره طرح های کارگر بر بوده و در نتیجه در شرایط فعلی کمتر کسی حاضر است که سرمایه خود را درگیر این صنعت نماید .
3_ طرح های دوچرخه سازی خواهی نخواهی سرمایه گذار را به دنبال اجرای طرح های جانبی آن ها که تکنولوژی نسبتا مشکلی دارند می کشاند که این نکته نیز از دید سرمایه گذار امروزی نکته مثبتی نمی باشد .
4_ با توجه با ارزانی قیمت تولید انبوه دوچرخه در کشورهایی نظیر چین ، هندوستان ، ژاپن و کره جنوبی و واردت انواع مدل های دوچرخه کامل با انواع ارز ها (دولتی ، صادراتی ، آزاد و غیره ) از یک طرف و وضعیت کنونی کمبود ارز در قبال خرید مواد اولیه از طرف دیگر ، رقابت قیمت تمام شده محصولات داخلی را غیر ممکن ساخته و آینده آن نیز نوید دهنده نمی باشد .
با توجه به دلایل فوق الذکر ، نقش دولت در جهت محدود نمودن واردات این کالا و به جای آن تخصیص ارز مورد نیاز برای کمک به پا گرفتن این صنعت در داخل کشور ، به خوبی نمایان می شود .
اصطلا حات دوچرخه
BICYCLE TERMINOLOGY
توضیح یک :
آنچه در صفحات بعد آمده است پیش نویس اصطلاحات قطعات متشکله دوچرخه می باشد که در تاریخ 27 /1986/11 از طرفسازمان بین المللی استاندارد (ISO)
INTERNOTIONAL ORGANIZATION FORSTANDARDIZATION
به کارخانجات سازنده دوچرخه و قطعات آن برای یک نواخت نمودن اسامی قطعات دوچرخه پیشنهاد شده است .
توضیح دو :
حتی المقدور سعی شده است که مترادف نام قطعات اصلی دوچرخه ( و نه تمام قطعات ) به فارسی در مقابل آنها آورده شود .
توضیح سه :
متراف فارسی قطعات دوچرخه از فر هنگ عامیانه مردم گرفته شده و تحقیق در باره ریشه یابی این کلمات تصحیح و تکمیل آنها نیاز به یاری تمامی متخصصان و دست اندر کاران این رشته را می طلبد .
مجتمع صنعتی دوچرخه سازی قوچان
سابقه شرکت
طرح ایجاد کارخانه دوچرخه سازی در اواخر سال1361 در بانک صنعت و معدن مورد مطالعه قرار گرفت و پس از بررسیهای فنی و اقتصادی لازم ، ایجاد آن تایید و بر اساس هماهنگی مقرر گردید که طرح مذکور در شهرستان قوچان بمورد اجرا گذارده شود.
اجازه صدور اعلامیه پذیره نویسی سهام در تاریخ 61/12/18 از اداره ثبت شرکتها و مالکیت صنعتی دریافت و پذیره نویسی آغاز شد.
هم اکنون 16 درصد از کل سهام متعلق به مردم عمدتا اهالی قوچان و حومه و 84 درصد بقیه سهام متعلق به بانک صنعت و معدن است.
مجمع عمومی مؤسس شرکت در تاریخ 1362/5/23 در شهرستان قوچان تشکیل و با لاخره شرکت در تاریخ 1362/6/15 تحت شماره 49097 در اداره ثبث شرکتها به ثبث رسید.
سرمایه
سرمایه ثبث شده شرکت 800 میلیون ریال میباشد که تماما پرداخت و به هشتصد هزار سهم یکهزار ریالی با نام تقسیم شده است.
ترکیب سهامداران و مقادیر آن به شرح زیر میباشد :
بانک صنعت و معدن 672،583 سهم 000 672،583 ریال 84 درصد سهام خریداری شده است
توسط مردم 127،417 سهم 127،417،000 ریال 16 درصدسهام خریداری شده است
جمع 800،000 سهم 800،000،000 ریال 100 درصد
کارکنان
تعداد کارکنان شرکت در حال حاضر 110 نفر میباشد و پیش بینی می شود که بعد از شایش اعتبار جهت خرید خدمات فنی _ مهندسی و ماشین آلات و تجهیزات به 150 نفر افزایش یابد.
پس از راه اندازی کارخانه تعداد کارکنان برای دو شیفت کاری در روز معادل 600 نفر خواهند بود که از این تعداد ، کارکنان تولیدی مستقیم وغیر مستقیم برابر با 525 نفر و کارکنان اداری و خدمات 75 نفر خواهند بود.
کلیات طرح
هدف
هدف از اجرای احداث کارخانه دوچر خه سازی با ظرفیت عملی سالیانه 300،000 دستگاه دوچرخه در اندازه ها و مدل های مختلف بر مبنای دو شیفت کاری 8 ساعته در روز و 250 روز کاری در سال در شهرستان قوچان میباشد.
-محل استقرار مجتمع
کارخانه در 5/5 کیلومتری قوچان به طرف شیروان در زمینی به مساحت 20 هکتار در دست اجرا ی عملیات ساختمانی ، تاسیساتی و محوطه سازی است.
-محصولات
محصولات کارخانه شامل دوچرخه برای بزرگسالان ، ورزشکاران ، نوجوانان و دوچرخه های بچه گانه خواهد بود .
درجه ساخت محصولات
واضح است که تمام تجهیزات یک دوچرخه کامل در کارخانه ساخته نشده، بلکه مهمترین قطعات آن به ترتیب زیر تولید خواهد شد :
1- لوله هال تنه
2- تنه، میل فرمان و میل زین
3- اتصالات تنه
4- دو شاخه ها
5- فرمان
6- گلگیرها
7- قاب زنجیر
8- طوقه
9- پره
10- سر پره
11- ترک بند
12- مهار ها و اتصالات و جک
قطعات دیگر دوچرخه عمدتا به دو گروه تقسیم می شوند :
قطعات اصلی
که ساخت دوچرخه بدون وجود انها امکان پذیر نیست مانند : طبق ، قامه ، زنجیر ، خودرو ، توپی جلو ، توپی عقب ،پنجه رکاب ، زین ، لاستیک ، تویی و سیستم ترمز بندی که قطعات فوق الذکر وارداتی و داخلی خواهند بود ولی در مجتمع صنعتی دوچرخه سازی قوچان ( حداقل در این مرحله ) تولید نخواهند شد.
- قطعات فرعی
که جرو ملحقات و تزیینات یک دوچرخه به حساب می آیند مانند : چراغ ، دینام ، تلمبه باد ، کیف ابزار ، محافظ پره ، زنگ ، شبرنگ ، دسته فرمان ، و غیره .
که ساخت اینگونه وسایل اصولا جزو فعالیت یک کارخانه دوچرخه سازی نبوده و از خارج و داخل تامین می شوند.
مواد اولیه
مواد اولیه و قطعات لازم برای ساخت دوچرخه های مورد نظر در مجتمع دوچرخه سازی قوچان عبارتند از :
- تسمه فولادی برای ساخت لوله های تنه ، دو شاخه های عقب و جلو ، فرمان ، میله فرمان ،میله زیر زین
- نوار فولادی برای ساخت طوقه
- نوار فولادی برای ساخت گلگیر و قاب زنجیر
- ورق فولادی برای ساخت اتصالات و بست ها
- سیم گالوانیزه برای ساخت پره ها
- سیم برنجی برای ساخت سر پره ها
- لوله فولادی برای ساخت ترک بند
- مواد جوشکاری و بریزین
- رنگ و مواد شیمیایی برای رنگرزی و آبکاری قطعات
مواد اولیه مورد لزوم فوق الذکر عمدتا وارداتی بوده و از کشورهای مختلف اروپایی ، ژاپن ، کره جنوبی و تایوان قابل تامین است .
چگونگی روش تولید دوچرخه
یک دوچرخه کامل از بیش از 200 قطعه مختلف تشکیل شده است و در نتیجه به جرأت می توان گفت که برای کمتر محصولی در زیر یک سقف تنوع عملیات تولیدی تا به این حد به کار رود .
ذیلا به ذکر مراحل عمده تولیدی ساخت دوچرخه پرداخته می شود :
1- نورد تسمه های فولادی و جوشکاری آنها برای ساخت لوله های تنه و دو شاخه
2- برش لوله و ورقهای فولادی با ضخامت های متفاوت
3- ماشینکاری قطعات
4- جوشکاری (نقطه ای – برنجی – مقاوتی و غیره )
5- ماسه پاشی و زنگ زدایی
6- عملیات حرارتی و تنش زدایی
که در صورت استفاده از تکنولوژی پیشرفته این نوع عملیات حذف خواهد شد
7- عملیات شستشوی اسیدی ، فسفاته کاری ، رنگرزی قطعات
8- عملیات آبکاری ( کرم ، نیکل و غیره ) قطعات
9- مونتاژ مقدماتی قطعات
10- مارک زنی
11- مونتاژ نهایی
12- بازرسی و کنترل مرغوبیت قطعات به طور جداگانه
13- بازرسی و کنترل مرغوبیت محصول
14- بسته بندی
روش ساخت قطعات
1- ساخت لوله های تنه و دوشاخه
با استفاده از تسمه های فولادی در دستگاه نورد لوله ، تسمه ها توسط غلطکهای نورد به شکل لوله در آمده و سپس دو لبه آنها توسط همان دستگاه جوش داده می شود .
2- ساخت تنه
برای ساخت تنه های دوچرخه از دو نوع جوشکاری متفاوت استفاده می شود :
الف – جوش برنجی یا برزین
که عمدتا برای ساخت دوچرخه های 26 ، 27 ، 28 و کورسی استفاده می شود
ب – جوش فولادی (CO)2
که در تنه های دوچرخه های 12 ، 16 ، 20 به کار می رود . برای ساخت تنه به طور خلاصه عملیات زیر صورت می گیرد :
- برای لوله های فولادی ( معمولا شاخه های 6 متری ) توسط ماشین اره اتوماتیک
- پلیسه گیری محل برش ها توسط دستگاه پلیسه گیری
- برش لوله های اصلی تنه به شکل مخروطی برای بهتر قرار گرفتن در اتصالات
- قرار دادن قطعه های برنجی برای عملیات برزین
- قرار دادن قطعات در دستگاه مونتاژ و اتصال آنها در بعضی موارد با نقطه جوش
- آغشته کردن محل اتصالات به ” محلول بوراکس “
- عملیات بریزین
- بازرسی و بالانس تنه روی دستگاه مخصوص
- عملیا شستشو
- عملیات ماسه پاشی و زنگ زدایی
- رنگرزی
- انتقال به انبار قطعات رنگ شده
3- ساخت تیغه های دو شاخه
- برش لوله به اندازه های مورد نظر
- پلیسه گیری محل برش ها توسط دستگاه پلیسه گیری
- عملیات نورد سرد برای تغییر قطر لوله و مخروطی نمودن تیغه ها
- عملیات شستشو
- عملیات ماسه پاشی
- رنگرزی
- مونتاژ با تاج دو شاخه
4- تاج دو شاخه
- برش ورق های فولادی
- بلانک زنی توسط پرس
- پرسکاری در 6 مرحله
- مونتاژ تاج دو شاخه
- جوشکاری قطعه
5- فرمان
- برش لوله های فولادی به اندازه های مورد نظر
- پلیسه گیری محل برش ها
- خم کاری لوله توسط خم کن اتوماتیک
- عملیات بریزین با سایر قطعات فرمان
6- طوقه
- باز شدن کويل ها توسط دستگاه کویل باز کن
- فرم گرفتن نوارها توسط غلطکهای مخصوص در دستگاه فرم دهی طوقه
- برش طوقه فرم گرفته
- جوش دادن دو سر طوقه
- سنگ زنی محل جوش ها عمل بالانس طوقه و اندازه گیری
- سوراخکاری طوقه ها توسط دستگاه هیدرولیکی مخصوص برای جای پره ها
- پرداخت طوقه ها توسط دستگاههای صیقل و پولیش
- حمل به انبار
- عملیات آبکاری
اگر جنس طوقه از ورق فولاد سیاه باشد احتیاج به آبکاری داشته و اگر از ورق فولاد ضد زنگ ( استینلس استیل ) باشد ، عملیات آبکاری حذف خواهد .
- حمل به قسمت مونتاژ مقدماتی چرخ
7- ساخت پره
- برش سیم فولادی
- خم کاری انتهای سیم فولادی برای قرار گرفتن در توپی
- حدیده کاری انتهای دیگر سیم فولادی برای متصل شدن به سرپره
- آبکاری ( در صورتیکه جنس پره از فولاد ضد زنگ نباشد )
8- ساخت سرپره
- برش مفتول برنجی
- فرم دادن سرپره با دستگاه پرس
- ماشینکاری و قلاویزی
- آبکاری
سیستم کنترل کیفیت
به طور کلی برای این سیستم روشهای زیر در نظر گرفته شده است :
1- آزمایش مواد اولیه
2- آزمایش قطعات در حال ساخت
3- آزمایشات روی کالای ساخت شده ( دوچرخه کامل )
لازم به یادآوری است که استانداردهای بین المللی ( مانند DIN ، ASTM، استاندارد انگلیس و غیره ) دارای درجات دقت متفاوتی بوده و نهایتا روش های فوق الذکر در مورد مواد اولیه ، قطعات در حال ساخت و کالای ساخته شده بایستی با استاندارد انتخابی انجام پذیرد که استاندارد انتخابی با نظر همکار فنی و با توجه به بازار داخلی و خارجی تعیین خواهد گردید .
نیروی انسانی مورد نیاز
1- تولیدی :
مهندس ارشد 1 نفر
مهندس 4 نفر
سرپرست قسمت 18 نفر
تکنسین و سرکارگر 45 نفر
کارگر ماهر 225 نفر
کارگر نیمه ماهر و ساده 206 نفر
جمع 529 نفر
2- امور مالی و اداری :
مدیر 1 نفر
رییس 2 نفر
سرپرست 8 نفر
کارمند ارشد 6 نفر
مسیول 6 نفر
کارمند 13 نفر
کارکنان ماهر 12 نفر
کارکنان نیمه ماهر و ساده 8 نفر
جمع 56 نفر
3- امور بازرگانی :
مدیر 1 نفر
سرپرست 2 نفر
کارمند ارشد 4 نفر
کارمند 8 نفر
جمع 15 نفر
جمع کل 600 نفر
کار آموزی
مجتمع برای تجهیز نیروی انسانی ماهر و متخصص مورد نیاز ود ضمن پیش بینی فراهم آوردن امکانات رفاهی از قبیل مسکن ، در نظر دارد با کمک همکار فنی که خدمات فنی -مهندسی را ارائه خواهد نمود ، مدیران ، مهندسین ، تکنسین ها و کارگران مستقیم تولیدی را در کارخانجات خارجی سازنده ماشین آلات و دوچرخه ، آموزش دهد .
برای آموزش مستمر کارکنان قسمت تولید ، یک مرکز آموزش به اضافه سه کارگاه خدماتی به منظور آموزش افراد در امر تراشکاری ، قالبسازی ، فرزکاری ، جوشکاری ، سنگ زنی ، تعمیرات و غیره احداث شده است .
حفاظت محیط زیست
مجتمع دارای یک کارگاه رنگرزی به منظور رنگ آمیزی قطعاتی از قبیل تنه ، دوشاخه ، گلگیر ، قاب زنجیر ، و غیره می باشد
همچنین به منظور آبکاری قطعاتی چون فرمان ، طوقه ها ، پره ها ، سر پره ها و غیره یک کارگاه آبکاری نیز ایجاد خواهد شد .
بدینجهت در نظر دارد که پساب این دو واحد در یک سیستم تصفیه پساب ، تصفیه شود . لذا از تمام فروشندگان ماشین آلات خواسته شده تا ماشین آلات و تجهیزات پیشنهادی و همچنین روش رنگرزی و آبکاری را به گونه ای انتخاب نمایند که پساب آن پس از تصفیه مطابق با استاندارد های سازمان حفاظت محیط زیست بوده و مواد شیمیائی ترکیبی از مقدار مجازی که این سازمان تعیین نموده است ، تجاوز ننمایند .
طراحی دوچرخه
نظر بر این که طراحی دوچرخه در ایران امری نو محسوب می شود و تاکنون دوچرخه هائی که تولید گردیده اند بیشتر از روی انواع خارجی کپی شده اند ، لذا مجتمع در نظر دارد مبادرت به تاسیس یک دفتر طراحی دوچرخه نماید .
بدیهی است که امر آموزش کارکنان دفتر طراحی دوچرخه به علت نو پا بودن آن بسیار مهم بوده و با کمک همکار فنی طرح ، در خارج از کشور انجام خواهد پذیرفت .
لذا با توجه به این موضوع که در کشور تقریبا هیچ کاری در رابطه با این امر صورت نگرفته است ،راه درازی در پیش بوده و میدان وسیعی برای تمامی علاقه مندانی که در کنار تخصص ، دارای ذوق طراحی ، نو آوری و ابداع می باشند ، گشوده خواهد شد .
اقدامات انجام یافته امور پروژه
کلا اقدامات انجام یافته امور پروژه را می توان در 5 بخش به ترتیب زیر خلاصه نمود :
1-اخذ موافقت اصولی
بر پایه برنامه اولیه و اهداف طرح ، پس از بررسی فنی -اقتصادی از وزارت صنایع سنگین در تاریخ 1362/7/14 برای احداث مجتمع در شهرستان قوچان صدور یک فقره موافقت اصولی تقاضا گردید .
پس از بررسی های مستمر بالا خره در تاریخ 1363/1/9 موافقت اصولی درخواست شده صادر و پس از دریافت مجوز های لازم از وزارتخانه ها و سازمان های ذیربط ، موافقت اصولی فوق الذکر در تاریخ 1363/4/28 قطعی و سپس در تا ریخ 1367/7/15 تحت شماره 07/51065 به عنوان طرح تکمیلی در وزارت صنایع سنگین به ثبت رسید .
2-زمین
زمینی که کارخانه در آن تاسیس شده است در حدود 20 هکتار مساحت داشته و در کنار جاده قوچان – شیروان در فاصله 5/5 کیلومتری از قوچان قرار دارد .
از دلایل عمده انتخاب محل کارخانه به غیر از واقع شدن آن در کنار جاده ، داشتن سفره غنی آب زیر زمینی ، گذشتن دو خط برق از شمال و جنوب زمین ، گذشتن لوله اصلی گاز طبیعی از قسمت جنوبی زمین و مجاورت آن با منطقه صنعتی شهرستان قوچان را می توان نام برد .
3- امور اجرائی ساختمانی – تاسیساتی
عملیات ساختمانی کارخانه در نیمه دوم سال 1362 طبق نقشه های تهیه شده توسط مهندسین مشاور شروع و پیشرفت قسمت های محتلف ساختمانی – تاسیساتی به ترتیب زیر می باشد :
آ _ دیوار کشی
عملیات دیوار کشی دور محوطه جمعا بطول 1806 متر تکمیل و تحویل موقت و دائم آن نیز ا نجام پذیر است .
ب_ خاکبرداری و گود برداری
عملیات خاک برداری و برداشت خاک نباتی و همچنین گود برداریها برای کلیه در دست ساختمان کلا به اتمام رسیده است .
ج _ ساختمان ها
– عملیات ساختمانی و احدات سوله در سالن تولید با زیر بنای حدودا 14000 متر مربع به پایان رسیده و فقط کف سازی این سالن به علت روشن نبودن وضعیت خرید ماشین الات و تجهیزات باقی مانده است .
– عملیات ساختمانی و احداث سوله در انبار مواد اولیه با زیر بنای حدودا 9000 متر مربع به پایان رسیده است .
– عملیات ساختمانی و احداث سوله در کارگاه های خدماتی(3 کارگاه) با زیر بنای 722 متر مربع به اتمام رسیده و فقط کف سازی آن به علت روشن نبودن وضعیت خرید ماشین الات و تجهیزات باقی مانده است .
– عملیات ساختمانی و تاسیساتی ساختمان آموزشگاه و اداری خدمات با زیر بنای حدودا 1450 متر مربع تکمیل شده است .
-عملیات ساختمانی و تاسیساتی ساختمان مهمانسرا با زیر بنای 20000متر مربع در دو طبقه پایان یافته است .
-عملیات ساختمانی و تاسیساتی ساختمانهای نگهبانی و مسکونی نگهبانی جمعا با زیر بنای 230 متر مربع پایان پذیرفته است .
– کار احداث دو پارکینگ در دو طرف درب ورودی به پایان رسیده است .
– کار احداث میدان های با رگیری و تخلیه به اتمام رسیده است .
– عملیات ساختمانی اطاقک تاسیساتی چاه آب در دست اجرا است .
– کار احداث باسکول در دست اجرا است .
– قسمت اعظم کار جاده سازی محوطه به پایان رسیده است .
– در این مقطع عملیات ساختمانی ساختمان های اداری ، انبار کالا ، تاسیسات مر کزی ، تصفیه خانه مرکزی فاضلاب و پساب تولیدی و منبع آب زمینی هنوز شروع نشده است .
به صور کلی 80 در صد عملیات ساختمانی – تاسیساتی پروژه به پایان رسیده است .
4- آب ، برق و گاز
آب :
به منظور تامین آب صنعتی و بهداشتی مورد نیاز اقدام به حفر یک حلقه چاه عمیق به عمق 102 متر گردیده که موتور مربوطه نیز نسب شده و هم اکنون در حال بهره برداری است .
قدرت آب دهی این چاه 1200 لیتر در دقیقه می باشد .
منبع آب هوائی نیز با گنجایش 150 متر مکعب آب ، ساخته و نصب گردیده است .
برق :
در اسفند ماه 1362 قردادی با شرکت برق منطقه ای استان خراسان منعقد گردیده که برق مورد نیاز را تا مقدار 1500 کیلو وات تامین خواهد نمود .
واضح است که این براورد اولیه بوده و با دریافت طرح ها از شرکت های خارجی مشخص شده است که نیاز مجتمع برای مصارف تولیدی ،روشنائی و گرمایش و غیره بیشتر می باشد ، لذا به محض روشن شدن وضعیت ماشین آلات و در نتیجه روشن تر شدن مقدار مصرف برق ، تقاضا برای مقدار دقیق برق مصرفی به شرکت برق منطقه ای استان خراسان ارائه خواهد شد .
در حال حاضر جهت مصارف کار گاهی مقدار 100 امپر برق موقت از خط 20 کیلو ولت مجاور جاده تامین و مورد استفاده می با شد .
گاز :
مطالعات و بر رسی های انجام شده نشان داده است که مصرف گاز طبیعی کار خانه جهت امور تولیدی و گرمایش و غیره حدود 1500 متر مکعب در ساعت با فشار 4 بار می باشد .
لذا بدین منظور در تیر ماه 1365 قراردادی جهت فروش گاز طبیعی به مقدار فوق لذکربین مجتمع و شرکت ملی گاز به امضا رسید .
5- ماشین آلات
به منظور انتخاب ماشین آلات از ابتدای تاسیس شرکت مکاتبات و تماس های گستردهای با سازندگان و فروشندگان کشور های مختلف بر قرار بوده است . نتیجه مجموعه این بررسی ها جمع آوری اصلاعات و آمار جامعی در مورد سازندگان معتبر دوچرخه در دنیا می باشد و نهایتا پیشنهادات 12 سازنده معتبر مربوط به کشورهای اروپای غربی ، اروپای شرقی و هندوستان و خاور درو مورد بررسی دقیق قرار گرفته است و از میان آنها پیش نهادات 4 سازنده از کشور های آلمان غربی ، اتریش ، هلند و کره جنوبی مناسب تشخیص داده شد و برای مذاکرات نهایی از آنان دعوت به عمل آمد که نهایتا شرکت با تاووس از هلند به عنوان کاندیدای همکار فنی انتخاب گردید . مذاکرات بعدی با شرکت نام برده انجام و با ارسال پیش نویس
قرارداد و سپس مذاکره بر روی نکات آن شرکت پیش بینی می نمود که در اسرع وقت قادر باشد قرار داد خرید ماشی آلات و همکاری فنی را منعقد نماید که متاسفانه شرکت مذکور از همکاری سر باززده و این شرکت ناگزیر مذاکرات خود را با کمپانی آلمانی و کره ای دوباره آغاز و سر انجام در اسفند ماه سال 1364 منجر به عقد قرارداد مهندسی با یک شرکت آلمانی گردید . قرارداد مذکورجهت تایید به وزارت صنایع سنگین ارائه که به دلیل مسئله کمبود ارض رد گردید . سپس به دنبال سفر مقامات جمهوری اسلامی به کشور چین موضوع خرید ماشین آلات وخدمات فنی – مهندسی از این کشور مطرح گردی که پیامد آن سفر هیئت متخصصین چینی به ایران بود .
هیئت مزبور پس از بازدید از محل کارخانه در قوچان و مذاکرات مفصل ، طرح کامل خود را ارائه نمود که پس از بررسی دقیق به دلیل سطح تکنولوژی بسیار پایین و قیمت فوق العاده بالا مردود اعلام گردید .
با پیشنهاد وزارت صنایع سنگین و دیگر ارگانهای ذیربط مبنی بر خرید ماشین آلات و خدمات فنی – مهندسی به طریق تهاتر از سال گذشته تماس هایی با چندین شرکت از کشور های یوگسلاوی ، مجارستان ، لهستان ، رومانی و چکسلواکی برقرار گردیده و دو هیئت متخصص از کشور های یوگسلاوی و مجارستان به ایران مسافرت و ضمن دیدار از محل کارخانه در قوجان ، با مسئولین مجتمع بع طور مفصل مذاکره نمودند ولی هنوز نتیجه قطعی به دست نیامده است .
به موازات این اقدامات در دیداری که مدیریت عامل مجتمع با آقای مهندس موسوی نخست وزیر جمهوری اسلامی ایران داشته اند ، ایشان ضمن موافقت با تامین مقدار ارز مورد نیاز جهت خریداری ماشین آلات و خدمات فنی – مهندسی به مقامات مسئول دستور دادن که مسئله را پیگیری نمایند .
بر نامه های آتی پروژه :
1 – عملیات ساختمانی
همانگونه که در بخش امور اجرائی ساختمانی – تاسیساتی ذکر گردید کلا تا کنون 80 درصد از عملیات ساختمانی تاسیساتی پایان یافته که این در صد با توجه به روشن نبودن وضعیت خرید ماشین آلات و خدمات فنی – مهندسی پیشرفت قابل ملاحظه ای است .
امید است که در طول سال جاری قسمت عمده از عملیات ساختمانی ، جاده سازی ، محوطه سازی و کلیه تاسیسات مربوطه انجام و با روشن شدن وضعیت خرید ماشین آلات سرعت بیشتری به امور اجرائی پروژه داده شود .
2 – خرید ماشین آلات و خدمات فنی – مهندسی
دور نمای خرید ماشین آلات و خدمات فنی – مهندسی با امیدهائی که مسئولین ارگان های ذیربط به مسئولین مجتمع داده اند نسبت به سال گذشته روشن تر و امید بخش تر بوده و این شرکت امیدوار است که این تنگنای اصلی که خود مقداری از امور اجرایی پروژه را به تاخیر انداخته است را سریعا در سال جاری مرتفع و موفق گردد با حل این معضل ، پروژه را هر چه سریعتر به مرحله بهره برداری تکراری در اوایل سال 1369 برساند تا قدمی هر چند کوچک در راه خودکفائی و استقلال صنعتی ، ایجاد اشتغال و توسعه اقتصادی در منطقه قوچان ، جواب به قسمتی از تقاضای مصرف در سطح کشور و ایجاد صرف جوئی ارزی بردارد .