در قرن نوزدهم در اروپا همراه با رشد صنعت و فن آوری های جدید ،عرصه برای ظهور هنر گرافیك باز شد.در سه دهه آخر این قرن، بر اثر تحولات تصویرگری و پیوند نزدیكی كه بین هنر چاپ و نقاشی بر قرار شده بود،پدیده تازه ای به نام ”پوستر“، آفیش“ یا ”پلاكات“ به وجود آمد.
سرچشمه های پوستر را، همچون مصورسازی، در گذشته های دور می توان جستجو كرد. به یك معنا، نقوش بر جسته آشوری ، ایرانی و رومی، نوعی پوستر بوده اند، زیرا رویدادهایی را به روایت تصویر، توصیف می كردند كه در واقع تبلیغی برای دستگاه حاكمه بود. به علاوه در مصر و رم باستان ساختن آگهی های همگانی یا اعلامیه های دیواری معمول بوده است. یكی از قدیمی ترین آگهی هایی كه كشف شده، پاپیروسی است كه پاداش برای باز گرداندن یك برده فراری در مصر اعلام كرده. آگهی هایی نیز از قرون وسطی باقی مانده كه روی پوست نوشته می شد، حتی بعضی از اینها دارای تصویر نیز بود.
آگهی های همگانی چاپی از اواخر قرن پانزدهم میلادی ظاهر شد. از قرن شانزدهم به بعد نمونه هایی از آگهی های چاپی كه اغلب متشكل از حروف چاپی بودند رایج گشت اما فن چاپ می بایست مراحل پیشرفته تری را طی كند تا امكان پیدایش پوستر مصور رنگی فراهم گردد. همان طور كه قبلا اشاره نمودیم ابداع روش لیتوگرافی نقش مهمی را در گسترش چاپ رنگی سریع و ارزان ایفا كرد. البته فن چاپ رنگی و گسترش آن به تنهایی در پیدایش هنر پوستر سازی موثر نبود، بلكه زندگی در شهرهای بزرگ و صنعتی كه نوع جدیدی از ارتباطات همگانی را كه زاییده پیچیدگی زندگی مدرن شهری بود به همراه خود آورد عامل اصلی بود.
یكی از نمونه های پوستر این دوره كاری است از «ادوارمانه» برای كتاب”گربه ها“. این پوستر و سایر پوستر های این دوره،تنها با رنگ سیاه چاپ می شدند در واقع تك رنگ بودند.
پوستر رنگی مصور،با نام هنرمندی فرانسوی به نام ”ژول شره“ آغاز می گردد.”شره“ با نقاشان امپر سیونیست آشنایی داشت و در كار خود از رنگهای درخشان آثار آنان بهره فراوان برد.چاپ حكاكی، با نقطه كاری، قلم زنی روی فلز و غیره،روشهایی بودند كه با بهره گیری از آنها توانست به انواع قابل ملاحظه ای از رنگها و طرحها دست یابند.
در مبحث پوستر نمی توان از نام ”هانری تولوزلوترك“ صرف نظر نمود. وی نقاشی فرانسوی است كه در دهه آخر قرن نوزدهم در حوزه هنر پوستر خود نمایی كرد. آثار او بر اساس قدرت وی در طراحی و تسلطش بر لیتوگرافی بنا گردیده است.
پوستر یكی از صورت های گرافیكی است كه بیشتر برای اطلاع رسانی مورد استفاده قرار می گیرد .چرا كه در مواقع تصویر ثابتی است كه در یك صفحه طراحی می گردد و معمولا در یك جای ثابت نصب شده و برای این كه شعر یا قطعه ادبی را به پوستر تبدیل كنند مورد استفاده قرار می گیرد .
نوع دیگر آن است كه پوستر برای تبلیغ چیزی خاص مورد استفاده قرار بگیرد .به عنوان مثال مفهوم شعری در جهت بیان یك مسئله سیاسی، اجتماعی یا حتی تجاری به كار رود و پوستر بر اساس مفهوم آن شعر شكل بگیرد.
طراحى پوستر يك كار هنرى و سليقه ايى بوده و بستگى به ذوق ، هنر و سطح توانايى هاى شما دارد.
برخى از اصولى كه براى چاپ پوستر بايد رعايت شوند :
1 پوستر مى تواند اندازه هاى مختلفى داشته باشد. (بستگى به سفارش دهنده دارد) 2Resolution پوستر بايد 300 dpi باشد.
3 مود پوستر بايد CMYK باشد.
4 مانيتور بايد كاليبره شود.
چون پوسترى كه چاپ مى شود ، با پوسترى كه ما در مانيتور مى بينيم ، از لحاظ رنگى با هم فرق مى كند و با كاليبره كردن اين تفاوت رنگى را به حداقل ممكن مى رسانيم.
براي كاليبره كردن بعد از نصب كردن فوتوشاپ ، يه برنامه به نام Adobe Gamma به صورت خودكار به Control Panel شما اضافه مى شود. اين برنامه رو اجرا كنيد ، ويزارد رو دنبال كنيد و مرحله به مرحله طبق دستور العمل پيش برويد.
نگاهی گذرا به پوستر های تئاتر در ایران
پوستر تئاتر به شکل امروزی هم چون تئاتر براثر ارتباط با قفقاز و روسیه وارد ایران شد و تاریخ پر فراز و نشیبی راطی کرد تا به روزگار ما برسد ، پوستر تئاتر با اوج های تئاتر اوج می گیرد و با ا فول هایش افول می کند در این میان پوسترهم چون آینه ای از تغیرات اجتماعی و فرهنگی برایمان سخن می گوید . از قیمت بلیط زمان و مکان نمایش کارگردان ها و بازیگرانی که امروز هیچ اثری از آنان باقی نمانده است ، فقط این پوستر ها هستند که بر حضور و هنرمندی آنان گواهی می دهند .
قدیمی ترین پوستر های موجود تئاتر ایران مربوط به تئاتر تبریز است، پوستر ها ازاجرا های نمایش هایی چون یوسف و زلیخا ، ملا نصر الدین و بهلول داننده ، عروس مغان و … خبر می دهند که در سالهای ۱۳۱۲ تا ۱۳۲۳ اجرا می شده اند . پوسترها اغلب گرته برداری از پوستر های اروپایی هستند . که به شیوه ی چاپ سنگی و تک رنگ تکثیر شده اند و نشانی از نام طراح بر خود ندارند (تصویر ۱) . پوستر ها با گذشت زمان پخته تر و آب دیده تر می شوند، همزمان با دهه ۴۰ و ۵۰ طراحانی چون صادق بریرانی، بهزاد حاتم و مرتضی ممیز سپس قباد شیوا ، عباس سارنج و ابراهیم حقیقی، فریدون آو (تصویر ۲) در اوج هنر نمایی می کنند. دیگر پوستر ها به مفهوم واقعی پوستر شده اند ، پوستر ها در ابتدا به شیوه ی سیلک اسکرین و سپس به شیوه ی افست تکثیر می شوند و تماشاگران را به دیدن تئاتر در سالن های رودکی ، سنگلج ، پارس و تئاتر شهر دعوت می کنند .
با وقوع انقلاب اسلامی پوستر ها نیز به طبع جامعه و تئاتر با دگرگونی مواجه می شوند . شرایط انقلاب و جنگ بر روی هنرمندان تاثیر می گذارد . روی آوردن به مفاهیم انقلابی و اجتماعی در پوستر ها به خوبی دیده می شود (تصویر ۳ ) . به تدریج طرحانی چون مصطفی اوجی ، محمد وجدانی، هومن مرتضوی ، حسین خسروجردی به جمع کوچک طراحان حرفه ای پوسترها تئاتر اضافه می شوند(تصویر ۴) . هرچند در این دوره با افزایش اجرا ها بسیاری از پوستر ها نیز توسط افراد غیر حرفه ای طراحی می شوند .
تصویر شماره ۱/ یکی از قدیمی ترین پوستر های موجود تئاتر ایران
تصویر شماره ۲/ اثر: بهزاد حاتم
تصویر شماره ۳/ اثر: ابراهیم حقیقی
تصویر شماره ۴/ اثر: هومن مرتضوی
با گذار از دوران جنگ تحمیلی و سازندگی همراه با آرامش و رفاه نسبی جامعه، افزایش فارغ تحصیلان و گروه های تئاتری نیاز به پوستر های تئاتر نیز بیش تر می شود پوسترها در این دوران در قطع ۵۰ * ۷۰ و اغلب دو رنگ تکثیر می شوند .
در دهه ی ۷۰ با ورود ابزار جدیدی به نام رایانه پوستر های تئاتر نیز از این ابزار بی نصیب نمی مانند ، دیگر کم تر طراحی از ایر براش و شابلون حروف استفاده می کند این کار طراحان را آسان تر می نماید ، اما از طرفی راه را برای عده ای از افراد غیر متخصص باز می کند . در این دوره تغیرعمده ای در نام های طراحان پوستر مشاهده نمی شود طراحان نسل ۴ گرافیک ایران حضور کم رنگ تری در عرصه ی پوستر های تئاتر دارند .
هم زمان با دهه ی ۸۰رونق نسبی اقتصادی و افزایش و فعال تر شدن گروه های تئاتری طراحان جوان دیگری وارد عرصه ی پوستر تئاتر می شوند . نسل پنجم طراحان گرافیک ایران هم مبانی پوستر را می شناسند و هم ایده هایی نو دارند . این نسل از طراحان از گرایش های کاری گوناگونی را شامل می شوند . گروهی ویژگی های تصویری ایده های نو و خلاقیت را عنصر اصلی پوستر هایشان می دانند ، گروهی دیگر ایده و خلاقیت را در خدمت ارتباط با مخاطب به کار می برند( تصاویر۵ ،۶) . اما این جریان هنوز راه را به پایان نبرده است و قضاوت در مورد آن را باید به گذر زمان واگذار کرد .
تصویر شماره ۵/ اثر: پیمان پورحسین
تصویر شماره ۶/ اثر: مجید کاشانی
اما با نگاهی گذرا به پوستر های تئاتر امروز می توان گفت : طراحی پوسترهای تئاتر در ایران علی رغم سابقه و پیشینه ی تاریخی خود هنوز جایگاه واقعی خود را میان اهالی تئاتر نیافته است هرچند اغلب طراحان گرافیک با توجه به اهمیت و نقش به سزای این رسانه علاقه مند به طراحی پوستر های تئاتر هستند ، اما با نگاهی به پوستر های تئاتر در شهر می توان به این نکته پی برد که هنوز درصد اندکی از پوستر های تئاتر ایران توسط متخصصین و طراحان گرافیک طراحی می شود .