كودكان گلهاي زندگي هستند كه اگر نور خورشيد تربيت به آنها بتابد و اگر از جويبار آگاهي آب بنوشند و باز هم اگر مورد توجه ،لطف و نوازش كافي قرار گيرند عطرشان باغ زندگي را فرا مي گيرد ، اگر چنين نباشد ، كويري را بوجود مي آورند بي بروبار كه نه باغ ، بلكه خارستان است و اولين سنگ بناي سازندگي شخصيت كودكان و در نهايت سازندگي اجتماع در همين سالهاي اوليه گذاشته مي شود و لذا هم از نظر كيفي و هم از حيث كمي اين دوره از اهميت خاصي برخوردار است .
بنا به سفارش نبي اكرم (ص) كه مي فرمايد (العلم في الصغر كالنقش في الحجر) كه دانش در كودكي مانند نقش بر سنگ است [1]. و يا غزالي اشاره اي به اين مطلب دارد كه (هر كار كه عظيم بود ، تخم آن اندر كودكي افكنده باشند [2])
در اين راستا فردريك فروبل آلماني سيستمي از بازيهاي آموزشي را براي كودكان ابداع كرد و براي نخستين بار كودكستاني را در سال 1837 در بلانكبرك آلمان بنا نهاد و در سال 1855 اولين كودكستان در آمريكا توسط كارل شورز تاسيس شد .
در نيم قرن اخير ، آموزش و پرورش پيش دبستاني (كودكستان –مهدكودك )در كشور ما ضرورت پيدا كرد و از سال 1298 در تهران و بعضي از كشورهاي ديگر مانند ايران كودكستانهايي تاسيس شد و مي توان گفت اولين كودكستان ايران در سال 1303 در شهر تبريز در محله صفي بازار توسط جبار باغچه بان به نام باغچه اطفال تاسيس شد[3] .
در سال 1307 در شيراز تاسيس شد و مخصوص كودكان مرفه بود و اولين امتيازي كه از طرف وزارت معارف و اوقاف صنايع مستطرفه براي تاسيس كودكستان ها صادر شد و به نام خانم برسابه هوسپيان در تاريخ 31/4/1310 بود و اين سال سرآغاز جديدي درتاريخ آموزش هاي پيش دبستاني در ايران بود كه مخصوص كودكان 7-4 سال بود كه در سال 1335 طبق آئين نامه اي سن كودكان 6-3 سال قيد شد و تا سال 1322 كودكستان در ايران وجود داشته است و تا سال 1371 تعداد آنها به 4114 باب رسيد و در كشور بنين نيز دوره دو ساله پيش از دبستان كه كودك از سن 3 سالگي شروع مي كند و تا سن 5 سالگي ادامه مي يابد در اين دوره مطابق علاقه و استعدادش تحصيل مي كند[4].
آموزش و پرورش در مرحله پيش از دبستان از دير باز در كشور ، بعنوان يك مرحله آموزش مطرح بوده است . يعني از همان زمان كه برنامه ريزي در امر تعليم و تربيت كودكان در دوره دبستان به طور جدي مورد توجه قرار گرفته مساله تعليم و تربيت كودكان در سالهاي اوليه پيش از دبستان كه بايد آن را سالهاي سازندگي و تشكيل دهنده بسياري از صفات و خصوصيات كودك ناميد نيز از اهميت ويژه اي برخوردار است با توجه به اينكه انسان اولين ارتباط اجتماعي خود را با محيط اطرافش از دوران طفوليت آغاز مي كند و اولين درسهاي زندگي فردي و اجتماعي را در اين سن مي آموزد . لذا اين سن ضرورت توجه بيشتر را مي طلبد و هويدا است ذهن كودك همانند زمين مساعدي است كه تاكنون كشتي در آن صورت نگرفته و بذري افشانده نشده است . بنابراين در چنين زمين مساعدي هر بذري كه افكنده شود پاسخ مي دهد و زمينه رشد آن با توجه به توانايي هايش فراهم مي شود و حاصل اين بذر تا پايان عمر در مزرعه ذهن كودك باقي مي ماند و فرد از آن تاثير مي پذيرد و بر اساس آن عمل مي كند و تغيير بنيادي آن بسيار مشكل و در مواردي غير ممكن است . بنابراين براي اينكه كودك در مسير صحيح تربيتي قرار گيرد بايد آموزش او را از همان دوران كودكي آغاز كرد ليكن رشد روزافزون صنعت و جامعه صنعتي و تنگناهاي اقتصادي موجب شده تا آنچنان كه بايد و شايد مسئولان با اين موضوع برخورد جدي ننمايند . نگاهي گذرا به تغيير و تحولات آموزش و پرورش پيش از دبستان در طول بيش از نيم قرن گذشته نشانگر اين است كه وجهه نظرهاي شخصي در اين امر بيش از حقايق علمي و عيني و مسلم و غير قابل انكار موثر بوده است .
در طول تاريخ نگرش انديشمندان درباره مقام محيط و جايگاه آموزش كودكان متفاوت بوده است . زماني كودك مينياتور افراد بزرگسال تلقي مي شده و زماني ديگر اين انديشه رواج داشته كه كودك يك بزرگسال كوچك نيست بلكه به خودي خود اهميت و ارزش دارد و از اين رو بايد نيازهاي او را دريافت و در جهت ارضاي آنها كوشيده ولي آنچه مهم است اين است كه آموزش و پرورش در دوره هاي پيش از دبستان خود مرحله اي است كه براي رشد قواي جسماني ، ذهني ، عاطفي ، اعتقادي و اجتماعي كودك ضرورت دارد و از اين مي خواهيم بررسي نماييم كه آيا
دوره پيش دبستاني بر پيشرفت تحصيلي دانش آموزان تاثير دارد ؟
اهميت و ضرورت موضوع [5]
اهميت آموزش در دوران كودكي از دو جنبه مورد نظر است يكي حساسيت و سهولت اثر پذيري كودكان از محيط هاي آموزشي و ديگري دوام تاثيرات عميق يادگيري ها در اين دوران .
و اهميت اين نوع آموزش در دوران اوليه كودكي به حدي محسوس و شايان توجه است كه در آيات ، احاديث ، پژوهشهاي علمي و برنامه هاي آموزشي مراكز پيش دبستاني كاملاً هويدا است و جان آموس كمينوس معتقد است كه آموزش و پرورش در سالهاي اوليه كودكي به بهترين وجه صورت مي گيرد و تنها در صورت برخورداري از چنين آموزشي ، موقعيت هاي بعدي امكان پذير است .
از آنجا كه بين رشد هوشي و تجارب اوليه كودكان رابطه وجود دارد مثلاً بنجامين بلوم معتقد است كه حدود 50% از رشد هوشي بين زمان تولد تا 4 سالگي ، حدود 30% ، بين سنين 4 تا 8 سالگي و 20% باقي مانده بين 8 تا 17 سالگي شكل مي گيرد و لذا بايستي به دوران كودكي توجه خاص مبذول داشت پرواضح است كه وجود مراكزي براي آموزش در سنين اوليه 6-3 سالگي با توجه به اهميت آن در مراحل بعدي آموزش ضروري است و برطرف نمودن نيازهاي فردي كودكان نيز از نقطه نظر حسي ، حركتي ، عقلي ، اجتماعي وجود اين مراحل را الزامي مي كند .
در مطالعه حاضر سعي بر آن است كه تاثير گذرانيدن دوره پيش دبستاني بر پيشرفت تحصيلي دانش آموزان پايه اول دبستان مورد بررسي قرار گيرد اما از آنجائيكه پيشرفت تحصيلي متاثر از عوامل فردي و خانوادگي ، اجتماعي ، فرهنگي ، اقتصادي و سياسي است . لذا در حد توان تاثير متغيرهاي ديگري در كنار گذراندن دوره پيش دبستاني مورد بررسي قرار گرفته است .
از اين رو هدف كلي از اين تحقيق بررسي رابطه بين متغير گذراندن دوره پيش دبستاني و ويژگي هاي هوش ، آموزش ، خانواده دانش آموزان بر پيشرفت تحصيلي دانش آموزان سال اول است .
با توجه به اهميت مسئله يكي از تكاليف اساسي ما آن است كه بر كيفيت و ثمربخشي عمومي كه دوره پيش دبستاني و دبستاني مهم ترين بخش آن است تاكيد مي كنيم .
اگر به اين مسئله نيز توجه كنيم كه اكثريت بزرگي از كودكان دوره پيش دبستاني و دبستاني ما متعلق به گروه هاي محروم تر فرهنگي – اجتماعي هستند . ضرورت بهسازي و تحول آن در آموزش و پرورش و برنامه ريزي هاي آموزشي و پرورشي كودكان ديگر ندارد ليكن بايد عمدتاً بر كاهش نكات فرهنگي بين گروههاي مختلف اجتماعي جذب كليه كودكان پنج ساله محروم براي گذراندن يك تا دو سال دوره آمادگي و آموزش مهارت هاي اساسي و زبان آموزي و مفاهيم اوليه پايه اي ارتباط و همكاري مستمر مدرسه با خانواده هاي اين كودكان و بهينه سازي فرهنگي و اجتماعي آنان مبتني باشد .
كودكان خانواده هاي محروم غالباً تجارب كافي و مناسب عاطفي و زباني و شناختي و اجتماعي براي موقعيت در دبستان را ندارد .برنامه ريزي علمي با توجه به اينكه هنوز كودكستانها جاي واقعي خود را در جامعه نيافته اند و دولت نيز قصد دارد كه دوره آمادگي را اجباري كند و يقيناً اين تصميم باعث بالارفتن هزينه ها خواهد شد و كودكان كه از سن شش سالگي واجب التعليم مي شوند و بايستي وارد كلاس اول دبستان شوند از سن پنج سالگي بطور اجباري وارد كودكستانها مي شوند و از سن پنج سالگي تحت تعليم و تربيت قرار گيرند .
اين تحقيق بر آن است كه نشان دهد كه بين كودكاني كه دوره آمادگي را طي كرده اند از نظر :
الف)وظايف و هدف هاي مربوط به مهارت هاي خودياري شخص
ب)هدف ها و وظايف مربوط به دريافت تصور صحيح از خود
ج)وظايف و هدف هاي ارتباط اجتماعي
د)وظايف و هدف هاي مربوط به رشد زبان
ه)آشنايي با طبيعت و مواد
و)وظايف و هدف هاي آموزشي و آمادگي براي يادگيري .
با كودكاني كه دوره آمادگي را طي نكرده اند تفاوتي وجود دارد يا خير و اگر وجود دارد رابطه مستقيم يا معكوس دارد .
دوره يك يا دو ساله آمادگي مي تواند اين كمبود ها را تا حد زيادي جبران كند ايجاد فرصت هاي مناسب تربيتي و اجتماعي در سالهاي پنجم و ششم زندگي اين كودكان مي تواند نهايتاً به شكستن دوره عيوب فرهنگي كمك مي كند . اين فرصتها موجب مي شود كه كودكان با بهره گيري از موقعيت هايي در جريان آموزش خود به دست مي آورند ، تلقي ها و ديدگاه هاي مثبتي درباره زندكي روزمره و فعاليت هاي خويش در مدرسه پيدا كنند .
تحقيقات نشان داده است كه اگر بخواهيم افرادي خلاق ، نوآور و سازنده تربيت كنيم بايد از نخستين سالهاي زندگي آغاز كنيم وگرنه به افرادي تعليم آموزش خواهيم داد كه دانسته هاي نسل هاي پيش را تكرار مي كنند .
همانطور كه از عنوان تحقيق بر مي آيد هدف به دست آوردن اطلاعات در زمينه دوره آمادگي را بر پيشرفت تحصيلي مورد بررسي قرار دهد و اينكه شايد بيشترين ضرورت اجراي اين تحقيق اين است كه بتوان براي اين مسئله كه منظور كردن دوره كودكستان در برنامه تحقيق اين است كه بتوان براي اين مسئله كه منظور كردن دوره كودكستان در برنامه رسمي تا چه اندازه اي ضروري است ، پاسخي يافت . برخي از كارشناسان تعليم تربيت بر اين اعتقاد هستند كه آموزش يك يا دوساله قبل از دبستان در توسعه خزانه لغوي كودكان با ايجاد مفاهيم اساسي و قدرت بيان بسيار موثر است و كسب اين فضيلت ها يعني فصاحت نسبي در كلام و استعمال سريح مجموعه وسيعي از لغات اين كودكان را به هنگام ورود به مدارس ابتدايي نيست به هم كلاسي هايشان از اين مزيت برخوردار نبوده اند در مقامي ممتاز قرار مي دهند .
اين امتياز احتمالاً تا آخر سالهاي تحصيل حفظ خواهند شد . لذا ما با اجراي اين تحقيق مسئله را در قالب علمي مورد بررسي قرار داده و به صحت و سقم آن پي خواهيم برد .
با گسترش روان شناسي خصوصاً روان شناسي كودك ، مسئله آموزش هاي قبل از دبستان و تاثير آن بر رشد ذهني و پيشرفت تحصيلي مورد توجه جدي دست اندركاران تعليم و تربيت قرار گرفته است كه ظهور فراتري تحت عنوان كودكستان و تشكيل دوره آمادگي يك ساله و مهد كودك از نتايج اين توجه بوده است .
تغييرات فرهنگي و اجتماعي پيدايش نيازهاي جديد نظام آموزشي كشور متحول ساخته است .
آموزش و پرورش پيش دبستاني نيز به موازات تغييرات فرهنگي و اوضاع اجتماعي و سياسي كشور دست خوش دگرگوني گرديده است تا آنجا كه زماني آموزش وپ رورش پيش دبستاني آنقدر كم اهميت تلقي مي گردد كه تحت تاثير سليقه هاي شخصي قرار بگيرد و گاهي موضوع گسترش زبان آموزي در مناطق دوزبانه كشورمان به حدي مورد توجه قرار مي گيرد كه آموزش قبل از دبستان هسته اصلي برنامه آموزش ابتدايي را تشكيل مي دهد .
اگرچه دوره آمادگي و بطوركلي مراكز پيش دبستاني نقش بسزايي در پيشرفت تحصيلي دانش آموزان داشته است به دليل محدوديت هاي اقتصادي و اجتماعي نيروي انساني و كمبود مكان و افزايش رشد جمعيت واجب التعليم و ثبت نام كنندگان در پايه اول ابتدايي اين نظام آموزشي نتوانسته است فراگير شود نتايج حاصله به دست اندركاران آموزش و پرورش در امر سرمايه گذاري بيشتر و توسعه اين گونه دوره هاي آموزشي كمك خواهد كرد .
از اهداف مهم هر نظام آموزشي پيشرفت تحصيلي بيشتر و كم كردن اثرات افت تحصيلي است .
اگر اين مراكز مثمر ثمر باشند مي توان از آنها به عنوان يار و ياور آموزش وپ رورش در جهت پيشبرد و اهداف نظام آموزشي ياد كرد . در غير اين صورت آنها را از ميان بردارند و عمر كودكان را به نحوي تلف نكنند و همچنين از به هدر رفتن اين همه هزينه و امكانات جلوگيري شود.
اهداف تحقيق
هدف: بررسي تاثير آموزشهاي پيش دبستاني بر ميزان پيشرفت تحصيلي دانش آموزان پايه اول ابتدائي
اينكه آيا وجود اين دوره لازم و ضروري است و مي بايست سرمايه گذاري بيشتر كرد يا آن را متوقف ساخت خصوصاً اينكه اكنون دولت قصد گسترش اين دوره را دارد . آيا اين امر در راستاي تحقق اهداف آموزش و پرورش است ؟ و بدين طريق فرزندان اين مرز و بوم بهتر مي توانند به اهداف آموزش و پرورش برسند .
پس مي توان هدف را به شرح ذيل نام برد :
بررسي تاثير مراكز پيش دبستاني بر معدل درسي دانش آموزان .
فرضيه تحقيق
1-بين آموزش پيش دبستاني و آمادگي كودكان به فراگيري بيشتر مفاهيم در سال اول ابتدائي رابطه وجود دارد .
2-آموزش و پرورش ، پيش دبستاني بر پيشرفت تحصيلي دانش آموزان تاثير دارد .
تعريف متغير ها
1-پيش دبستاني :
يك واحد تدبير است كه بوسيله يا با اجاره وزارت آموزش و پرورش براي تربيت كودكاني كه در پيش دبستاني از ورود به دبستان هستند تاسيس مي شوند .
2-آموزش پيش دبستاني :
فراهم كردن محيط و فرصت هاي برابر براي كمك به رشد جسمي ، ذهني ، عاطفي شخص و پرورش توانائيها و استعدادهاي كودكان و تقويت قواي جسمي آنها براي آماده شدن آنها براي تحصيل در دوره ابتدائي و همچنين آماده كردن براي يادگيري بيشتر و آسانتر مفاهيم آموزشي .
3-عملكرد تحصيلي:
منظور از عملكرد تحصيلي دانش آموز نمراتي است كه دانش آموز در امتحانات خردادماه بدست مي آورند .
لزوم برداشتي نو و ديدي تازه 1
به هر حال وقت آن رسيده است كه موضوع تعليم و تربيت ، با همه ابعاد و جوانب گوناگون آن با ديدي تازه و فارغ از پيشه آوريها و افكار و روشهاي قبول شده رسمي بررسي شود ، كه هدفهاي عمده تعليم و تربيت از وظايفي كه مدرسه براي خود قائل شده است تجاوز مي كند و به همان نحو آنچه كه نام سواد يا آموختن بدان گذاشته اند نيز فقط جنبه اي از پديدة چند جانبي تعليم و تربيت را تشكيل مي دهد . همه موافقت دارند كه هدف نهائي و اصلي ،تعليم و تربيت انسان است با همة ابعاد گوناگون آن رسالت تعليم و تربيت ، پروراندن انسان پرسش جوئي است كه مي خواهد از قيدهاي بيشمار و گوناگون وجودي اش رها گردد . راه تكامل همه جانبة خود را هموار سازد . به رموز موقع خردي و اجتماعي خود دو دنياي متغيري كه در آن زندگي مي كنند تا آنجا كه ممكن است آشنا شود . با دنيا و انسانهايش مرتبط گردد ، زندگي دهد ، زندگي كند و زندگي خود و ديگران را با عشق و دانش شكوفائي سازد تعليم و تربيت جمع پديده ها و فعاليتهائي است كه انسان را در اين هزار گرد خلاق ياري مي كند . بدو اجازه مي دهد تا دنيا را روشن تر و آگاهانه تر بيند و هنر ديدن و عشق ورزيدن و آفريدن ، هنر بودن و زيستن را به او مي آموزد و از آنجا كه هيچكس جز خود او نمي تواند چنين هدفهائي را تأمين سازد انسان هم يگانه هدف اصلي تعليم و تربيت است و هم يگانه وسيله آن و نيز با تعليم و تربيت است كه بين اين وسيله و هدف ارتباطي متقابل و تأثير پذير بوجود آورد تا اين دو هيچگاه جدا از يكديگر جلوه نكنند .
نگرشي بر وضعيت آموزش وپرورش قبل ازدبستان درپاره اي ازكشورهاي جهان
1ـ كودكستان در فرانسه
در كشور فرانسه دوره قبل از دبستان يك دورة اختياري است كه در كودكستانها اجرا مي شود . در ارتباط با كودكان 2 تا 6 ساله مي باشد . اين دوره شامل 3 بخش است :
بخش 1 : كودكان 2 تا 4 ساله
بخش 2 : كودكان 4 تا 5 ساله
بخش 3 : كودكان 5 تا 6 ساله
آموزش در اين بخش با تفاوت هايي همراه مي باشد بطوريكه در دو بخش نخست اين آموزش عبارتست از ارتباط جهان خارج و زندگي در گروهي كه با گروه خانواده متفاوت است . بيان مقصود ايجاد رابطه از طريق كلام و نيز از راه آواز نقاشي و حركت دست و بدن در اين سطح تربيت كودك مبتني بر بازي است . بخش سوم آموزش كودكستاني كه مسئوليت مرحله انتقالي از كودكستان به دبستان را عهده دار مي شود . در اين مرحله كودكان ضمن ارائه تمرينات بدني ، فعاليتهاي دستي و هنري ، به تدريج به حساب ، خواندن و نوشتن آشنايي پيدا مي كند . به منظور بكار انداختن توانايي هاي ذهني ،احساسي و مهارتهاي دستي كودكان تا حد ممكن آموزش در اين سطح يكنواخت نيست .
2ـ نگرشي بر وضعيت آموزش و پرورش پيش از دستان در آمريكا
در آمريكا تأسيس اينگونه مراكز به جنگهاي داخلي و سالهاي 1837 بر مي گردد . در اوايل كار ايجاد كودكستان كه بر اساس افكار فروبل در آلمان ايجاد شده بر اثر مهاجرت آلمانيها به آمريكا در اواسط قرن 19 توسعه پيدا كرده بود ، بيشتر براي كودكان بي بضاعت سودمند به نظر مي رسيد زيرا افزايش سريع مراكز شهري در اين سالها و سيل مهاجرت اروپائيان به آمريكا و گسترش محله هاي فقير نشين و پر جمعيت ، كودكستانهاي خيريه در بسياري از نقاط تأسيس شده بود و اولين مؤسسه را خانم كارل شورتي كه قبلاً دوره مربي كودك را در آلمان گذرانده بود ، در خانة خود اين روش را پياده كرد .
بعدها با آغاز قرن بيستم نوعي دگرگوني در آموزش كودكستانهاي آمريكا ايجاد شد . ظهور نهضت مطالعه وضع كودك كه از طريق مطالعه و مشاهده كودك ضابطه اي تجربي بر شناخت دوران كودكي مي نهاد و حركتي رشد و تعليم و تربيت به شمار مي آمد وبر آزادي كودكان در كلاسها تأكيد داشت . اصلاح آموزش كودكستاني طي دوره هاي 1920 ـ 1930 ادامه يافته و منجر به ايجاد كودكستانهاي مدرن آمريكايي كه امروز در بسياري از مدارس به چشم مي خورد ، مي شد . خصوصيت برجسته آموزش كودكستاني در آمريكا اين است كه آموزش داراي ماهيتي گزينشي و گلچين كننده است البته اين آموزشها در عين سازگاري و استواري ، انعطاف پذير هستند و در نتيجه برخوردهاي متقابل ايدئولوژيها متضاد در شيوه هاي عملي مربيان آمريكا شكل خاص و ثابت بخود ندارد .1
3ـ آموزش قبل از دبستان در ژاپن2
اين نوع تعليمات در كودكستانها و مهدهاي كودك صورت مي پذيرد . كودكستانها كودكان سنين 3 و 4 يا 5 ساله را مي پذيرند و به تناسب سن آنان دوره هاي آموزشي بين يك الي 3 سال را برايشان مهيا مي كنند . كودكان 3 ساله به دورة سه ساله پذيرفته مي شوند و كودكان سنين 4 و 5 ساله به ترتيب به دوره هاي 2 و يك ساله راه مي يابند . علاوه بر كودكستانها مؤسسات ديگري نيز وجود دارند كه وظيفة آموزش قبل از دبستان را به عهده مي گيرند و در حقيقت اين مؤسسات همان مهدهاي كودك روزانه مي باشند كه كودكان گروه سني تا 5 ساله را پذيرا هستند . كانونهاي پرورشي مذكور به كودكان سه سال به بالا همان آموزشي را ارائه مي كنند كه در كودكستانها معمول است .
اغلب كودكستانها توسط بخش خصوصي احداث مي شوند و با مشاركت و نظارت مقامات محلي آموزش و پرورش اداره مي شوند و مهدهاي كودك روزانه توسط مقامات رفاه اجتماعي محلي داير مي گردند و امور آموزشي آن با همكاري مقامات محلي آموزش و پرورش حل و فصل مي شود . ضوابط برنامه آموزشي براي كليه كودكستانها از طرف وزارت آموزش و پرورش مشخص مي شود . آموزش و پرورش در اين دوره بر محور آموزشهايي چون آموزش بهداشتي ، زندگي اجتماعي ، آشنايي با طبيعت ، زبان ، موسيقي و هنر استوار است و اهداف تعليم و تربيت در اين دوره عبارتند از :
1ـ پرورش عادات لازم براي زندگي سالم و شادي بخش كه لازمه رشد هماهنگ جسم و روح مي باشد .
2ـ غني ساختن تجارب زندگي گروهي كودكان و پرورش حسن همكاري و شراكت در آنان .
3ـ پرورش درك صحيح و تقويت نگرش درست نسبت به وقايعي كه در محيط زندگي اجتماعي او حادث مي شود .
4ـ هدايت و راهنمايي كودكان در فراگيري صحيح زبان و پرورش علايق آنان نسبت به كتب مصور و داستانهايي آموزنده كودكان .
5ـ تقويت و پرورش حس كنجكاوي و ابتكار از طريق بكارگيري موسيقي ، بازيها ، نقاشي ،كارهاي دستي و ساير وسايل .
با توجه به آمار سال 1983 در ژاپن قريب به 800/192/2 نفر كودك و 99811 مربي و 90/15 كودكستان وجود داشته است . اگر چه تعداد كودكان ، مربيان و مؤسسات آموزشي قبل از دبستان رشد داشته ولي ژاپن در مقام مقايسه با ساير كشورهاي صنعتي از جمله آمريكا ، فرانسه ، شوروي ، در رديف پائين تري قرار داشته است .1
4ـ آموزش قبل از دبستان در شوروي
در شوروي شبكه وسيعي از مراكز آموزش قبل از دبستان وجود دارد كه به شيوه اي انتظام يافته گسترش يافته است . اگر چه آموزش در اين دوره نه اجباري و نه براي كليه كودكان واجدالشرايط مهيا شده است ، ليكن اينگونه آموزش بيش از ساير كشورهاي صنعتي جهان در دسترس كودكان قرار دارد . متخصصان پداگوژي (تعليم و تربيت) شوروي بر لزوم آموزش قبل از دبستان به لحاظ تأثيري كه در پيشرفت مراحل بعدي تحصيل كودكان دارد ، تأكيد مي ورزند . آنان اعتقاد دارند ، كانونهاي آموزش قبل از دبستان علاوه بر پرورش اخلاقيات سوسياليسم در كودكان ، وظيفة توسعه خزانه لغوي كودكان و قدرت بيان آنان را به عهده دارند .
نخستين كودكستاني كه براي كودكان طبقة كارگر پس از انقلاب اكتب 1917 ايجاد شد به ابتكار لنين در سال 1918 در شهر پتر و گراد بود . در سال 1920 اعلاميه آموزش قبل از دبستان منتشر شد و بر اساس آن مراكز پيش دبستاني جزلاينفك نظام عمومي آموزش و پرورش در آمد و اهداف اجتماعي و آموزش آن مشخص شد . دو نوع مؤسسه آموزش قبل از دبستان در شوروي وجود داشت :
1ـ پرورشگاهاي كودك و مهدهاي كودك
2ـ كودكستانها
پرورشگاهها و مهدهاي كودك ، اطفال سنين بين 2 ماهگي تا 3 سالگي را نگه مي دارند و كودكان سنين 3 تا 7 سال در كودكستانها پذيرفته مي شوند كه اغلب اين شير خوارگاهها و مهدهاي كودك كه اطفال بين 2 ماهگي تا 3 سالگي را نگهداري مي كنند ، در جوار مؤسسات ، كارخانجات استقرار داشتند .1
5ـ آموزش و پرورش قبل از دبستان در ايران 2
پيدايش ، پذيرش و رشد بسياري از مراكز پيش دبستان در كشورهاي مختلف در نتيجه نيازهاي گوناگون افراد جامعه ، رشد صنعتي ، حضور مادران در كارگاههاي توليدي فقر فرهنگي ، تبديل خانواده هاي گسترده به خانواده هاي هسته اي ، عدم آگاهي والدين به روشهاي تربيتي كودك كه سبب به وجود آمدن دشواريهاي جديد در درون خانواده ها مي شود ، صورت گرفته است . در كشور ما نيز كم و بيش اين تغييرات سبب شده براي حل مشكلات خانواده ها و جلوگيري از مشكلات تربيتي كودكان خردسال مراكز آموزشي و مراقبتي خاصي تشكيل شود .
بنابراين آموزش و پرورش پيش از دبستان در كشور ما نيز در نتيجه نيازي اجتماعي و اقتصادي شكل گرفته و امروز با توجه به تحقيقات و نظريه هاي بسياري از صاحبنظران امر آموزش و پرورش ، مسأله ضرورت آن مطرح شده و اين آموزشها از شناخت و اهميت روز افزوني بر خوردار گرديده است .
از سال 1298 در تهران در بعضي از شهرهاي ايران ، مسيولزهاي مذهبي و اقليتها كودكستاني را تأسيس كردند و در امر مراقبت از كودكان تلاشهايي ابتديي داشتند . از جمله خانم مسروژيان در تهران و سپس خانم خانزاريان در تبريز كودكستانها و يا محلهايي براي نگهداري اطفال و كودكان داير كردند كه اكثر آنها مربوط به خانواده هاي اقليتهاي مذهبي بودند .
اولين كودكستان در ايران در سال 1303 در شهر تبريز در محله صفي بازار توسط صبار باغچه بان به نام باغچه اطفال تأسيس شد وي در سال 1307 شمسي نيز كودكستان ديگري تأسيس كرد . البته كودكان خانواده هاي مرفه به خصوص كارمندان عالي رتبه به كودكستان مزبور مي رفتند و بازيها و مراقبتهاي گروهي را تجربه مي كردند . با استقبالي كه از اين كودكستانها به عمل آمد ، طي مدت كوتاهي در تهران ،
پاره اي از شهرهاي بزرگ از اسلوي بخش خصوصي كودكستانهايي افتتاح شد كه با برنامه هاي ساده اي از قبيل بازيهاي مرسوم آمزش مقدماتي ، خواندن و نوشتن ، نقاشي ، عروسك بازي و … در جلب رضايت خانواده ها تلاش مي كردند .
در 27 بهمن ماه 1303 ، شوراي عالي فرهنگي ، آئين نامه مكتب خانه را كه فقط در تهران قابل اجرا بود ، تصويب كرد . در سال بعد يعني از 29 فروردين سال 1304 نظامنامه مكاتب تهران بود . اگر چه همان طور كه خوانديد در سالهاي قبل از اين تاريخ كودكستانهايي در ايران افتتاح شده بود ، اما اولين امتيازي كه از طرف وزارت معارف و اوقاف و صنايع متظرفه براي تأسيس كودكستانها صادر شد بنام خانم برسابه هوپيان در تاريخ 31/4/1310 بود خانم برسابه در يكي از كودكستانها در ايران به صورت پراكنده و خصوصي دوره كار آموزي ديده بود و سال 1310 سر آغاز جديدي در تاريخ آموزش و پرورش پيش دبستاني بود و طي سالهاي قبل از آن سازماني براي ، آموزش پيش از دبستان به معني امروزي وجود نداشت .
اولين آئين نامه كودكستانها در سال 1312 به تصويب شوراي عالي فرهنگي رسيده كه در ماه اول آن ، سن اطفال مورد پذيرش در كودكستانها را 7 ـ 4 سال در نظر گرفته بود . در سال 1334 در وزارت فرهنگ اداره مستقلي براي كودكستانها به تصويب رسيد كه در آن سن كودكان بين 6ـ3 سال قيد شده بود و در سال 1340 ايناداره منحل شد و تمام كارهاي مربوط به كودكستانها به اداره كل تعليمات ابتدايي محمول گرديد . لازم به ذكر است كه در سال 1340 از سوي دولت تلاشهاي بيشتري و مستمري براي ايجاد كودكستانها آغاز شد و با ايجاد كودكستانهايي در ساير شهرها ، كودكان خانواده هاي طبقه متوسط را زير پوشش قرار داد . در اين سال آموزش و پرورش پيش از دبستان از توجه و تحرك چشمگير بخش خصوصي و دولتي برخوردار گرديد و با نيازي كه به امور تربيت مربي براي كودكستان و مهدهاي كودك احساس شد ، و در اين راه نيز تلاشهايي آغاز گرديد . تأسيس شوراي كتاب در سال 1341 و كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان در سال 1345 با هدف عمدة كوشش در راه بهبود كيفي كتابهاي كودكان پيش از دبستان و دبستان نيز در افزايش توجه به آموزش كودكان سهم مؤثري داشته است . به هر حال تأسيس در سال 1322 در سراسر كشور فقط 7 كودكستان وجود داشت و از سال 1331ـ1322 يعني در طول 9 سال تعداد به 74 و در سال 51ـ1350 به 431 افزايش يافت .
در سال 1346 به منظور تربيت نيروي انساني براي اين گونه مراكز ، آموزشگاههاي كودكياري آغاز به كار كردند كه البته اساسنامه و برنامه هاي دروس آموزشگاهي كودكياري در سال 1345 به تصويب شوراي عالي فرهنگي رسيد و چند سال بعد نيز برخي از دانشكده هاي تربيتي رشتة مربي كودك و آموزش وپرورش پيش از دبستان را داير نمودند كه از آن جمله مدرسه عالي سفيران و دانشگاه ابوريحان تلاشهاي مستمري در اين جهت مبذول داشتند .
در سال 1350 اداره كل تعليمات ابتدايي به دفتر برنامه ريزي آموزش ابتدايي تغيير نام داد و واحد كودكستانها مسئوليت طرح و برنامه ريزي آموزشي و پرورش پيش از دبستان را عهده دار شد .
در سال 1354 ، با توجه به توسعه كودكستانها و تربيت مربي كودك ، دفتر برنامه ريزي آموزش ابتدايي به دفتر آموزش كودكستاني و ابتدايي تغيير نام يافت و بالاخره در سال 1359 در اداره كل و سپس در دفتر آموزش عمومي ادغام شد . هچنين در اينجا بايد اشاره كرد كه بر طريق آخرين آئين نامه كودكستانها كه در سال 1349 به تصويب شوراي عالي آموزش و پرورش رسيد و اجازه تشكيل كلاسهاي آمادگي ضميمه دبستان را داده بود سن كودكان كودكستاني 6ـ3 سال تعيين شد . در سال 1353 وزارت آموزش و پرورش طي بخشنامه اي اصلاحاتي در مواد آيين نامه مذكور صورت داد كه براساس آن فقط كودكان 5 سال تمام حق ثبت در كلاسهاي كودكستان را داشتند كه تا به امروز ادامه دارد .
صدور امتياز تشكيل كلاسهاي آمادگي براي نگهداري كودكان زير سه سال و يا به صورت شبانه روزي وجود داشت كه بنام پانسيون و مهد كودك خوانده مي شدد وامتياز اين گونه مراكز را اتاق اصناف صادر مي كرد .
سازمان بهزيستي فعلي با اغلال سازمان زنان ، سازمان ملي رفاه خانواده ، سازمان تربيتي ، شهرداري تهران ، انجمن ملي حمايت كودكان از سال 1359 شكل جديد به خود گرفت و از سالهاي 1355 در امر نگهداري كودكان توجهات روز افزوني مبذول داشت . در راستاي هدفهاي جديد اجازه تأسيس پانسيونها و مهد كودك به عهده سازمان بهزيستي محول شده است .
البته بايد اضافه كرد كه از سال 1354 در وزارتخانه هاي مختلف نيز مهدهاي كودك داير شد كه ضوابط آنها از طرف سازمان زنان ايران اعلام شده بود .
در سال 1356 نيز به منظور تشكيل مهد كودك و نگهداري كودكان زنان مشاغل ، بودجه اي در كليه وزارتخانه و سازمانهاي دولتي پيش بيني شد و سازمان زنان مسئوليت تشكيل و نظارت بر آنها را بر عهده داشت كه بعد از انقلاب شكوهمند اسلامي و ادغام سازمان زنان اين وظايف به عهده سازمان بهزيستي كنوني واگذار شد.
در مرداد ماه 1358 هيأت وزيران جمهوري اسلامي ايران هر كارخانه اي و يا كارگاهي را كه زنان كارگر آن حداقل صاحب ده كودك بودند ،موظف به تأسيس مهد كودك در آن واحد كرد و در سال 1366 نيز سازمان بهزيستي كشور به عنوان
مرجع رسمي در امور نظارت بر اداره امور و برنامه ريزي مهدهاي كودك به شوراي عالي فرهنگي معرفي شد . هم اكنون انواع مهدهاي كودك تحت پوشش سازمان بهزيستي كشور اعم از مجتمعهاي خدمات حمايتي ، مهدهاي كودك مجتمعهاي خدمات بهزيستي روستايي ، مهدهاي كودك خصوصي ، مهدهاي كودك خودكفا و مهدهاي كودك وابسته به مؤسسات دولتي در سراسر كشور فعال هستند و به امر تعليم و تربيت و نظارت كودكان پيش از دبستان اشتغال دارند .
دوره هاي پيش دبستاني و ويژگيهاي برنامه هاي آنها
دوره هاي پيش از دبستان انواع مختلفي دارد وهر كدام از آنها ويژگيهاي خاص و برنامه هاي متفاوت از همديگر دارند . در اينجا هر كدام را به اختصار توضيح مي دهيم :1
1ـ مركز مراقبت هاي خانگي : اين عقيده كه خانه اولين و مناسبترين مكان براي مراقبت وآموزش كودكان محسوب مي شود و والدين براي فرزندانشان در خانه برنامه هايي تدارك مي ديدند . شكي نيست البته دولت تسهيلاتي را براي اين مراكز بوجود آورده بود تمام روز فعال هستند و اين مراكز از حداقل معيارهاي بهداشتي و ايمني بر خوردار بودند
2ـ مراكز مراقبت روزانه : بيشتر در كارخانه ها ، بيمارستانها ،دانشگاهها ،مدارس دولتي ويا محلهاي ديگر برگزار مي شد كه هم به صورت تمام وقت بود و براي كودكاني كه مادرانشان كار مي كردند طراحي گرديده كه تجارب آموزش فني ، مراقبت هاي بهداشتي و پزشكي واجتماعي تدارك ديده شده بود .
11 الي 12 ساعت فعاليت مي كردند يعني از صبح تا 6 بعد از ظهر علاوه بر كودكان پيش دبستاني كودكان سنين مدرسه اي نيز در اين مراكز نگهداري ميشود . بودجه تسهيلات دولتي نيز براي خانواده هاي بي بضاعت وجود داشت .
3ـ مهد كودك ها : معمولاً به صورت خصوصي اداره مي شوند و يا به صورت تعاوني و اشتراكي فعاليت مي كنند و بيشتر در ساختمانهاي خصوصي و بعضي از مدارس دولتي قرار دارند . معمولاً براي كودكان سنين 5 تا 5/5 سال به صورت نيمه وقت صبح ها و بعد از ظهر كار مي كنند . هدف اينگونه برنامه ها از نظر فلسفه و عقايد زير بنايي متفاوت است . معمولاً هدف اساسي ، تدارك ، آموزش و پرورش و تغذيه مناسب براي كودكان زير سن 5 سالگي است كه از اين طريق نيازهاي اجتماعي ، عاطفي و جسمي و ذهني كودكان را تأمين مي كند . بودجه دولتي براي چنين خدماتي فراهم نيست .
4ـ كودكستانها : اينگونه برنامه ها در جهت بر آوردن نيازهاي كودكان قبل از ورود به كلاس اول تدارك ديده شده اند بعضي دولتي و عمومي و بعضي خصوصي هستند. كودكستانها معمولاً بوسيله تيم مدارس اداره مي شوند و براي كودكان 5 و 6
ساله طراحي شده اند برنامه ها ممكن است نيمه وقت يا تمام وقت باشند . بر ايجاد آمادگي در كودكان تمركز دارند و عمدتاً هم بوسيله معلماني كه مجوز تدريس دارند و مربيان متخصص اداره مي شوند .
5ـ مدارس آزمايشگاهي : به منظور آموزش معلمان و به منظور فراهم آوردن امكانات تحقيقاتي مورد استفاده قرار مي گيرند معمولاً دانشجو معلمان از طرف مؤسسات آموزش عالي در اين محلها كار مي كنند .
6ـ تعاوني هاي والدين : اين برنامه ها راي كودكان دو سال و نيم تا پنج سال است و بوسيله والدين و به منظور صرفه جويي در هزينه ها براي كودكانشان تدارك ديده مي شود اين برنامه ها دو منظوره بودند و علاوه بر فراهم آوردن برنامه هاي آموزشي براي كودكان ، آموزشهايي را نيز براي والدين تدارك مي بينند والدين در مسئوليت ها و وظايف آموزشي و پرورشي با معلمان و مربيان شريك مي شوند و به آنها كمك مي كنند و در مقابل معلمان به طرح ريزي و برنامه ريزي و تنظيم ساير امور اشتغال دارند.
7ـ مراكز رشد و پرورش كودك : اين مراكز كه برنامه هايي چون سر آغاز را شامل
مي شود از كمكها و تسهيلات دولتي ، ايالتي و يا محلي برخوردارند . مقصود از اين گونه حمايتهاي مالي نيز علاوه بر كمك به والدين نيازمند و اشتغال براي آنها ، استخدام و تأمين كار براي معلمان نيز مي باشد . مهمترين مقاصد اينگونه مراكز ايجاد برنامه هاي آموزشي براي كودكاني كه از نظر اقتصادي محروم هستند و بتوانند براي موفقيتهاي بعدي در مدرسه آمادگي لازم را داشته باشند والدين به عنوان دستيار در كلاسها و يا كميتهاي مشورتي حضور فعال دارند .
8ـ مهد كودك سيار : مهد كودك سيار با حداقل امكانات ايجاد مي شود و به راحتي مي توان آنرا برچيد و در مكاني ديگر راه اندازي كرد كه بيشتر هنديان از اين روش استفاده و بهره مي گرفتند .
تاريخچه كودكستان و عوامل بوجود آورندة آن
همانطور كه مي دانيم تمام مادران و پدران در سطح جهان ، با توجه به موقعيت ، امكانات و رشد فكري و فرهنگي خويش ، خود را در برابر تربيت كودكان مسئول و متعهد مي دانند ،به همين دليل تربيت پيش از دبستان در مورد كودكان به دليل عواملي مورد توجه و ضرورت منطقي قرار مي گيرد و داراي سابقه طولاني است . بوجود آوردن محيطي براي مراقبت و نگهداري اين كودكان بعد از انقلاب صنعتي در اروپا رايج گرديد . قبل از اين تاريخ كليسا نگهداري اين كودكان را بعهده داشت البته بيشتر كودكان بي بضاعت و بي سرپرست را مورد حمايت قرار مي داد و بقيه بچه ها در خانواده هاي خود تربيت مي شدند ، توسعه صنعت در اروپا و اشتغال مادران در كارخانه هاي توليدي ، عدم رشد فرهنگي خانواده ها و ناتواني آنان براي تربيت مناسب و عدم شناخت نيازهاي كودكان و همچنين عدم اوقات كافي براي رسيدگي كامل به كودك موجب گشت تا براي حل اين معضل مراكز آموزشي خاص شكل بگيرد . بنابراين مي توان نتيجه گرفت كه نيازهاي اجتماعي ، باني آموزش و پرورش قبل از دبستان گرديد . آنطور كه پيداست مراكز اوليه نگهداري كودكان برنامه خاصي نداشت و تنها به صورت مراقبت در خورد و خوراك و سلامت كودكان بود و در بسياري از كشورها در اواخر قرن 19 و اوايل قرن 20 با اين اهداف شكل گرفت كه بهداشت نهايي و مطلوب را از طريق اينگونه محيطهاي اجتماعي بهبود بخشند بوجود آمد .
توسعه روز افزون صنعت و رشد علوم و فنون و تكنولوژي و همچنين بالا رفتن سطح حكومتها در اروپا آموزش و پرورش پيش از دبستان را از حالت غير رسمي به طور رسمي و عمومي گسترش داد و در اين راستا توسعه اين آموزش و پرورش محتاج به تعليمي داشت كه آمادگي و پيشرفت تحصيلي كودكان را در دبستان تضمين يابد رشد مطلوب و معقول و متناسب با پيشرفت علوم و وضعيت زندگي جامعه باشد برساند . لذا روان شناسان از يك طرف با توجه به ديدگاه خود و براساس شناخت نيازهاي رواني كودك بر ايجاد اينگونه مراكز تأكيد داشتند و از طرف ديگر جامعه شناسان نيز بر اساس ميازهاي اجتاعي كودك و نياز جامعه به كودك در بلند مدت و همچنين قدرتمندان جوامع (حكومتها) نيز اين صورت را درك كردند كه براي پايداري وضع خويش و توسعه اين علوم و تكنولوژي نياز به نيروي انساني است و لذا كودك بايد در راستاي اين پيشرفت قرار گيرد تا بتواند در آينده اين وضعيت را توسعه و همگام تكنولوژي جدي پيش رود در نيمه دوم قرن بيستم در بسياري از كشورها دولتها ايجاد اين گونه مراكز را بعهده گرفتند و كودكان قشرهاي مختلف توانستند از اين آموزشها بهره مند شوند . امروزه غالب مربيان و علاقمندان به تعليم و تربيت كودكان چنين مي پندارند كه كودكان امروز از كودكان نسلهاي پيشين بسيار متفاوتند بچه هاي امروزه فعالتر ، باهوشتر ، كنجكاوتر و از نظر درك مفاهيم و مطالب از قوه درك پيچيده تري بر خوردارند.
اين سئوال مطرح است كه آيا سبك زندگي باعث و باني اين امر گشته يا اينكه طبيعت كودكان متحول شده و توسعه پيدا كرده جواب اين سئوال بر مي گردد به مسأله توسعه مهارتها و توسعه پيشرفتهاي علمي ، رشد تكنولوژي جديد كه كودك در ارتباط با آن قرار گرفته است و كودكان از اين رشد بي تأثير نخواهند بود و خواه نا خواه در مسير آن قرار دارند لذا امروزه بسياري از انديشمندان سالهاي پيش از دبستان را پر ثمرترين سالها براي يادگيري و آموزش اين مفاهيم مي دانند معتقدند كه كودك اگر در اين سنين آموزش صحيح و منطقي ببيند در ارتباطات خود و شخصيت و سازگاري با محيط خود از پايداري و استحكام بيشتري برخوردار مي گردد . امروزه مراكز پيش دبستاني بخشي از حركت اجتماعي براي تصحيح شرايط زندگي انسانها و خانواده ها در فرهنگهاي انساني محسوب مي شدند و اين دوره در راستاي علوم جديد و مطالعه كودك از پذيرش و مقبوليت بيشتري برخوردار گرديده است .1
كودكستان نامي است كه اولين بار فردريك فروبل آلماني در بلاگتنبرگ آلمان در سال 1837 تأسيس كرد و آن را باغ كودكان ناميد اين مؤسسه براي گروه كودكان پنج ساله و سنين آمادگي تدارك ديده شد و در بعضي از جوامع از آن بعنوان مدارس آمادگي ياد مي شود . فروبل نخستين كسي است كه نظريه آموزش و پرورش پيش از دبستان را به طور جامع و روش اجرايي آن را تنظيم كرد . معتقد بود كه جريان زندگي يك انسان نظير حيات يك نبات است ، معتقد است كودك پاك بدنيا مي آيد ، مهرباني و محبت را براي توفيق تعليم ضروري مي دانست . پاره اي از اصولي كه در كودكستانهاي كنوني ه مرحله اجرا گذاشته شده است نكاتي است بر گرفته از عقايد روسو ، نكاتي از قبيل : آزادي توام با راهنمايي كودك براي رشد و نو مطالعه در مورد كودك ، شناخت نيازها و علايق كودك و رعايت توانايي كودك در سنين خردسالي است . اين مؤسسه آموزش كودكان را معمولاً با مكالمه و بازيهاي ساده شروع مي كرد و به تدريج به فعاليتهاي پيچيده تر مي رسيد .1
در ايران تاريخ قطعي ايجاد كودكستانها به درستي معلوم نيست ولي از سال 1300 به بعد نشانه هايي از ايجاد كودكستان در ايران ديده شده است در سال 1303 باغچه اطفال توسط جبار باغچه بان در تبريز و كودكستان ديگري در سال 1307 در شيراز توسط وي تأسيس يافت . در سال 1310 كودكستان برسابه توسط خانم برسابه در تهران ايجاد گرديد . 2
بررسي تحقيقات در ارديبهشت ماه سال 1345 نشان مي دهد كه قديمي ترين كودكستان ايران در سال 1312 تأسيس شده و تا سال 1322 فقط 7 كودكستان در سراسر كشور وجود داشته است و از سال 1322 تا 1331 اين عده به 74 رسيده است از آن پس تعداد كودكستانها سير صعودي داشته و از سال 59ـ58 به 3696 باب رسيده است مجدداً سير نزولي آغاز شده و تعداد كودكستانها در سال 64ـ63 به 1274 رسيده است سال بعد از آن سير صعودي از نو آغاز شده تا سال 71ـ70 به 4114 كوركستان افزايش يافته است . 1
اين آمار نشان دهنده توجه مردم به امر تعليم و تربيت كودكان خردسال در سنين قبل از دبستان و اشتغال مبني بانوان در كارهاي خارج از منزل در سالهاي اخير مي باشد .
همچنين با افزايش شمار كودكستانهاي كشور بر تعداد افرادي كه در اين سطح به تعليم و تربيت اطفال اشتغال دارند افزوده مي شود از طرف ديگر گسترش سريع دبستانها و دبيرستانها و تعهدي كه وزارت آموزش و پرورش در تأمين نيازمنديهاي ناشي از اجراي تعليمات عمومي دارد سبب شده است كه امكانات موجود به تمامي صرف تربيت آموزگاران و دبيران مورد احتياج شود و فرصتي براي مربي كودكستانها باقي نماند .
اهداف آموزش و پرورش قبل از دبستان 2
آموزش و پورش پيش از دبستان عبارت است از آموزشي كه از زمان تولد آغاز شده و تا شروع اولين كلاس رسمي دبستان در پايان ششمين سال زندگي كودك ادامه مي يابد .
تحقيقات گسترده علمي ثابت كرده اند كه 6 سال اوليه زندگي از لحاظ رشد هوش و شكل گيري شخصيت دوراني سرنوشت ساز است و به همين لحاظ از اهميت بسياري برخوردار مي باشد . در بسياري از فرهنگهايي از جمله فرهنگ ما پدر و مادر مسئوليت و نقش بسيار مهمي در تربيت كودكان خود دارا مي باشند . شكي نيست كه دامان مادر و خانواده مي توانند بهترين مربي و محيط تربيتي باشد ولي در جهان صنعتي امروز اين امر بخوبي تحقق نمي يابد اشتغال مادران و عدم آگاهيهاي والدين از نيازهاي كودك در هر دوره از رشد ضرورت وجود دوره و محيطهاي آموزشي پيش از دبستان را روشنتر مي نمايد . ولي اين دوره ها بايد بر مبناي صحيح و اهدافي مشخص پايه گذاري شود اهداف اساسي مورد نظر در اين دوره عبارتند از :
1ـ رشد بدني و اعمال حسي و حركتي : در اين زمينه مهارتهاي لازم بدني و تحرك و جنب و جوش و همچنين مراقبتهاي بهداشتي و توجه به تغذيه مطرح است .
2ـ رشد اجتماعي كودكان : همكاري با ديگران و شركت در فعاليتها و بازيهاي گروهي احترام به حقوق همنوعان و احساس مسئوليت بعنوان يك عضو مؤثر در گروه همچنين سازگاري اجتماعي در محيط و آموزش مفاهيم ساده ديني و تقويت اعتقادات معنوي و اخلاقي بيشتر مد نظر است .
3ـ رشد ذهني و عقلاني كودكان با حس كنجكاوي كودك توانايي استدلال ، پيدا كردن راه حل مشكلات ساده ، كاربرد واژه هاي تازه ، در فعاليتهاي روزمره ، شناسايي محيط اطراف ، تميز پديده هاي ساده علمي ، رشد خلاقيت توانايي و آمادگي ذهني لازم براي مراحل بعدي آموزش از جمله اهداف اين دوره است .
4ـ رشد عاطفي كودكان ، ايجاد ارتباط عاطفي مطلوب ، احساس امنيت ، ابراز احساسات خود به طور طبيعي ، مهار جنبه هاي هيجاني و افراطي كودك و در پايان كودك را بعنوان يك كل در نظر گرفت و جنبه هاي مختلف او را رشد داد تا به طور طبيعي بر همديگر تأثير بگذارند .
داشتن اهداف فوق ايجاد برنامه هاي لازم آموزشي را سهل تر مي سازد و در وقت و انرژي مربي و كودك صرفه جويي كرده و مفيد ترين برنامه را مي توان هدايت و تحقيق بخشيد .
دورة اساس يا قصد كلي دوره پيش از دبستان
در نظام جديد آموزش و پرورش نخستين مرحله از آموزش و پرورش عمومي اساس نام دارد . طول آن دو سال و گذراندن آن براي همه نوع آموزان 5/5 سال تمام اجباري است مرحله اساس شالوده و پا به ساختمان و بنيان آموزش و يا تعليم و تربيت است و يكي از حساسترين و مهمترين مراحل آن است در نظام جديد چنين فرضي شده كه اساس به منزله شالوده ساختماني است كه اگر سستي هاي زمينه را برطرف كرد مي توان بناي مستحكمي بر آن استوار كرد . مهمترين دلايل ايجاد مرحله اساس به طور خلاصه اين است كه :
الف : بنابر يافته هاي روان شناسي رشد و تربيت در سنين 6 و 7 سالگي مرحله حساس و تعيين كننده است در اين مرحله رشد سريع ادراكي كودك ايجاب مي كند كه در قالب روشهاي مناسب ، آموزشهاي بنيادي به وي داده شود .
ب : در محيط ايران با تنوع فرهنگي و تفاوتهاي اجتماعي و اقتصادي روبرو هستيم و لذا نو آموز در بدو ورود به مدرسه با مشكلات متعددي روبرو شود كه راه پيشرفت تعليم و تربيت مناسب را ببندد و افت تحصيلي را به همراه مي آورد وجود يك مرحله آموزش و پرورش جبراني در ابتداي تحصيل خصوصاً براي اقشار محروم .
ج : ورود نو آموزان بدون تمهيدات لازم از كانون گرم خانواده به يك محيط خشك و جوي شلوغ مانند دبستانهاي فعلي معمولاً همراه با ضايعه است و در حال حاضر بالاترين رقم تكرار و افت تحصيلي در پاية اول ابتدايي متمركز است و يكي از دلايل آن عدم تجانس محيط مدرسه و خانواده ذكر شده است .
د : علاوه بر حساسيت اين مرحله جدا كردن اين مرحله از ساير مراحل تحصيلي و توجه بيشتر به كيفيت آموزش و پرورش آن زمينة لازم را براي ايجاد يك پايه قوي در امور تحصيلي آينده نو آموز فراهم مي آورد .
هـ : ايجاد دوره اساس فرصت مناسبي است كه پياده كردن اصول تعليم و تربيت اسلامي و شيوه هاي جديد آموزشي و استفاده از معلمان واجد شرايط و به كار بستن روشهاي مناسب و كار آمد اجرايي و ادراي را تسهيل مي كند . 1
پيشينه تحقيق2
كارشناسان مسائل آموزشي ، در ارتباط با آموزش قبل از دبستان و تأثيرات آن در آموزش مرحله دبستاني ، پژوهشها و مطالعاتي انجام داده اند كه يكي از محورهاي اصلي اينگونه مطالعات و تحقيقات پاسخ به اين سئوال بوده است كه آيا برنامه هاي آموزشي و دوره هاي آمادگي اوليه سبب پيشرفت تحصيلي بعدي خواهد بود .
از جمله مطالعاتي كه براي رسيدن به پاسخ اين سئوال صورت گرفته و پژوهش ب رو برنامه هاي آمادگي هد استارت و فالنرو بوده است .
بنجامين بلوم (1964) و ديكر هانت (1961) با تحقيقات و مطالعات خود نشان دادند كه آموزش اوليه از بعضي جهات مطلوب و مناسب زيرا توانمندي كودكان براي يادگيري و رشد پيشرفت واقعي را تحت تأثير قرار مي دهد . يكي ديگر از تحقيقات مورد تصور پروژة آموزش اوليه كلاسهاي Kiadus و سوزان گري Susan Gray در سال 1968 است آنها مطالعات دامنه داري درباره كودكان شركت كننده در آموزشهاي قبل از دبستان انجام داده اند .
اين تجارب به منظور بوجود آمدن نگرشهاي مثبت به پيشرفت تحصيلي و بالا بردن تواناييهاي هوش كودك ترتيب داده شده بود .
در پايان دوره نتايج تست هوش حاكي از تغييرات معني دار بهره هوشي كودكان در كوتاه مدت بود علاوه بر آن تستهاي آمادگي خواندن زبان و تجارب شخصيتي به سود گروه آزمايش از برتري قابل ملاحظه اي برخوردار بودند .
1)برنامه سر آغاز ، كه براي رفع محروميتها و نقايص و مختلف كودكان طبقات محروم آمريكا شكل گرفت .
2)برنامه تكميلي كه به دنبال برنامه هاي سر آغاز رواج يافت و هدفي چون آموزش كودكان به منظور آماده شدن براي زندگي مدرسه اي در بر داشت .
3)اجتناب از آموزش و پرورش پيش از دبستان و دبستاني (فرخنده مفيدي) انتشارات دانشگاه پيام نور .
ساموئل الكساندر كرك : در تحقيقي 81 كودك عقب ماندة ذهني 3 تا 6 ساله را در طول زمان بين 3 تا 5 سال مورد مطالعه قرار داد .
در اين تحقيق كرك 280 نفر از كودكان گروه آموزشي مراكز عمومي را تشكيل مي دادند پس از ترك دوره پيش دبستاني تحت آزمون قرار داد و آنها را زير نظر گرفت دومين گروه شامل 15 كودك كه جلوتر به مدرسة خاص كودكان عيوب ذهني اعزام شده بودند و به مؤسسه اي مخصوص براي آموزش پيش دبستاني و يا به مؤسسه آموزش و يا به مراكز عمومي رفتند . آنانكه دوره آمادگي را گذرانيده اند نسبت به آنانكه دوره آمادگي را نگذرانده اند از معدل تحصيلي سالانه بالاتر برخوردارند ، انجام شد .
در اين فرايند متغير مستقل دوره آمادگي و متغير وابسته معدل سالانه و متغير مزاحم يا ناخواسته ميزان سواد والدين در نظر گرفته شد . نتايج بدست آمده از اين تحقيق ياد شده اين است كه دانش آموزاني كه دوره آمادگي را طي كرده اند غالباً نسبت به دانش آموزاني كه اين دوره را طي كرده اند از ميانگين تحصيلي سالانه بالاتري برخوردار بوده اند تا ديگر ، سواد والدين به عنوان يك عامل ملاحظه گر نيز كنترل شده نتيجه بدست آمده اي بود كه هرچه ميزان سواد والدين دانش آموزان بيشتر باشد معدل تحصيلي آنها به همان نسبت بيشتر است تأثير دوره آمادگي با افزايش پايه هاي تحصيلي دانش آموزان رو به كاهش مي گذارد . يعني هرچه شاگردان به كلاس بالاتري مي روند اختلاف ميانگين دوره ديده ها و دوره نديده ها كمتر مي شود دوره آمادگي بر موفقيت تحصيلي دانش آموزان ، كه والدين آنها با سواد هستند يعني دانش آموزاني كه والدين بي سواد داشته اند از آموزش پيش دبستاني بيشتر سود برده اند. بالاخره تأثير دوره آمادگي بر دروسي چون علوم بيشتر از تأثير آن بر دروسي نظير رياضيات است . 1
تحقيقي ديگر در سال 59 انجام گرفته كه نتيجه آن بدين شرح بوده است .
اولاً : پيشرفت تحصيلي كودكان كه دوره آمادگي را ديده اند در دروسي چون رياضيات ، علوم و ادبيات نسبت به كودكاني كه دوره را نديده اند بيشتر است .
ثانياً : كودكاني كه دوره آمادگي را گذرانده اند بيشتر از كودكاني كه اين دوره را نگذرانده اند در فعاليتهاي گروهي شركت مي كنند .
اين تحقيق بر روي شاگردان يكي از دبستانهاي منطقه 12 تهران انجام شد و تعداد نمونه 200 نفر بودند كه صد نفرشان آمادگي ديده و صد نفر ديگر دوره نديده بودند . در سال 1361 تحقيقي تحت عنوان (نقش سازنده آموزش و پرورش قبل از دبستان در پيشرفت تحصيلي) در تهران توسط آقاي عبد ا… عباسي صورت گرفت كه در بررسي خود تأثير مثبت كودكستانها و آموزش پيش از دبستان را در پيشرفت تحصيلي نشان مي دهد كه از طريق انتخاب نمونه بر روي گروه صورت گرفته است.
در سال 1364 تحقيقي در مورد اثر آموزش و پرورش پيش دبستاني بر پيشرفت تحصيلي كودكان در دوره دبستان توسط چندين تن از جمله عباس تشكري ، شهربانو حقيقت ، فريده يوسفي از بخش روان شناسي دانشگاه شيراز بر اساس بودجه تحقيقات ويژه از طرف شوراي تحقيقات دانشگاه انجام گرفت كه نتايج اين تحقيق بدين شرح است :
برتري آزمودنيهايي كه برنامه آموزش پيش دبستاني را گذرانده اند بر ساير آزمودنيها كه به طور همخوان در همة مقايسه ها و در همة مراحل مطالعه نشان داده شد و وجود تفاوتهاي معني دار در بين دو گروه در اكثر مقايسه هاي انجام شده نشان دهندة اثرات مطلوب آموزش پيش دبستاني بر پيشرفت تحصيلي نمرات آنان حتي تا پايان سالهاي دبستان است .
يافته ها به روشني نشان داده است كه كودكان طبقات محروم از لحاظ اجتماعي و فرهنگي به نحو چشمگيري از آموزش پيش از دبستان بهره گرفته اند . تفاوت بين اين دو گروه در مواردي كه احتمالاً خانواده داراي امكانات فرهنگي زيادتري است ، كمتر از مواردي است كه اين امكانات به طور نسبي كمتر هستند و والدين كم سوادترند . يافته ها نشان داده است كه كودكان اقشار محروم بيش از سايرين نيازمند اينگونه امكانات هستند و اثرات بارزتري را از آن مي پذيرند .
تحقيق ديگري كه در اين رابطه صورت گرفته :
بررسي ميزان تأثير كودكستانها در يادگيري دانش آموزان پاية اول ابتدايي در منطقة (رزن ، فامنين ، قهاوند ، كبودر آهنگ) شهرستان همدان بوده است كه در اين تحقيق از روش همبستگي و همخواني بين رفتن به كودكستان و يادگيري در سال اول ابتدايي و همبستگي بين موقعيت اقتصادي اجتماعي ، فرهنگي خانواده و فرستادن كودك به كودكستان همچنين همبستگي بين رفتن به كودكستان و يادگيري در زمينه هاي مختلف صورت گرفته ، نتايج تحقيق بدين صورت بوده است :
1)بين رفاه مادي و رفتن به كودكستان رابطه وجود دارد .
(در دو منطقة رزن و قهاوند در مناطق فامنين و كبودرآهنگ اين رابطه وجود ندارد و در شكل 10% بين رفاه مادي والدين و فرستادن به كودكستان رابطه وجود دارد .)
2) بين سواد والدين و رفتن به كودكستان رابطه وجود دارد .
3) بين اشتغال والدين و فرستادن به كودكستان در دو منطقه رابطه وجود دارد.
4) در يادگيري بهتر مفاهيم رياضي كودكستان رفته ها در سه منطقه موفق ترنشان داده شده اند كه اين ميزان 14% بوده است .1
در ارديبهشت ماه 1370 توسط واحد ارزشيابي معاونت آموزش و پرورش 4 (دفتر آموزشي ابتدايي و راهنمايي تحصيلي) طرح پژوهشي تحت عنوان سيري در كلاسهاي آمادگي يكماهة مناطق آموزشي دو زبانة كشور به مورد اجراء گذاشته شد . كارشناسان آن دفتر در 15 استان كشور و از هر استان 4 منطقه آموزشي از هر منطقه نيز تعدادي از آموزشگاههايي را كه كلاس آموزش يكماهه استاني در آنها تشكيل شده بود مورد بازديد قرار داده و پرسش نامه هاي نظر خواهي به تعدادي از معلمان و مربيان مربوطه داده شد .
اين طرح كه به منظور كسب اطلاع از نحوة اجرا و نظر خواهي از معلمان و مربيان كودك در زمينه مسائل و مشكلات موجود در جريان اجرايي برنامه صورت گرفت اگر چه حالت ارزشيابي داشته است با اين حال مي توان به عنوان اولين قدم پژوهشي در ارتباط با تأثير آموزشي پيش دبستاني در پيشرفت تحصيلي دانش آموزان پايه اول از آن ياد كرد . از يافته هاي بررسي فوق الذكر اين است كه :
اكثر معلمان و مربيان به تأثير زياد اين كلاسها در پيشرفت تحصيلي اشاره داشته اند و درصد قابل توجهي نيز تأكيد كرده اند كه كلاسها تا حدودي مؤثر بوده است .1
در سال 1371 نيز تحقيقي تحت عنوان تأثير روند افزايش بين كودكان براي استفاده از آموزش رسمي ، توسط آقاي دكتر حسن پاشا شريفي ارائه شد كه نتايج حاصل در ارتباط با بررسي ساير عوامل مؤثر در آمادگي پيشرفت تحصيلي و سازگاري عاطفي ـ اجتماعي دانش آموزان كه بررسي تأثير آموزش پيش دبستاني شغل و تحصيلات والدين در آمادگي كودكان براي ورود به نظام آموزش رسمي در مورد گروه نمونة تهران است مشخص شد كه :
1ـ آموزش و پرورش پيش دبستاني در سطح آمادگي ، پيشرفت تحصيلي و سازگاري عاطفي ـ اجتماعي دانش آموزان بيشترين تأثير را دارد .
2ـ بعد از آموزش پيش دبستاني ، تحصيلات والدين در آمادگي ، پيشرفت تحصيلي و سازگاري عاطفي ـ اجتماعي دانش آموزان تأثير دارد .
3ـ شغل والدين به ويژه پدر ، پس از عامل تحصيلات والدين نقش مهمي دارد .
ارتباط تحصيلات مادران كارمند و غير كارمند با پيشرفت تحصيلي دانش آموزان ابتدايي تحقيق ديگري است كه توسط آقاي محمد علي پرويزيان در سال 1371 در شهرستان اراك انجام گرفته است .
تحقيق ديگري در سال 1373 تحت عنوان :
تأثير گذاردن دورة پيش دبستاني بر عملكرد تحصيلي دانش آموزان سال اول ابتدايي شهرستان انديمشك توسط فرانك مهرگان و بديعه پور صدامي انجام شده است كه نشان مي دهد :
1)بين معدل دانش آموزاني كه دوره پيش دبستاني را گذرانده اند و افرادي كه نگذرانده اند ، تفاوت معني داري وجود دارد .
2)بين تحصيلات والدين و گذراندن و نگذراندن دوره كودكستان همبستگي معني داري وجود دارد .
تحقيق ديگري در اين زمينه تحت عنوان : (تأثير آموزش پيش دبستاني بر پيشرفت تحصيلي دانش آموزان پاية دوم ابتدايي در شهرستان بم) در سال تحصيلي 1378 توسط آقاي عباس اميري نيا صورت گرفت كه يافته ها در اين تحقيق نشان مي دهد آموزشهاي پيش از دبستان بر پيشرفت تحصيلي “دختران” بيش از “پسران” تأثير مثبت داشته اند .
روش تحقيق
اين تحقيق بر اساس روش توصيفي از نوع مقايسه اي يا پس رويدادي مي باشد و هدف از انجام اين روش توصيف عيني ، واقعي و منظم خصوصيات دانش آموزاني كه دوره پيش دبستاني را گذرانده اند ، به عبارت ديگر ما در اين تحقيق خواهيم كوشيد تا آنچه را كه وجود دارد را بدون هيچگونه دخالت ذهني خود عيناً نتيجه پيشرفت تحصيلي دانش آموزان را كه دورة پيش دبستاني را طي كرده اند را بدست آوريم .
جامعه آماري
تمامي دانش آموزان پايه اول ابتدايي (دختر) سال تحصيلي 81 ـ 80 شهرستان شهريار جامعه آماري تحقيق را تشكيل مي دهند .
روش نمونه گيري (تعيين حجم نمونه)
در ابتدا تعدادي مدارس به صورت تصادفي انتخاب و نمونه گيري شد و انتخاب نمونه با توجه به ملاكهاي ذيل بوده است :
1ـ كودكي كه آموزش پيش دبستاني را ديده است و يا دوره پيش دبستاني را نديده است در يك كلاس باشد .
2ـ كودك آموزش ديده و آموزش نديده از نظر مدرسه ، كلاس و علم شرايط يكساني داشته باشد .
با توجه به فرضيه هاي مطرح شده نمونه هاي متفاوتي انتخاب گرديده است از آنجا كه تعداد دبستانهاي موجود در شهرستان شهريار … واحد است . تعداد … واحد يعني 10% آن به عنوان نمونه انتخاب گرديد و از … واحد دبستان انتخاب شده ، 25 دانش آموز كه دورة پيش دبستاني را گذرانده و 25 نفر دانش آموز كه دوره را طي ننموده اند ، انتخاب گرديدند كه اين حجم نمونه براي مقايسة تأثير آموزش و پرورش پيش دبستاني بر پيشرفت تحصيلي (معدل) است . و از آنجا كه از تعداد … دبستان كه در شهرستان شهريار وجود دارد ، … دبستان پسرانه … دبستان دخترانه است كه از دبستانهاي دخترانه 4 واحد به عنوان نمونه انتخاب شدند و شيوه انتخاب مدارس و دانش آموزان به اين شكل بوده كه نام تمام دبستانها بر روي كاغذهاي متساوي
الشكل نوشته و با استفاده از شيوة نمونه گيري تصادفي ساده انتخاب شدند و شيوه انتخاب دانش آموزان نيز ضمن مراجعة به مدارس اسامي دانش آموزان را بر روي كاغذهاي متساوي الشكل نوشته و تعداد دانش آموزان در هر گروه (پيش دبستاني را گذرانده يا نگذرانده) انتخاب شدند .
ابزار جمع آوري اطلاعات
چون هدف مقايسه تأثير آموزش و پرورش پيش دبستاني بر معدل دانش آموزان است بنابراين پرونده تحصيلي دانش آموزان كه نمرة نوبت سوم آنها مورد نظر بود استخراج گرديد .
روش تحليل داده ها
داده هاي جمع آوري شده از هر گروه دانش آموزان درجه اول توزيع نمرات قرار گرفت . از آمار توصيفي شامل فراواني ، ميانگين ، واريانس ، انحراف معيار و نما استفاده گرديد و از آمار استنباطي يعني آزمون t براي تجزيه و تحليل و معني دار بودن فرضيات استفاده گرديده است .
روش ارائه يافته ها
يافته هاي تحقيق به طور كامل در جدول مربوطه در فصل چهارم ارائه شده است .
تجزيه و تحليل داده ها
فرضيه طرح شده به شرح زير مي باشد :
آموزش و پرورش پيش دبستاني بر پيشرفت تحصيلي دانش آموزان تاثير دارد .
يافته ها نشان مي دهد كه ميانگين معدل دانش آموزاني كه دوره پيش دبستاني را طي كرده اند ، در كلاس اول ابتدايي 63/19 و ميانگين معدل دانش آموزاني كه دوره پيش دبستاني را سپري نكرده اند ، در كلاس اول ابتدائي 03/19 محاسبه شده است . محاسبات آماري نشان مي دهد كه تفاوت ميانگين نمره دو گروه در سطح خطاي 05/0 معني دار مي باشد .
بنابراين با اطمينان 95 درصد مي توان گفت كه آموزشهاي پيش دبستاني بر پيشرفت تحصيلي تاثير مثبت داشته اند .
آموزش و پرورش پيش دبستاني بر پيشرفت تحصيلي دانش آموزان دارد .
A : معدل دانش آموزاني كه دوره پيش دبستاني را گذرانده اند .
B : معدل دانش آموزاني كه دوره پيش دبستاني را نگذرانده اند .
| B | A | رديف | ||||
| 94/0 | 13/0 | 97/0 | 37/0 | 20 | 20 | 1 |
| 5/0 | 13/0 | 71/0- | 37/0 | 32/18 | 20 | 2 |
| 26/0 | 02/11 | 51/0 | 32/3- | 54/19 | 31/16 | 3 |
| 04/1 | 13/0 | 02/1- | 37/0 | 01/18 | 20 | 4 |
| 94/0 | 36/0 | 97/0 | 6/0- | 20 | 03/19 | 5 |
| 3/0 | 09/0 | 55/0- | 3/0 | 48/18 | 93/19 | 6 |
| 94/0 | 006/0 | 97/0 | 08/0 | 20 | 71/19 | 7 |
| 06/0 | 09/0 | 25/0 | 3/0 | 28/19 | 93/19 | 8 |
| 94/0 | 008/0 | 97/0 | 09/0 | 20 | 54/19 | 9 |
| 94/0 | 13/0 | 97/0 | 37/0 | 20 | 20 | 10 |
| 02/0 | 09/0 | 16/0- | 3/0 | 87/18 | 93/19 | 11 |
| 04/0 | 0004/0 | 29/0 | 02/0 | 32/19 | 65/19 | 12 |
| 38/0 | 1/0 | 62/0 | 33/0 | 65/19 | 96/19 | 13 |
| B | A | رديف | ||||
| 82/1 | 71/1 | 35/1- | 31/1- | 68/17 | 32/18 | 14 |
| 92/2 | 13/0 | 71/1- | 37/0 | 32/17 | 20 | 15 |
| 56/0 | 008/0 | 75/0 | 09/0 | 78/19 | 54/19 | 16 |
| 39/0 | 03/0 | 63/0- | 18/0 | 40/18 | 81/19 | 17 |
| 94/0 | 13/0 | 97/0 | 37/0 | 20 | 20 | 18 |
| 62/0 | 13/0 | 79/0 | 37/0 | 24/18 | 20 | 19 |
| 06/0 | 09/0 | 25/0 | 3/0 | 28/19 | 93/19 | 20 |
| 7/0 | 09/0 | 84/0 | 3/0 | 87/19 | 93/19 | 21 |
| 81/0 | 05/0 | 9/0 | 24/0 | 93/19 | 87/19 | 22 |
| 2/4 | 13/0 | 05/2- | 37/0 | 98/16 | 20 | 23 |
| 39/0 | 13/0 | 18/0 | 37/0 | 40/18 | 20 | 24 |
| 34/0 | 01/0 | 59/0- | 1/0 | 44/18 | 53/19 | 25 |
بحث و نتيجه گيري
دوره پيش دبستاني از مراحل مهمي است كه مي تواند در تربيت ، آماده سازي و رشد مهارت هاي اجتماعي ، فرهنگي و اقتصادي كودكان تاثير بسزايي داشته باشد .
هدف از تحقيق حاضر بررسي ميزان تاثيرگذراندن يا نگذراندن دوره پيش دبستاني بر عملكرد تحصيلي دانش آموزان پايه اول ابتدائي شهرستان شهريار در سال تحصيلي 81-80 بوده است . با توجه به فرضيه تعدادي از دانش آموزان كه دوره پيش دبستاني را گذرانده يا نگذرانده از تعدادي دبستان با استفاده از روش نمونه گيري تصادفي ماده انتخاب گرديد و داده هاي مورد نياز از دفتر امتحانات و پرونده تحصيلي جمع آوري شد و با استفاده از روش آمار توصيفي و استنباطي و آزمون t تجزيه و تحليل شد كه نتايج بدست آمده بصورت ذيل مي باشد :
فرضيه :
آموزش و پرورش پيش دبستاني بر پيشرفت تحصيلي دانش آموزاني كه دوره پيش دبستاني را ديده اند ، تاثير دارد .
با توجه به نتايج حاصله مي توان گفت كه دانش آموزاني كه دوره پيش دبستاني را گذرانده اند «در عدل بر ساير دانش آموزان برتري » دارند و همچنين معدل دو گروه نيز يعني ميانگين دانش آموزان دوره ديده 63/19 و ميانگين گروه دانش آموزاني كه دوره را نديده اند 03/19 مي باشد ونيز با استفاده از آزمون t در سطح خطاي 05/0 نيز اين نكته مشخص گرديد كه تفاوت مشاهده شده معني دارد است .
| گروه | ميانگين | نتيجه آزمون t | سطح معني دار |
| دوره ديده | 63/19 | 72/2 | 05/0a< |
| دوره نديده | 03/19 |
با توجه به جدول (E) مقادير بحراني t استيودنت براي آزمون هاي يكسويه و دوسويه به تعيين ناحيه رد مي پردازيم .
مشخص كردن فرضيه :
آموزش و پرورش پيش دبستاني بر پيشرفت تحصيلي دانش آموزان تاثير ندارد .
آموزش و پرورش پيش دبستاني بر پيشرفت تحصيلي دانش آموزان تاثير دارد .
با توجه به جدول E چون در سطح 05/0 معادل 67/2 است پس بنابراين فرضيه صفر رد مي شود .
با بدست آوردن مقدار t كه معادل 72/2 مي باشد و با توجه به اينكه در سطح 05/0 معادل 67/2 بيشتر مي باشد يعني 05/0 > t بزرگتر از 67/2 . پس فرضيه صفر رد مي گردد يعني رابطه معناداري بين دو متغير وجود دارد .
محدوديت هاي تحقيق
1-كمبود محدوديت زماني : ترديدي نيست كه تحقيق و بررسي پيرامون مسائل و امور انساني كاري سهل و آسان نيست ، بلكه كاري سخت است و نياز به زمان دارد .
2-تعداد كم آمادگي رفته ها (پيش دبستاني)
3-اين تحقيق در دبستان هاي غير انتفاعي انجام نگرفته است .
پيشنهادات
1-اجباري نمودن دوره پيش دبستاني با توجه به اهميت آن براي تمامي كودكان .
2-كمك به مراكز پيش دبستاني از نظر امكانات مالي و منابع آموزشي و كمك آموزشي .
3-مربيان اين دوره حتماً آموزشهاي لازم را براي دوره پيش دبستاني بگذرانند .
4-توصيه مسئولين به مديران و مربيان اين دوره در جهت اهميت دادن بيش از حد به كودكان اين دوره .
5-توصيه مسئولين به مديران اين مراكز در خصوص همكاري و مساعدت با محققان در اين رابطه .
منابع و مآخذ :
1-آدگافور ، آموختن براي زيستن ، مجيد رهنما ، سال 1354.
2-اسپارگ ، برنارد ، آموزش در دوران كودكي ، حسين نظري نژاد ، انتشارات آستان قدس رضوي ، سال 1366.
3-آقازاده ، احمد ، آ. پ تطبيقي ، جلد اول و دوم ،چاپ اول ، انتشارات پيام نور .
4-آناستاري ، تفاوت هاي فردي ، مترجم : جواد ظهوريان ، چاپ دوم ، انتشارت آستانه قدس رضوي ، سال 1369 .
5-پژوهش هاي آموزشي ، پائيز 1370 ، دفتر پژوهشي وزارت آ.پ .
6-سره ، صغري ، «مجله رشد معلم ويژه دبستان و پيش دانشگاهي» ، سال دوازدهم
7-عيسي زاده منشي ، مصطفي ، تاثير دوره آمادگي بر بر پيشرفت تحصيلي ، كلاسهاي چهارم و پنجم ، پايان نامه فوق ليسانس ، دانشگاه تربيت معلم تهران ، 1360
8)مصدقي ، مجتبي ، «مجله رشد معلم ويژه دبستان و پيش دبستان » دوره ششم ، سال 72-1371.
9-مفيدي ، فرخنده ، آموزش و پرورش پيش دبستاني ، چاپ اول ، انتشارات پيام نور سال 1372
10-وزارت آموزش و پرورش ، طرح كليات نظام جديد ، انتشارات وزارت آموزش و پرورش خردادماه 67.
[1] -مفيدي ، فرخنده ، آموزش و پرورش پيش دبستاني ، چاپ اول ، انتشارات پيام نور ، سال 1372 ، ص5
[2] -مفيدي ، فرخنده ، آموزش و پرورش پيش دبستاني ، چاپ اول ، انتشارات پيام نور ، سال 1372 ، ص4
1-مصدقي ، مجتبي ، مجله رشد معلم ويژه دبستان و پيش دبستان ، دوره ششم ،72-1371 ، ص57.
2-مفيدي فرخنده ، آموزش و پرورش پيش دبستاني ، چاپ اول ، انتشارات پيام نور ، سال 1372 ، ص41.
[5] – مفيدي ، فرخنده ، آموزش و پرورش پيش دبستاني ، چاپ اول ، انتشارات پيام نور ، سال 1372 ، ص59-58
1-ادگاردفور ، آموختن براي زيستن ، رهنما ،مجيد ، سال 1354 ، ص 8 .
1- اسپادگ ، برنارد ، آموزش دردوران كودكي ، حين نظري نژاد ، انتشارات آستان قدس رضوي ، سال 1366، ص38ـ39
2- آقازاده ، احمد ،آ.پ تطبيقي ، جلد اول و دوم ، چاپ اول ، انتشارات پيام نور ، ص 93ـ94
1- اسپادگ ، برنارد،آموزش در دوران كودكي ، ترجمه حسين نظري نژاد ، انتشارات آستان قدس رضوي ، سال 1366 ، ص 93ـ94.
1- اسپادگ، برنارد ، آموزش در دوران كودكي ، حسين نظري نژاد ، انتشارات قدس رضوي ، سال 1366.
2- سره، صفري، مجله رشد“علم ويژه دبستان و پيش دبستان”، سال دوازدهم ، ص 57.
1- مفيدي ، فرخنده ، آموزش وپرورش پيش دبستاني ، چاپ اول ، انتشارات پيام نور ، سال 1372 ،ص 81
1- مفيدي ، فرخنده ، آموزش و پرورش پيش دبستاني ، چاپ اول ، انتشارات پيام نور ،سال 1372 .
1- اسپادگ ، برنارد، آمزش در دوران كودكي ، ترجمه حسين نظري نژاد ، انتشارات آستان قدس رضوي سال 1366
2- مفيدي ، فرخنده ، آموزش و پرورش پيش دبستاني ، چاپ اول ، انتشارات پيام نور ، سال 1372، ص 41 .
1- مفيدي ، فرخنده ، آموزش و پرورش پيش دبستاني ، چاپ اول ، انتشارات پيام نور ، سال 1372 ، ص 42 .
1- مصدقي ، مجتبي ، “مجله رشد معلم ويژه دبستان و پيش دبستاني” ، دوره ششم ، سال 72ـ71، ص 37ـ 36 .
1 وزارت آموزش و پرورش ، طرح كليات نظام جديد ، انتشارات وزارت آموزش و پرورش ، خرداد ماه 67 .
2- آنا ستاري ، تفاوتهاي فردي ، مترجم جواد ظهوريان ،چاپ دوم ، مشهد ، انتشارات آستان قدس رضوي ، سال 1369 ، ص 82 ـ 78 .
1- عيسي زاده منشي ، مصطفي ، تأثير دوره آمادگي بر پيشرفت تحقيقي كلاسهاي چهارم و پنجم ، پايان نامه فوق ليسانس ، دانشگاه تربيت معلم ، تهران 1360 ، ص 48 ـ 45 .
- مهرگان ، 1373 ـ 1372 .
1- پژوهشهاي آموزشي ، پائيز 1370 ، دفتر پژوهشي وزارت آ.پ .