تغييرات به وجود آمده در اقتصادجهاني و تلاش هاي انجام شده توسط سازمان جهاني ( WTO ) در راستاي جهاني كردن اقتصاد و افزايش رقابت ، كشورهاي مختلف اعم از توسعه يافته و يا در حال توسعه را به اين باور رسانده است كه براي حضور و بقا در بازارهاي منطقه اي ، جهاني و حتي داخلي بايد توان و قابليت رقابت پذيري صنايع و سازمان و سازمان هاي خود را افزايش دهند .
مدل هاي تعالي سازماني يا سرآمدي كسب و كار ، بعنوان ابزارهاي قوي براي سنجش ميزان استقرار سيستم ها در سازمان هاي مختلف به كار گرفته مي شوند . با بكار گيري اينگونه مدل ها ، ضمن اينكه يك سازمان ميزان موفقيت خود را در اجراي برنامه هاي بهبود در مقاطع مختلف زماني مورد ارزيابي قرار مي دهد ، مي تواند عملكرد خود را با ساير سازمان ها و به ويژه بهترين آنها مقايسه نمايد .
امروزه اكثر كشورهاي دنيا با تكيه بر اين مدل ها ، جوايزي را در سطح ملي و منطقه اي ايجاد كرده اند كه محرك سازمان ها و كسب و كارها در تعالي ، رشد و ثروت آفريني است . در سه قطب بزرگ اقتصادي سده اخير ( ژاپن – آمريكا – اروپا ) اصلي ترين نمونه اين جوايز عبارتنداز : جايزه دمينگ درژاپن ، جايزه بالدريج در آمريكا ، جايزه اروپايي كيفيت كه توسط بنياد اروپايي مديريت كيفيت ايجاد شده و به مدل EFQM معروف است و عموميت و استقبال بيشتري در سطح جهان كسب نموده است ديدگاه سيستماتيك قوي ، توجه دقيق به مديريت مبتني بر فرآيندهاي سازماني و نتيجه گرايي مدل EFQM براي سازمان هاي ايراني كه معمولاً در اين حوزه ها با مشكلات جدي روبرو هستند ، بسيار آموزنده و اجرايي است .
جهاني شدن از مهمترين مباحث مطرح در دنياي امروز است كه گروه صنعتي ايران خودرو ، خواسته و يا ناخواسته در مسير آن قرار دارد . براي ورود به عرصه رقابت جهاني خودرو شرايطي لازم است كه بايد آن را در مجموعه ايران خودرو فراهم نمود . اين امر علاوه بر نيازمندي برعزم و اراده راسخ مستلزم اجراي يكسري برناه هاي منسجم در مقوله كاهش هزينه ، بهبود كيفيت ، توجه به خواست مشتريان ، بازاريابي نوين ، توسعه صادرات و چالاك شدن كليه بخش هاي گروه صنعتي ايران خودرو مي باشد. در روند جهاني شدن ، كسب رضايت مشتريان و كاركنان بعنوان يك مبناي اساسي لحاظ مي شود . امروزه براي رقابت در عرصه جهاني بايد به دانش فردا مجهز شد ، تا بتوان به سمت پيشرفت و تعالي حركت نمود.
دلايل انتخاب مدل تعالي سازماني
تحقق رويكردهاي متعالي شركت ايران خودرو در مباحث جهاني شدن از طريق كسب رضايت مشتريان ، بازاريابي نوين ، بهبود كيفيت و ساير مقولات تعريف شده مستلزم تدارك بستري مناسب براي حركت سريع و پرشتاب مجموعه فعاليت ها و فرآيندهاي عملياتي در قالبي هدفمند و سنجش اثر بخشي و ارزيابي نحوه عملكرد فرآيند ها با هدف ترسيم چرخه بهبود مستمر و بهره مندي از نتايج حاصله بصورت يك فعاليت يادگيري مستمر در اصلاح رويكردسازمان ، درك نقاط قوت و ضعف آن بصورت چرخه اي دائمي از طريق انجام ارزيابي هاي مستمر و ارائه اقدامات اصلاحي و پيشگيرانه مي تواند مسير تعالي سازمان ها و حركت آنها به جلو را تسهيل و تسريع نمايد.
مدل تعالي سازماني EFQM بعنوان الگويي جامع در سنجش توان عملكردي سازمان ها از طريق طراحي و اجراي نظام ارزيابي عملكرد سازمان ها ، ميزان تحرك هوشمندانه آنها را در طراحي مطلوب مسير حركتي ،اجراي بهينه اهداف ، بررسي نتايج حاصله و سنجش اثر بخشي اقدامات انجام شده ، را موردتحليل قرار داده و سطح كاميابي سازمان ها را در نيل به تعالي مشخص مي سازد. انتخاب اين مدل به منظور استقرار در شركت ايران خودرو و نيل به تحقق هرچه بهتر اهداف عاليه شركت در راستاي جهاني شدن مي باشد . بديهي است تعريف فعاليت هاي خود ارزيابي بصورت مستمر و تعيين نقاط قوت و ضعف و انجام پروژه هاي مطالعاتي براي تقويت نقاط مثبت و مرتفع نمودن نقايص و كاستي ها مي تواند در گذر زمان و با حمايت و تعهد مسئولين سازمان ، دسترسي چشم انداز تعيين شده را محقق ساخت .
ارزش ها و مفاهيم بنيادي
مدل تعالي سازماني چارچوبي روشمند براي ارزيابي عملکرد سازمان ها در دو حوزه فرآيند ها و نتايج حاصل از اين فرآيند ها است. دستاوردهاي حاصل از ارزيابي در اين مدل عبارتست از نقاط قوت سازمان و زمينه هاي قابل بهبود آن که براي دستيابي به بهبودها فهرستي از برنامه هاي اولويت بندي شده را نيز پيشنهاد مي کند. بر اساس آموخته هاي مديريت کيفيت جامع (TQM)، توجه به ارزش ها و مفاهيم بنيادين هشت گانه به شرح زير، لازمه موفقيت و ايجاد بهبود مستمر سازمان ها است :
- نتيجه گرايي
- مشتري مداري
- رهبري و ثبات در مقاصد
- مديريت مبتني بر فرآيندها و واقعيت ها
- توسعه و مشارکت کارکنان
- يادگيري، نوآوري و بهبود مستمر
- توسعه همکاري هاي تجاري
- مسؤوليت هاي اجتماعي سازمان
ارزش ها و مفاهيم هشت گانه فوق پايه هاي اصلي برنامه ريزي و استقرار سيستم ها را تشکيل مي دهند و براي شناخت وضعيت عملکردي سازمان ها بايد از معيارهايي بهره گرفت که ارتباط تنگاتنگي با مفاهيم فوق الذکر داشته باشند، معيارهايي که توسط آنها، ميزان تحقق هشت مفهوم بنيادين و ميزان موفقيت سازمان در دستيابي به نتايج را بتوان اندازه گيري کرد.
تاريخچه EFQM در شركت ايران خودرو و شركت هاي تابعه
- حدود 10 نفر از پرسنل مركز مطالعات منابع انساني و مديريت آموزش دوره ارزيابي EFQM را در سازمان مديريت صنعتي در بهمن سال 1382 گذرانده اند .
- سمينار EFQM و مديريت منابع انساني درابتداي سال 1382 در ايران خودرو برگزار شده است .
- شركت ساپكو از چند سال پيش با مدل بالدريج شروع به فعاليت نموده و از ابتداي سال 82 مدل EFQM را ملاك تعالي قرار داده و اظهار نامه تدوين شده را براي دبير خانه جايزه ملي ارسال كرده اند.
- شركت ايساكو نيز از سال گذشته مدل EFQM را ملاك تعالي قرارداده و اظهار نامه نيز تدوين كرده اند.
- شكل گيري پروژه در معاونت خدمات مديريت و سيستم ها:
- تشكيل تيم اجرايي پروژه
- ايجاد ارتباط با مشاورين برجسته
- دعوت از نمايندگان واحدها و ارائه آموزش اوليه
- جمع آوري اطلاعات از سطح شركت با كمك نمانيدگان معرفي شده توسط واحدها ( حدود 30 واحد ) براي تدوين اظهار نامه .
- تهيه اظهار نامه با توجه به گستردگي شركت و وقت بسيار اندكي كه در دسترسي بوده است .
- ثبت نام جهت فرايند جايزه ملي و ارسال اظهار نامه به دبيرخانه جايزه ملي
- سازماندهي اوليه پروژه با تشكيل كميته عالي تعالي سازماني ، تكميل تيم اجرايي پروژه ( تسهيل گران ) و نمايندگان واحدهاي مختلف شركت .
- برنامه ريزي ارزيابي ها و خود ارزيابي
- نگارش ويراش دوم اظهار نامه
- تهيه پروژه هاي بهبود بر اساس ارزيابي قبلي
- انجام خودارزيابي به روش مشابه سازي جايزه
- ارايه آموزشي هاي لازم سطوح مختلف شركت حدود يك هزار نفر روز .
برنامه هاي آتي
توسعه مركز تعالي ايران خودرو با هدف استقرار مدل تعالي ايران خودرو در شركتهاي تابعه و ايجاد رقابت در آنها
انجام بهينه كاري (BENCHMARKING) و تبادل تجارت با سازمانهاي برتر. انجام مطالعات و تحقيقات كاربردي تهيه ، انتشار و توزيع كتب و بسته هاي آموزشي در سطح گروه صنعتي ايران خودرو به منظور توسعه فرهنگي تعالي . تهيه و تدوين سيستم ها ، نظام ها ، روش ها و استانداردهاي لازم جهت تسهيل در استقرار مدل تعالي ايران خودرو. كسب تنديس زوبين جايزه ملي بهره وري و تعالي سازماني و گواهينامه IBEC كه نشان دهنده تكامل سطح تعالي سازماني ايران خودرو خواهد بود
اقدامات انجام شده در ارتباط با مدل EFQM
- تشكيل تيم اجرايي پروژه ( آذر 82)
- تعيين نمايندگان واحدها در شركت ( دي 82 )
- ارائه آموزش هاي لازم در سطوح مختلف مديريت و كارشناسي ( از دي ماه 82 تاكنون )
- تدوين اولين اظهار نامه وارائه به موسسه مطالعات بهره وري و منابع انساني
- دريافت گواهينامه تعهد به تعالي اسفند ماه (82 )
- خود ارزيابي سازمان فروش ( بهار 83 )
- تدوين دومين اظهار نامه جهت ارائه به موسسه استاندار و تحقيات صنعتي خرداد و تير 83
- اقدام به خودارزيابي سواري سازي ( از اول تير ماه 83 )