عزاداری امام حسین

براي اين پست مراسم ظهر عاشورا در شهرستان تفت را برايتون مي نويسيم.

نمي دانم چرا عزاداري براي امام حسين (ع) به اين شكل جا افتاده است يعني هنوز امام حسين شهيد نشده است ما ده شب براي ايشان عزاداري مي كنيم ولي با شهادت ايشان در ظهر عاشورا تقريبا عزاداريها تمام مي شود. اما به هرحال مراسم عزاداري در تفت به اين صورت است كه هرشب يكي يا چندمحله ميزبان هياتها ي عزاداري هستند تا شب آخر مثلا شب عاشورا محله سرده ميزبان تمام هياتهاي تفت است و فرداي آن روز يعني صبح روز عاشورا تمام هياتهاي عزاداري طبق برنامه اي كه از طرف فرمانداري تعيين شده است وارد حسينيه امام مي شوند وبه عزاداري مي پردازند تا ظهر عاشورا بعد از عزاداري در صبح و شهادت امام حسين در ظهر عاشورا مردم طبق يك سنت قديمي براي نخل برداري (نقل برداري) به حسينيه امام مي آيند البته در تفت دو حسينيه بزرگ يكي حسينيه ابوالفضل (ع) در محله گرمسير و ديگري حسينيه امام در محله بازار وجود دارد كه دو نخل قديمي بزرگ در آنجا هست كه نماد تابوت امام حسين(ع) و در روز بيست و يكم رمضان تابوت حضرت علي (ع) است .

مراسم به اين شكل اجرا مي شود كه جوانان هيئت سرده از محله خود با پاي پياده و سينه زنان به طرف حسينيه گرمسير حركت ميكنند و در مسير با خواندن نوحه هاي زيبا مثل:

روز قتل بي كسان است اي خدا

ماتم لب تشنگان است اي خدا

این حسین نازنیین است ای خدا

جسم پاکش بر زمین است ای خدا

و پيوستن مردم به آنها تا نزديكي حسينيه مي روند در آنجا مردمي كه در زير نخل جا گرفته اند كه شامل جوانان محله گرمسير در سمت راست نخل– جوانان سلطان آباد در  جلو نخل و جوانان محله بازار در عقب نخل هستند سمت چپ نخل را هم براي هيئت سرده در نظر مي گيرند.

دز اينجا هيئت سرده بر سر زنان و با گفتن حسين حسين و دوان دوان وارد حسينيه مي شوند . و به طرف نخل مي روند و در زير نخل در جايگاه مخصوص خود جاي ميگيرند و با صداي يا علي نخل را بلند مي كنند و حركت مي كنند در اين لحظه از بلند گو تكيه اذان گفته مي شود . شخصي روي نخل به عنوان راهنما مي ايستد و نخل برداران را راهنمايي مي كند. بعد از گرداندن نخل دور كلك حسينيه براي سه مرتبه نخل را در پايين حسينيه گذاشته و باز با حسين حسين گفتن جلو عزاخانه امام حسين مي آيند دقائقي را بر سر و صورت خود مي زنند و حسين حسين مي گويند . در حسينيه گرمسير مراسم تا همين جا تمام مي شود . بعد هيئت سرده از حسينيه گرمسير به طرف حسينيه امام حركت مي كنند.

و مانند دفعه قبل با پاي پياده و سينه زنان و نوحه خواني مثل:

اين قاسم پادر حنا در كربلا

اي شعور آخر عزا شد اي خدا

در نجف شیر خدا دارد عزا

فاطمه بر سر زنان است ای خدا

تا پايين حسينيه امام مي آيند مردم در زير نخل جا گرفته اند طبق سنت قديمي قسمتي از نخل براي جوانان بازار و قسمتي براي محلات ديگر در نطر گرفته شده است و قسمتي را هم براي هيئت ميهمان يعني سرده در نظر مي گيرند.

هيئت با ورود به حسينيه به طرف نخل مي روند و حسين حسين كنان در زير نخل جا مي گيرند و با مستقر شدن همه در زير نخل و بلند كردن نخل با همصدايي يا علي نخل برداري آغاز مي شود و صداي موذن در حسينيه طنين انداز مي شود. واقعا صحنه تكان دهنده اي است همه كساني كه در اطراف حسينيه هستند و تماشا مي كنند در حال گفتن حسين حسين هستند و همينطور اشك از ديدگانشان روان است. عده اي از مردم كه نذر و نياز دارند با رسيدن نخل به پايين حسينيه براي بار اول گوسفند يا گاو يا هر چيز ي كه نذر كرده اند را جلو نخل قرباني مي كنند . در اينجا نيز نخل سه دور دور حسينيه مي چرخانند سپس نخل را زمين گذاشته و به طرف عزاخانه مي دوند و هر كس در آنجا ارباب بي كفن خود را صدا مي زند تا اينكه صداي خواندن تعدادي از قديميهاي هيئت بازار به گوش مي رسد .

تا كه ز مركب شه والا فتاد              غلغله بر عالم بالا فتاد

لرزه بر آن چرخ معلا فتاد                 گفت در آن لحظه خداي كريم

انا فديناه بذبح العظيم

ذكر گرفتي كه زحق جبرئيل             آمده از نزد خداي جلیل

داد بشارت به نجات خليل                گفت در آن لحظه خداي كريم

انا فديناه بذبح العظيم

فاطمه گيسوي پريشان بكف             نعش حسين را بگرفتي ز بر

گفت كه اي زاده من اي پسر              گفت در آن لحظه خداي كريم

انا فديناه بذبح الظيم

گفت كه اي اكبر نا شاد من                گفت كه اي قاسم داماد من

گفت كه اي اضغر ناكام من                  گفت در آن لحظه خداي كريم

انا فديناه بذبح العظيم

سپس مطالبي از غريبي حسين خوانده مي شود بعد نوحه خوانان هيئت بازار و سرده نوحه مي خوانند و مردم به سينيه مي زنند سپس هيئت سرده شام غريبان را از همانجا شروع مي كنند و به طرف محله خود حر كت ميكنند. در اینجا هیئت دو گروه شده و یک گروه می نشیند و برسر زنان ابیاتی را می خواند و بلند می شوند و حرکت می کنند و گروه دیگر می نشیند و ابیاتی می خوانند و همین جور تکرار می شود . ابیاتی مانند:

شام غریبان حسین امشب است امشب است

اول درد و مهن زینب است زینب است

حاجتی دارم به تو ای ساربان ساربان

این شتران را تو به تندی مران ساربان

طفل یتیمی زحسین گمشده گمشده

زینب از این غصه دلش خون شده خون شده

بابا حسین جان امشب کجایی ؟

آغاز محرم‌الحرام ، ماه قيام كربلا ، مردم مومن استان دارالعباده يزد براي سوگواري سيد و سالار شهيدان حضرت اباعبدالله‌الحسين (ع) مهيا شدند.

مردم اين خطه با ارادت خاص به ائمه‌اطهار (ع) آيين‌هاي ويژه ماه محرم را از شب گذشته در سطح اين استان آغاز كردند.

ويژگي‌هاي خاص عزاداري مردم يزد و عشق و علاقه عاشقان اهل بيت زبانزد خاص و عام است.

استان يزد هنرمنداني را در دامان خويش پرورانده كه در زنده نگهداشتن واقعه عظيم كربلا به نوبه خويش سهم بسزايي داشته‌اند.

شاعراني از جمله رياضي يزدي ، جيحون يزدي ، واصل يزدي ، هرندي افضلي و بهجتي اشعاري سروده‌اند كه هيات‌هاي عزاداري در نوحه‌خواني‌هاي خود از اين اشعار استفاده مي‌كنند.

در دهه اول ماه محرم در يزد برپايي آيين‌هاي عزاداري سومين امام شيعيان همانند ديگر نقاط كشور به اوج خود مي‌رسد و همراه با اين مراسم زيارت عاشورا و اقامه نماز در حسينيه‌ها، مساجد ، تكايا و امامزاده‌ها برگزار مي‌شود.

براساس يك سنت ديرينه در يزد از روز پنجم محرم هيات‌هاي عزاداري كه شامل سينه زن ، زنجيرزن و شبيه خوان است به دعوت مسوولان حسينيه‌ها و مجالس عزاداري در اين مكانها حضور يافته و به عزاداري مي‌پردازند.

درشهر يزد حسينيه شاهزاده فاضل، وقت الساعت، مسجد روضه محمديه،امامزاده جعفر (ع) ، امامزاده سيد جعفر(ع)، خانه معروف امام حسيني از جمله مكانهاي مذهبي است كه آيين‌هاي عزاداري در آن برپا مي‌شود.

مراسم ويژه سومين روز شهادت حضرت سيدالشهدا(ع) در ‪ ۱۳محرم از ديگر آيين‌هاي ايام محرم در استان يزد است.

اين آيين از ‪ ۶۰سال پيش به ابتكار يكي از روحانيون معروف يزد مرحوم حجت‌الاسلام ” سيد علي محمد وزيري ” در اين استان رواج يافت.

به همين مناسبت در شهر يزد هيات‌هاي عزاداري از صبح تا عصر روز سيزده محرم در مسجد ملا اسماعيل و همچنين تكيه بعثت يزد به عزاداري مي‌پردازند و نظير اين مراسم در ديگر مناطق استان برگزار مي‌شود.

همچنين به مناسبت هفتمين روز شهادت امام حسين (ع) و ياران با وفاي آن حضرت ، آييني در سطح استان از جمله در حسينيه” فهادان” يزد برپا مي‌شود و عزاداران به سوگ مي‌نشينند و مراسم شام غريبان برگزار مي‌كنند.

” نخل برداري ” در اين استان از ديگر آيين‌هاي رايج در ايام عزاداري سالار شهيدان است.

“نخل” كه يك وسيله چوبي است و نشانگر پيكر مطهر حضرت ابا عبدالله‌الحسين (ع) است در اغلب تكيه‌ها و حسينيه‌هاي استان وجود دارد.

عزاداران امام حسين (ع) پس از اقامه نماز ظهر عاشورا به ياد تشييع فرزند زهراي مرضيه در حالي كه بر سر و سينه مي‌زنند،حسين حسين گويان، چند مرتبه نخل را در محوطه تكيه‌ها و حسينيه‌ها به حركت در مي‌آورند.

آيين” نخل برداري ” و ” تعزيه خواني ” در شهرها و روستاهاي مهريز،ميبد، اردكان ، تفت ، بافق ، صدوق و زارچ بطرز ويژه‌اي برگزار مي‌شود.

نماينده ولي فقيه در استان و امام جمعه يزد نيز در اطلاعيه‌اي ، به رسم سنت ديرينه ، برگزاري مراسم عزاداري امام حسين (ع) در منزل سومين شهيد محراب را اعلام نمود

در ضلع غربى ميدان هفتم تير چادرى برپا شده است. تن سرد آسفالت خيابان را با فرش هاى ماشينى دستباف مفروش كرده اند. گوشه اى از چادر سماور بزرگى روى ميز گذاشته و به عزاداران چاى مى دهند. طى سه روز نخست دهه محرم داربست بالا مى رود و چادر برزنتى بر پا مى شود. بيش از ۷۰۰ عزادار اقليت هاى مذهبى مسيحى و زرتشتى زير چادر هيات ثارالله گرد هم مى آيند و در عزادارى سالار شهيدان به سينه زنى مى پردازند. «ادموند طوفانيان» يكى از موسسين و بانيان اين تكيه مى گويد: «در سال هاى گذشته، جوانان و نوجوانان ارمنى به اتفاق دوستان مسلمانشان به هيات هاى مذهبى مسلمانان مى رفتند. آنان در دسته ها و تكاياى شيعيان سينه زنى مى كردند و بسيارى از اعضاى هيات نمى دانستند كه جوان مسيحى كاتوليكى در كنارشان براى امام آنها سوگوارى مى كند. در سال ۱۳۷۸ باخبر شديم كه حدود ۴۰۰ نفر از جوانان ارامنه در اين مراسم شركت مى كنند. از همان سال بر آن شديم هياتى راه بيندازيم و خيل جوانان مسيحى علاقه مند به شيعيان و امامشان را گردهم آوريم.»وى در خصوص مشكلات اين طرح مى گويد: «ابتدا طرح ما موارد ابهام زيادى بين جامعه ارامنه و حتى مسلمانان به وجود آورد. پس از توجيه آنان در خصوص اهداف راه اندازى هيات، تكيه ثارالله را در مركز شهر برپا كرديم.» وى در خصوص استقبال مردم مى افزايد: خيلى از مسلمانان پس از شنيدن اين خبر خوشحال شده و براى تاسيس هيات تمايل نشان دادند.» نكته جالب توجه د ر برگزارى مراسم عزادارى اين هيات حضور واعظ مسلمان است. معمولاً وعاظى به اين هيات دعوت مى شوند كه به شرح فرهنگ عاشورا و اهداف انسانى امام حسين(ع) مى پردازند. برگزارى مراسم مانند مسلمانان است. مداح نوحه مى خواند و جمعيت زيادى كه زير چادر گرد هم آمده اند، پس از سينه زنى زمانى كه ميدان هفتم تير در مركز شهر ازدحام خود را از دست داده، به شكل دسته عزادار از چادر بيرون مى آيند. جمعى از عزاداران در بيرون چادر به انتظار ايستاده اند. جوان بلندقامتى كه علامت را به دوش مى كشد، بى قرار دست بر طاق شال ها مى كشد. نوجوانان كتل ها و پرچم ها را برمى گيرند و چند گام پيش تر مى ايستند. هر سال بر تعداد مشتاقان امام حسين افزوده مى شود. در اين بين كه جمعيت داخل چادر سينه زنى و نوحه خوانى جمعى را آغاز كرده اند، با هم آويى تك خوان از چادر بيرون مى آيند و در صفوفى منظم راهشان را در خيابان بهارشيراز مركز اقليت هاى دينى، پيش مى گيرند. زنان نيز در پى دسته روانند و سينه زنان با هيات حركت مى كنند. پس از مراجعت دسته به هيات ثارالله عزاداران نذورات هموطنان مسيحى شان را ميل مى كنند. طوفانيان در اين باره مى گويد: «چاى، قند، برنج، گوشت و كليه هزينه هاى هيات را مسيحيان علاقه مند به امام حسين (ع) نذر مى كنند. از سال ۱۳۷۹ نام هيات را در ليست تكاياى عزادارى تهران ثبت كرده ايم و هر سال بر تعداد عزاداران افزوده مى شود. آمار پراكنده نشان از حضور جمعيت ۷۰۰ نفره از ارامنه دارد.» نكته حائزاهميت حضور مسلمانان در كنار پيروان ساير اديان است. حتى برخى نمى دانند دوستان عزادار كنارشان اقليت هاى مذهبى هستند. او مى گويد: «با نهادينه كردن فرهنگ عاشورا به عنوان آزادگى و انسانيت، هيچ اختلافى بين مذاهب وجود نخواهد داشت. ما خوشحاليم كه فرزندانمان فرهنگ آزادمردى و پايبندى به عقايد را بياموزند، امام حسين(ع) در اين زمينه يك الگو است.»پس از نوحه خوانى ها به زبان فارسى و صرف شام و چاى، دست ها بالا مى رود. اين بار به زبان ارمنى دعا مى خوانند. از چهره هاشان پيداست كه براى قبولى عزادارى و عباداتشان و نياز تمام نيازمندان دعا مى كنند.
• زرتشتى ها
ماه محرم همه ايران سياهپوش مى شود. زرتشتيان استان يزد مركز استقرار زرتشتى هاى ايران در اين روزها مانند ديگر هموطنانشان عزادارند. «مهرشاد بزرگى» از اقليت زرتشتيان ايران مقيم يزد مى گويد: «هرساله با شروع محرم بسيارى از زرتشتيان يزد همپاى مسلمانان به عزادارى مى پردازند. شيوه عزادارى زرتشتيان با شيعيان كمى متفاوت است. آنها در آئين خود پوشيدن لباس سفيد را مقدس مى دانند. زنان و مردان سپيدپوش زرتشتى با حضور در آتشكده گرد هم مى آيند و براى امام حسين(ع) و يارانش به سوگوارى مى پردازند. آنها امام حسين(ع) را داماد ايرانى ها مى دانند، چون پس از جنگ اعراب و ايران در اواخر دوره ساسانى شاهدخت شهربانو به همسرى فرزند على(ع) درآمد. آنها به داشتن داماد شجاعى چون امام حسين(ع) افتخار مى كنند.»در مراسم زرتشتيان غذاهاى زيادى طبخ مى شود و مانند هموطنان مسلمانشان نذرى مى دهند. زرتشتيان با خواندن دعا و طلب ادامه راه آزادگان دنيا، مراسم خود را برگزار مى كنند. هرساله زرتشتيان زيادى از شهر هاى بافق، ميبد، تفت، مهريز و مهاباد به مركز استان شهر يزد مى آيند تا در عزادارى امام حسين(ع) شركت كنند.
• مسلمانان اهل سنت
مراسم عزادارى و شادمانى جزيره قشم به دليل سنى بودن مردم متفاوت است هر چند اعتقاد مردم اين منطقه مانند شيعيان نيست اما در روز عاشورا و به دليل احترام به فرزند امام على(ع) روزه گرفته و در مساجد قرآن مى خوانند.جزيره قشم بزرگترين و پرجمعيت ترين جزيره ايرانى در خليج فارس است كه فاصله آن با بندرعباس تنها ۳۷ كيلومتر است و اين موضوع باعث شده تا قايق ها و كشتى هاى مسافرى اقدام به جابه جايى مسافران از بندرعباس به قشم كنند.فاصله زمانى براى طى كردن اين مسير بنا به وسيله نقليه از ۴۵ دقيقه تا دو ساعت متغير است.جاذبه هاى فراوان طبيعى، تاريخى و فرهنگى اين جزيره به حدى است كه «بيژن دره شورى» كارشناس برجسته محيط زيست مى گويد: «قشم بهترين نقطه جهان براى تفريح است.»شيعيان مهاجر قشم كه حدود چهار هزار نفر هستند با تشكيل سه هيات در شهر قشم به عزادارى براى امام حسين(ع) مى پردازند. مساجد معروف اين جزيره نيز شامل مسجد جامع قشم، مسجد و مقبره شيخ برخ در روستاى كوشه مربوط به زمان خليفه دوم عباسى، مسجد و مدرسه كماليه دربند حاج على، مسجد قبا در روستاى هلر و مسجد رمچا هستند.به گفته «عاشقى» يكى از بوميان جزيره مردم در مراسم عزادارى آشنايان خود سه روز قرآن خوانى مى كنند و به يك قارى قرآن پول مى دهند تا بر سر مزار متوفى به تلاوت قرآن بپردازد. بازديد ها بيشتر در عيد فطر و قربان است و در عيد نوروز هيچ مراسمى برگزار نمى شود. جاذبه هاي گردشگري _ ماه محرم همه ايران سياهپوش مي شود. زرتشتيان استان يزد، مركز استقرار زرتشتي هاي ايران، در اين روزها مانند ديگر هموطنانشان عزا دارند.
«مهرشاد بزرگي» از اقليت زرتشتيان ايران مقيم يزد، به ميراث خبر مي گويد: «هر ساله با شروع محرم بسياري از زرتشتيان يزد همپاي مسلمانان به عزاداري مي پردازند. شيوه عزاداري زرتشتيان با شيعيان كمي متفاوت است. آنها در آيين خود پوشيدن لباس سفيد را مقدس مي دانند . زنان و مردان سپيد پوش زرتشتي با حضور در آتشكده گردهم مي آيند و براي امام حسين و يارانش به سوگواري مي پردازند .آنها امام حسين را داماد ايرانيها مي دانند ،چون پس از جنگ اعراب و ايران در اواخر دوره ساساني شاهدخت شهربانو به همسري فرزند علي(ع) در آمد آنها به داشتن داماد شجاعي چون امام حسين افتخار مي كنند».
در مراسم زرتشتيان غذاهاي زيادي طبخ مي شود و مانند هموطنان مسلمانشان نذري مي دهند، زرتشتيان با خواندن دعا و طلب ادامه راه آزادگان دنيا، مراسم خود را برگزار مي كنند .هر ساله زرتشتيان زيادي از شهر هاي بافق، ميبد، تفت، مهريز و مهاباد به مركز استان شهر يزد، مي آيند تا در عزاداري امام حسين شركت كنندتهران در نهمين روز ازماه محرم و روز حضرت ابوالفضل‌العباس(ع) علمدار سيد و سالار شهيدان حضرت حسين‌بن‌علي(ع) غرق در ماتم و عزا است.

مردم تهران دراين روز يك بارديگر به سوگ نشستند و بابرپايي مراسم عزاداري پرشور ، ياد علمدار كربلا و امام حسين (ع) وياران مجاهد آن حضرت را گرامي داشتند.

در نهمين روز از ماه محرم ، عاشقان سيد و سالارشهيدان حضرت امام حسين (ع) با حضور در مساجد ، حسينيه هاو تكايا در ماتم مصايب سرور آزادگان جهان به سوگواري و عزاداري پرداختند.

وعاظ و خطبا در شب و روز تاسوعاي حسيني به تشريح اهداف قيام حضرت امام حسين(ع) و شرح رشادت‌هاي ابوالفضل العباس و ‪ ۷۲تن از ياران باوفاي سالار شهيدان پرداختند.

مردم تهران در مراسم شب تاسوعاي حسيني كه نقش آن در تاريخ شيعه به نام حضرت ابوالفضل العباس حك شده است ، در غم از دست دادن ياران اباعبدالله الحسين (ع) گريستند.

گزارش خبرنگاران خبرگزاري جمهوري اسلامي از سطح شهر تهران حاكي است ، انبوه عزاداران حسيني درساعات اوليه روزجمعه باحضور درمساجد،حسينيه‌ها و تكايا به قرائت زيارت عاشورا و عزاداري پرداختند و بر مظلوميت امام و مقتداي خويش و ‪ ۷۲تن از ياران آن حضرت گريستند.

سوگواران سومين امام شيعيان جهان در دسته‌هاي عزاداري با سردادن اشعار حزن‌انگيز در خيابان‌هاي تهران،خاطره رشادت‌ها و پايمردي‌هاي امام حسين(ع) را گرامي داشتند.

در پيشاپيش هيات‌هاي عزادار،نوجوانان وجوانان علامت‌هاو پرچم‌هاي منقوش به شعارهاي سازش ناپذيري سرور آزادگان حسين بن علي(ع) را حمل مي‌كنند.

صداي طبل و شيپور و نواي عزا و نوحه‌سرايي و اشعار مداحان اهل بيت عصمت و طهارت(ع)كه با فرودآمدن زنجيرها بر دوش عزاداران همنوا است فضاي شهر تهران را از اوايل بامداد پر كرد.

از شهرهاي ري ، ورامين ، كرج ، دماوند،قرچك،اسلام شهر،رباط كريم و ساير مناطق استان نيز خبر مي‌رسد مردم در تاسوعاي حسيني يكپارچه درحزن و اندوه هستند و صداي مرثيه خواني ا گوشه گوشه شهرها و روستاها اوج مي‌گيرد.

مردم از هر كوچه و برزن با تشكيل هيات‌هاي عزاداري، چون سيل روان شده وصحنه‌اي از وفاداري را نسبت به سرور شهيدان به نمايش مي‌گذارند.

عزاداران كه پنج شنبه شب تا صبح جمعه به ياد مظلوميت حضرت ابوالفضل العباس(ع)علمدار وفادار كربلابه عزاداري پرداختند.

گزارش‌هاي دريافتي حاكيست كه در تاسوعاي حسيني بارگاه ملكوتي حضرت امام خميني(ره )، آستان مقدس حضرت عبدالعظيم و بارگاه امامزاده‌هاي تهران غرق در سوك وماتم است.

امروز دل باختگان فرزندان عزيز خاتم پيامبران (ص ) با شركت گسترده خود درنماز جمعه و آيين‌هاي عزاداري و سوگواري بارديگر پيوند ناگسستني خويش با پرچمدارنهضت عاشورا و ياران باوفايش تجديد كردند.

گزارش‌هاي رسيده حاكيست در مسير حركت هيات‌هاي عزاداري، مردم با قرباني كردن گوسفند و دودكردن اسپند، مقدم عزاداران را گرامي مي‌دارند.

مردم همچنين با برپايي ايستگاه‌هاي توزيع نذورات از عزاداران حسيني با شربت پذيرايي مي‌كنند.

در هر نقطه از شهر تهران جمعيت كثيري به صورت دسته‌هاي سينه زن و زنجير زن به چشم مي‌خورد و حضور كودكان و نوجوانان در پيشاپيش هيات‌هاي عزادارمحلي ، بسيار چشمگير است.

مرقد مطهر حضرت امامزاده صالح(ع) ، امامزاده هاشم ، امامزاده حسن(ع) تهران ومهديه تهران از جمله مكان‌هايي بود كه مردم در روز شب و روز تاسوعا براي گراميداشت ياد و خاطره جانبازي‌ها و حماسه آفريني‌هاي امام سوم شيعيان و يارانش به اين نقاط سرازير شده بودند.

دراين محل ، مداحان اهل بيت تا هنگام اذان ظهر به نوحه‌خواني و مرثيه سرايي مشغول هستند و عزاداران با فريادهاي ” حسين،حسين ” به سرو سينه مي‌زنند.

منطقه بازار تهران و خيابانهاي اطراف آن امسال نيز همچون سالهاي گذشته شاهد حضور مردان و زنان ايراني با قوميتهاي مختلف است ، كه هر يك از اين گروهها به شيوه سنتي و مخصوص به خود عزاداري مي‌كنند.ك‪۳

شهادت امام حسين(ع) به نحوه برجسته اي در اعتقادات و باورهاي ديني مردم بنگلادش جاي دارد كه دولت بنگلادش روز عاشورا را تعطيلي رسمي در اين كشور اعلام كرد.

به گزارش اداره كل روابط روابط عمومي و اطلاع رساني سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي،شهادت امام حسين(ع) به نحوي بارز و برجسته در اعتقادات و باورهاي ديني مردم بنگلادش جاي دارد، اگر چه برخي از اعتقادات انحرافي بوده و تحت تأثير برخي احاديث جعلي است ، اما به طور كلي شهروندان اين كشور،در مراسم عزاداري امام حسين(ع) به صورت گسترده شركت مي‌كنند.

در روز عاشورا ضمن اعلام تعطيلي رسمي توسط دولت بنگلادش در سرتاسر كشور اعم از پايتخت، شهرستان‌ها و روستاها فرياد «واي حسين، واي امام» به گوش مي‌رسيد. مردم بنگلادش با حمل علامت‌ها و پرچم‌هاي رنگارنگ و متنوع در قالب دسته‌هاي عزاداري در كوچه‌ها و خيابان‌ها به حركت در مي‌آيند.رقم چند هزار نفري شيعيان در مقايسه با جمعيت 150 ميليوني بنگلادش شايد از نظر تعداد قابل ملاحظه نباشد، ولي نفوذ اهل بيت (ع) و پيشينه تاريخي- فرهنگي اين كشور گوياي عمق اعتقاد مردم به عاشورا و امام حسين(ع) است.

رايزني فرهنگي ج.ا.ايران هم ضمن حمايت از گروه‌ها و دستجات مذهبي براي برگزاري هرچه پرشورتر اين مراسم اقدامات گسترده‌اي به شرح ذيل انجام داد :
1- برگزاري مراسم سخنراني، عزاداري و سيني زني
2- برگزاري نمايشگاه عكس‌هاي مذهبي و خوش‌نويسي قرآني در حسينيه دالان
3- شركت در مراسم عزاداري در منطقه مانيك‌گنج در روز عاشورا
4- همكاري در برگزاري سمينار «محرم در اشعار قاضي نذرالاسلام»
5- برگزاري سمينار «نقش عاشورا در احياي سنت نبوي»
6- تهيه 5 برنامه مستند تلويزيوني درخصوص محرم و پخش آن از طريق تلويزيون در چهار روز پاياني دهه اول محرم.ح.ذ/

طبقه بندي موضوعي:

سفيدي مطلق برف، روشنايي كم سوي هلال ماه محرم را بر گستره دشت در دامنه سبلان هميشه استوار بازتاب و آن را پر فروغ‌تر بر ديدگان اشك‌آلود عاشقان ابي عبدالله حسين (ع) جلوه مي‌دهد.

وزش باد، طنين سوزناك نوحه‌خوانان و نغمه ملكوتي ” مظلوم حسين ، عطشان حسين عالم سنه قربان حسين ” را همراه با صداي سنگين زنجيرزني و سينه‌زني از فواصل دور و نزديك از پيچ و خم كوچه و پس كوچه‌هاي شهر اردبيل به گوش مي‌رساند.

سوز و سرماي هوا چون تازيانه‌اي بر پيكر نيمه عريان عزاداران كه بايد پس از چندين روز و شب سينه زني و زنجير زني خسته باشند، فرود مي‌آورد اما عشق حسين (ع) سوز و سرما و خستگي نمي‌شناسد.

پير مرداني كه در روزهاي عادي با اندك سرد شدن هوا ياراي بيرون رفتن از خانه حتي براي انجام كاري ضروري را ندارند در سرماي بيش از ‪ ۳۰درجه سانتي گراد زير صفر اردبيل پيشاپيش نوجوانان و جوانان از محله‌اي به محله‌اي ديگر و از مسجدي به مسجدي ديگر به عزاداري مي‌روند كه گاهي اين عزاداري‌ها تا پاسي از نيمه شب ادامه مي‌يابند.

به گزارش خبرنگار ايرنا شهر اردبيل كه لقب پر افتخار دارالارشاد و دارالامان را يدك مي‌كشد در روزهاي پاياني دهه اول محرم جلوه‌هاي باشكوهي از عشق و علاقه به خاندان عصمت و طهارت (ع) را باانجام عزاداري‌هايي به شيوه سنتي به تماشا گذاشته است.

خلوص نيت و پاكي نوجوانان ، جوانان ، پيرمردان و حتي كودكاني كه در اين آيين‌ها حضور مي‌يابند و يا براي ساعت‌ها در كنار تكايا ، كوچه‌ها و بازار شهر ايستاده و بي‌ريا در مظلوميت حسين بن علي و اهل بيت پاكش عاشقانه اشك بر گونه‌هايشان جاري مي‌شود با هيچ قلم و زباني قابل توصيف نيست.

اشك ريختن به مظلوميت سرور شهيدان نه براي اينكه اين بزرگ مرد تاريخ به ظاهر در برابر دشمنان شكست خودره بود، بلكه به خاطر اينكه با قومي ظالم روبرو بوده كه باوجود سعي و زحمات فراوان، اين قوم ظالم هدايت پذير نشدند و سرانجام اين امام بزرگوار تا آخرين لحظه در مقابل ظلم ايستاد و سرانجام با شهادت خويش پايه‌هاي دين مبين اسلام را استوار گردانيد.

با نزديك شدن به روزهاي تاسوعا و عاشورا لحظه به لحظه بر شور و شوق عزاداري‌ها در شهر اردبيل و بخش‌ها و روستاهاي تابعه افزوده مي‌شود.

اين عزاداري‌ها به شكل حركت دسته‌هاي عزاداري تا شامگاه در كوچه و بازار شهر و نيز سينه‌زني و زنجير زني در در طول شب در مساجد و تكايا تا روز تاسوعا بطور مرتب ادامه مي‌يابد و عزاداران هر محله هرشب به‌عنوان ميهمان به مساجد ديگر نقاط شهر مي‌روند.

براساس يك سنت ديرينه همه ساله از روز دوم تا هشتم محرم به غير از روز جمعه ساكنان نقاط مختلف اين شهر به نوبت براي عزاداري به سوي بازار ، خيابان‌ها مركزي و تعدادي از مساجد محلات واقع در بافت قديمي شهر روانه مي‌شوند.

نقاط مختلف شهر اردبيل از گذشته‌هاي دور به شش محله اصلي شامل اونچي ميدان (گازران) ، سرچشمه ، عالي‌قاپو ، پير عبدالملك ، اوچ دكان و طوي تقسيم شده است كه به‌ترتيب با مساجد و تكاياي تابعه خود عازم بازار مي‌شوند.

به‌گزارش خبرنگار ايرنا عزاداران درحاليكه ريش سفيدان محله همراه با علم‌ها و بيرق‌هاي سبز، سرخ و سياه در پيشاپيش آنان حركت مي‌كنند در طول مسير خود به زنجيرزني و سينه‌زني مي‌پردازند.

دسته‌هاي عزاداري در مقابل مسجد جامع شهر كه در بازار اصلي واقع شده است و نيز در داخل مساجد و تكاياي مسير حركت شان توقف كرده و به شيوه خاصي با نوحه‌خواني مداحان به سينه‌زني و زنجيرزني مي‌پردازند.

علاوه بر مداحي و نوحه‌خواني ، تعدادي از شاعران مرثيه سراي اردبيلي نيز در مقابل مساجد به ويژه مسجد جامع اردبيل تازه‌ترين سروده‌هاي خود را در زمينه وقايع كربلا و قيام حسيني به جمعيت حاضر در اين مكان‌ها كه اغلب با استقبال پرشور عاشقان سرور شهيدان روبرو مي‌شود قرائت مي‌كنند.

اصناف و كسبه واقع در بازار شهر با باز گذاشتن مغازه‌هاي خود از سوگواران با چايي و خرما پذيرايي مي‌كنند.

اين آيين‌ها كه بطور معمول از بامداد تا شامگاه به درازا مي‌كشد ، چهره خيابان‌ها و محلات گوناگون شهر اردبيل را دگرگون مي‌كند.

از گذشته‌هاي دور چنين بوده است كه هم به‌لحاظ نزديك شدن به تاسوعا و هم باتوجه به اينكه محلاتي كه در آخرين نوبت براي رفتن به بازار قرار گرفته اند، داراي مساجد و شاخه‌هاي فرعي زيادي هستند جمعيت عزاداران در روزهاي پاياني دهه محرم در خيابان‌هاي شهر اردبيل به اوج خود مي‌رسد.

به گزارش خبرنگار خبرگزاري جمهوري اسلامي ، عزاداران محله اوچدكان با كوچه‌ها و مساجد تابعه خود به‌عنوان پنجمين محله امروز (چهارشنبه) عازم بازار شده‌اند.

محله طوي به‌عنوان آخرين محله فردا با حركت دسته‌هاي عزاداري خود و مساجد تابعه اصناف و كسبه را براي برگزاري آيين‌هاي مربوط به تاسوعا و عاشوراي حسيني به تعطيلي مكان‌هاي كسب فرا خواهد خواند.

دسته عزاداري مخصوص انجمن شاعران و اديبان مرثيه‌پرداز استان اردبيل نيز همگام با محله طوي رهسپار بازار شهر شده و در مقابل مسجد جامع تازه‌ترين سروده‌هاي خود را در رثاي شهيدان كربلا قرائت خواهند كرد.

شهر اردبيل به عنوان مركز استان با شش هزار و ‪ ۵۰۰هكتار مساحت و بيش از نيم ميليون نفر جمعيت يكي از مراكز مهم عزاداري‌هاي حسيني در ايران اسلامي محسوب مي‌شود.

همه ساله آيين‌هاي عزاداري مربوط به سالار شهيدان و ياران با وفايش در اين شهر به شيوه سنتي برپا مي‌شود و جمع كثيري از علاقه‌مندان و عاشقان نهضت عاشورا از ساير نقاط ايران براي شركت و استفاده معنوي از اين آيين‌ها از نخستين روز محرم خود را به اردبيل

تشت گزاري در اردبيل به ياد امام حسين

صدهزار نفر از سراسر ايران امسال براي شركت در آئين‌هاي ماه محرم به اردبيل سفر مي‌كنند

تهران_15 بهمن 1383_ميراث خبر: جاذبه‌هاي گردشگري: صدهزار نفر از سراسر ايران امسال براي شركت در آئين‌هاي ماه محرم به اردبيل سفر مي‌كنند.
مراسم تشت‌گزاري، گروه‌هاي تعزيه و نظم خاص هيات‌ها و دسته‌هاي عزاداري از جمله جاذبه‌هايي هستند كه هر ساله صدها هزارنفر را در دهه اول ماه محرم براي سفر به اردبيل ترغيب مي‌کنند.
بيوک جامعي ،رئيس هيات‌هاي عزاداري اردبيل، با تاکيد بر اينکه مراسم تشت گزاري از آئين‌هاي ويژه شهر اردبيل است که به شهرهاي ديگر نيز گسترش يافته است، مي‌گويد: «اين مراسم هر ساله 27 ذي الحجه در مسجد جامع اردبيل با حضور تمامي هيات‌هاي عزاداري شهر آغاز مي‌شود و پس از آن هر مسجدي به طور جداگانه اين مراسم را در طول دهه محرم برگزار مي کند.»
مراسم تشت‌گزاري تداعي کننده تشنگي امام حسين و يارانش در صحراي کربلا است و با ريختن آب در تشت و اجراي يک مراسم نمادين توسط هيات‌هاي عزاداري برگزار مي‌شود.
نظم خاص و منحصر به فرد دسته‌هاي عزاداري اردبيل از ديگر ويژگي‌هاي عزاداراي اين شهر است.
جامعي مي‌گويد: «در اردبيل شهر به شش محله جداگانه براي عزاداراي ايام محرم و صفر تقسيم شده است و عزاداري در هر يک از روزهاي دهه اول محرم بر عهده يکي از اين محلات است.»
اين شش محله تمامي 200 هيات عزاداري اردبيل را پوشش مي‌دهند و شيوه عزاداري در اردبيل به اين گونه است که: «در روز اول محرم هيچ دسته‌اي در شهر حرکت نمي‌کند و همه هيات‌ها در داخل مساجد و تکايا عزاداري مي‌کنند و ساير روزها بر طبق يک برنامه مشخص بين محلات شش گانه گازاران، سرچشمه، عالي‌قاپو، پير عبدالملک، اوچ دکان و طواي تقسيم شده است. دسته‌هاي عزاداري بنا به يک سنت قديمي جمعه‌ها به خيابان نمي‌آيند و در روزهاي نهم و دهم محرم به صورت يکپارچه در خيابان‌هاي شهر عزاداري مي‌کنند.»
به گفته رئيس محلات شش گانه اردبيل هر کدام از دسته‌هاي عزاداري در مسير مخصوص خود حرکت مي‌کنند که تمامي اين مسيرها از بازار اصلي شهر مي‌گذرد.
وي اضافه مي‌کند: «نظم و ترتيب عزاداري در اردبيل به گونه‌اي است که ما از الان مي‌دانيم به عنوان مثال در روز سوم محرم، ساعت 10 صبح کدام دسته از کدام خيابان عبور مي‌کند.»
بسياري از افراد نيز با انگيزه تماشاي تعزيه و شبيه خواني‌هايي که در ايام محرم اين شهر اجرا مي‌شود، به اردبيل سفر مي‌کنند. برخي از اردبيلي‌هاي مقيم شهرهاي ديگر نقش‌هاي ثابتي در مراسم تعزيه دارند و هر ساله براي ايفاي نقش خود در دهه محرم به اردبيل سفر مي‌کنند.
بيوک جامعي با بيان اينکه 30 گروه تعزيه در اردبيل فعال هستند، مي‌گويد: «در حال حاضر برنامه اصلي تعزيه در ظهر عاشورا اجرا مي‌شود، اما در گذشته تا روز اربعين گروه‌هاي مختلف به اجراي تعزيه مي‌پرداختند.»
جامعي با اشاره به اينکه در فصل‌هاي گرم که از نظر آب و هوا مناسب هستند در حدود پانصد هزار نفر در ايام محرم به اردبيل سفر مي‌کنند، مي‌گويد: «بيشتر اين مهمانان با نذوراتي که به طور گسترده در شهر ادا مي‌شود، پذيرايي مي‌شوند.»
او در رابطه با نحوه اسکان اين مهمانان مي‌گويد: «تعداد زيادي از اين مهمانان اردبيلي‌هاي مقيم شهرهاي ديگر و کساني هستند که به واسطه اقوام و دوستان با آئين‌هاي اردبيل در ماه محرم آشنا شده‌اند و مشکلي براي اسکان ندارند. بقيه مهمانان نيز در هتل‌هاي شهر اقامت مي‌کنند.

اردبيل تنها شهري است كه بيست روز قبل از آغاز ماه محرم به استقبال آن رفته و موكب عزاي حسيني را برقرار مي‌كند؛ مردم اردبيل از شب شهادت مسلم‌بن عقيل مراسم عزاداري و هفته‌خواني در مساجد و منازل را آغاز و خود را آماده عزاداري در دهه اول محرم مي‌كنند وعزاداري خود را تا سومين روز شهادت امام حسين (ع) در حسينه‌ها، تكايا و مساجد شهر بعد از نماز مغرب و عشاء ادامه مي‌دهند؛ اين در حاليست كه اكثر مردم تا روز اربعين حسيني سپاه‌پوش هستند.

به گزارش خبرنگار ايسنا، از نخستين روز ماه محرم دسته‌جات منسجم و منظم عزاداري به صورت تظاهرات عزاداري در سطح شهر وارد عمل مي‌شوند و محلات شش‌گانه اردبيل بر اساس برنامه‌اي كه فردي به نام بهادري در دوره پهلوي در راستاي هماهنگي و ايجاد نظم بيشتر بين دسته‌جات عزاداري طرح‌ريزي كرده، شش محله برنامه تظاهرات مذهبي و عزاداري در سطح شهر را از روز دوم محرم شروع مي‌كنند و به ترتيب به عزاداري مي‌پردازند، روز جمعه هم كه در دهه اول محرم قرار دارد از برنامه شهري محلات حذف مي‌شود و عزاداري به ترتيب به اين تبديل مي‌شود.

روز دوم: گازران، روز سوم: سرچشمه، روز چهارم: عالي‌قاپو، روز پنجم: پيرعبدالملك، روز ششم: اوچ‌دكان، روز هفتم: طوي؛ هر محله نيز به تناسب محلات تابعه خود را انتخاب مي‌كند و محلات تابعه بايد با برنامه محله بزرگ به برنامه عزاداري بپردازند.

مسير حركات دسته‌جات عزاداري از دوره صفويه مسير محلات شش‌گانه است و تنها محله‌اي كه در شش روز حركت دسته‌جات در اين مسير قرار ندارد محله طوي است، محله طوي به جهت متولي بودن امورات مسجد جامع اردبيل كه در قلب بازار سنتي اردبيل قرار دارد، از مسير حركت دسته‌جات در شش روز تعزيه ميداني حذف مي‌شود و حركت دسته‌جات از طريق بازار سنتي (راسته بازار) انجام مي‌گيرد.

دسته عزاداري محلات شش‌گانه از مسير‌هاي پنج‌گانه عبور مي‌كنند و محلات تابعه كه در اصطلاح به آنها «خولا» گفته مي‌شود نيز همين مسير را با رعايت نظم و زمان اعلام شده توسط رييس محله پشت سر مي‌گذارند.

مسئولان هيات حسينيه اردبيل نظم در تعزيه‌ اين شهر را داراي سابقه 500 ساله اعلام كرده‌اند، گسترش شهر و مهاجرت مردم از روستاها سبب ايجاد محله‌ ديگر به نام محلات 13 گانه شده كه هر كدام اقدام به احداث مساجدي با ديدگاه ايلي و طايفه‌اي كرده‌اند كه ويژگي‌هاي زندگي ايلي و روستايي در مراسم عزاداري محلات 13 گانه نمود بيشتري دارد، در حال حاضر نيز معتمدين محلي مسئولان ذيربط در حال تدوين برنامه‌اي در حفظ اين نظم عزاداري سنتي در بين اهالي هستند.

به گزارش ايسنا، مراسم تشت‌گذاري يك مراسم ويژه و خاص اردبيل است كه اوج ارادت و اخلاص مردم را نشان مي‌دهد، اين مراسم به عنوان نمادي از استقبال از محرم و پاسداشت حماسه‌ عاشورا و در ياد داشتن خاطره رنج‌ها و مصائب اهل‌بيت در كربلا نمود ويژه‌اي دارد كه در سال‌هاي اخير در شهرهاي ديگر آذربايجان نيز مورد توجه قرار گرفته است و اردبيلي‌هاي مقيم تهران و شهرهاي ديگر هم به انجام آن همت گمارده‌اند.

مراسم تشت‌گذاري از روز 27 ذي‌الحجه تا اول ماه محرم، يعني در فاصله سه روز، در نزديك به 200 مسجد اردبيل برگزار مي‌شود، اولين تشت‌گذاري رسمي شهر روز 27 ذي‌الحجه پس از نماز مغرب در مسجد جامع شهر صورت مي‌گيرد و سپس در طي روزهاي باقي‌مانده تا آغاز محرم، بقيه محله‌ها هم اقدام به تشت‌گذاري اين مراسم مي‌كنند.

بيوك جامعي، پژوهشگر تاريخ اردبيل و عضو هيات امناي محلات شش‌گانه اين شهر در خصوص نحوه تشت‌گذاري در اردبيل چنين مي‌گويد: تشت‌گذاري مسجد جامع شهر توسط عزاداران حسيني محله طوي، مديريت مي‌شود، چند روز مانده به 27‌ ذي‌الحجه تعدادي از زنان محله طوي اقدام به نظافت مسجد جامع و شستشوي تشت‌ها مي‌كنند و سپس تشت‌ها را در گوشه‌اي از مسجد قرار مي‌دهند، در مسجد جامع اردبيل به نشان شش محله اصلي شهر، شش تشت آب وجود دارد در روز تشت‌گذاري مسجد جامع علاوه بر عزاداران محله طوي و توابع آن ريش‌سفيد‌ها يا روسا و هيات امنا پنج محله ديگر نيز حضور مي‌يابند.

وي ادامه مي‌دهد: بعد از عزاداري حسينيان محله طوي و محله‌هاي تابع آن، تشت هرمحله توسط نماينده همان محله با كمك جوانان و در ميان غلغله و ازدحام جمعيت به دوش گرفته مي‌شود و روي سكويي كه براي تشت‌ها در مسجد ساخته شده قرار مي‌گيرد. بعد از قرار گرفتن آخرين تشت روي سكوي مورد نظر، عزاداران حسيني كوزه‌هاي آب را بر دوش مي‌گيرند و ميان ازدحام عزاداران آب آنها را درون تشت‌ها خالي مي‌كنند.

وي خاطرنشان مي‌كند: عزاداران اردبيلي علاوه بر آنكه براي رفع تشنگي در طول ده روز عزاداري از آب تشت‌ها مي‌نوشند، به شفابخش بودن اين آب نيز عقيده دارند و آن را با عنوان تبرك به خانه‌ها مي‌برند، تا بيمارانشان هم از آن آب بنوشند، البته با كم شدن آب باز هم آب تازه در تشت‌ها ريخته مي‌شود كه ديگر براي ريختن آب تازه شرايط خاصي وجود ندارد، روشن كردن شمع و خواندن دعاي فاتحه نيز كه دعاي خاص آيين تشت‌گذاري است از ديگر برنامه‌هاي سنت تشت‌گذاري اردبيل به حساب مي‌آيد.

وي مي‌افزايد: اكنون در 200 مسجد شهراردبيل مراسم تشت‌گذاري برگزار مي‌شود، علاوه بر اين در سه دهه اخير برگزاري مراسم تشت‌گذاري به ساير شهرهاي استان اردبيل و بيشتر شهرهاي استان آذربايجان شرقي و غربي و چند شهر ديگر نيز گسترش يافته است، بعد از پايان مراسم تشت‌گذاري در هر شهر و روستاي اردبيل مراسم عزاداري به طور رسمي آغاز مي‌شود و تا پايان روز عاشورا اين عزاداري‌ها ادامه دارد.

به گزارش ايسنا، در روز تاسوعا تقريبا تمام محلات شهر با پارچه‌هاي مشكي و پلاكارت‌هايي از مرثيه‌هاي حسيني پوشيده مي‌شود در اكثر خيابان‌ها خيمه‌هاي 72 شهيد كربلا به صورت نمادين برپا مي‌شود و داخل آنها به انواع مختلف تزئين شده و خيمه‌اي كه زيباترين خيمه محسوب مي‌شود به عنوان خيمه‌ حضرت امام حسين(ع) در مركزي‌ترين نقطه شهر يعني در ميدان سرچشمه برپا مي‌شود، خيمه حضرت عباس (ع) نيز در مركز شهر در نقطه‌اي ديگر برپا مي‌شود و جوانان و عاشقان اباعبدالله حسين(ع) با سينه‌زني، زنجيرزني به عزاداري در اطراف آن مي‌پردازند.

دادن احسان از قبيل آش‌هاي نذري، شربت و نوشيدني‌هاي گرم و ديگر غذاها از ديگر برنامه‌هاي مردم اردبيل در روز تاسوعا و نيز عاشورا است؛ به طوري كه در بيشتر نقاط شهر صف‌هايي از مردم براي گرفتن نذري تشكيل مي‌شود.

خيمه علي‌اكبر(ع)، يكي ديگر از خيمه‌هايي است كه جمعيت كثيري از عزاداران را دور خود جمع مي‌كند و بيشترين صحنه‌اي كه ديده مي‌شود سيني‌هاي تزيين شده است كه در داخل خيمه به عنوان نذري پخش مي‌شود.

سينه‌زني، زنجيرزني و عزاداري مردم اردبيل كه همراه با طبل و زدن شيپور است، تا قبل از اذان مغرب و عشاء ادامه دارد و بعد از آن عزاداري مردم بدون اين ‌كه از طبل و شيپور استفاده كنند، همراه با شمع روشن شده تا پاسي از شب ادامه مي‌يابد و سپس عزاداران به مساجد و تكاياها رفته تا صبح به عزاداري مي‌پردازند.

روز عاشورا مراسم شبيه‌خواني در محلات شش‌گانه اردبيل به ويژه در محله معمار كه مشهورترين نوع اجراي شبيه‌خواني را از ديرباز بر عهده دارد اجرا مي‌شود و اين مراسم تا اذان ظهر ادامه دارد، بعد از پايان شبيه‌خواني پيكر مطهر حضرت امام حسين (ع) به صورت همراه با سينه‌زني، رجزخواني و زنجيرزني روي دستان عزاداران حسيني به طرف مسجد محل حمل مي‌شود و عزاداري با قوت بيشتري در اطراف و داخل مسجد ادامه مي‌يابد.

روز عاشورا مراسم شام غريبان در داخل مساجد كه همراه با خاموش كردن شمع‌ها و سيستم روشنايي هر مسجدي است بعد از اقامه نماز مغرب و عشاء آغاز مي‌شود كه اين مراسم به ياد اسيران و فرزندان اباعبدالله حسين (ع) اجرا مي‌شود