مقدمه

غریزه ی نیاز به تغذیه در انسان از بدو تولد او را برای تلاش و کوشش برای برآورده شدن این نیاز وا داشته بطوریکه در طول تاریخ انسان موفق به کشف و تولید علم و تکنولوژی پیشرفته ای در این زمینه شده است.

قارچهای خوراکی از ارگانیزم های اولیه هستند که به فونگی مشهورند(Funigi) و بدلیل اینکه کلروفیل ندارند برای برآورده کردن نیاز غذایی خود به واسط نیاز دارند. قارچها بر روی مواد آلی مرده یا به صورت پارازیت بر روی مواد زنده ی دیگر رشد می کنند و زندگی خود را با یک اسپور آغاز می کنند. و پس از جوانه زدن در یک بستر مناسب مسیلیوم رویشی را تشکیل می دهند و پس از جذب مواد غذایی بستر، اندامهای باردهی را تحت شرایط کنترل شده دما و رطوبت تولید می کنند.

قارچهای خوراکی به صورت فصلی در تمام نقاط دنیا در شرایط مختلف و متفاوت می رویند.

تاریخ کشت

در زمانهای گذشته اعتقاد به این داشتند که قارچها توسط رعد و برق ایجاد می شوند استفاده از قارچهای خوراکی از روزگاران کهن متداول بوده بطوریکه در کتابهای باستان مانند کتابهای مقدس وجود داشته (تئوفراستون) نوشته است که قارچهایی که از زمین های زراعی و مزارع جمع آوری می شد به عنوان غذا مورد استفاده قرار می گرفتند. قارچ ها از غذاهای سلطنتی پادشاهان یونان و روم باستان بشمار می آمدند. چینی ها به طور گسترده قارچهای خوراکی را پرورش میدادند.

اولین بار متن علمی و طریقه شناسایی قارچ های پرورشی توسط تورنفورت (1707) نوشته شد.

ارزش غذایی

قارچ ها بسته به نوع پرورش دارای پروتئین و ویتامین ها و عناصر معدنی زیادی می باشند. مانند تیامین – ریبوفلاوین- نیاسین- کربوهیدراتها  و الیاف.

ارزش داروئی

اسید های چرب اشباع و کلسترول قارچ ها از جهت کاهش دریافت کالری مورد توجه
اند. قارچ ها ارزش داروئی قابل توجهی دارند. در حقیقت گیاه شناسان اولیه قارچ ها را بیشتر بخاطر ارزش دارویی آن ها مورد توجه قرار داده اند و قارچ ها بدلیل ترکیبات شیمیایی یکسان بر سایر مواد غذای ارجحیت دارند.

کمبود کالری در رژیم غذایی و سوء تغذیه در بین نوجوانان و کودکان بزرگترین مسئله تغذیه ای می باشد پروتئین قارچهای خوراکی همانند پروتئین غلات حبوبات و سبزیها و شیر تخم مرغ ماهی و گوشت است بنابراین ارزش تغذیه ی پروتئین قارچها در رژیم غذایی وابسته به گونه های قارچ است.

هر 100 گرم قارچ حاوی

پروتئین     03/0 تا 06/0

ویتامین     C  mg 60/0

ویتامین    B1  mg 12/0

ویتامین    B2 mg  52/0

ویتامین    B3 mg   38/2

ویتامین    Bcomplx mg  82/5

ویتامین    H mg  018/0

پروتئین بالا و بدون نشاسته و قند برای بیماران دیابتی مناسب می باشند به دلیل نسبت بالای K:Na  کالری و چربی کم (غنی از اسید لینولئیک و کنترل کننده کلسترول) گزینه ای جهت تغذیه ی آنهایی است که دچار چاقی استرس زیاد و بیماری های قلبی دیگر هستند مقادیر زیاد الیاف و خاکستر قلیایی برای افرادی که از اسید معده زیاد و یبوست رنج می برند مناسب است.

(01988 Sohi )

مطالعات نشان داده که قارچهای پرورشی مانند دکمه ای، صدفی، وشی تاکه دارای مقادیر زیادی از مواد بازدارنده هستند که در بعضی موارد اثر کنترل کننده بر بعضی از انواع تومورهای سرطانی دارند.

شماره	اثر عناصر غذایی قارچ در جلوگیری از بیماریها
نمونه	عنصر غذایی	بیماری	اثر
1	پتاسیم و سدیم	فشار خون	کاهش فشار خون
2	فیبر و عناصر قلیایی	یبوست	برطرف کننده یبوست
3	میزان محدود کلسترول	بیماری قلبی و دیابت	عناصر مورد نیاز بیماران
4	فاقد یلی ساکاریدها و عناصر انسدادی	سرطان و ایدز	افزایش مقاومت بدن
5	آهن	کم خونی	مفید برای بیماران
6	نشاسته کم چربی و کالری	چاقی	کاهش دهنده چاقی

قارچ دکمه ای

قارچ دکمه ای مانند دیگر قارچ ها موجود زنده هتروترفی است که نیازمند واسط است برای تهیه غذای مورد نیاز خود بدین صورت که ترکیبات کربن توسط میکرو ارگانیزم های موجود در کاه و غلات طی پروسه ی تخمیر که تحت عنوان کمپوست سازی شناخته می شود از توده ی عناصر غذایی برای قارچها ساخته می شوند نیازهای دیگر قارچ – نیتروژن – فسفر گوگرد پتاسیم آهن و ویتامین هایی مانند تیامین – بیوتین می باشد.

قارچ دکمه ای با نام علمی آگاریکوس بیسپروس یکی از انواع قارچهای خوراکی می باشد که بیش از 40 درصد تولید قارچهای جهان را شامل می شود و هر زمان و هر فصلی با شرایط کنترل شده از نظر دما و رطوبت قابل کشت می باشد پرورش این قارچ اولین بار در فرانسه به روی پشته های ساخته شده از کودهای اسبی آغاز گردید.

تکنولوژی تولید

• تهیه اسپان(بذر)

تعریف بذر : مجموعه ای از مسیلیوم ها که بر روی مواد مغذی که از نظر کربوهیدراتها و نشاسته و اسیدهای آمینه قوی باشد بوجود می آیند.

اسپان کشت خالص، مسیلیوم رشد یافته روی مواد جامد بخصوص دانه های غلات است عملکرد و کیفیت اسپان قارچهای پرورش یافته تحت تأثیر سابقه ی ژنتیکی نژاد و میزان توسعه آن و تکنولوژی که در طی آن مواد بستر در تولید اسپان استفاده می شوند قرار دارد. معمولا بذر را برای کشاورزان تولید می کنند.  هدف از درست کردن کمپوست تأمین سلولز، سلولز و گیلینن مورد نیاز
می باشد. اجزاء کودها فراوان هستند ، کود پوسیده به منظور واسطه برای پرورش قارچ مورد استفاده قرار می گیرد. اجزای اصلی یک کود پوسیده مواد آلی هستند که آنها را به شکل فضولات حیوانی یا گیاهی می شناسیم علوفه کاه – کودهای گیاهی .

کودهای مزرعه ای و فضولات حیوانات اهلی که تجزیه می شود می تواند به عنوان یکی از این مواد مورد استفاده قرار گیرد.

کاه گندم بهتر از کاه برنج جواب داده است. اگر کاه و کلش گندم نباشد می شود از ساقه ی قلات دیگر از قبیل جو و برنج و ذرت استفاده کرد.

کودهای ازته یا نیتروژنه ، شیمیایی

کودهای نیتروژنه مانند سولفات آمونیم نیترات آمونیوم کلسیم و اوره جهت القاء سریع فعالیت میکروبی در شروع کمپوست سازی مفیدند میزان نیتروژن در این کودها خیلی بالاست 46-25 درصد.

املاح معدنی – برای تأمین مواد غذایی نیاز قارچ خوراکی- ترکیباتی مانند موریات پتاسیم و سوپر فسفات به کمپوست اضافه می شود اضافه نمودن سولفات کلسیم هیدراته (گچ) و کربنات کلسیم ( آهک ) موجب رسوب کلوئیدهای محلول در محیط و خنثی شدن چربیها می شوند که با این عمل از لزج شدن و به هم چسبیدن کمپوست جلوگیری می کند.

مکمل های غذایی

مکمل های غذایی به منظور کمک به عمل تخمیر و بهبود کیفیت کمپوست به آن اضافه می شود.

که عبارتند از کود اسبی و مرغی که میزان ازت موجود در این کودها بین 1 تا 5 درصد می باشد کود مرغی عمدتاً در روش کمپوست سازی کوتاه مدت استفاده می شود که استفاده از کود مرغی در روش بلند مدت باعث ایجاد نماتدها و قارچهای مضر می شود.

مواد غذایی کنسانتره

مواد کنسانتره- شامل دانه های ذرت ، سویا و کنف و جوانه ی جو – ملاس ها و بقایای سیب زمینی و سیب و انگور می باشند این عناصر نسبت C/N را اصلاح می کنند و همچنین برای استقرار فلور باکتریایی در کمپوست مورد نیازند. مقدار ازت موجود در سبوس گندم و جو پوسته برنج، غلات تخمیر شده و مواد غذایی حاصل از دانه های ذرت سویا و کنف بین 3 تا 12 درصد متغیر است.

روشهای تهیه کمپوست

کمپوست به دو روش از نظر مواد و دو روش از نظر زمان عمل آوری تقسیم می شود.

• روش درست کردن کمپوست طبیعی
• کود ازته کود اوره آمونیوم
• ماده اصلی      سلولز و لیگنین و همی سلولز
• مکمل – غذایی کود دامی (مرغی) ازت  نیتروژن
• مواد کنسانتره ملاس چنغدر- سبوس گندم  سبوس برنج
• مواد معدنی موریات پتاسیم  گچ و آهک

در هنگام عمل کمپوست سازی باید مراقب بود کمپوست بیش ازحد لازم تخمیر نشود به همین دلیل در طی مراحل تهیه کمپوست سازی عمل بهم زدن قالبها و قالب زنی مجدد صورت می گیرد.

روز اول : خیس کردن و انباشتن کمپوست

روز چهارم: اولین زیر و رو کردن و قالب زنی مجدد

روز هشتم: دومین قالب زنی

روز دوازدهم : سومین قالب زنی و برگرداندن کمپوست

روز شانزدهم : چهارمین قالب زنی

روز بیستم : آخرین مرحله زیر و رو کردن می باشد.

مشکلات کمپوست طبیعی

کار کمپوست طبیعی خیلی زیاد است چون آلودگی بسیاری دارد و پهن اسب بخاطر لزج بودن آب را به داخل لایه های زیرین نفوذ نمی دهد و این مساله باعث می شود هوا دهی خوبی نداشته باشد در نتیجه محصول دهی پایین خواهد بود.

کمپوست مصنوعی – ماده اصلی کاه و کلش گندم می باشد که در این روش میزان محصول دهی بالا است و علت آن هوادهی خوب آن است زیرا هوا خوب به لایه های زیرین نفوذ می کند.

هدف از درست کردن کمپوست برقرار کردن تعادل بین کربن و نیتروژن می باشد.

در مرحله اول کمپوست آماده شده نسبت کربنC  به نیتروژن   می باشد و در مرحله کمپوست آماده شده نسبت کربن به نیتروژن  می باشد.

در نتیجه کمپوست مصنوعی نسبت به کمپوست طبیعی مقرون به صرفه تر می باشد و کیفیت قارچ بهتر خواهد بود.

1-طولانی مدت (قدیمی)

2-کوتاه مدت

روشهای درست کردن کمپوست

که روشی قدیمی و تقریباً منسوخ شده است. کاه و کلش را به میزان Cm 10-8 خورد می کنند برای هر لایه کاه و کلش یک لایه آبیاری انجام می گیرد و به همین تربیت بر روی هر لایه ی اضافه شده آبیاری می شود تا رطوبت به 70 تا 75 درصد باشد تا زمانی که الیاف نرم شوند و از آب اشباع شوند 100%
روش طولانی مدت: Long method

روز اول : خیس کردن ، مخلوط کردن وانباشتن

روز چهارم: اولین زیر و رو کردن و قالب زنی مجدد

روز هشتم: دومین قالب زنی

روز دوازدهم : سومین قالب زنی و برگرداندن توده کمپوست

روز شانزدهم: چهارمین قالب زنی

روز بیستم آخرین مرحله زیر و رو کردن و پر کردن قفسه های سالن پرورش می باشد. در زمستان باید از قالبهای بزرگ برای کمپوست سازی استفاده کرد چون در صورت تهیه در قالبهای کوچک حرارت و رطوبت مورد نیاز برای تخمیر فراهم نمی شود و کمپوست سازی بطور صحیح انجام نمی شود. برای بدست آوردن یک کمپوست مناسب درجه حرارت باید بین 70 – 75 درجه سانتی گراد باشد.

روش کوتاه مدت (Short method)

در این روش کمپوست سریعتر و پیشرفته تر از روش دراز مدت انجام می گیرد ولی به علت گرانی هنوز در کشورهای آسیایی از روش بلند مدت بیشتر استفاده میشود.

روش کوتاه مدت دارای 2 مرحله می باشد که مرحله اول مانند روش بلند مدت می باشد با این تفاوت که اولین برگرداندن کمپوست در روز سوم و دومین مرحله در روز ششم و سومین مرحله در روز نهم یا دهم، (پودر سنگ گچ نیز در روز نهم اضافه می شود) .

مرحله دوم- مرحله پاستورایزسیون کمپوست می باشد

که به عنوان فاز میکروبی تهیه کمپوست شناخته می شود هدف از این مرحله تامین شرایط مناسب برای فعال سازی میکروارگانیسمهای گرما دوست و پاستوریزاسیون کمپوست است. در مرحله پاستوریزاسیون کمپوست و هوای اطراف آنرا تا 60 درجه حرارت میدهند که در اثر این عمل عوامل بیماری زا از بین می روند و آن را در داخل جعبه ها پر کرده و در اتاقی به فاصله 30 سانتیمتر از یکدیگر روی همدیگر می چینند تا هوا و بخار آب به سهولت در میان جعبه ها جریان یابد در این مرحله به علت فعالیتهای میکروبی درون توده ی کمپوست درجه آن به تدریج افزایش می یابد که برای افزایش درجه حرارت باید درهای اتاق کاملاً بسته و باید مانع خروج حرارت از اتاق شده درجه حرارت در تمامی قفسه ها و جعبه های کمپوست باید یکنواخت باشد به مدت 2 تا 4 روز در درجه حرارت 52 تا 54 درجه سانتیگراد نگهداری می شود بعد درجه حرارت آن بطور مصنوعی بوسیله ی بخار آب گرم به 60-59 درجه سانتیگراد افزایش می یابد و پس از 8 ساعت بتدریج هر 2 ساعت °2 تا °3 درجه سانتیگراد از حرارت کمپوست کاسته می شود تا حرارت کمپوست به 52 تا 54 درجه سانتیگراد برسد و 5 روز در این دما نگهداری می شود تا زمانی که هیچ بوی آمونیاکی وجود نداشته باشد و دما به 25- 24 افت می کند که رنگ آن قهوه ای تیره و دارای بوی شیرین علف تازه می باشد.

در پاستوریزه کردن توده ای ، کمپوست بصورت غیر فشرده در اتاق های مخصوصی تحت عنوان تونل به ارتفاع 6 تا 7 متر ریخته و دربها و پنجره ها را می بندند و از ورود و خروج هوای آزاد جلوگیری می شود. بعد با وارد کردن بخار آب گرم حرارت داخل کمپوست به 62 تا 63 درجه سانتی گراد خواهد رسید سپس از 4 الی 8 ساعت هوای تازه وارد تونل می کنند بطوریکه درجه حرارت محیط به 46 تا 48 درجه سانتیگراد کاهش پیدا می کند به مدت 6-4 روز در این درجه حرارت دما را ثابت نگه می دارند تا مرحله عمل آوری کمپوست کامل شود در طی پاستوریزاسیون و تغییر وضعیت و تغییر وضعیت حدود 25 تا 30 درجه وزن کمپوست از دست می رود. کمپوست تهیه شده به این روش برای پرورش قارچ در کیسه های پلاستیکی و بستر های قفسه ای مناسب می باشد.

روش های آماده سازی بستر

روش قفسه ای

کارگاه های تولید قارچ از طریق ساخت قفسه هایی که بستر روی آن قرار می گیرد تجهیز شده اند که قفسه ها یا از چوب یا آهن گالوانیزه می باشند که صفحات بین آنها چوبی یا توری می باشد. راهروی پرورش باید 1 متر باشد و سایر راهروها که رفت و آمد در آن ها انجام نمی شود دارای عرض 60 سانتی متر و 20 متر هم برای عبور دادن لوله های آب گرم در نظر گرفته می شود. قفسه را به عرض 4/1 متر می سازند . فاصله سطح بستر یک طبقه تا قسمت زیرین طبقه بعدی حداقل باید 40 سانتی باشد. ارتفاع دیوارهای جانبی بستگی به ضخامت لایه های کمپوست دارد و بین 15 تا 20 سانتی متر در نظر گرفته می شود.

روش جعبه ای

در این سیستم جعبه های چوبی (15×100 سانتی متر) با کمپوست پرشده اسپان زنی می شوند و در اتاق رشد قرار می گیرند . بعد از گسترش اسپان ، خاک پوششی به آن اضافه می شود و به اتاق پرورش منتقل می شوند . معمولا 5-4 جعبه روی یکدیگر قرار می گیرند اما به دلیل هزینه ی بالا چوب ممنوعیت بریدن درختان و آلودگی آسان جعبه ها با آفات و بیماری های مختلف این جعبه ها اکنون با جعبه های پلی اتیلنی جایگزین شده اند.

روش کیسه ای

پرورش کیسه ای بسیار رواج دارد زیرا کیسه های پلاستیکی بسیار ارزان هستند که به راحتی قابل بازیافت می باشند. از آنجا که کیسه ها در دو هفته اول بسته نگهداشته می شوند تا گسترش اسپان کامل شود احتمال آلودگی میکروبی نیز حداقل است. عیب کیسه ها در این است که از فضای سالن به طور کامل بهره برداری نمی شود.

پس از مایه زنی (بذرکاری) در کمپوست فاکتورهای محیطی مانند دما ، هوا، رطوبت بستر و غلظت دی اکسید کربن هوا عملکرد ، کیفیت و زمان را کنترل می کنند.

افزودن خاک پوششی

اضافه کردن خاک پوششی به کمپوست برای متوقف کردن رشد رویشی و میسیلیوم قارچ و حفاظت فیزیکی آن و عرضه آب به قارچ های در حال رشد انجام می شود و دما را تنظیم می کند. خاک رطوبت را از طریق تبخیر از دست می دهد و بعد از هر آبیاری یک لایه سرد فراهم می شود که شوکی برای فعالیت قارچ های گرم فراهم می کند. PH آن باید خنثی یا کمی قلیائی باشد. حدود 8-7

خاک پوششی مناسب باید از قابلیت نگهداری آب بالایی داشته باشد به راحتی آب را جذب کند و آن را به آرامی آزاد نماید. مناسب ترین زمان خاک دهی زمانی است که مرحله پنجه دوانی قارچ کامل، و میسیلیوم در حدود 75 درصد بستر را اشغال کرده باشد.

ضد عفونی کردن خاک پوششی

ضد عفونی کردن خاک پوششی به منظور حذف عوامل بیماری زا – کپک های مضر و حشرات آفات موجود در خاک صورت می گیرد.

روش های مختلفی برای ضد عفونی کردن خاک پوششی وجود دارد.

مواد شیمیایی – فرمالین – که این روش بیشتر در موسسه های کوچک اسفتاده می شود. در این روش خاک پوششی را به قطر 5 سانتی متر روی یک سطح صاف شیمیایی پخش می کنند بعد فرمالین را روی  آن می ریزند و به همین ترتیب لایه به لایه خاک پوششی و بعد فرمالین سپس روی خاک را با پلاستیک می پوشانند و پس از 2 تا 3 روز فرمالین در لایه خاک نفوذ کرده و آن را ضد عفونی می کند که برای یک متر مکعب به حدود 600 تا 700 میلی لیتر فرمالین 37% در 10لیتر آب نیاز است راه دیگر ضد عفونی با کلر است که هنگانم ضد عفونی کردن باید از ماسک ضد گاز استفاده کرد و در درجه حرارت محیط نیز بالاتر از 16 درجه سانتی گراد نباشد.

اصول مراقبت از بستر بعد از خاک دهی

بعد از خاک دهی 3 فاکتور محیطی بر محصول اثر می گذارد که شامل دما و غلظت CO2 و رطوبت می باشد.

دما -( تنظیم درجه حرارت) در حدود 23 تا 25 درجه سانتی گراد برای ایجاد گره های اولیه باید عمل تهویه با هوای آزاد صورت گیرد و مدت 2 روز درجه حرارت سالن  240 درجه حرارت به 16 تا 18 درجه سانتی گراد برسد.

تهویه 10 الی 20 بار باید انجام شود در ساعت های گرم روز میزان تهویه باید بیشتر باشد در این مرحله سیلیوم ها ضخیم می شوند (لامارکو) که گره های اولیه هنوز تشکیل نشده است و برای بار دهی اندامها رطوبت عامل مهمی می باشد. 11 روز بعد از مایه زنی که گره های اولیه ته سنجاقی (Pinhead) می شوند دما را روی 18-16 می آوریم 48-24 ساعت برای دادن شوک حدودا 15 الی 16 روز شوک نوری می دهیم (نور آبی فلوروسنت) و در حدود 10 الی 16 ساعت لامپ را روشن میگذاریم – بعد از مرحله پین زده گی روز 25 گذشته وارد مرحله دکمه ای شدن می شود که به آن زمان استراحت می گویند زیرا 6-4 روز هیچ گونه رشدی ندارد و بعد از 26 تا 30 روز کلاهک قارچ سریع رشد می کند. فاصله بین هر برداشت 10-7 روز می باشد در مرحله پین زدگی آبیاری نباید مستقیم باشد بدلیل اینکه روی کلاهکها با خاک پوششی کثیف می شوند زمان برداشت 30 روز می باشد که دما حدودا دو روز 48 و روی 18-17 که بطور متناوب این عمل را تا فلش دوم ادامه می دهیم.

اصول هوادهی

بوسیله تهویه باید CO2 موجود در ساکن خارج و اکسیژن جایگزین شود. عدم تهویه باعث افزایش CO2 می شود. هوای خروجی سالن نباید بیش ا 2 درصد CO2 داشته باشد اگر قارچ بصورت پایه بلند مشاهده شود یا کلاهک آن به راحتی باز شود دلیل کمبود هوای تازه می باشد.

مرحله برداشت محصول

برداشت زمانی انجام می گیرد که کلاهک قارچ در حد مطلوب رشد کرده باشد ولی  باز نشده باشد. زیرا باز شدن کلاهک قارچ هم نگهداری آن را مشکل می کند و هم بازار پسندی آن را کم می کند.

میزان قارچ برداشتی بستگی به کیفیت کمپوست و بذر و مهم تر از اینها نیاز به مدیریت خوب پرورش سالن دارد.

مرحله بسته بندی

قارچ ها از نظر بسته بندی به 3 درجه تقسیم می شوند.

• درجه یک : کلاهک قارچ باز شده پرده آنالوس کاملا به ساقه چسبیده و قطر کلاهک 3 تا 6 سانتی متر و طول ساقه کم تر از 2 سانتی متر است.
• قارچ درجه 2 دو: پرده آنالوس کشیده ولی هنوز باز نشده طول ساقه 5/2 تا 7 سانتی متر است
• درجه 3 : پرده آنالوس باز شده کلاهک پهن و قارچ شکل T دارد . قطر کلاهک 5 تا 7 سانتی متر و طول ساقه 5/2 تا 3 سانتی متر است.

مناسب ترین زمان خاک دهی زمانی است که مرحله پنجه دوانی قارچ کامل شده و سیلیسیوم  در حدود 75 درصد بستر را اشغال کرده باشد.

مدیریت بیماری ها

حشرات – آفات و نماتدها

موفقیت در پرورش قارچ وابسته به واکنش متقابل فاکتورهای زیستی و غیر زیستی بسیاری است که به عملکرد و کیفیت محصول اثر می گذارند.

در فاکتورهای زیستی مانند قارچهای پارازیت – باکتری ها – ویروس ها – نماتدها – کرم ها و حشرات آفت که همه این ها نشانه مخصوص بخود را دارند و همچنین فاکتورهای غیر زیستی مانند دما و آب نیز می توانند باعث شوند که قارچها روی کمپوست به شکل خاص رشد کنند اگر کمپوست به طور مناسب پاستوریزه نشود ممکن است کپک های هرز به آن حمله کند و عملکرد قارچ را کاهش دهند یا کاملا یا کاملا ازقارچ را از بین ببرند . فاکتورهای غیر زیستی مثل دما و رطوبت نسبی ، غلظت CO2 زیادی در کمپوست و وجود مواد شیمیایی در بستر یا فضا می باشد.

بیماریهای قارچ دکمه ای vertyclum

ورتیسیلیوم – لکه قهوه ای – لکه قارچی – حباب خشک – علائم بستگی به زمان رشد و  مرحله آلودگی آن دارد علائم اگر در ته سنجاقی اتفاقی بیفتد قارچها شکل پیاز تولید می شوند با لکه های سطحی قهوه ای بر روی اندام کلاهک ها و پایه بدشکل می شوند و پایه ورم کرده دارای شکاف یا پوست کنده می شود در نهایت بیماری پوسیدگی خشک باعث از بین رفتن بافتها و چرمی شدن آن ها می گردد اگر جلو متورم شدن گرفته شود خسارت زائیست ولی بازارپسندی ندارد

اگر از خاک پوششی باشد باید خاک را ضد عفونی کرد – مهمترین عاملی که باعث vertyclum می شود دمای بالای سالن می باشد. (بالای 30)

برای ضد عفونی کردن خاک پوششی از فرمالین یا زا قارچ کش ها اسفتاده می شود و معروفترین آن ها پروکلزاز منگنز اگر جواب نداد از زینب استفاده می شود که در دوره اول 2 تا 4 در 1000 می باشد.

اگر بیماری در دوره های اولیه تشکیل شده باشد به مدت 5 روز قارچ کش می زنیم

بیماری دنبلان کاذب – کپک گچی

در این بیماری مسیلیوم های قارچ خوراکی از بین می رود- به این دلیل به این بیماری کپک سفید می گویند چون مسیلیوم های آن سفید است و کپک سفید می زند و شبیه مغز گاو می شود.

قارچهای دکمه ای به دنبلان کاذب فوق العاده حساس هستند و اصلاً مقاومت ندارند. عوامل بیماری – دما و رطوبت بالا است رطوبت باید بین 18- 16- 15 باشد.

اگر PH کمپوست بالای 5/8 – 8 باشد صد در صد قارچ دنبلان کاذب می زند. دمای 28- 27 برای کمپوست خیلی شدید است در این حالت باید شوک سرما وارد کنیم تا دمای کمپوست کم شود اگر دما را به حالت 16- 15 برگردانیم قارچ دوباره سالم می شود.

بیماری واگیردار نیست- استفاده از زینب – مانب و کلرورتالونیل به نسبت 5/3- 5/2 در 1000 برای مبارزه با بیماری پیشنهاد می شود.

بیماری تار عنکبوتی – شایع ترین بیماری که در سالن کشت دیده می شود عامل اصلی رطوبت و دما می باشد که بیماری هم روی کمپوست خود را نشان می دهد و هم روی کلاهک منبع اصلی خاک پوششی است عامل بیماری در 48 ساعت خود را نشان می دهد در زیر لامل ها تارعنکبوتی می شود که بعد از 5/2 روز کل پایه را تار عنکبوت می گیرد و بعد از 72 ساعت کاملاً پایه ها می افتند و قارچ از بین می رود.

در مرحله اولیه اگر قارچ دچار این بیماری شود در روی خاک پوششی واگیر دارد چنانکه در شعاع 10 الی 30 ساعت بیماری گسترش پیدا می کند روی سطح بستر یک تار عنکبوت دیده می شود – تفاوت آن با دنبلان کاذب این است که هر دو سفید می باشند ولی دنبلان کاذب توده ی پنبه ای پیدا می کند. تار عنکبوت فقط تار عنکبوتی می شود.

درمان

ضد عفونی با فرمالین 15% خاک پوششی

2- با قارچ کشها مثل زینب کاپتیال- مانب و ویتاواکس 200، قارچ کش تیوفات، متیل که در بازار رایج می باشند.

قارچهای هرز کلاهدار

این قارچها قبل از کشت محصول بر روی کمپوست ظاهر می شوند و ماده لزوج و سیاه رنگی از خود ترشح می کنند که به قارچهای مرکب هم معروف هستند این قارچها متعلق به جنس Coprinus  هستند و نشانه ی افزایش نیتروژن در کمپوست می باشند.

این بیماری زمانی بوجود می آید که کودها به صورت لایه به لایه اضافه نشده باشد و خوب به هم زده نشده باشد بیماری درمان ندارد.

بیماری لکه قهوه ای یا لکه باکتریایی

در اثر رطوبت زیاد ایجاد می گردد. عامل بیماری p-seudomonas-Tolasil نوعی ترکسین ترشح می کند به نام تولاسین که خسارت زا می باشد. عامل آن مگس می باشد مثل فورئید – اسفارید – آب پاشی نباید با شدت باشد.

حالت اپیدمی دارد توسط عامل انتقال.

از هیپوکلرورات سدیم استفاده می کنیم یا از زینب یا مانکوزوب استفاده می کنیم بیماری ویروس- ساق آبکی- خشکیدگی- بیماری x

قارچهای دکمه ای به بیماری های ویروسی مقاوم می باشند.

یک نوع قارچ ضعیف شده به نام تیرام برای بیماریهای ویروسی استفاده می شود.

آفات قارچ دکمه ای

1-Scarid  – نوعی مکس است که لارو آن خسارت زاست.

به این صورت که حشره روی خاک تخم گذاری می کند و بعد از 54 روز شروع به لانه سازی می کند که 2 هفته دوران لاروی طول می کشد بعد خود به خود روی خاک پوششی می افتد فقط کیفیت قارچ را کم می کند از حشره کش ها مثل مانب و زینب استفاده می کنیم.

Phorid- زنبوری که بیشتر روی خاک پوششی لطفه می زند . لاروهای زنبور به مسیلیوم ها ضربه می زنند و هیف یا ریشه آن خشک می شود و خسارت آن فقط در دوران ریشه دوانی می باشد ولی وقتی قارچ بالغ شد هیچ ضرری ندارد.

مبارزه با مالاتیون – دیازینون- پاراتیون می باشد .

کنه- بیشتر خسارت کنه ها زمانی است که به کمپوست خسارت می زنند در این زمان محصول نابود نمی شود و این زمانی است که کود به آن اضافه می شود برای کنه ها هم از مالاتیون- دیازینون- لیندین و پاراتیون استفاده می کنیم بصورت 5/1 در 1000.

در پایان صمیمانه از همه اساتید و محققانی که از نگاشته ها و تحقیقات انجام شده توسط این گرامیان استفاده نمودم نهایت سپاس و تشکر را دارم با آرزوی موفقیت های بی پایان برای تمامی آنها و به قول شاعر عزیز معاصر آقای گرمارودی پایان سخن من است، و برای تشکر از خادمان راستین علم پایانی نیست.

سربلند باشید.

 منابع

منابع مورد استفاده جزوه فرمایشات استاد عزیز سرکار خانم مهندس میترا عابدی جزوه تدریس آموزشگاه شرکت مهندسی اریان مهر سبز و هئیت علمی اموزشگاه کشاورزی آریان پیشرو.

کتاب پرورش قارچ خوراکی – تالیف ریتی ویور – سی سینگ ترجمه استاتید محترم آقای غلامعلی پیوست و آقای جمالعلی الفتی

پرورش قارچ – نویسنده S.C.DEY ترجمه استاد محترم آقای علیرضا پورقاضیان .

CD آموزشی شرکت راز موفقیت آقای مهندس فرامرز کوثری
فهرست مطالب

مقدمه. 1

تاریخ کشت.. 1

ارزش غذایی.. 3

ارزش داروئی.. 3

قارچ دکمه ای.. 6

تکنولوژی تولید. 7

کودهای ازته یا نیتروژنه ، شیمیایی.. 8

مکمل های غذایی.. 8

مواد غذایی کنسانتره. 9

روشهای تهیه کمپوست.. 9

مشکلات کمپوست طبیعی.. 11

روش طولانی مدت: Long method. 12

روش کوتاه مدت (Short method). 13

روش های آماده سازی بستر. 15

روش قفسه ای.. 15

روش جعبه ای.. 16

روش کیسه ای.. 16

ضد عفونی کردن خاک پوششی.. 17

اصول مراقبت از بستر بعد از خاک دهی.. 19

اصول هوادهی.. 20

مرحله برداشت محصول. 20

مرحله بسته بندی.. 20

مدیریت بیماری ها 22

حشرات – آفات و نماتدها 22

بیماریهای قارچ دکمه ای vertyclum.. 22

بیماری دنبلان کاذب – کپک گچی.. 23

درمان.. 24

قارچهای هرز کلاهدار. 25

بیماری لکه قهوه ای یا لکه باکتریایی.. 25

آفات قارچ دکمه ای.. 26

منابع. 28