نظافت و پاكيزگى در اسلام

از اين نظر كه مسلمان دوست مى‏دارد با مردم معاشرت كند و با آنان آميزش داشته باشد، به نظافت بدن و لباسش مى‏رسد زيرا لباس نظيف غم و اندوه را از بين مى‏برد، طهارت براى نماز نيز هست، لباس پاكيزه موجب خوارى و ذلت دشمن مى‏گردد، مسلمان براى برادر مسلمانش لباسهاى خوبش را مى‏پوشد، همانگونه كه دوست دارد افراد بيگانه او را در قيافه‏اى‏نيك مشاهده كنند.مسلمان از قذارت و كثافت به دور است زيرا بنده چرك و كثيف بد بنده‏اى است، بلكه در نظافت و پاكيزگى مى‏كوشد كه اين خود از ايمان محسوب مى‏گردد و خداوند پاكيزگان را دوست مى‏دارد.

مسلمان بدنش را از چرك پاك مى‏كند، به هنگامى كه داخل حمام مى‏شود لنگ مى‏بندد، عورتش را حفظ مى‏كند، به عورت ديگران نگاه نمى‏كند، با لنگ صورتش را خشك نمى‏كند كه طراوت صورت را از بين مى‏برد، هنگامى به حمام مى‏رود كه شكمش پر از غذا نباشد زيرا موجب ضعف بدن مى‏گردد، در حمام به پشت نمى‏خوابد كه موجب آب شدن پيه كليه‏ها است، در حمام آب سرد نمى‏نوشد كه موجب فساد معده است.

موهاى زيربغل و پشت عورت را با نوره از بين مى‏برد كه موجب پاكيزگى بدن، طرد ميكربهاى مضر، امنيت از بيماريها و از بين رفتن فقر است.و ازاله اين موها را بيش از چهل روز تأخير نمى‏اندازد زيرا اين سنت است.سر را با سدر مى‏شويد كه موجب جلب روزى و از بين بردن وسوسه‏هاى شيطان است.

كسوت خداوند

موى سپيد نور است و خضاب و رنگ، سنت پيامبر (ص)، خضاب با رنگ مشكى موجب محبت همسران و ترس در قلوب دشمنان مى‏باشد.محاسن را با شانه، شانه مى‏كند كه موجب از بين رفتن ضعف بدن و استحكام دندانها است، بلندى موى سر وباء را از بين مى‏برد، روزى را زياد مى‏كند و بر قدرت آميزش جنسى مى‏افزايد، گرچه تراشيدن آن موجب ازدياد زيبائى، جلاى چشم و استراحت بدن مى‏شود.مسلمان اگرموى گذاشت بايد در شستشو و شانه آن بكوشد و آن را تميز نگهدارد كه موى خوب از كسوت و پوشش خداوند است.

مسواك

چون سزاوار است مسلمان متخلق به اخلاق پيامبران باشد، لذا از جمله كارهائى كه انجام مى‏دهد مسواك و استعمال عطر است كه هر دو از سنتهاى پيامبران مى‏باشد.

مسواك فوائدى دارد كه پاكيزگى دهان، جلاى چشم، رضايت و خشنودى پروردگار، ازدياد قوه حافظه، سفيدى دندانها، استحكام لثه‏ها، جلوگيرى از خرابى آنها، اشتها در خوراك و از بين رفتن بلغم را مى‏توان از آن جمله به شمار آورد.

اوقات مسواك كردن: سحر، آخر شب و يا اول صبح است، و در چگونگى مسواك بايد توجه داشت مسواك در عرض لثه‏ها و طول دندانها بايد باشد.

بوى خوش

و همينطور در بوى خوش فوائدى است كه قوت قلب و ازدياد قدرت آميزش جنسى از آن جمله است .نماز با عطر، برتر از هفتاد نماز بدون عطر است.پيامبر اسلام (ص) هزينه‏اى كه براى تهيه عطر داشت از هزينه غذا و طعام بيشتر بود.انفاق و خرج براى به دست آوردن و تهيه عطر از اسراف به شمار نمى‏آيد.

از اين نظر كه هديه عطر كرامت است مسلمان آن را مى‏پذيرد، هديه‏عطر، حلوا و بالش و پشتى را رد نمى‏كند زيرا از قبول كرامت، موجودى جز الاغ امتناع نمى‏نمايد.

آداب ديگر

مسلمان با اثمد (سنگ سورمه) سرمه مى‏كشد كه موجب جلاى چشم و تيزبينى مى‏شود، مژه‏ها را مى‏روياند و از ريزش آب چشم جلوگيرى مى‏كند.سرمه در شب براى چشم بهره دارد و در روز زينت و موجب زيبائى است.

و از اين نظر كه روز جمعه روز ديد و بازديد و اجتماع و نشست و برخاست دوستان با يكديگر است، بر مسلمان لازم است كه در نظافتش بكوشد، ناخنهايش را مى‏گيرد، شاربش و موهاى داخل بينى را كوتاه مى‏كند، عطر و بوى خوش را استعمال مى‏نمايد.

گرفتن ناخن در روز جمعه موجب نزول روزى، ازدياد حافظه و امنيت از بيمارى است اما در عين حال بايد توجه داشت كه لازم نيست حتما اين كار در روز جمعه انجام شود بلكه هر موقع ناخنها بلند شد بايد آنها را كوتاه كرد.كوتاه كردن شارب باعث از بين رفتن ميكربها و امنيت از جذام است، و گرفتن موهاى بينى بر زيبائى صورت مى‏افزايد.

بازگو كردن نعمتها

مسلمان در هر حال امتثال اوامر قرآن مى‏كند و نعمتهائى را كه خداوند به او داده بازگو مى‏نمايد زيرا خداوند مى‏فرمايد: «و اما بنعمة ربك فحدث»«نعمتهاى خداوند را بازگو نما» ! لذا هر گاه خداوند نعمتى به او عنايت‏كرد آن را آشكار مى‏سازد، بازگو كردن نعمتهاى الهى تنها با زبان نيست بلكه با عمل نيز هست، يعنى نعمتهائى كه خداوند داده است بايد در زندگى انسان مشهود بندگان خدا باشد، زيرا خداوند دوست دارد اثر نعمت خويش را بر بندگانش ببيند.

مسلمان خود را با نعمتهاى خداوند مى‏آرايد و حبيب و دوست خداوند محسوب مى‏گردد، كه خداوند جميل و زيبا است، جمال و خودآرائى را دوست مى‏دارد.اگر نعمت خداوند را بازگو نكند و آن را در زندگى خود آشكار نسازد تكذيب كننده نعمتها به شمار مى‏آيد.

بنابراين از ميان لباسهايش بهترين و پاكيزه‏ترين آنها را مى‏پوشد و به نيكوترين رسمى كه در بين قوم خويش است جلوه مى‏كند، در صورتى كه دارا و ثروتمند باشد از توسعه‏اى كه خداوند به او داده است در اين راه خرج مى‏كند كه اسراف به شمار نمى‏آيد، و در صورتى كه از حلال تهيه شده باشد مورد حساب خداوند نيز قرار نخواهد گرفت.

اينكه مى‏گوئيم: بايد از اين نعمتها استفاده كند به خاطر اين است كه خداوند استفاده از زينتهائى را كه براى بندگانش آفريده، روزيهاى پاكيزه‏اى را كه برايشان مهيا ساخته، تحريم نساخته است.

اما از پوشيدن «لباس شهرت» لباسى كه انسان را مورد استهزاء، مسخره و عيبجوئى مردم قرار مى‏دهد، احتراز مى‏جويد زيرا خداوند چنين لباسى را مبغوض مى‏دارد، بنابراين بهترين لباس هر زمان لباسى است كه اكثريت مردم مى‏پوشند.انگشتر

مسلمان انگشتر را به دست مى‏كند زيرا از سنتهاى پيامبر (ص) است، و هرگز انگشتر طلا را نمى‏پوشد زيرا اين زينت ويژه آخرت است، بلكه انگشتر عقيق مى‏پوشد كه مبارك و با ميمنت است و در مسافرت نيز مفيد خواهد بود و نيز از انگشترى ياقوت و فيروزه مى‏تواند استفاده نمايد و همچنين انگشتر زمرد، اينها هر كدام فوائدى دارند كه جاى بحث آن در اينجا نيست، و از نشانه‏هاى ايمان در دست كردن انگشتر مى‏باشد ⁽¹⁾ .

منزل وسيع

مسلمان اگر مى‏تواند خانه وسيعى را تهيه مى‏كند، كه از سعادت انسان وسعت منزل و دوستان زياد است و خادمى نيز استخدام مى‏كند، زيرا اين نيز از فضل و برترى است ⁽²⁾ ، هرگز در خانه‏اش سگ نگهدارى نمى‏كندزيرا در خانه‏اى كه سگ است فرشتگان وارد نمى‏شوند ⁽³⁾ ؛ خانه‏اش را از آلودگيها پاك مى‏سازد، و چراغ را پيش از غروب در آن روشن مى‏كند كه اين كارها فقر و نيازمندى را مى‏زدايند، در خانه در غير صورت ناچارى تنها نمى‏خوابد و اگر بناچار خواست تنها بماند زياد ذكر و ياد خدا مى‏گويد، تنها مسافرت نمى‏كند، و تنها غذا نمى‏خورد زيرا شيطان به هنگامى كه شخص تنها است تلاش سختى در اغواى وى مى‏نمايد.

خواب و استراحت

مسلمان مراعات آداب خواب را مى‏كند يعنى وضو مى‏گيرد و به بستر مى‏رود و مكرر خداوند را ياد مى‏كند تا اينكه خداوند او را از كسانى كه اين شب به عبادت مشغول مى‏شوند به شمار آورد، همچون پيامبران مى‏خوابد يعنى به پشت مى‏خوابد، و يا همچون مؤمنان يعنى بر روى دست راست، و هرگز به رو نمى‏خوابد زيرا اين طرز خواب شيطانى است ⁽⁴⁾ ؛ بين سپيده‏صبح تا طلوع آفتاب نمى‏خوابد چون چنين خوابى شوم است، روزى را از بين مى‏برد و رنگ را زرد مى‏كند ⁽⁵⁾ .

پيامبر (ص) فرمود: «سحرخيزى و بيدار بودن صبحگاهان براى امت من مبارك و با ميمنت قرار داده شده است» ⁽⁶⁾ ؛ زياد نمى‏خوابد زيرا خواب زياد دين و دنيا را از بين مى‏برد ⁽⁷⁾ ؛ خواب «قيلوله» مى‏كند يعنى پيش از زوال كمى مى‏خوابد، كه براى حافظه و ذهن مفيد و به بيدارى شب كمك مى‏كند ⁽⁸⁾ ؛ و در شهرى كه خانواده دارد در خارج از خانه خود نمى‏خوابد ⁽⁹⁾ .

پى‏ نوشت‏ها:

1 ـ بعيد نيست مسأله شمارش انگشتر از علامتهاى ايمان جنبه موقتى داشته است، يعنى در عصرى كه تعداد مسلمانان كم بوده براى اينكه يكديگر را بشناسند اسلام آن را جزو نشانه‏هاى ايمان قرار داده است.

همانطور كه در صدر اسلام وظيفه داشتند محاسن سفيد خود را رنگ ببندند كه بعدها وقتى از امير مؤمنان (ع) در اين مورد پرسيدند مى‏فرمايد: اين حكم موقتى بود كه مسلمانان شبيه يهوديان نباشند و ممتاز باشند، اما الآن كه دين توسعه يافته، مسلمانان آزادند: «سئل عليه السلام عن قول الرسول (ص) «غيروا الشيب و لا تشبهوا باليهود» فقال (ع) : «انما قال (ص) و الدين قل فأما الآن و قد اتسع نطاقه و ضرب بجرانه فامرؤ و ما اختار» (نهج البلاغة، حكمت 17) .

2 ـ امام صادق (ع) مى‏فرمايد: «من السعادة سعة المنزل» . امام أبو الحسن (ع) مى‏فرمود : «العيش السعة في المنازل و الفضل في الخدم» .

و از آن حضرت سؤال شد كه برترى زندگى دنيا در چيست؟ قال: «سعة المنزل و كثرة المحبين» .

و پيامبر (ص) مى‏فرمايد: «من سعادة المرء المسلم المسكن الواسع» (كافى جلد 6 باب «سعة المنزل» ص 525) .

3 ـ پيامبر (ص) مى‏فرمايد: «جبرئيل به من خبر داد كه: انا لا ندخل بيتا فيه كلب و لا تمثال جسد و لا اناء يبال فيه» . (كافى جلد 6 باب «تزويق البيوت» ص 527) .

4 ـ «احمد بن اسحاق» از امام عليه السلام پرسيد كه از پدرانت اين روايت به ما رسيده كه طرز خواب اينگونه است و امام تصديق مى‏كند.و اكنون عين سؤال:

«روي لنا عن آبائك ان نوم الأنبياء على اقفيتهم و نوم المؤمنين على أيمانهم و نوم المنافقين على شمائلهم و نوم الشياطين على وجوههم.فقال: كذلك هو» (سفينة البحار ـ نوم) .

5 ـ قال الصادق (ع) : «نومة الغداة مشومة تطرد الرزق و تصفر اللون و تغيره و تقبحه هو نوم كل مشوم…» (سفينة البحار ـ نوم) .

6 ـ قال رسول الله (ص) : «بورك لامتي في بكورها» .

7 ـ امام صادق (ع) مى‏فرمايد: «كثرة النوم مذهبة للدين و الدنيا» (سفينه ـ نوم) .

8 ـ قال الصادق (ع) : «النوم من اول النهار خرق و القائلة نعمة و النوم بعد العصر حمق و بين العشائين يحرم الرزق» (سفينه ـ نوم) .

9 ـ امام باقر (ع) به شخصى به نام ميمون مى‏فرمايد: «لا تنم وحدك فان اجرأ ما يكون الشيطان على الانسان اذا كان وحده» .

و امام صادق (ع) مى‏فرمايد: «ان الشيطان أشد ما يهم بالانسان اذا كان وحده فلا تبيتن وحدك و لا تسافرن وحدك» (كافى جلد 6 باب «كراهة أن يبيت الانسان وحده» ص 533) .

منبع:

كتاب: اسلام و مسايل زندگى، ص 162

نويسنده: محمدجعفر امامى شيرازى