به کاهش ارتفاع قوس داخلی پا صافی کف پاگفته می شود.
درهرپا سه قوس وجود دارد:
- قوس طولی ميانی .(Medial longitudinal
- قوس طولی خارجی . (Lateral longitudinal)
- قوس عرضی(Transverse)
تقسيم بندی کف پای صاف:
- کف صاف به خارج چرخيده.(pes plan valyus)
- به سمت داخل خم و به خارج چرخيده.
- قوس دارطبيعی و به سمت خارج چرخش پيداکرده. (Valyus Foot)
نقاطی در پا وجود دارد که وزن بدن از آن نقطه به زمين انتقال می يابد:
- پاشنه« علت ضخامت پاشنه فشاری است که برآن وارد می شود».
- انتهای متاتارس اول
- انتهای متاتارس پنجم
اتصال آنها که تشکيل دهنده يک مثلث (Arch) می باشند.
خصوصيات قوس پا: قوس ها دارای انعطاف پذيری بوده وتحرکی که در قوس وجود دارد« حالت تعادل دارند».
- ثبات پا وتحمل فشار« پريدن از بالابه سمت پائين».
عوامل ايجاد کتتده صافی کف پا:
- نوع مادر زادی (Congenital) بدترين نوع کف صاف پای صاف است و نياز به جراحی دارد.
- نوع ارثی (Heriditary) بحث ژن مطرح است« از قبل وجود داشته،از والدين».
- نوع اکتسابی (Acquired) بحث ما بيشتر بر روی اين نوع عارضه متمرکز می گردد.
کف پای صاف نوع اکتسابی:
- خواباندن بچه روی شکم:پاها به سمت بيرون می چرخد،در اين حالت لبه داخلی پا روی زمين قرارمی گيرد« پابه سمت خارج می چرخد».چون نوزاد قبل از به دنيا آمدن در مايع آمينيون به حالت آزاد چرخش داشته، درصورتی که حال با تشک سفت برخورد می نمايد.
- چرخش ران هابه خارج « عضلات به خارج چرخانده ران کوتاه می شوند» لبه داخلی پا با زمين تماس پيدا می کند.
- مرحله اول بزرگ شدن بچه: دو زانو نشستن بچه ها،آشيل وعضلات دوقلو کوتاه می شوند.« خانم هايی که از کفش پاشنه بلند استفاده می کنند». حالت راه رفتن روی پاشنه وپنجه می باشد.(Heel – Toe) چون پاشنه بالانمی آيد به سمت بيرون چرخانده،قسمت داخلی پابا زمين تماس پيدا می کندکه منجربه صافی کف پامی گردد.
- مرحله دوم:بازی فوتبال و دويدن.درد درکدام نقطه پا پيدا می شود.(Shin Splint) ،در اين حالت چون چرخش عضلات به خارج می باشد،درد در ساق پاقسمت خارجی عضلات نازک نی نمايان می گردد.گرفتگی عضلات پا باعث چرخش آنهابه خارج می باشد و قرارگرفتن لبه داخلی پا به سمت خارج و تکرارآن صافی کف پامی باشد.
- مرحله سوم: اگر بچه ها چاق باشند(فشار منتقل شده بر قوس های پاکه اعمال وزن زياد به مدت زمان طولانی می تواند منجربه کف پای صاف گردد.
- کفش نامناسب «کفش هايي که دارای زيره پارچه ای نازک هستند»
- صاحب شغل شدن درکارخانه ها:انجام مشاغل سنگين ياايستادن طولانی مدت باعث ايجاد کف پای صاف می گردد.
- سن« پيری» Senile درطول سال ها ليگامنت ها ضعيف،عضلات سست،استخوان ها پوک می شوند،اين فشارها باعث صافی کف پا می شوند.
- بعضی از رشته های ورزشی « وزنه برداری».
- شل شدن رباط(Ligament Laxity) زمانی که پا را بلند می کند قوس دار،ولی وقتی که روی زمين می گذارد پهن می شود.
پای پهن(Sapling Foot) چندنوع کف پا داريم:
- اصلاح ناپذير (Rigicl) سفت قابل درست شدن نيست.
- اصلاح پذير (Mobile) متحرک هنوز سفت نشده برگشت پذير است.بحث ما روی اصلاح پذير می باشد.
عوارض ناشی ازکف پا:تغييرات کفش«قسمت داخلی برآمدگی پيدا می کند».
- درد در ناحيه قوزک داخلی به علت کشش بافت های نرم.
- درد در کنار خارجی پابه علت فشردگی استخوان ها.
- شست به سمت انگشت کوچک منحرف می گردد« شست کجی»Hallux Valyus
- درد در ليگامنت ها و بافت های داخلی زانو.
- فشردگی استخوان ها درکنار داخلی زانو که منجر به درد می شود.
- خستگی زود رس در اين گونه از افراد.
- در اين حالت کنار داخلی کفش دچار سائيدگی می شود.
- برخورد پا با زمين وعکس العمل نيروی وارده از زمين که منجربه کمر درد می گردد« چون خميدگی پاباعث کج وارد شدن نيرو به ستون فقرات می گردد».
تشخيص صافی کف پا:
- قوس های پا
- در قوس طولی خارجی پا دو رديف استخوان دخالت دارند.« از انگشت دوم».
- در قوس طولی داخلی پا سه رديف استخوان دخالت دارند(شکل 2).
صافی کف پا:
- تغيير رنگ پوست« روشن تر است».
- اثرپا بيشتر ازحد معمول باشد.« استفاده از جعبه آينه دار» ( Podes cope).
- ازپشت به تاندون آشيل نگاه کردن که به سمت بيرون منحرف می شود{« بررسی وضعيت تاندون آشيل». درپای طبيعی درقسمت خارجی پاشنه می باشد}.
- قرار دادن پاها روی هم،وعلامت گذاری زيرقوزک داخلی درفاصله حدود 5/2 سانتی متری استخوان ناوی برجستگی شست،« اگربه استخوان پنجم پا خط رسم گردد بايد روی قوزک قرار بگيرد».درحالت طبيعی بايد روی خط باشد .Fees Line
پايی که قابل اصلاح باشد زمانی که انگشتان بالا می آيد قوس ايجاد می شود.« ايجاد قوس باعث بالاآمدن انگشتان می باشد».
اصلاح صافی کف پا:
- چرخانيدن پابه سمت داخل در اين حالت حداقل 30 ثانيه حفظ گردد« از بالا وپائين زانوگرفته شود».
- کوتاهی تاندون آشيل کشاندن پابه سمت خودش«بالا» باپارچه.
- تقويت برای تاندون آشيل« استفاده از تخته با زاويه 30 درجه روی زمين وتکيه به ديوار». اغلب درد مربوط به اندام تحتانی کمر،زانو،آشيل از بين می رود.
- کشيدن پا با دست« توسط يارکمکی» که به ساعد چسپيده است.درمورد بچه تا سن 3 سالگی نمی توان اظهارنظر نمود،چون چربی های بدن او کاملاً هماهنگ نشده است.
- قرار دادن پارچه نازک زير پا و باخم کردن انگشتان پارچه زير پا جمع می شود.عضلات خم کننده انگشتان درحفظ قوس پا نقش دارند.
- برای تقويت بهتر« سطح پيشرفته تر» روی پارچه وزنه قرارمی دهيم.
- راه رفتن روی لبه داخلی پا« عضلات بداخل چرخاننده پا کارمی کنند،درشت نی قدامی».
- راه رفتن روی پاشنه پا کشيدن آشيل و تقويت عضلات درشت نی.
- راه رفتن به شکل« تی»T.
- راه رفتن در زمين های شنی،چرخاندن کف پا بداخل و بعداً قرار دادن روی شن.
- استفاده ازتوپ و خم کردن انگشتان روی توپ،خم کننده ها تقويت می شوند.« خم کردن انگشتان و چرخش بداخل، خم کردن انگشتان بداخل و مقاومت ايجاد کردن بادست».
با اين حرکات قوس کف پا اصلاح می گردد و به تنهايی اثری ندارد.
. در درجه اول بايد ازکفی طبيعی استفاده نمايد.
- کفی طبی درست باشد.
- برای درست شدن صافی کف پای بچه هاتاسن 12 ساله درخانه تا مادامی که سرپا هستند بايد از دمپايي طبی قوس دار استفاده نمايند.
- افرادی که صاف کف پا دارند و رباط آنها شل می باشد،به هيچ وجه قابل اصلاح نيستند،اما اگر ازکفی طبی استفاده کنند مشکلی برای آنها ايجاد نمی گردد.
- اگر ورزش های اصلاحی درست انجام دهند،وکفش آنها دارای کف طبی باشد درعرض دو تاچهار سال صافی کف پا درست می شود.
- در صورت استفاده از کف طبی درست بازهم پس از مدتی قوس پا اصلاح می گردد،قوس که درست گردد به مرور زمان طول آنها کوتاه می شود و قوس ايجاد می گردد« از طريق ايجاد عضلات طول آنهاتغيير می يابد».
- آنهايی که سنی از صافی کف پاهايشان گذشته،در سنين بالا اگر حرکات اصلاحی انجام دهند صافی کف پا اصلاح می شود.
کف پای صاف Foot(pes plane) 2
کف پای صاف از جمله ناهنجاری های وضعيتی است که بدلايل مختلف از جمله گذاشتن پنجه پا رو به بيرون وراه رفتن اصطلاحا (toe out)بوجود می آيد .هنکامی که پا به بيرون چرخش پيدا می کند قوس کف پا از بين رفته و کف پا صاف می شود . عضله سوم نازک نئی ؛ عضله نگهدارنده قوس کف پا است و تضعيف اين عضله هم باعث صافی کف پا می شود .
شکل فوق از بالا به پايين قوس زياد کف پا ؛وضعيت نرمال و کف پای صاف را نشان می دهد
کف پای صاف گاهی به دلایل فوق است و قاعدتا” قابل درمان است ولی گاهی این وضعیت ثابت شده و با حرکات درمانی قابل درمان نیست . اگر از پشت به پای فرد در حال ایستاده نگاه کنیم فردی که کف پایش صاف است پاشنه پایش بصورت پیچ خورده دیده می شود .
اگر فرد با پای برهنه بر روی سطحی صاف مثل موزائیک راه برود بعد از چند قدم راه رفتن با نگاه کردن به کف پا میتوان فهمید که فرد کف پای صاف دارد یا نه . به این شکل که اگر تمام سطح کف پا بازمین تماس داشته باشد تمامی آن خاکی می شود و این پا دچار کف پای صاف است و لی اگر قسمت قوس کف پا خاکی نشده باشد به این معنی است که کف پا صاف نیست .
درمان
قبل از هر چیز با استفاده از کفی های طبی مخالفم و استفاده از آنها را به هیچ عنوان توصیه نمی کنم در مر حله اول راه رفتن روی یک خط صاف در حالی که پنجه های پا رو به بیرون نباشد وکاملا” مستقیم را توصیه می کنم . دوم ماساژ کف پا با استفاده از یک بطری می توانید کف پا را ماساژ دهید بدین شکل که بطری را روی زمین قرار داده کف پا را روی آن قرار دهید و بآرامی به جلو و عقب حرکت دهید . این حرکت پا را برای برگشتن به وضعیت صحیح کمک می کند .با استفاده از یک حوله هم می توانید با کمک دو دست کف پا را ماساژ دهید .
با استفاده از همین حوله می توانید حرکت تقویتی برای عضلات کف پا را مانند شکل انجام دهید .
حرکت بعد بلند شدن روی پنجه پا هاست . در حالی که دست ها را برای حفظ تعادل به دیوار زده اید پاها را به انداز ه عرض شانه ها باز کرده در وضعیت صحیح پنجه ها کمی به داخل روی پنجه ها بلند شوید . این حرکت را چندین بار در هر نوبت وچند نوبت در روز انجام دهید .
حرکت فوق هم برای تقویت عضلات کف پا مناسب است .
استفاده از کفی های طبی زمانی مناسب است که شما بخواهید مسافت های طولانی را راه پیمایی کنید و صافی کف پای شما هم بقدری باشد که پا کاملا” تغییر شکل یافته باشد و شما توان راه رفتن بدون کفی طبی را نداشته باشید در غیر اینصورت استفاده از کفی طبی جز اینکه عضلات نگهدارنده قوس کف پا را ضعیف تر کنند کاری انجام نخواهند داد . همانطور که قبلا” ذکر شد عضله سوم نازک نئی و عضلات کف پایی نگهدارنده قوس کف پا هستند و استفاده از کفی و دمپایی طبی باعث حذف عضله از کارآن است و عدم بکار گیری عضله باعث آتروفی یا به عبارتی کوچک و ضعیف شدن عضله می شود . شما می توانید حین انجام تمرینات از دمپایی طبی استفاده کنید و در بقیه موارد با راه رفتن صحیح به رفع مشکل خود بپردازید . بعضی از پزشکان گاها” مشتاق دیدار مجدد شما هستند .
کف پای صاف flat foot
کف پای صاف از جمله ناهنجاری های وضعيتی است که بدلايل مختلف از جمله گذاشتن پنجه پا رو به بيرون وراه رفتن اصطلاحا (toe out)بوجود می آيد .هنکامی که پا به بيرون چرخش پيدا می کند قوس کف پا از بين رفته و کف پا صاف می شود . عضله سوم نازک نئی ؛ عضله نگهدارنده قوس کف پا است و تضعيف اين عضله هم باعث صافی کف پا می شود .
شکل فوق از بالا به پايين قوس زياد کف پا ؛وضعيت نرمال و کف پای صاف را نشان می دهد
کف پای صاف گاهی به دلایل فوق است و قاعدتا” قابل درمان است ولی گاهی این وضعیت ثابت شده و با حرکات درمانی قابل درمان نیست . اگر از پشت به پای فرد در حال ایستاده نگاه کنیم فردی که کف پایش صاف است پاشنه پایش بصورت پیچ خورده دیده می شود .
اگر فرد با پای برهنه بر روی سطحی صاف مثل موزائیک راه برود بعد از چند قدم راه رفتن با نگاه کردن به کف پا میتوان فهمید که فرد کف پای صاف دارد یا نه . به این شکل که اگر تمام سطح کف پا بازمین تماس داشته باشد تمامی آن خاکی می شود و این پا دچار کف پای صاف است و لی اگر قسمت قوس کف پا خاکی نشده باشد به این معنی است که کف پا صاف نیست .
درمان
قبل از هر چیز با استفاده از کفی های طبی مخالفم و استفاده از آنها را به هیچ عنوان توصیه نمی کنم در مر حله اول راه رفتن روی یک خط صاف در حالی که پنجه های پا رو به بیرون نباشد وکاملا” مستقیم را توصیه می کنم . دوم ماساژ کف پا با استفاده از یک بطری می توانید کف پا را ماساژ دهید بدین شکل که بطری را روی زمین قرار داده کف پا را روی آن قرار دهید و بآرامی به جلو و عقب حرکت دهید . این حرکت پا را برای برگشتن به وضعیت صحیح کمک می کند .با استفاده از یک حوله هم می توانید با کمک دو دست کف پا را ماساژ دهید .
با استفاده از همین حوله می توانید حرکت تقویتی برای عضلات کف پا را مانند شکل انجام دهید .
حرکت بعد بلند شدن روی پنجه پا هاست . در حالی که دست ها را برای حفظ تعادل به دیوار زده اید پاها را به انداز ه عرض شانه ها باز کرده در وضعیت صحیح پنجه ها کمی به داخل روی پنجه ها بلند شوید . این حرکت را چندین بار در هر نوبت وچند نوبت در روز انجام دهید .
حرکت فوق هم برای تقویت عضلات کف پا مناسب است .
استفاده از کفی های طبی زمانی مناسب است که شما بخواهید مسافت های طولانی را راه پیمایی کنید و صافی کف پای شما هم بقدری باشد که پا کاملا” تغییر شکل یافته باشد و شما توان راه رفتن بدون کفی طبی را نداشته باشید در غیر اینصورت استفاده از کفی طبی جز اینکه عضلات نگهدارنده قوس کف پا را ضعیف تر کنند کاری انجام نخواهند داد . همانطور که قبلا” ذکر شد عضله سوم نازک نئی و عضلات کف پایی نگهدارنده قوس کف پا هستند و استفاده از کفی و دمپایی طبی باعث حذف عضله از کارآن است و عدم بکار گیری عضله باعث آتروفی یا به عبارتی کوچک و ضعیف شدن عضله می شود . شما می توانید حین انجام تمرینات از دمپایی طبی استفاده کنید و در بقیه موارد با راه رفتن صحیح به رفع مشکل خود بپردازید . بعضی از پزشکان گاها” مشتاق دیدار مجدد شما هستند .
ورزش های اصلاحی صافی کف پا
کاهش ارتفاع قوسی طولی داخلی پا یا همان کف پای صاف با علائم وعوارضی مانند بیرون زدگی استخوان ناوی در لبه داخلی پا،تبدیل تقعر داخلی پا به تحدب، کاهش ارتفاع لبه داخلی پا تا زمین، افزایش سطح تماس کف پا با زمین، انحراف انگشت شست به خارج، برآمدگی کفش در قسمت داخل، انحراف وتر آشیل به خارج، بروز درد در قسمت داخلی و خارجی مچ پا، خستگی زودرس، تمایل زانو به تغییر شکل ( زانوی ضربدری ) همراه است.این عارضه دارای علل مختلفی از جمله وراثت، وزن زیاد، پای پهن، کوتاهی وتر آشیل، انحراف قسمت جلو یا عقب پا به خارج است.
▪ برای رفع این عارضه روزانه حداقل بین ۱۵-۱۰ دقیقه ورزش های زیر را انجام دهید و توجه داشته باشید هرچه مدت تمرین و یا دفعات آن در طول روز افزایش پیدا کند، روند درمان سریع تر پیش خواهد رفت، در بچه ها با تمرین های مداوم معمولا بعد از ۴ تا۲ سال تغییر شکل اصلاح می شود .
▪ استفاده از کفی و یا کفش طبی برای از بین بردن این عارضه بسیار مفید است، چون باعث می شود پا در تمام طول روز در وضعیت مناسب و اصلاح شده قرار بگیرد.
▪ در صورتی که صافی کف پای شما به دلیل کوتاهی وتر آشیل است، باید ورزش های کششی انجام دهید که ساده ترین این ورزش ها ایستادن روی جعبه شیب دار است. به گونه ای روی جعبه شیب دار بایستید که پنجه پای شما به سمت بالا و پاشنه پاهایتان در پایین قرار بگیرد.
▪ پارجه نازکی زیر پای خود بیندازید و سعی کنید با خم کردن انگشتان پاهای خود آن را به سمت کف پا جمع کنید.
▪ پای خود را روی توپ تنیس قرار دهید، انگشتان پا را به سمت پایین خم کنید وسپس قسمت جلو پا را به داخل بچرخانید.
▪ با پای برهنه روی لبه خارجی پا راه بروید، این حرکت باعث تقویت عضلات به داخل چرخاننده پا می شود.
▪ برای تقویت عضله درشت نی قدامی و کشش وتر آشیل در حالی که پا را به داخل می چرخانید، روی پاشنه پا راه بروید.