روستای زشک

به طور كلي آب و هواي خراسان بري و خشك است

زشك در اقليم نيمه خشك و معتدل واقع گرديده است كه تحت تاثير هواي ارتفاعات جنوب غربي مشهد و توده هاي هواي غرب و شمال غربي در فصل زمستان و توده هاي گرم و خشك شمال و شمال شرقي در تابستان شكل گرفته است.

از نظر وضعيت حرارتي براساس ميانگين به دست آمده از دوره ده ساله ابتكا (سرآيب) ميانگين درجه حرارت زشك 8/9 درجه سانتيگراد باشد كه تير ماه با ميانگين درجه حرارت 9/21 درجه سانتيگراد گرمترين ماه سال و بهمن ماه با ميانگين 1- سردترين ماه سال است.

بررسي هواشناسي نشان مي دهد كه ميزان درجه حرارت در منطقه از شمال غرب به سمت جنوب و شرق افزايش مي يابد.

به گزارش دستگاه هواشناسي مشهد متوسط درجه حرارت هواي مشهد 5/13 درجه سانتي گراد ميانگين بارش سال نه زشك در سالهاي 61-1353 08/32 ميلي متر بوده است كه اسفند ماه مرطوب ترين ماه سال و مرداد ماه خشكترين ماه هاي سال بود ه اند.

تعداد روزهاي يخبندان طبق ايستگاه  هواشناسي مشهد حدود 97 روز ثبت شده كه در شانديز بر اثر مرتفع بودن از اين مقدار بيشتر است.

جهت وزش باد ها در زشك از اواسط پاييز تا اواسط بهار غالباًً از غرب و شمال غرب و در بيقه مدت سال از شمال شرق است.

جريان هواي شمال شرقي كه از سمت ارتفاعات بينالود مي وزند و اعتدال هوا نقش مهمي دارد و اين جريان در زمستان با سوز فراواني همراه است.

پوشش گياهي به صورت زير ديده مي شوند.

• درختان غير مثمر مانند: سپيدار< راش، چنار، زبان گنجشك (ون) اقاقيا
• درختان ميوه دار مانند: آلو، زردآلود، هلو، گردو، گيلاس، گلابي، سيب، توت
• گونه درخچه اي مانند’ سماق، زرشك، نسترن وحشي، آلبالوي وحشي
• گياهان داروي مانند: پونه، چاي كوهي، اسطوخروس، ريواس، كاكوتي، كلپوره، ختمي، شقايق، موسير، بابونه، بارهنگ، شاه تره، كاسني، شيرين بيان
• در حاشيه رودخانه گياهان مانند: تمشك، غازياغي، بابونه، گزنه، بارهنگ، پونه، گل زوفاوبنفشه معطر و … ديده مي شود.
• درختان و گياهان جنگلي از قبيل كاج و ارس و ارغوان.
• گياهان ديگر نظري درمنه ،خارشتر،چوز

جانوران

جانوران گوناگوني از قبيل: پستانداران، پرندگان، خزندگان

• پستانداران مانند: قوچ، بز كوهي، گراز، شغال،روباه، خرگوش
• پرندگان مانند: هدهد، سياه سينه، كبك، قوش، زاغ، دم جنبانك، بلبل و احتمالاً عقاب
• خزندگان مانند: انواع مارها( كبري، افعي، كپچه، شتري مار، مارجعفري) 

وضعيت نوع خاك در زشك:

• در اراضي كوهستاني مرتفع وضعيت خاك به صورت سنگي بدون خاك، و خاك خيلي كم عمق و سنگ لاخي است.
• در سرزمين هاي تپه اي وضعيت خاك به صورت بيرون زدگي هاي سنگي و خاك خيلي كم عمق تا نيمه عميق و سنگ ريزه است.
• در اراضي فلات و تراس ها خاك هاي نتيمه عميق با بافت متوسط تا سنگين همراه با تجمع مواد آهكي در لايه هاي زيرين است.
• در اراضي آبرفتي شكل سنگ ريزه دار منابع خاك و پوشش گياهي را ميتوان نام برد.

در اراضي كوهستاني مرتفع وضعيت خاك بصورت:

كوه پربركت و سربه فلك كشيده بينالود كه بين جلگه مشهد قوچان و نيشابور واقع شده است سرچشمه حياتي و فرحبخش كوهپايه هاي قشنگ و زيبايي است كه در دامنه آن واقع شده است. و زيبا ترين دره هاي با صفا و پر از درخت و باغهاي پرميوه را بوجود آورده است. دره هايي مانند اخلمد، جاغرق، طرقبه، دهبار، حصار گلستان، كاهو، دولت آباد، زشك، ابرده، شانديز، كنگ، نقندر، اردمه، خانرود، و مغان همه از كوه پربركت بينالود سرچشمه ميگيرند.

رودخانه زشك، ابرده، شانديز، وسيع ترين و زيباترين،طولاني ترين اين دره هاست، طول اين رودخانه به سي كيلومتر مي رسد.

جمعيت روستاي زشك طبق آمار گيري سال 1385 شمسي 550 خانوار و 2500 نفر( 1450 نفر مرد و 1150 نفر زن)

وسعت زشك از سرحد ابرده عليا تا دامنه كوه بينالود است و وسعت باغهاي آن حدود هزار هكتار است. طول اين باغها از سرحد ابرده تا قله شيرباد حدود 19 كيلومتر است. آب اين باغها از چشمه ها و رودخانه ها كه به صورت زاينده است تامين مي شود و حدود صد جو از رود آن منشعب مي گردد.

 فرهنگي

زشك از نظر فرهنگي نسبتاً غني و داراي چهار مدرسه است:

• مدرسه ابتدايي پسرانه با 84 دانش آموز
• مدرسه ابتدايي دخترانه با 54 دانش آموز
• مدرسه راهنمايي پسرانه با 54 دانش آموز
• مدرسه راهنمايي و دبيرستان دخترانه

زشك در حال حاضر دارا آب لوله گشي گواراست كه از چشمه قلقي كه در سه كيلومتري روستا است تامين مي شود. زشك داراي تلفن با كد 0512435 مي باشد و فعاليت براي كشيدن گاز شروع شده است. روستاي زشك با اينكه آخرين ده ييلاقي شانديز است داراي جاده آسفالته و زيبا است. كه با طور مارپيچ از كنار رودخانه و دامنه منازل جنگلي و باغهاي باصفا مي گذرد و داراي اتوبوس واحد است.

شهرستان

شهرستان مشهد در قسمت شمال شرقي استان خراسان قرارگرفته به قسمتي از شمال جمهوري تركمنستان. از شرق به شهرستان سرخس و تربت‌جام، از جنوب به فريمان، تربت‌حيدريه و غرب درگز، چناران، نيشابور محدود بود و در 59 درجه و 4 دقيقه تا 60 درجه و 36 دقيقه طول جغرافياي و 30 درجه و 43 دقيقه تا 37 الي 38 دقيقه عرض جغرافيا گسترده شده مساحت 12886 كيلومتر معادل 4/2 از كل استان.

مشهد در شمال شرق استان خراسان واقع شده است.

با اجراي قانون تقسيمات كشوري استان خراسان با مركزيت مشهد داراي 7 شهرستان شد در حال حاضر داراي 4 نقطه شهري 5 بخش 15 دهستان 639 آبادي داراي سكنه و 791 آبادي خالي از سكنه در 203 مسجد امام رضا به شهادت رسيد در با غ حميد بن تحطيه دفن شدند و اين محل به نام مشهد رضا ناميده شد.

جمعيت مشهد در سرشماري 1375

كل	2247996
شهري	1908083
روستاي غير ساكن	339913
نرخ رشد	14/1

ارتفاعات شهرستان مشهد شامل رشته كوه‌هاي هزار مسجدر شمال بينالود در جنوب و در شهرستان مشهد كه در اين دو رشته واقع گرديده يك دشت متراكمي بود و حال فرسايش شديد دوران چهارم زمين‌شناسي مي‌باشد.

از شواهد ذكر شده در سطور فوق چنين استنباطي مي‌شود كه هسته اوليه روستا حدود 13 قرن پيش شكل گرفته است ولي رونق آن از حدود چهار قرن پيش آغاز شده است و احتمال مي‌رود كه بين سال‌هاي 139 تا 999 اين روستا دچار زلزله و بلاياي طبيعي شده باشد و به هر حال وجود چشمه‌سارهاي طبيعي و قرارگيري در حفاظت دره حياط آن كم و بيش ادامه پيدا كرده.

 توسعه مرحله سوم روستا را نيز با كمي اغماض مي‌توان نيمه حلقوي دانست همان‌طور كه در نقشه صفحه بعد مشاهده مي‌شود از سمت شرق، غرب و جنوب كه امكان توسعه و گسترش وجود داشته است توسعه صورت گرفته اما مرحله چهارم يعني بافت جديد كه به صورت پراكنده در سر لكه مشخص شده است، گرايش به توسعه به سمت شرق يعني در مسير اصلي جاده زشك- شانديز و به سمت بالادست روستا يعني شمال شرق به نام تخدر و كمي آن طرف رودخانه يعني سمت جنوب شرقي دارد.

به طور كلي بافت جديد نشان مي‌دهد كه گرايش توسعه بافت جديد به سمت شرق و در مسير جاده زشك- شانديز است.

تعداد جمعيت	1300	65	75	80
	2849	2853	1371	2124
تعداد خانوار	641	573	309	555

بررسي جغرافيايي و منابع طبيعي شهرستان

اقليم شهرستان

شهرستان مشهد در قسمت شمال شرق استان خراسان قرار گرفته است كه از شمال به جمهوري تركمنستان، از شرق به شهرستان‌هاي سرخس و تربت‌جام، از جنوب به شهرستان‌هاي فريمان و تربت‌حيدريه و از غرب به شهرستان‌هاي درگز، چناران و نيشابور محدود بوده و در 59 درجه و 4 دقيقه تا 60 درجه و 36 دقيقه جغرافيايي و 35 درجه 43 دقيقه تا 37 درجه و 8 دقيقه عرض جغرافياي گسترده شده است.

مساحت آن حدود 12886 كيلومتر مربع معادل 4/2 درصد مساحت كل استان خراسان شهرستان مشهد با جمهوري تركمنستان 1032 كيلومتر مرز مشترك دارد. ارتفاعات شهرستات مشهد، شامل رشته‌كوه‌هاي هزارمسجد در شمال و رشته‌كوه‌هاي بينالود در جنوب مي‌باشد. دشت مشهد كه در بين اين دو رشته‌كوه واقع گرديده يك دشت تراكمي بوده و حاصل فرسايش شديد دوران چهارم زمين‌شناسي مي‌باشد.

آب و هواي منطقه  متنوع است، داراي تابستان‌هاي گرم و زمستان‌هاي نسبتاً سرد مي‌باشد. حداكثر و حداقل درجه حرارت هوا در ايستگاه هواشناسي النگ‌اسد و حركت به ترتيب 50 و 32- درجه سانتي‌گراد اندازه‌گيري ‌شد. متوسط درجه حرارت‌ هواي مشهد در ايستگاه سينوپتيك مشهد رقم 5/3 درجه‌سانتي‌گراد را نشان مي‌دهد.

ميزان نزولات جوي در ارتفاعات در سطوح دشت مشهد تفاوت زيادي دارد. در ارتفاعات هزار مسجد مقدار آن 800 ميلي‌متر (ايستگاه عرق چيز تپه) در سطح دشت مشهد، به طور متوسط در سال 250 ميلي‌ليتر گزارش شده است. در زمستان‌ها، به ويژه در ارتفاعات جنوب و شمال دشت مشهد، نزولات جوي به صورت برف است. قديمي‌ترين سازمان زمين‌شناسي منطقه از شيست و كوارتزيت تشكيل شده و مربوط است به قبل از دوران اول زمين‌شناسي (پركامبرليز). رسوبات دوران چهارم كه عمده آن از آبرفت‌ها تشكيل شده است، سفره‌هاي آبي زيرزميني، مخروط‌افكنه‌ها، رسوبات سيلابي و تراس‌ها را مي‌سازد.

جمعيت شهرستان

در آبان 1375 جمعيت شهرستان مشهد 2247996 نفر بوده است. از اين تعداد 1908083 نفر آن (حدود 9/84 درصد) در نقاط شهري و 339728 نفر (حدود 1/15درصد) در نقاط روستايي استقرار دارند و بقيه غيرساكن بوده‌اند. سهم جمعيت شهرستان از كل جمعيت استان حدود 2/37 درصد است. تراكم جمعيت در اين شهرستان 8/172 نفر در كيلومتر مربع است كه در مقايسه با تراكم نسبي جمعيت استان (3/19 درصد) نه برابر مي‌باشد.

نرخ رشد

جمعيت كل شهرستان با نرخ رشد حدمود 63/3 درصد از 177306 نفر در سال 1365 به 2124079 نفر در سال 1270 و با نرخ رشد حدود 14/1 درصد به 2247996 نفر در سال 1375 رسيده است.

ساختار جنسي و سني جمعيت

بر اساس آمار سال 1375 از جميعت ساكن در نقاط روستايي (339728 نفر)، 169697 نفر را مردان و 170031 نفر را زنان تشكيل مي‌داده‌‌اند، نسبت جنسي در اين جمعيت نشان مي‌دهد كه در مقابل هر 100 نفر زن، 100 نفر مرد وجود داشته است. اين نسبت در بين اطفال كمتر از يك ساله 105 و در بين افراد 65 ساله و بيشتر 134 بوده است.

گروه‌هاي عمده	تعداد	درصد	مرد	زن	نسبت جنسي
شهرستان	339728	00/100	169697	170031	100
بخش طرقبه	28699	00/100	14397	14302	101

مقايسه جمعيت شهرستان مشهد در سرشماري‌هاي اخير

سال	جمعيت كل	جمعيت شهري	جمعيت روستايي غير ساكن	نرخ رشد جمعيت كل
1365	1777306	1481245	296061	–
1370	2124079	1778593	345486	63/3
1375	2247996	1908083	339913	14/1
1385	30000006	–	–	–

خانوارهاي معمولي بر حسب تعداد افراد خانوار (1385)

	جمع
جمع	1 نفر	2 نفر	3 نفر	4 نفر	5 نفر	6 نفر	7 نفر	8 نفر	9 نفر	10 نفر و بيشتر	1 نفر	2 نفر	3 نفر
استان خراسان رضوي	82898	230656	327748	330182	220381	122947	59955	26951	10849	6894	52366	158080	237311

راه‌هاي شهرستان

وضعيت راه‌هاي شهرستان مشهد در پايان سال 1375 راه‌ اصلي چهار ؟؟ 57 كيلومتر راه اصلي عريض 38 كيلومتر، راه اصلي معمولي 164 كيلومتر فرعي درجه يك آسفالته 171 كيلومتر همراهي فرعي درسترسي آسفالتر 146 كيلومتر، راه فرعي دسترسي شني 160 كيلومتر، راه مرزي شني ساخته شده و دسترسي به ترتيب 100 و 300 كيلومتر، روستائي آسفالته به مشخصات 201 كيلومتر، روستائي شوسه با ابنيه195 كيلومتر با روستاي شوسه بدون ابنيه 153 كيلومتر و راه‌هاي روستايي 1124 كيلومتر.

بررسي اجمالي منابع طبيعي حوزه نفوذ

تنها منابع طبيعي حوزه نفوذ رودخانه، چشمه‌هاي جوشان منطقه، خاك خوب و آب و هواي مناسب آن است. به همين دليل اقتصاد اصلي حوزه نفوذ در درجه اول بر اساس باغ‌داري و در درجه دوم دام‌داري مي‌باشد كه علت وجودي هر دوي آن‌ها همان منابع طبيعي است كه ذكر آن گذشت.

بررسي چگونگي سوانح طبيعي حوزه نفوذ

اين قسمت شامل موارد زير است:

زلزله

يكي از داده‌هاي بنيادي براي ارزيابي خطر زمين‌لرزه و آشنايي با حداكثر زمين‌لرزه‌خيزي و سيماي لرزه زمين‌ساختي هر پهنه وگستره، بررسي عميق تاريخچه زمين‌لرزه‌هاي گذشته است. مطالعات انجام شده نشان مي‌دهد كه سلسله جبال كپه‌داغ و بينالود تاريخچه لرزه‌خيزي مفصلي را در سده بيستم و پيش از آن پشت سر گذاشته است. از اين بين مي‌توان رويداد چند زمين‌لرزه مهم را نام برد كه عبارتند از: زمين‌لرزه‌هاي فوريه 1871، ژانويه 1895 ميلادي در شمال خراسان، زمين‌لرزه‌هاي 1929 ميلادي باغان- گرماب و زمين‌لرزه سال 1984 ميلادي عشق‌آباد تركمنستان كه در كپه‌داغ روي داده‌اند.

نقشه شماره 3، نقشه خطر زمين‌لرزه در خراسان، خم‌هاي هم‌شتاب براي دوره برگشت 50 ساله معادل 64 درصد احتمال وقوع در 50 سال. (اقتباس از نقشه سازمان انرژي اتمي ايران)

 7- پهنه‌بندي مناطق مختلف ايران از نظر خطر نسبي وقوع زلزله

با توجه به جدول پهنه‌بندي خطر نسبي وقوع زلزله ونقشه خطر زمين‌لرزه در خراسان مي‌توان نتيجه گرفت كه منطقه با خطر نسبي كم تا بسيار كم با وقوع زلزله مواجه است. شايان توجه است كه مطالعات فوق براي دوره پنجاه ساله بوده است و اگر اين مطالعات براي دوره 500 ساله مورد بررسي قرار گيرد، ميزان وقوع زلزله در منطقه بيشتر شده و از حد خطر نسبي كم (تا بسيار كم) به ميزان خطر نسبي متوسط تا بالا (شتابي بين g35-25 درصد) خواهيم رسيد.

سيل

با وجود اين كه روستاي زشك در كنار رودخانه زشك است اما به دليل اختلاف ارتفاع سطح آب از سطح جاده كه در طول روستا به طور متوسط 3 متر است و اختلاف ارتفاع كمتر از 5/2 متر در آن مشاهده نشده است، احتمال سيل در هنگام طغيان رودخانه براي روستاي زشك وجود ندارد. اما به دليل اين كه خود روستا در دره قرار دارد، در هنگام بارندگي سنگين، احتمال جاري شدن آب از دو مسير (يكي گلوگاه و ديگري جاده شمالي به سمت محله زشك عليا) وجود دارد. لذا منازلي كه در اين دو مسير قرار دارند كم و بيش در معرض تخريب سيلاب‌ها قرار مي‌گيرند.

البته تا كنون اين‌گونه سيلاب‌ها خطر جدي براي روستا به وجود نياورده‌اند.

سيستم سازه

سيستم سازه در تمامي منازل قديمي و مرمتي روستا ديوارهاي باربر بوده كه حداكثر با يك يا چند ستون چوبي و بعضا فلزي در وسط ساختمان امكان پوشش سقف را فراهم نموده است.

منازل جديد نيز از ديوارهاي باربر در اطراف ساختمان بهره برده‌اند ولي به هر حال حدود نيمي از منازل جديد كمتر از ده سال داراي اسكلت تمام فلزي هستند.

بررسي مصالح ساختماني موجود و كاربرد آن‌ها

الف- پي ساختمان

بستر زمين به دليل قرار گرفتن در كوهستان داراي مقاومت نسبتا بالايي است، پي اكثر ساختمان‌ها از شفته آهك و سنگ لاشه است، اما ساختمان‌هايي كه با كمك بنياد مسكن و دادن وام به مالكين ساخته شده‌اند، به دليل نسظارت بنياد داراي پي محكم با بتن مسلح است.

ب- ديوارها

اكثر ديوارها از سنگ موجود در كوهستان تأمين مي‌شود ولي بخشي از خانه‌هاي مرمتي و تمامي خانه‌هاي نوساز داراي ديوارهاي آجري هستند.

ج-سقف

سقف ساختمان‌هاي جديد همگي با آهن و طاق ضربي است ولي ساختمان‌هاي مرمتي و قديمي روستا اكثرا با تيرهاي چوبي و پوشال و بعضا با تيرآهن و طاق ضربي پوشش شده‌اند. بام اكثر خانه‌ها شيرواني است ولي منازل جديد اكثرا داراي بام مسطح هستند.

مساجد روستاي زشك (1378)

1- مسجد صاحب‌الزمان؛

2- مسجد حاج مراد؛

3- مسجد حسين رجبعلي؛

4- مسجد حاج صادق؛

5- مسجد جامع؛

6- مسجد عرب؛

7- مسجد امام جواد (ع)؛

8- مسجد سربرق؛

9- مسجد حاج موسي؛

10- مسجد كمال ميان‌ده؛

11- مسجد پايين رودخانه؛

آموزشي

بهداشتي

تجاري

تأسيساتي

اداري

نظامي

دبستان

راهنمايي

دبيرستان

حمام

خانه بهداشت

داروخانه

شركت تعاوني

مركز خريد

آب

برق

تلفن

پايگاه بسيج

زشك

P

P

–

P

P

–

P

–

P

P

P

P

P

محله زشك عليا

P

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

محله زشك سفلي

P

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

12- مسجد امام خميني؛

روستـاي زشكتاريخچه سكونت و علل پيدايش

در مسجد جامع روستا در قسمت سمت راست درب ورودي مسجد، كتيبه‌اي با سنگ سياه با ابعاد حدود 60*40 سانتي‌متر كه شمائل بيضي شكل دارد، نوشته‌هايي بر روي كتيبه است. به زبان فاريس كه در آن تاريخ بناي اوليه مسجد جامع را در سال 139 هجري قمري نشان مي‌دهد. هم‌‌چنين سنگ بناي مسجد صادق واقع در 60 متري جنوبي مسجد جامع تاريخ بناي مسجد جامع را در سال 999 هجري قمري نشان مي‌دهد. بدين ترتيب قدمت اولين مسجد روستا به 1281 سال پيش مي‌رسد.

علاوه بر شواهد فوق روستاي زشك داراي يك قبرستان قديمي است كه حاكي از قدمت اين روستا است با تعريض خيابان جنوبي مدرسه راهنمايي دخترانه شهيد حبيب در زير صحن حياط مدرسه سنگي  پيدا شده كه نشان‌دهنده وجود يك قبرستان بسيار قديمي است.

از شواهد ذكر شده استنباط مي‌شود كه هسته اوليه روستا حدود 13 قرن پيش شكل گرفته است ولي رونق آن از حدود چهار قرن پيش آغاز شده است و احتمال مي‌رود كه بين سال‌هاي 139 تا 919 اين روستا دچار زلزله‌ها و بلاياي طبيعي شده باشد و به هر حال با وجود مسايل و بلاهاي مختلف حياط آن كم و بيش ادامه پيدا كرده است.

با توجه به اين كه در روستا امام زاده‌اي وجود ندارد مي‌توان به روشني علت پيدايش آن را رودخانه زشك، آب كافي، چشمه‌سارها و خاك خوب منطقه دانست. در حال حاضر علتابقاء روستا نيز اقليم مناسب، آب و هواي مطلوب، باغ‌هاي ميوه و مسير ارتباطي نزديك آن تا شانديز و مشهد است.

هسته اوليه روستا بر روي تپه‌اي شكل گرفته كه در حال حاضر به عنوان مركز محله روستا مي‌باشد و داراي عناصري چون مسجد جامع، حمام عمومي، سه درخت كهنسال 90 تا 100 ساله در مركز محله و هم‌چنين چند مغازه است، توسعه مرحله دوم تقريبا به صورت حلقوي در اطراف هسته اوليه روستا شكل گرفته و تنها از سمت شمال آن به دليل وجود تپه امكان گسترش نداشته است.

توسعه مرحله سوم روستا را با كمي اغماض مي‌توان نيمه حلقوي دانست، همان‌طور كه در نقشه روستا مشاهده مي‌شود از سمت شرق، غرب و جنوب كه امكان گسترش و توسعه وجود داشته است، توسعه صورت گرفته است اما مرحله چهارم يعني بافت جديد كه به صورت پراكنده در سه لكه مشخص شده. گرايش به توسعه به سمت شرق يعني در مسير اصلي جاده زشك شانديز و به سمت بالادست روستا يعني شمال شرقي به نام ؟؟؟ و كمي آن طرف رودخانه يعني سمت جنوب شرقي دارد. به طور كلي بافت جديد نشان مي‌دهد كه گرايش توسعه بافت جديد به سمت شرق و در مسير جاده زشك شانديز است.

اقتصاد روستا

پايه اصلي اقتصاد روستاي زشك را باغداري تشكيل مي‌دهد. اين زيربخش قسمت اعظم درآمد و اشتغال اهالي را تأمين مي‌كند. بر اساس آمار ارائه شده توسط شوراي اسلامي روستا وسعت اراضي باغي حدود 800 هكتار برآورد مي‌شود كه تماما از نوع آبي است.

روستاي زشك در حال حاضر فاقد اراضي زراعي مي‌باشد. محصولات عمده باغات روستاي مذكور شامل گيلاس، آلبالو و سيب است.

موقیعت سیاسی

روستاي زشك در دهستان شانديز، بخش طرقبه و در شهرستان مشهد قرار دارد.

روستاي زشك در غرب شهرستان مشهد و در مختصات جغرافيايي 36 درجه و 20 دقيقه عرض شمال و 59 درجه و 11 دقيقه طول شرقي واقع شده است. اين روستا در ارتفاع 1800 متري از سطح دريايي آزاد قرار دارد، در فاصله 14 كيلومتري شهر شانديز و 40 كيلومتري شهر مشهد.

محدوده معرفي روستا

روستاي زشك از شمال به روستاي حمله زشك عليا، از شرق به ارتفاعات بازحصار، از جنوب به رودخانه زشك و ارتفاعات كنگ و از غرب به روستاي ابرده عليا محدود مي‌شود.

منابع آبشهرستان

1- مهم‌ترين منابع آب سطحي

مهم‌ترين رودهاي شهرستان مشهد عبارتند از كشف‌رود، كارده، ماه نساء، ميامي، شانديز، طرقبه، طرق، سنگ‌بست، جاغرق، مراغه، مايان، برگ، زشك، چشمه گيلاس، قره قيكان، چهچهه، كلات، چكنه، وارچنگان.

2- منابع آب زيرزميني

در سطح دشت‌هاي واقع در شهرستان مشهد 2766، حلقه چاه عميق، 1125 حلقه چاه نيمه‌عميق 885، رشته قنات و 261 چشمه گزارش شده است. ميزان تخليه سالانه از مجموع منابع زيرزميني در ايزدشت‌ها 638/1604 ميليون مترمكعب است.

روستاي زشك

منابع آب كشاورزي روستاي زشك منحصر به چند دهانه، چشمه رودخانه زشك است كه با توجه به شرايط آب و هوايي منطقه از نسبت وضعيت مناسبي برخورداري مي‌باشد. آب شرب روستا از سه دهانه چشمه دايمي تأمين مي‌شود. چشمه اصلي آن كه بيشتر از دو چشمه ديگر آب دارد به چشمه قلقلي مشهور است.

ميزان بارندگي «ايستگاه هواشناسي»

ايستگاه	ارتفاع	ميانگين	حداقل	حداكثر
مشهد	980	900/269	8/130	2/427
شانديز	1881	1/272	167	431
زشك	1400	2/334	207	8/66

ميزان بارندگي فصلي

	پاييز		زمستان		بهار		تابستان
	ميزان بارندگي	درصد	ميزان بارندگي	درصد	ميزان بارندگي	درصد	ميزان بارندگي	درصد
مشهد	5/56	21	135	1/50	8/74	7/27	6/3	3/1
شانديز	3/61	5/22	5/138	51	3/67	7/24	5	8/1
طرقبه	4/55	4/20	3/110	7/400	6/98	4/36	8/6	5/2
زشك	6/66	9/19	8/125	6/37	6/134	3/40	2/7	1/2

مالكيت اراضي روستا

بر اساس تحقيقات انجام شده و در اسفند ماه 78 مالكيت اراضي اين روستا را مي‌توان به موارد زير تقسيم كرد:

الف- زمين‌هاي وقفي

ب- زمين‌هاي دولتي

ج- زمين‌هاي عمومي

و- زمين‌هاي شخصي

هـ- باغات شخصي

الف- زمين‌هاي وقفي

اين روستا شامل 12 قطعه زمين كوچك و بزرگ مي‌باشد كه تمام مسجد هستند. اين روستا با جمعيت نسبتا كم آن داراي 12 مسجد است.

ب- زمين‌هاي دولتي

زمين‌هاي دولتي اين روستا شامل چهار مدرسه، يك خانه بهداشت و يك مركز مخابرات است.

ج- زمين‌هاي عمومي

كه متعلق به شخص خاصي نيست و از آن همگان است، عبارتند از قبرستان قديمي، قبرستان فعلي، غسالخانه، سه منبع آب و حمام عمومي روستا. بديهي است كه معابر و خيابان‌ها مالكيت عمومي دارند.

د- زمين‌هاي شخصي

به غير از موارد فوق، باقي بافت روستايي و باغ‌هاي اطراف داراي مالكيت خصوصي هستند.

هـ- باغات شخصي

كه شامل باغ‌هاي ميوه مي‌باشند كه همگي شخصي هستند.

آمار جمعيتي سال 1385

	خانواده	محل	م	ز	باسواد			بي‌سواد
					كل	مرد	زن	كل	مرد	زن
زشك	535	2171	1096	1075	1574	822	752	443	200	243

ويژگي‌هاي جمعيتي

تعداد جمعيت و خانوار

بر اساس نتايج سرشماري 1355 تعداد جمعيت روستاي زشك 2849 نفر بوده كه بعد از يك دهه به رقم 2853 نفر رسيده است. جمعيت روستاي مورد مطالعه بر مبناي نتايج آخرين سرشماري رسمي كشور رد سال 1375 به شدت كاهش يافته و با نرخ رشد ساليانه 3/7- درصد به رقم 1371 نفر تقيليل يافته است.

تعداد خانوار نيز در روستاي مورد مطالعه طي سال‌هاي 1355 تا 1375 از يك روند رو به كاهش تبعيت كرده است و از رقم 641 خانوار در سال 1355 به رقم 309 خانوار رسيده است.

آخرين آمار ارائه شده توسط خانه بهداشت روستا نشان مي‌دهد كه در سال 1380 تعداد 2124 نفر در غالب 555 خانوار در روستاي زشك زندگي مي‌كرده‌اند.

روستاي زشك از جمله روستاهايي محسوب مي‌شود كه در طول سال داراي جمعيت ثابت نيست. از اواسط ارديبهشت تا پايان فصل تابستان تعداد جمعيت روستا تقريبا به دو برابر افزايش مي‌يابد. اين جمعيت مهاجر فصلي كه اكثرا داراي منازل شخصي مي‌باشند، به منظور انجام فعاليت‌هاي كشاورزي در روستا ساكن مي‌شوند.

تعداد جمعيت، خانوار و بعد خانوار روستاي زشك طي سال‌هاي 1355 تا 1380

روستاي زشك	1355	1365	1375	1380	1385
تعداد جمعيت	2849	2853	1371	2124	25171
تعداد خانوار	641	573	309	555	535
بعد خانوار	4/4	5	4/4	82/3	–

ميزان رشد طبيعي جمعيت و روند مهاجرت

براساس آمار خانه بهداشت در سال 1370 حدود 3300 نفر در روستاي زشك ساكن بوده‌اند. در اين سال تعداد مواليد روستا 70 نفر و تعداد مرگ و مير 14 نفر گزارش شده است. در يك دهه بعد، يعني در سال 1380 تعداد جمعيت روستاي زشك به رقم 2124 نفر رسيده است.

ميزان رشد طبيعي جمعيت نيز در فاصله سال‌هاي 1370 تا 1379 به طور متوسط هر سال 4 درصد بوده است. ميزان رشد طبيعي جمعيت نيز در فاصله سال‌هاي 1370 تا 1379 به طور متوسط هر سال 68/0 درصد محاسبه گرديده است. تفاضل نرخ رشد واقعي جمعيت (بر مبناي آمار خانه بهداشت) نشان مي‌دهد كه شمار زيادي از ساكنين روستاي مورد مطالعه در ده سال گذشته مهاجرت كرده‌اند.

با نگاهي به روند رشد جمعيت در سرشماري‌هاي سال 1365 و 1375 شدت مهاجرفرستي روستاي مورد مطالعه مشخص مي‌گردد. در دهه مذكور بيش از 50 درصد جمعيت روستاي مورد مطالعه به ساير نقاط مهاجرت كرده‌اند.

روند رشد جمعيت در روستاي زشك بر اساس آمار خانه بهداشت

سال	جمعيت ميانه	ميزان مواليد	ميزان مرگ و مير	نرخ رشد طبيعي (درصد
1370	3256	70	14	72/1
1371	3048	56	20	2/1
1372	2825	42	19	81/0
1373	2676	36	14	82/0
1374	2676	30	16	75/0
1375	2772	34	13	75/0
1376	2720	30	22	3/0
1377	2620	20	16	15/0
1378	2380	20	16	16/0
1379	2155	17	9	4/0
ميانگين	–	5/35	9/15	68/0

اشتغال

بر اساس آمار اطلاعات 1375، در اين روستا از تعداد 1042 نفر جمعيت 10 ساله و به بالا تعداد 375 نفر اشتغال داشته‌اند كه 347 نفر آن را مردان و 28 نفر آن را زنان تشكيل مي‌دادند. در اين روستا نسبت جمعيت شاغلين به افرادي كه واجد شرايط كار هستند (جمعيت 10 سال و به بالا) برابر 36 درصد مي‌باشد.

براي مقايسه بايد گفت كه اين نسبت در دهستان شانديزع بخش طرقبه و شهرستان مشهد به ترتيب برابر 6/33 درصد، 9/33 درصد و 35 درصد بوده است و اين نسبت‌ها نشان‌دهنده آن است كه به طور كلي وضعيت اشتغال در روستاي مورد مطالعه ن سبت به ديگر نقاط شهرستان مشهد، بخش طرقبه و دهستان شانديز از وضعيت بهتري برخوردار است. جدول زير وضعيت اشتغال در روستاي مورد مطالعه را در رابطه با دهستان شانديز، بخش طرقبه و شهرستان مشهد به تفكيك مرد و زن نشان مي‌دهد.

جمعيت شاغلين روستاي زشك به تفكيك مرد و زن و در مقايسه با جمعيت شاغل در دهستان، بخش و شهرستان، 1375

عنوان	جمعيت 10 سال و به بالا			جمعيت شاغل		درصد شاغلين
	مرد		زن	مرد	زن
روستاي زشك	521		521	347	28	0/36
دهستان شانديز	5177		5008	3269	149	6/33
بخش طرقبه	11087		11062	7155	343	9/33
شهرستان مشهد	119924	121527		75177	9076	0/35

شناسايي مراكز تفرجگاهي و جاذبه‌هاي توريستي در روستا

روستاي زشك تا مشهد فاصله چنداني ندارد و يكي از مراكز تفرجگاهي اطراف اين شهر است. در مسير شانديز- زشك نيز چندين رستوران قديمي ديده مي‌شود كه قدمت تفرجگاهي بودن منطقه را نشان مي‌دهد.

در روستاي زشك نيز دو رستوران در كنار رودخانه و در ضلع جنوبي آن وجود دارد كه در فصول توريستي فعال مي‌شود و در فصول غيرتوريستي هيچ‌گونه فعاليتي نداشته و تعطيل است.

جمعيت روستاي زشك در فصول توريستي و غيرتوريستي نيز كاملا متفاوت است. بر اساس تحقيقات محلي جمعيت روستا در تابستان 78 حدود 5 تا 6 هزار نفر و جمعيت آن در زمستان 78 بر اساس آمار خانه بهداشت برابر 2573 نفر بوده است.

در نتيجه اين روستا به دليل موقعيت جغرافيايي آن، مناظر زيبا و طبيعت بكر، رودخانه دايمي و فاصله نسبتا كم با شهر مشهد، مستعد براي جاذبه‌هاي توريستي است كه توجه به اين مسأله توريست در معيشت و اقتصاد روستا نيز تحولي به وجود خواهد آمد.