سوء تغذیه در نوجوانان

مقدمه

حمد و سپاس خدای را که شالوده ای از وجود الهی خویش را در ابعاد گوناگون به انسان ابوالبشر نازل نموده است.

و آفرین بر آفریننده زیبایی ها که والاترین خلق کائنات و هستی او انسان و انسانیت شاهکار اوست.

 و اوست راهنمای روح و اندیشه بشر شفای دردهای روح و جسم همگان بهترین راهنما از مُلک تا ملکوت – پرکننده خلاء های عمیق زندگی و دریای معرفت بی انتها ونور هدایت بدون خاموشی

 اوست که آموخت خوردن و آشامیدن را و بخشید گوهر معرفت را به روح.

 ودوباره حمد و سپاس و ستایش فقط او را که با سخاوت کامل بخشید ویژگی شعور به ا نسان و او را متمایز کرد و یاد داد تا بداند غذای روح و جسم را.

 پس ای انسان تأمل و دقت کن، این همه شگفتی را که برای هدایت توست.

 و شکراین همه نعمت جسم و روح تغذیه مناسب آنهاست.

 فصل اول

 تغذیه

تغذیه علمی است که رابطه میان رژیم غذایی و وضعیت سلامت و بیماری را مطالعه می کند نیاز انسان به غذا یکی از احتیاجات ذاتی یا فیزیولوژیک است که مهمترین عامل بقای زندگی و طول عمر می باشد.احتیاج به غذا دائمی است و ارگانیسم را مجبور

می کند تا برای بدست آوردن غذا و رفع گرسنگی کوشش کند. تغذیه صحیح و متعادل نه تنها پدیده رشد را میسر می سازد و به تندرستی وطول عمر می انجامد بلکه با تأثیر روی اعصاب وروان سبب رشد فکری و نمو نیروهای روانی می گردد.

نقش غذا در بدن

غذا با مواد جامد یامایعی گفته می شود که از راه دهانی مصرف می شوند و علاوه بر برطرف کردن حس گرسنگی نیازهای بدن را نیز تأمین می کند این نیازها عبارتند از:

 انرژی که برای ادامه کار دستگاههای مختلف بدن از قبیل: قلب، ریه، دستگاه گوارش وعضلات و همچنین انجام فعالیتهای روزانه مثل ایستادن، راه رفتن، ورزش و درس خواندن لازم است.

 تأمین مواد اولیه برای رشد و نمو( بخصوص در کودکان، نوجوانان و زنان باردار )

ترمیم و جانشین کردن سلول ها و بافتهای مختلف بدن که در اثر افسردگی از بین می روند.

مواد مغذی

 غذاها از مواد مغذی یعنی کربوهیدراتها، پروتئین ها، چربیها، ویتامین ها، مواد معدنی و آب تشکیل شده اند که همه برای حفظ سلامت بدن مهم هستند این مواد کم وبیش در غذاها وجود دارند نقش مواد مغذی مختلف در بدن عبارتند از:

کوبوهیدارتها و چربیها منابع عمده تأمین انرژی هستند.

 پروتئین ها نقش سازندگی دارند و برای ساخته شدن و نگهداری سلول ها و بافتهای بدن موردنیاز هستند پروتئین ها بعلت نقش ویژه خود در رشد بدن در برنامه غذایی نوجوانان از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

 ویتامین ها و مواد مغذی در مقایسه با کربوهیدارتها و پروتئین ها به مقدار کمتری مورد نیازند اما به همان اندازه در حفظ سلامت بدن، تنظیم واکنش شیمیایی و اعمال حیاتی بدن نقش دارند برخی از مواد اجزای ساختمانی بافت ها را تشکیل می دهند مثل کلسیم در استخوانها و دندانها و آهن در خون.

 آب سالم و فیبر( الیاف گیاهی) نیز از جمله اجزای یک رژیم غذایی مناسب می باشند.

 نیازهای تغذیه ای

غذاها از مواد مغذی تشکیل شده اند و تغذیه صحیح یعنی خوردن و  دریافت مقدار لازم وکافی از هریک از این مواد مقدار مناسب این مواد مغذی که برای حفظ سلامت لازم است نیازهای تغذیه ای نامیده می شوند این نیازها با توجه به شرایط جسمی،محیطی، و فردی متفاوتن و براساس سن، جنس، شرایط فیزیولوژیک اندازه بدن و میزان فعالیت فرد تعیین می شوند.

 گروههای غذایی

 یکی از بهترین راهها برای اطمینان از تأمین نیازهای تغذیه ای استفاده از چهارگروه اصلی غذایی است توصیه می شود در برنامه غذایی روزانه از این گروههای غذایی استفاده شود.

تاریخچه غذا

تا اوایل سده نوزدهم مفهوم غذاخوردن فقط پرکردن شکم بود و احساس گرسنگی بشر را وادار می کرد تا آنچه را دردسترس خود می دید بدون توجه به کیفیت و کمیت آن مصرف کند. شهرنشینی و تشکیل اجتماعات باعث ایجاد تغییرات زیادی در طرز تغذیه بشرشده است. اولین اختراعات و شهرها در میانرودان، آسیای غربی، مصر و یونان بوجود آمدند شهرنشینی های اولیه کشاورزی و دامپروری را بخوبی می دانستند و برای تغذیه خود از محصولات متنوع استفاده می کردند ایران نخستین کشور جهان است که انسان اولیه در آن به کشاورزی و پرورش دام پرداخته است( دو تن از متخصصین به نام های آرتورکیت و دکترارنست هرتسیلمند در کتابی به نام صنایع ایران ثابت کرده اند که کشاورزی و تمدن از فلات ایران شروع شده است) در حفاری هایی که در بعضی از نقاط ایران نظیر شوشتر، دامغان، تخت جمشید و تپه سیلک کاشان بعمل آمده نشان می دهد که تاریخ کشاورزی در ایران متجاوز از 6000 هزارسال است تاریخچه تغذیه در یونان نشان میدهد که مردم یونان باستان برای تغذیه اهمیت زیادی قائل بودند واین جمله به آنان منسوب است که« برای تقویت روح هرگز جسم را نباید فراموش کرد و باید مردم را با غذای مناسب تربیت کرد.  شواهد نشان میدهد که درزمان های قدیم مردم یونان بیشتر از  گیاهان تغذیه می کردند و مصرف گوشت گوسفند، پرندگان، شکر، لبنیات، و ماهی نیز در بین بعضی از طبقات اجتماع معمول بوده است.

 همچنین روغن زیتون را بسیار دوست داشته و مصرف می کردند در روم قدیم مردم کشاورزی می کردند غلات غذای اصلی آنها راتشکیل می داد ومصرف گوشت منحصر به طبقه اشرافی بود در دورانهای قدیم یعنی پس از استقرار امپراتوری در روم وضع تغذیه مردم تغییر کرد و رومیان بعد از فتوحات مختلف از تغذیه مردم سرزمینهای فتح شده تقلید کرده ودر این راه جانب افراط می پیمودند. البته این طرز تغذیه مربوط به طبقات مرفه و اعیان بود در حالی که مردم عادی تغذیه ساده ای داشتند. در این زمان حتی کتب آشپزی نیز در روم منتشر شده که کتاب Deipnoshistae  اثر Athenoceus  در قرن دوم میلادی چاپ شده و طرز تهیه غذاهای گوشتی سبزیها و اطلاعات دیگری در آن شرح داده شده است.

 در مورد رژیم های غذایی آغاز پیدایش آن به لوحه ای متعلق به سال 1900 قبل از میلاد مسیح در ناحیه سومر مربوط می شود که در آن برنامه غذایی یک کودک نوشته شد ه و در حال حاضر در موزه باستانشناسی استامبول نگهداری می شود طی دوران های مختلف تاریخ و از دیدگاه مذاهب گوناگون رژیم های غذایی حائز اهمیت بسیار بوده و در بسیاری از کتب مذهبی مطالبی در زمینه تغذیه در دوران بارداری شیردهی و روزه منعکس شده بقراط غالباً نصایح و توصیه هایی در زمینه مصرف یا عدم مصرف بعضی از غذاها به بیماران خود می کرده است.

زکریای رازی که از دید عده زیادی پدر علم تغذیه و رژیم های غذایی کودک شناخته شده توصیه هایی مختلفی در زمینه رژیم های غذایی دارد. هم چنین در کتاب الصحه اثر اسرف بن محمد در زمینه تغذیه و رژیم غذایی در دوران مختلفی زندگی مطالبی سودمند عنوان شده است با وجود اهمیت زیاد این رشته در حفظ سلامت انسان از گذشته تا حال داشته ولی تا سالهای پایان وضعیت زندگی استاد در جنگ جهانی اول هیچ سازمانی که رسماً در این زمینه فعالیت کند وجود نداشت که در سال 1917 نخستین انجمن مربوط به رژیم شناسان را در سال 1925 منتشر کرد و به تدریج دامنه فعالیت خود را در زمینه مدیریت و خدمات غذایی مراکز تغذیه توسعه داد دانش آموختگان این رشته که رژیم شناس نامیده می شوند باید تمام اطلاعات ودانش خود را در رته کمک به برقراری و بهبود سلامت بشر به کار گیرند.

 اصطلاح رژیم درمانی یا درمان با رژیم به معنای استفاده از رژیم غذایی نه فقط برای بیماران بلکه برای افراد سالم نیز است. بدین معنی که افراد سالم نیز باید به نوبه خود از رژیم غذایی مناسب استفاده کنند تا بدین وسیله از ابتلاء به سوء تغذیه مصون مانده و از سلامت کامل برخوردار شوند.

عهد قدیم تا دوران آگاهی عصر جدید

انسان بعنوان یک موجود همه چیز خوار در طول 250000 سال قبل پدیدار گشت. تغذیه های اول بیشتر دارای سبزیها و هر از چندگاهی گوشت و ماهی در صورت وجود بود. کشاورزی حدود 1000 سال قبل در جهان بوجود آمد که محصولاتی چون گندم،غلات، برنج ،ذرت، نان و لازانیا حاصل آن بود مزرعه داری نیز همچنین برای بوجود آوردن محصولاتی چون شیر و لبنیات و گوشت وانواع سبزیجات دست به کار شد. 

اهمیت  اول درجه خلوص غذا در زمان تشخیص داده شد که انباشت حجیم محصولات منجمد به ظهور آفات و خطرات الودگی گشت. آشپزی بعنوان یک فعالیت سنتی و مرسوم رایج گردید.

 475 سال قبلا از میلاد مسیح« انک گواری» اعتقاد داشت غذا توسط انسان جذب می شود و بنابراین دارای ترکیبات زاید است در نتیجه وجود مواد مغذی را استنباط کرد. 400 سال قبل ازمیلاد مسیح«  هیپوراتی»  می گوید بگذار غذا داروی تو باشد.

اولین تجربه غذایی ثبت شده ودر کتاب مقدس،کتاب دانیال یافت شده است دانیال نبی و دوستانش توسط پادشاه بابل در زمان حمله اسرائیل دستگیر شدند. آنها که بعنوان خدمه دادگاه بکار گرفته شده بودند بایداز غذاهای خوب و شراب پادشاه میخوردند ولی آنها امتناع می کردند و خوردن سبزیجات وآب را طبق آئین غذایی یهودیان ترجیح دادند مباشر اعظم پادشاه تنها با یک محاکمه موافقت کرد که دانیال نبی ودوستانش قرار شد 10روز رژیم غذایی خود را داشته باشند و بامردان شاه مقایسه شوند، بعد از 10 روز وقتی که سالمتر ازمردان شاه به نظر رسیدند و به آنها اجازه داده شد که هر چه دوست دارند بخورند.

 قرن 16

دانشمند و هنرمند« لئوناردو داوینچی» متابولیسم را به یک شمع در حال سوختن شبیه کرد

 قرن 18

 دکتر جیمز لیند که یک پزشک در نیروی دریایی انگلیس به وجود اولین آزمایشات علمی درباره تغذیه انجام داد و کشف کرد که آبلیمو دریانوردان و ملوانان را در دریا برای سالهای متمادی از بیماری کشنده اسکوربوت نجات داده است.این کشف به مدت 40 سال بی اهمیت جلوه شد که بعد از آن دریانوردان انگلیسی به نام Limegs یا آبلیمویی ها شهرت یافتند. ویتامین C  مخوجود در آبلیمو تا دهه 1920 کشف نشد.

 سال 1770:« آنتوئین لاویرز» پدر شیمی و تغذیه جزئیات متابولیسم را کشف کرد اینکه اکسیدشدن غذا منبع اصلی گرماغی بدن است.

 سال 1970:« جورج فوردیس» وجود کلسیم را در زنده ماندن ماکیان ضروری دانست.

عصر جدید تا سال 1941

اوایل قرن 19: عناصر کربن، نیتروژن و هیدروژن و ا کسیژن بعنوان ترکیبات اصلی غذا شناخته شدند و روش هایی برای اندازهگیری آنها در بدن ابداع شد.

 سال 1816: « فرانسیس ماگندی» کشف کرد که سگ هایی که فقط کربوهیدرات چربی می خوردند پروتئین خود را از دست می دهند و طی چند هفته می میرند.

 سال 1840: « جاستین لیپیگ» کشف کرد که چربی بدن از کربوهیدرات و پروتئین ساخته می شود یعنی انرژی  در گلوکز خون می تواند در چربی بعنوان گلیکوژن ذخیره شوند.

دهه 70 قرن 19: « کلود برنارد»  کشف کرد که آرایش شیمیایی کربوهیدراتها
، چربیها، و پروتئینها بوده است.

 اوایل دهه 1880: « کونچیروتاکاکی» کشف کرد که دریانوردان ژاپنی بیماری بری بری گرفته اند ولی همتایان انگلیسی آنها این بیماری را نگرفته اند. با اضافه کردن گوشت وشیر به رژیم غذایی ژاپنی ها از بروز بیماری آنها جلوگیری شد.

 سال 1896:«  بومن» آیودین را در غده تیروئید مشاهده کرد.

 سال 1879:« کریستین اجتمان» با بومیان جاده که از بری بری رنج کشیده بودند همکاری کرد و مشاهده کرد جوجه هایی که برنج سفید خورده بودند علائمی از بری بری را بروز داده بودند ولی زمانی که برنج قهوه ای( برنج خام) مصرف کرده اند سالم ماندن این برنج دارای ویتامین B₁ می باشد.

 اوایل دهه سال 1990:« کارل وان ویت» و « ماکی رابند» بطر مجزا مصرف انرژیی کالریک رت در گونه های مختلف حیوانات انداز ه گیری کردند.

 سال 1906: « ولتیاک و هاپکین» عوامل دستیابی غذا را به غیر از کالری ها، پروتئین ها و مواد معدنی بعنوان مود طبیعی و لازم برای سلامت دانستند که بدن آنها را نمی تواند درست کند.

 سال 1912:« کمیسرفانک» اصطلاح ویتامین را که عامل مهم درتغذیه می باشد را از کلمه vita (حیاتی) وAmine ( آمینه) که از مواد جلوگیری کننده بیماری اسکوربوت، بری بری،  پلاگر بودند اختراع کرد.

 سال 1913:« الروری مک کلون» اولین ویتامین ها، ویتامین حلال چربی A و ویتامین حلال AB را کشف کرد و ویتامین C را بعنوان ماده ای ناشناخته و در آن زمان برای جلوگیری از بیماری اسکوربوت دانست.

سال 1919: « سرادوارد ملابنی» به نادرستی علت نرمی استخوان را نبود ویتانین A تشخیص داد برای اینکه میتوانست این بیماری را در سگ بوسیله روغن ماهی معالجه کند.

 سال 1922: « مک کلون»نظریه بالا را رد کرد و نام ویتامین Dبرروی آن گذاشت.

 سال 1922: « اچ ام اوانز» و« کشیش ال اس» ویتامین E را بعنوان  عامل مهم درزایمانخرگوش دانستنداین ویتامین تا سال 1925 عامل غذایی x نامیده می شد.

 سال 1925: «  هارت» مس را بعنوان عامل مهم جذب آهن دانست.

 سال 1927: « آدلف اتورانیهله» ویتامین D را بطور مصنوعی در آزمایشگاه درست کرد که بخاطر آن جایزه نوبل شیمی را در سال 1928 از آن خود کرد.

 سال 1928:« آلبرت استرت جورجی» اسیدآستوربیک یا ویتامین ث را جدا کرد و درسال 1932 اثبات کرد که ویتامین ث عامل مهم در جلوگیری از اسکوربوت است در سال 1935 این ویتامین را بطور مصنوعی درست کرد و در سال 1947 جایزه نوبل را برد.

دهه 40قرن بیستم:«  ویلیام کامینگ روز» اسیدهای آمینه را کشف کرد که بدن نمی تواند آن را سنتز کند.

 سال 1935:« اندروود» و «مارتسن» بطور مجزا ضرورت کبالت را کشف کردند.

 سال 1936: « یوجین فلویه دوبو» نشان داد که فعالیت در مدرسه و مخل کار با میزان  حذب کالری رابطه مستقیم دارد.

 سال 1938: ساختار شیمیایی ویتامین E توسط« ارهارفرنور» کشف شد وتوسط« پول کارر» ساخته شد.

 سال 1941:اولین ترکیبات موردنیاز تغذیه(RDAS ) توسط شورای تحقیقات ملی منتشر شد.

 اخیراً درسال 2002 تحقیقات نشان میدهد که رابطه میان تغذیه و رفتار خشونت آمیز را نشان میدهد.

 تحقیقات سال 2005 نشانمیدهد که چاقی ممکناست توسط ویروس آدنو ناشی شود تا تغذیه بد.

 هرم غذایی

 هرم غذایی یکی از وسایل مورد استفاده در معرفی انواع گروههای غذایی است که میزان مصرف هر یک از مواد غذایی ونسبت مصرف آنها را با یکدیگر نشان میدهند.

 ابتدا در مورد تاریخچه ایجاد هرم باهم صحبت خواهیم کرد. در دهه 1960 مطالعات و پژوهش ها نشان داد که مرگ ومیر ناشی از بیماری های مزمن چون بیماری های قلب و عروق،دیابت، سکته، سرطان و ….. بالاست. در ایالت متحده 20 درصد مرگ ومیرها مستقیماً با برنامه غذایی افراد در ارتباط است.از طرف دیگر با افزایش سطوح بهداشتی –درمانی توسط طول عمر افزایش یافته و تعداد سالمندان بیش از گذشته است و مردم نیز اطلاع دقیقی از نحوه مصرف غذا ندارند. از اینرو در سال 1980 درایالت متحده اولین راهنمای غذایی برای مردم ارائه شد که به شرح زیر بود:

 شکل هرم:

هرم غذایی همانطور که مشاهده می کنید، طبقه بندی گروههای غذایی براساس اهمیت و میزان مصرف می باشد.

 گروههای غذایی شامل گروه نان و غلات، گروه میوه، گروه سبزی، گروه گوشت، گروه شیر است. در هرم غذایی، گروه نان و غلات که شامل: نان، برنج، ماکارونی، بیسکویت، غلات، صبحانه و دیگر مواد نشاسته ای است در طبقه اول قرار دارند که بزرگترین بخش هرم است. از این گروه روزانه باید به میزان 6 تا 11 واحد مصرف شود. طبقه دوم گروه میوه و سبزی است که در درجه دوم اهمیت دارد.

 تغذیه و تندرستی

  معرف هرم غذایی

 شما وضعیت بدنی خودرا می دانید و از وضعیت سلامتی یا خطرات احتمالی آن آگاهی یافته اید. حال چگونه بدانیم که چه موادی را مصرف کنیم تا نیاز بدن ما به مواد مغذی برآورده شود و افزایش وزن پیدا نکنیم؟

خوردن یکی از لذت های زندگی انسان است و اگر برروی اصول و برنامه ریزی باشد، لذت از خوراک، به لذت از عمر طولانی و یا سلامتی می انجامد ولی همان غذای گوارا و لذیذ در صورتی که بیش از اندازه مصرف شود و حاوی مواد مطلوب نباشد برای شما نه تنها لذت بخش نخواهد بود بلکه موجب بروز بسیاری از بیماری های فرض می شود.

 اما چه چیز و به چه اندازه مصرف کنیم؟

 روشن است که چرا نوع و غذا و میزان مصرف آن باید تعیین شود. بدنها در هر سن و هر شرایطیی که باشیم نیاز خاصی دارد. یعنی ما باید میزان معینی انرژی، پروتئین، کربوهیدرات و چربی و ریز مغذیها که املاح و ویتامین ها هستند، مصرف کنیم.

 یک رژیم شناس تعیین می کند که نیاز بدن شما چه میزان است، با شرایط خاص، مثل بیماری، سنین متفاوت و دیگر مشخصه های فردی نیاز هر فرد را در نظر می گیرد و رژیم مناسبی را طراحی می کند.

از گروه سبزی روزانه 3 تا 5 واحد و از گروه میوه روزانه 2 تا 4 واحد باید مصرف شود. در درجه سوم گروه گوشت و لبنیات واقع است که میزان مصرف گروه گوشت روزانه 2 تا 3 واحد از گروه شیر نیز 2تا 3 واحد باشد. در قسمت نوک هرم بخش چربی ها و شیرینی هاست که کمترین فضا را در است و این بدان معنی است که باید آنها را به مقدار کم مصرف کرد. این نوع غذاها بعنوان یک گروه غذایی اصلی توصیه نشده اند. بنابراین مصرف آنها اختیاری است ولی باید محدود باشد چون دارای کالری بالا هستند. ادویه ها، قهوه،چای، و نوشابه های گازدار در هرم حایی ندارد زیرا مواد مغذی را شامل نمی شود ولی باعث لذیذترشدن غذا می گردند. امید است با بکارگیری راهنمایی های ارائه شده توضیحاتی که در آینده ارائه مینمائیم تصویر درستی از رژیم غذایی سالم در ذهنتان نقش بندد.

تغذیه و تندرستی

 گروههای غذایی هرم

هدف از تنظیم هرم غذایی مصرف اضافی و کافی از مواد غذای برای تأمین نیازهای بدنمان می باشد.گروه های غذایی را شناختیم گروه نان، گروه سبزیها، گروه میوه ها، گروه گوشت، و گروه لبنیات.درهرکدام از این گروهها مقداری از مواد مغذی نه همه آنها برای شما فراهم می شود. غذای یک گروه نمی تواند بجای غذای گروه های دیگر مصرف شود و هیچ کدام از گروههای غذایی هرم از گروه دیگر مهمتر است.

 درواقع انسان برای سلامت خود به همه گروه ها نیازمند است.

گروه نان: شامل غلات کامل( گندم، جو، جودوسر، ارزن، برنج و انواع ماکارونی لازانیا، رشته فرنگی، رشته پلویی، رشته آشی) استاین گروه کربوهیدارت پیچیده و فیبر همچنین ویتامین های خانواده واملاحی چون آهن و پروتئین موردنیاز بدن ما را تأمین می کند.

 گروه سبزیها: شامل بسیاری از سبزیهای متنوع از جمله سبزیهای سبزرنگ( مثل سبزی خوردن)، صیفی جات وسبری های نشاسته ای( مثل باقلا) است. این گروه تأمین  کننده املاح و ویتامین مورد نیاز ماست از جمله ویتامین و املاح کلسیم و منیزیم همچنین تأمین کننده فیبر نیز می باشد.

گروه میوه ها: شامل انواع و اقسام میوه هایی است که شما با آن آشنا هستید.

 این گروه تأمین کننده فیبر، ویتامین و پتاسیم است.این گروه با اهمیت است چرا که فاقد سدیم چربی و کلسترول می باشد.

 گروه گوشت: شامل گوشت قرمز، گوشت ماکیان، ماهی، تخم مرغ و حبوبات است.

این گروه غذایی برای تأمین پروتئین،فسفر، ویتامین ها و بسیاری از املاح چون آهن می باشد. حبوبات زیر گروه سبزی های نشاسته ای هستند ولی چون از نظر غذایی، محتوای پروتئین و املاح شبیه گوشت هستند در این گروه قرار دارند.

گروه لبنیات:

شامل شیر، ماست و پنیر است بهترین منبع تأمین کننده کلسیم هستند و تأمین کننده پروتئین و ویتامین می باشند.

چربیها:

  چربیها، روغن ها و شیرینی ها این دسته از آنجا که کالری رژيم را تأمین می کنند قابل توجه هستند اما چون دارای مواد مغذی کمی می باشند مصرف به کمترین میزان توصیه می شود. این گروه شامل: کره، مارگارین، سس سالاد، روغنها، مایونز، خامه، پنیرخامه ای، سرشیر، چیپس ها است و مواد قندی که شکلات، آب نباتها،  شیرینی، کیک،  نوشابه، شربت، ژله، دسر، مربا، شکر و عسل است.

میزان مصرف مجاز از هر گروه	گروه غذایی
11-6واحد در روز 5-3 واحد در روز 4-2 واحد در روز 3-2 واحد در روز 3-2 واحد در روز	گروه نان گروه سبزیها گروه میوه ها گروه شیر گروه گوشت

واحدهای گروههای غذایی چه اندازه است؟

 1 واحد از گروه نان= 1 برش نان به اندازه یک کف دست

2/1=لیوان برنج پخته یا ماکارونی پخته

4/3 = لیوان از غلات آماده خشک

1 واحد گروه سبزی = 1 لیوان سبزی خام خردشده

 2/1 لیوان سبزی پخته

 1 واحد اندازه گیری میوه= 1 عددمیوه متوسط مثل یک سیب متوسط

 4/3 لیوان آب میوه

1واحد از گروه گوشت= 60 گرم گوشت یا یک تخم مرغ

 2/1 لیوان حبوبات پخته

1 واحد از گروه لبنیات = 1 لیوان شیر یا یک لیوان ماست

 2 لیوان دوغ

بیان این واحدها تنها به این منظور است که شما بدانید آیا مصرف روزانه شما از گروه های غذایی در حد مورد نیاز است یا خیر و آیا خیلی کمتر از این میزان ها مصرف می کنید؟

پس مطمئناً در آینده ای نزدیک مبتلا به کمبود مواد غذایی خواهید شد و یا اینکه خیلی بیشتر مصرف می کنید؟

 پسا ضافه وزن و چاقی در انتظار شماست.

 ولیکن با وجود تعیین میزان دقیق انرژی موردنیاز و تنظیم یک رژیم صحیح براساس تمایلات و شرایط خاص شما برعهده یک رژیم شناس است و تنظیم رژیم های دقیق چاقی و لاغری باید فردی صورت گیرد.

فصل دوم

گروههای مواد غذایی

ویتامینها

 ویتامین ها گروهی از مواد آلی هستند که در مقادیر غالباً مختصر به صورت روزانه جهت انجام و تداوم چرخه های فیزیولوژیک بدن انسان حیاتی هستند. این اهمیت تا آنجا جدی است که حتی در حضور مواد بنیادینی مانند پروتنین ها، چربی ها و هیدراتهای کربن غیاب ویتامین ها مرگبار است.

اهمیت حضور ویتامین ها نه به خاطر میزان فراوان آنها در سهم روزانه غذای دریافتی بدن بلکه ضرورت کیفی آنها در واکنش های حیاتی بدن است که در حضور آن انجام می گیرد.

با وجود اینکه ویتامین ها در گروه مواد غذایی کم مصرف قرار دارند امّا عدم استفاده منظم از آنها پیامدهای خطرناکی برای بدن انسان در پی خواهد داشت چون بدن ما قابلیت ساخت ویتامینها را به طور مستقل ندارد و به طور مستقیم و یا غیرمستقیم برای بهره برداری از این مواد مهم به تغزیه وابسته است. همین امر گویای اهمیت و الزام استفاده از این گروه مهم امّا کوچک در زنجیره غذایی انسان است.

عدم توجه به منابع ویتامین طی روندی خاموش و آهسته نتایج جدی و ناگواری در پی خواهد داشت. نحوه عمل ویتامین ها همانطور که اشاره شد تنها در شکل محلول ویتامین ها امکان پذیر است.

ویتامین ها به دو شکل محلول در آب و محلول در چربی حضور دارند.

ویتامین های محلول در آب شامل گروه ویتامین های B و C است و گروه ویتامین های محلول در چربی شامل گروه های A، E و D است.

ویتامین های گروه B 

ویتامین B₁  (یتامین): به نام ضرنوریت هم معروف است یعنی ضر در

برای سوخت و ساز طبیعی بدن و شکسته شدن هیدراتهای کربن و آزاد شدن انرژی از آن ضروری است. B₁ برای سلامتی قلب، رگها و دستگاه عصبی لازم است. منابع ویتامین B₁ سبزیجات برگ سبز، گوشت، غلات کامل، سبوس و تخم خام آفتابگردان زرده تخم مرغ، ذرت شیرین(Sweet Corn) توت و مغزهایی مانند گردو مخمرها، پنیر…

علائم کمبود: کاهش حافظه، آشفتگی های روحی، افسردگی…

ادامه کمبود یتامین موجب بیماری بربری خواهد شد.

ویتامین B₂( ریبوفلاوین): به آزاد کردن انرژی از چربی ها کمک می کند. بافتهای تازه یا آسیب دیده برای ترمیم خود نیازمند B₂ می باشند و ساخت عضلات را تسریع می کند.

منابع ویتامینB₂: فرآورده های لبنی، سبزیجات برگ سبز، جگر گاو

کمبود: اگر بدن با کمبود B₂ مواجه شد علائم اختلال در تنفس بافتها را بروز می دهد مانند ورم و سرخی زبان و لبها

ویتامین B₃ (اسیدپانتوتنیک)

این ویتامین گاهی ویتامین ضداسترس نامیده می شود چون  باعث منظم کارکردن غدد فوق کلیوی می شود این ویتامین موهای فلفل نمکی را مشکی می کند.

 منابع: زردهتخم مرغ، پوست برنج، پوست غلات، قلوه، سویا، لوبیاريال بادام زمینی، قارچ، آجیل، آووکادو، کلم بروکلی

  عوارض کمبود این ویتامین بی خوابی، خستگی شدید، افسردگی، جنون، ریزش مو، خارش شدید در تمام بدن، ریزش پوست و تجدید بشره آن و تورم بدن است.

 حضور B₃ باعث درمان زخمهای کبدی،  فی(نژاد) و در میان موهای سفید در موشها است.

 ویتامین B₆ (پیرودوکسین) تبدیل ذخیره چربی در کبد و عضله به انرژی را تسهیل می کند همچنین بهمصرف آمینواسید و پروتئین در بدن کمک می کند هرچه مصرف پروتئین در بدن کسی بیشتر باشد نیاز به B₆  هم بالا می رود B₆ در زنان باردار موجب کم شدن علائم تهوع دوران بارداری می شود B₆ در موشها ضدبیماری جنونی خطرناکی است و  حضورش به درمان زخمهای عضلانی شدید، دردهای عضله، فلج و تشنج، کم خونی، سقط جنین و انواع میگرن کمک می کند.

 کمبود وعوارض ذکرشده

 ویتامین B₆( اسیدفولیک)

 مهمترین نقش را در سیکل خونسازی بدن بعهده دارد حتیار گر بدن تمام فاکتورهای خونسازی وجود داشته باشد  اما اسیدفولیک نباشد با زهم عوارض کم خونی حاصل می شود همچنین در تقسیم سلولها و تولید DNA و RNA ضروری است عنصر اسیدفولیک سبب درمان بعضی ازانواع کم خونی و اختلالات های        می گردد.

 منابع:جگر، قلوه، اسفناج، هویج، غلات، سیب زمینی

Harg cellonemia

 علائم کمبود شایع ترین عارضه کمبود آن کم خونی ناشی ازنبود اسیدفولیک است و بزرگ شدن گلبول قرمز علائم عصبی کمبود شامل خستگی مزمن، فراموشی، پریشانی و گیجی است کمبود اسیدفولیک بویژه در دوران بارداری بسیار شایع و خطرناک است موجب خونریزی  و سقط جنین، تولد نوزاد نارس و سختی زایمان است.

 ویتامین B₁₂ ( کوبالامین)

این عضواز گروه B ها تنها عضوی است که منابع خوراکی با منشاء گیاهی نداشته وتنها ازمنابع حیوانی قابل استخراج است.

 B₁₂ در ساخت DNA اهمیت دارد با کمبود آن در بالغ شدن و تقسیم سلول ها اختلال ایجاد میکند و سرعت تولید سلولهای قرمز را کاهش می دهد ویتامین B₁₂ ضد  کم خونی کشنده(پرنی سیوز) تلقی می شود.

(  غنی ترین منابع B₁₂ منشاء حیوانات است)

غالباً کم خونی ناشی از کمبود B₁₂ کم خونی ثانویه است که  بعلت کمبود فاکتور داخلی IF [1] بوجود می آید این فاکتور گلیکوپروتئین است ک در شیره معده وجود داشته و برای جذب B₁₂ ضروری است در کم خونی بدنی سیور ویتامین B₁₂بدون اینکه بتواند جذب شود از بدن دفع می شود.

 در موارد نادری این کم خونی در افرادی که گیاهخواران مطلق هستند دیده می شود رژیم غذایی این افراد فاقد مقادیر مناسب B₁₂است .

 کم خونی موسوم به مگابلاستیک نیز معمولاً به علت کمبود ویتامین  B₁₂ یا اسیدفولیک یا هردو با هم بوجود می آید توضیحات بیشتر در مورد این بیماری در فصل 4 آمده است.

منابع: همانطور که اشاره شد از منابع حیوانی مانند جگر یا مخمرها تهیه می شود.

 کمبود:  عوارض شدید کم خونی و اختلالات سلولی وعصبی

ویتامین B₈ (H) بیوتین

اینویتامین مخصوص پوست است سفیده تخم مرغ خام دارای آویدین است که مانع جذب آن می گردد. آنزیم هولوکربوکسیلاز        باعث اتصای بیوتین به پروتئین ناقل می شود. علائم کمبود عصبی بیوتین بی حالی شدید،افسردگی، پرخوابی

منابع غذایی: تخم مرغ، جگر، گل کلم،  قارچ، موز، هندوانه، توت فرنگی، بادام زمینی، باکتریهای روده، کمبود عوارض ناشی از کمبود تجمع متابولیت ها آنزیمهای مربوط درکودکان مبتلا به MCD [2] علائم کمبود دستگاه ایمنی مشاهده می شود کمبود آن به  علت اشکال در جذب است.

 همچنین ورم پوست، کم خونی، عفونتهای پوستی، اگزاماهای شیرخوارگان، و بیماریهای وراثتی و نژادی.

ویتامین c ( اسیدآسکوربیک)

این ویتامین محلول در آب غالباً بطور مناسب مصرف می شود خصوصاً در زمستان ویتامین C در سبد غذایی خانواده وجود دارد. بعضیا فراد ویتامین C را تا آنجا مهم می دانندکه آن را یک داروی سحرآمیز برای هر چیز ازافسردگی گرفته تا سرماخوردگی می دانند. اگر میزان این ویتامین در بدن کافی نباشد هنگام فعالیت به سرعت دچار احساس خستگی می شویم، بهبود زخمها، کوفتگی ها، سوختگی ها و بریدگی ها کند شده و دچار استرس شددی خواهیم شد.

  بدن در مبارزه با عفونتها به میزان بیشتری از ویتامین C نیاز دارد چون بدن قادر به ذخیره ویتامین C نمی باشد و  ما باید توجه خاصی به نگهداری ویتامین C در بدن داشته باشیم. استرس،ا ستروئید، آسپرین و سیگار به سرعت ویتامین C بدن را کاهش میدهد.

 حضور ویتامین Cدر جذب مفید آهن بسیار مؤثرا ست.

 نام دیگر ویتامین C اسیدآسکوربیک می باشد که به نام آنتی هم شناخته می شود اسکوربیت از فرماندهان کشتی های کریستف کلمب کاشف قاره آمریکا بود. در سفر طولانی آنها ملوانان دچار تهوع، سستی و خونریزی لثه و دندان شدند وقتی کشتی آنها به جزیره ای رسید که پر از درختان لیمو بود به دستور وی ازاین میوه ها چیدند واستفاده کردند بعد از مصرف لیمو علائم ذکرشده از بین رفت. در اکتشافات بعدی به افتخار وی بنام ویتامین Cاسیدآسکوربیک بطور عمومی زخم شدن پوست، ضعیف شدن رگها و  خونریزی لثه ها است. حضور ویتامین C باعث چسبیده شدن سلولها به هم می شود به سلامت بافتها و رشد آنها کمک می کند، ویتامین C باعث بالارفتن مقاومت بدن نیز می گردد.

 منابع مهم ویتامین C مرکبات، سبریجات تازه، فلفل سبز، گوجه فرنگی، پوست سیب زمینی میوه گل نسترن، بنام سفیدرودان، غلات و لبنیات است.

 متأسفانه ویتامین C به حرارت حساس است و چون در آب محلول است اگر بعد از پخت آب سبزیجات را بیرون بریزم مقادیر زیادی از آن را از دست داده ایم.

 علائم کمبود ویتامین C از لحاظ روحی، افسردگی، خستگی بیش از حد، طغیان رفتارهای عصبی و هیجانات زیاد.

 نکته جالب در مورد جوانه لوبیا تازه است که یک فنجان آن برابر 5 لیوان آب پرتقال ویتامین C دارد.  

کلیاتی در مورد ویتامین های محلول در چربی

 این ویتامینها همگی غیرقطبی هستند و تنها در صورتی جذب بدن می شوند که جذب  چربی بدن طبیعی و نرمال باشد پس از جذب حتماً باید با ناقلهای پروتئینی اختصاص منتقل شوند.

 اختلالات جذب و هضم چربی مثل نارسایی سیستم صفراوی همگی منجر به کمبود ویتامین های محلول در چربی خواهد شد. چون بدن قادر به ذخیر این ویتامین ها است افزایش جذب ویتامین D,A ایجاد مسمومیت می نماید.

 ویتامین های A، بتاکاروتن، که همان پیشتاز ویتامین Aاست همچنین ویتامین E آنتی اکسیدان هستند که خاصیت ضدسرطانی آنها به این دلیل است.

 ویتامینEبا وجودی که در حلول در چربی است اما ذخیره نمی شود.

 ویتامین A ( رتینال)

ویتامین A به دو صورت ریتنول و کاروتن وجود دارند سبزیجات و میوه های دارای رنگهای قرمز و نارنجی دارای کاروتن است و بدن ما کاروتن( پیش ساز ویتامین A ) را به رتینول تبدیل می کند.

 منابع آمادة رتینول، تخم مرغ، روغن، جگرماهی، و انواع گوشتها وجود دارد.

 نوجوانان و جوانان مشغول به تحصیل ممکن است دچار ضعیفی چشم شوند ویتامین A ویتامینی است که چشم ها را تقویت می کند وسبب رشد و نمو شده وبرای پوست بسیار با ارزش است.

کمبود ویتامین A  عوارض جسمی مانند شب کوری، توقف شد، لاغری، تقلیل آرامش شبانه، خستگی چشمها،  خشکی ورم  حدقه چشمان، سفت و لخت شدن پوست و مخاط مجاری تنفسی

 نرسیدن میزان کافی ویتامین A باعث راشیتیسم( نرمی استخوان) خواهد شد یکی از نشانه های این بیماری نرم و خم شدن استخوانهای پا می باشد.

 برای درمان شب کوری استفادهاز هویج بسیار مفید است هویج از منابع بسیار غنی کاروتن است.

 منابع: میوه ها و سبزیهایی که تیره رنگ یا زرد و نارنجی اند، شیر،کره، زرده تخم مرغ

 ویتامین D 

به ویتامین آفتاب نیز معروف است. چون نور خورشید سبب ساخته شدن آن می شود. پوست بدن انسان چرب است و با تابش نور خورشید این چربی به ویتامین D تبدیل می شود در کشورهای ابری وکم آفتاب ویتامین D به میزان کافی به بدن نمی رسد و باید این کمبود را با قرص جبران کرد این موضوع برای افرادی که پوست تیره دارند مهمتر است چون آنها نور کمتری جذب می نمایند.

 ویتامینD برای استخوانها و دندانها بسیار لازم است و موجب محکم و قوی شدن آنها می گردد با کم شدن ویتامین D خطر شکستگی استخوان لگن را بالا می برد این خطر برای افرای که زیادی از خانه خارج نمی شوند یا در مناطق سردسیر زندگی می کنند بیشتر است خطر شکستگی استخوان در افراد مسن، کودکان و بانوان باردار بالاست.

ویتامین D نقش مؤثری در جلوگیریاز سرطان دارد و هر روز بدن ما میلیونها سلول سرطانی تولید می کند که توسط ویتامین D از رده خارج می شود به این شکل که ویتامین D به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می کند که اگر این سیستم ضعیف باشد سلول های سرطانی رشد کرده و ایجاد سرطانهایی نظیر سرطان سینه و پروستات می کند.

 ویتامین D به آنتی راشیتیسم معروف است و کمبود این ویتامین راشیتیسم را در پی دارد منابع مهم ویتامین D روغن جگر ماهی، کره، شیر، زرده تخم مرغ، و قارچ های خوراکی است ویتامین D به درمان امراضی مانند سل پوستی، سودا یا جرب را که به تحلیل قوا انجامیده کمک می کند در صورت نبود منابع خوراکی ویتامین D حضور روزانه 15 دقیقه تا نیم ساعت در برابر نور مستقیم خورشید خطر کمبود ویتامین D را از  بین می برد.

 یکی از منابع غنی این ویتامین ماهی و محصولات دریایی است که به حکمت الهی فصل صیدماهی در فصول کم تابش خورشید است.

ویتامین E

به نام ویتامین باروری شناخته شده است. نقش مهم ویتامین E در دوران بارداری و تولد نوزادان تأئید شده است. کمبود ویتامین E در کودکان سبب از بین رفتن رنگ دندانها شده در نتیجه تا آخر عمر دارای دندانهای گچی رنگ و زشت خواهند بود.

کمبود ویتامین E سبب نابیناییپس از تولد و یرقان و همچنین نوعی کم خونی خواهد شد در صورت عدم مصرف ویتامین E عضلات نوزاد بسیار ضعیف خواهدبود وتحرک وی به تأخیر میافتد ویتامین جلوی تولد زودتراز موعد نوزادان و یا سقط های مکرر را می گیرد.این ویتامین که نیاز بدن به اکسیژن را کاهش میدهد در آغاز رشد جنینی و هم هنگام تولد از آسیب مغزی کودکان جلوگیری می کند منابع مهم ویتامین E : جوانه گندم، روغنهای گیاهی، بادام زمینی، گردو، زیتون و …..

ویتامین K

ویتامین Kتوسط باکتریهای روده ساخته می شود و عامل بسیار مهمی در انعقاد خون است در هنگام تولد نوزادان مقداری ویتامین K به وی تزریق می کند چون رودة نوزاد استریل است و جفت ویتامین K را بخوبی عبور نمیدهد.

 ویتامین K در حضور املاح صفراوی بهتر جذب می گردد در ساختمان باکتریهای روده گوشت، ماهی، تخم مرغ، شیر، کره، اسفناج، کاهو،هویج، ذرت، سیب و منابع مهم ویتامین های Kهستند.

 کمبود ویتامین Kموجب اختلال در انعقاد خون خواهد شد.

 کربوهیدارت ها چه هستند.

 کربوهیدراتها که مشتمل بر ترکیبات مختلفی از مولکولهای کربن، هیدروژن، و اکسیژن هستند سه دسته اند:

-قندهای ساده( گلوکز، فروکتوز، گالاکتوز) که می تواند آنها را در عسل، ومیوه ها یافت در اصطلاح علمی به مونوساکاریدهامعروف هستند.

 – ساکاروز، یا قندمعمولی بعنوان سردسته دی ساکارید ها محسوب می شوند لاکتوز و مالتوز نیز از این دسته اند.

 -کربوهیدارتهای مرکب، نشاسته ها( دکسترینها، سلولز، پکتین، وگلیکوژن) که در تمام غلات وگیاهان بنشنی یافت می شود به پلی ساکارید ها موسومند.

 یکی ازمهمترین انواع  کربوهیدراتها، یعنی سلولز، در پوست میوه ها و سبزیجات یافت می شود.

 سلولز در بدن انسان هضم نمی شود. بنابراین منبع مناسبی برای تأمین انرژی بدن انسان هضم نمی شود هضم طبیعی و دفع منظم مواد زاید را فراهم می آورد.

 بهترین راه هضم کربوهیدارتها این است که یک دانه ی ذرت را درنظر بگیرید لایة خارجی این دانه شامل 12درصد کربوهیدارات هضم شدنی استکه بدون اینکه جذب شود از دستگاه گوارش عبور می کند و همراه با مدفوع خارج می شود استفاده از این مواد فوایدی دارد که می توان حمایت از لوله گوارش شما در برابر ناراحتیهای مختلف را افزایش نظم وآرامش دستگاه گوارش و پیشگیری از پرخوری از طریقا فزایش احساس سیری را برشمارد.

 درون هردانه ذرت ازقند های ساده و ساکاروز و نشاسته هایمرکب ساخته شده است. بنابراین ذرت، منبع نسبتاً کاملی از کربوهیدراتهاست بابخش قابل هضمی که مواد معدنی و ویتامین را به طرزی، یعنی یکجا فراهم می آورد کربوهیدراتهای ساده ی موجود در ذرت و غلات کامل دیگر بر مزه ی غذاها می افزایند اما از سرعت ورود قندها به جریان خون میکاهند.

 البته باید توجه داشته باشیم که قندها می توانند برکیفیت تغذیه آدمی تأثیر بگذارند همچنین استفاده از این مواد تا حدی اعتیادآور است.

 نقش کربوهیدرات ها در سلامتی انسان

یک رژیم غذایی سالم برپایة غذاهای پرکربوهیدارت باشد از سوی دیگر مصرف کربوهیدارت با جلوگیری از مجموعه مشکلات مزمن از قبیل پوسیدگی دندان ، بیماری های قلبی وسرطان، چاقی، ومشکلات رفتاری از قبیل پیش فعالی ارتباط دارد. غذاهای سرشار از کربوهیدرات های تصفیهنشده مخصوصاً غلات کامل( سبوس دار)، سبزیجات، و میوه ها، منابع خوب فیبر، ریزقندها و مواد گیاهی مفید( فیتوکمیکال) می باشند. یک الگوی  غذایی سرشار این نوع غذاها، سبب شیوع کمتر انواع بیماریهای مزمن شامل بیماریهای خاص روده، سرطان رودة بزرگ، بیماریهای قلبی و دیابت می گردد.

 از طرف دیگر رژیم های سرشار از مواد کربوهیدراتی تصفیه شده ممکن است در بروز بیماری های مزمن خطر ساز باشند.

منابع کربورهیدارتها

نخودفرنگی، غلات، ذرت، ماکارونی، که منبع کربوهیدراتها محسوب می شوند.

کربوهیدارتها و رفتار

برخی معتقدهستند که مصرف غذاهای شیرین توسط کودکان می تواند سبب یک مشکل رفتاری به نام پیش فعالی گردد که در قالب نشانه هایی مانند اختلالات عدم تمرکز، بروز می کند.

 اما اغلب محققان دریافته اند که ساکاروز( شکر) می تواند اثر برعکسی داشته باشد. برخلاف آنچه که قبلاض تصور می شدند یک وعده غذایی غنی از کربروهیدراتهای ساده سبب تولید انرژی برای فعالیت های اضافی  یک کودک پیش فعال می شود یک وعده پرکربوهیدرات اگر کم چربی و کم پروتئین باشد دارای اثر آرامبخش و خواب آور است. این اثر ممکن است به دلیل تغییر در ساخت میانجی گرهای عصلی خاصی در مغز از قبیل سروترفین باشد ماده در بدن دارای اثر آرامبخش است.

 رفتار پیش فعالی که پس از مصرف قند دیده می شود احتمالاً ناشی از سایر شرایط در زندگی کودک است.

 شرایطی که ممکن است سبب پیش فعالی شوند شامل کم خوابی، هیجان و تحریک بیش از حد کافئین ،تمایل به توجه بیشتر یا فقدان فعالیت بدنی می باشد.

 چربیها

چربیها یک منبع مهم انرژی برای انسان ها می باشد هر گرم چربی دارای 9 کالری انرژی می باشد با وجود این که چربیها منبع انرژی مهمی می باشد با این حال برای سلامتی وتندرستی بدن بهتر است که نوع و میزان چربی را به درستی تنظیم و مصرف کنیم. چربی زیاد برای ما مضر است ولی مقدار کم آن برای حفظ ماهیچه ها ضرورری است چون بعنوان تولیدکننده هورمون ها و حاصل ویتامین ها عمل می کند چربی ها مانند پروتئین ها از واحد های کوچکتری تشکیل شده اند که اسیدهای چربی دار نامیده می شوند دو نمونه از این اسیدها یعنی لینولوئیک و لینولونیک برای بدن ضروری هستند این اسیدها در غذاهای گیاهی بوفور یافت می شوند.

 چربیهای اشباع شده یا اشباع نشده هستند جذب بالای چربی اشباع شده سطح کلسترول خون بدن را بالا می برد و منجر به بروز  بیماریهای قلبی و  عروقی می شود چربیهای گیاهی بیشتر اشباع نشده هستند و نیز از مزایای خوردن سبزیجات می باشد چربی های اشباع نشده چون روغن زیتون و یا روغن گردو در سرخ  کردن بکار می رود چربیهای حیوانی بیشتر اشباع شده هستند.

 برای پی بردن به اهمیت چربیها برای بدن به چند عملکرد مهم آنها اشاره می کنیم.

 چربیها حاصل ویتامی های K,E,D,A موسوم به ویتامین های محلول در چربی هستند در حقیقت بدون وجود چربیها بدن شما نمی تواند ویتامین D را جذب کند و کلسیم را به استخوان و دندانها برساند وجود چربی ها برای تبدیل کاروتن به ویتامین A نیز لازم است.

• جربیها باعث حمایت و ضربه گیری در اعضای حیاتی بدن از جمله کلیه ها، قلب، بافت های عصبی و کبد می شوند.
• چربی زیرپوستی باعث عایق بندی بدن در برابر اتلاف گرما می شود.
• احساس رضایت ناشی از سیری پس از خوردن غذا حاصل حضور چربی ها است که با کاهش سرعت فرآیند هضم ازطریق مهارترشحات اسیدهیدروکلریک در معده بدست می آید.
• چربیها بواسطه حضور اسیدهای چرب، باعث بوجود آمدن طعم و مزه غذاها می شود این حقیقتی است که اگر کسی تمام چربیهای رژیم غذایی خود را حذف کند احتمالاًا حساس افسردگی و محرومیت گریبان او را خواهد گرفت.

بنابراین تمام افراد به مقادیر خاصی از چربی نیاز دارند به شرط آنکه در این حالت انواع مناسب را به مقدار لازم مصرف کرده باشد.

 اسیدهای پرچرب

 علاوه بر جذب کافی، تعادل مناسب اسیدهای پرچرب ضروری چون امگا 3 و امگا 6 برای سلامت ضروری و لازم می باشد. هردوی این امگاها در دسته ایکوسانویه به نام پروستا گلندین می باشد که بعنوان هورمون عمل می کنند.

 اسیدایکوسانویه امگا 3 (EPA ) بعنوان یک عنصر اصلی برای پروستاگلندین 3 عمل می کند ریموموگامالینولنیگ امگا 6(DGLA ) بعنوان یک عنصر اصلی برای پروستاگلندین  عمل می کند و در حالی که اسید آراچیدونیک((AA بعنوان عنصر اصلی برای پروستاگلندین سری 2 عمل می کند.

 هردوی AA,DGLA از اسیدلینوئیک امگا  6 در بدن درست شده اند یا میتوان آنها را مستقیماً از غذاها دریافت کرد. ذوب مناسب و متعادل امگا 3 وامگا 6 حدوداً تولید تقریبی پروستاگلندین های متفاوت را تعیین می کنندکه تقریباً اهمیت تعادل امگا 3 و امگا 6 را برای سلامت قلب و عروق توضیح می دهد. در جوامع صنعتی مردم مقادیر زیادی از  روغن سبزیجات فرآوری شده که مقدار اسیدهای آمینه های پرچرب آن کاسته شده و مقدار امگا 3 و امگا 6 آنرا افزایشی یافته مصرف می کنند میزان تبدیل DGLA امگا 6 به AA تولید پروستاگلندین های PGE1 و PGE2 راتعیین می کنند. EPA امگا 3 از رهاسازی AA از غشاها جلوگیری می کنند، بنابراین تعادل پروستاگلندین را از PGE2 ساخته شده از AA به PGE1 ساخته شده از DGLA عوض می کند. تبدیل DGLA بهAA توسط آنزیم های دلتا 5 دساتورامی کنترل می شود که به نوبه خود توسط هورمون هایی چون انسولین و گلوگلون کنترل می شود.

چون انواع ومقادیر متفاوت غذای خورده شده و جذب شده  بر انسولین، گلوگلون ودیگر هورمون هاتأثیر می گذارد نه تنها مقدار امگا 3 برعکس مقدار امگا 6 خورده شده است بلکه ترتیب کلی رژیم غذایی عواقب سلامت را در ارتباط با اسیدهای پرچرب و منیوزها تعیین می شود.

دیدکلی

 پروتئینها ازتعداد زیادی اسیدآمینه ساخته شده اند این اسیدهای آمینه توسط پیوند های پپتید ی به یکدیگر اتصال یافته و زنجیر طویلی را ایجاد می کند با توجه به اینکه در جانداران انواع و اقسام پروتئینهای مختلف وجود دارد تعجب آور نیست که در سنتز رنجیره های پلی پپتیدی تنها 20نوع سید آمینه مختلف شرکت می کند ولی باید توجه داشت اسیدهای آمینه می توان سنتز 20⁵⁰  زنجیر پلی پپتیدی را پیش بینی نمود.

 سشیمیدان آلمانی گ.ت. مولدر در سال 1835 برای نخستین بار متذکر شد که رابطه نزدیکی میان پروتئینها و موجودات زنده وجود دارد او نام پروتئینها را از واژه Proteiosبه معنی نخستین گرفت. زیرا چنین می اندیشید که پروتئینها نقطه شروعی برای فهم شیمی حیات هستند پیوند پپتیدی درساختار پروتئینها ازترکیب عامل کربوکسیل یک اسید آمینه و عامل آمین اسید آمینه دیگر با از دست دادن یک مولکول آب بوجود می آید.

ساختار آمینواسید

همانطور کهاز نام اسید های آمینه استنباط می شود اینگونه مواد شامل یک گروه آمین(-NH₂ ) و یک گروه اسید گروه کربوکسیل(-COOH )هستند ع غالباً اسیدهای آمینه یک گروه آمین و یک گروه اسید دارند که به همان اتم کربن پیوند یافته اند فرمول عمومی اسیدهای آمینه  می باشد که در این فرمول R گروه بی تقارن است ساده ترین اسید آمینه گلیسی است.که در آن R یک اتم هیدروژن است.  گلیسین اسیدهای آمینه دیگر اتم کربن بی تقارن( کربن کایرال) و ایزومرهای نوری دارند. طبیعت ایزومرهای نوری چپ بر(L ) اسیدهای آمینه را ترجیح می دهد/.

 نقش پروتئینها

 پروتئینها مهمترین ترکیبات در بدن هستند و در بسیاری از اعمال بدن موجود زنده از جمله حرکت اندامها مکانیسمهای دفاع در برابر مواد خارجی ایجادآنزیم ها و ایجاد مهمترین دیواره سلولی این موجودات نقش مهمی دارند. هر نوع پروتئین خاصی مرکب از چند اسید آمینهمشخص است که در ساختار مولکولی معینی آرایش یافته است. بخش عمده معدودی از پروتئینها فقط یک نوع اسید آمینه است مثلاً 44درصد پروتئین موجود در ابریشم گلیسین است.

 اسیدهای آمینه اصلی موجود دربدن باید از گوارش مواد غذایی حاصل شود. بطورکلی از تعداد بیست عدد اسیدهای آمینه هشت تای آنهادر خون بدن سنتز می شوند و از راه تغذیه وارد بدن موجود زنده نمی شوند ولی بقیه آنها ضمن اینکه در بدن بیوسنتز می شوند از راه تغذیه نیز وارد بدن موجود زنده می شوند. مونومرهای اسیدآمینه با پیوندهای پپتیدی بهم پیوندیافته اند . این واکنش شیمیایی یک واکنش اسید- باز است که در آن دو مونومر با از دست دادن یک مولکول آب بهم می پیوندند.  

تعداد ساختار پروتئینی در انسان

 بخشی از خصوصیات بی نظیر هر انسان در میان انسانهای دیگر ناشی از بی نظیر بودن مقداری از ساختهای پروتئینی شخصی است. این امر در مورد بیلیونها انسان دلالت بر آن دارد که تعداد بسیار عظیمی ساختار پروتئینی امکانپذیر است. وقتی دو اسید آمینه به هم می پیوندند دو ترکیب متفاوت امکانپذیر می شود و این امر بستگی به آن دارد که کدام گروه آمینی با کدام گروه اسیدی ترکیب می شود. مثلاً وقتی گلیسین با آلانین ترکیب میشود ممکن است گلیسین آلانین تشکیل شود و هم آلانین گلیسین.

 هرگاه چهار اسید آمینه با تمام حالات ممکن بهم بپیوندند 24 مولکول متفتوت تشکیل میشود و اگر 17اسیدآمینه متفاوت به همین طریق پیوند یابند، فقط عده مولکولهای مرکب از 17- مونومر متفاوت که در  نوع خود بی نظیرند به 356 تریلیون می رسد بدیهی است که اگراز هر اسیدآمینه بیشتر از یک مولکول بکار رفته باشد عده حالات ممکن بسیار بیشتر خواهد شد. اما سلول زنده از پروتئین های بسیار متفاوتی که از یک مجموعه اسیدآمینه ممکن است ساخته شود فقط تعداد نسبتاً کم و گزینش یافته ای را که نیاز دارد می سازد. 

انواع ساختار پروتئین ها

در ساختار پروتئین ها چند ویژگی مشخصوجود دارد. ردیفاسید های آممینه ای که به صورت یک زنجیر به یکدیگر پیوند یافته اند ساختار نوع اول دارند. زنجیر اسیدهای آمینه ای که برای اثر چرخشی به شکل مارپیچ درمی آین. ساختار نوع دوم است. این مارپیچ ها با پیوند های هیدروژنی در جای خود می مانند پیوندهای هیدروژنی یک اتم هیدروژن را به اتم اکسیژنی که در سومین آمین زیرین زنجیر است متصل می کند ساختار نوع دوم دیگر ازپروتئین ها شبیه  یک ورقه است که در آن زنجیر اسیدآمینه در کنار یکدیگر با پیوندهای هیدروژنی بهم متصل شده اند.

 غالب خواص ابریشیم را  با این ساختار شبه ورقه ای می توان توضیح داد. شکل تابدار یا تاشده مارپیچ ساختار نوع سوم است. یک نوع از ساختار سوم در کلاژن که یک بافت لیفی است، یافت می شود سه زنجیر اسید آمینه ای که به صورت مارپیچ های چپ دست تابیده شده اندد و سپس با هم به صورت یک ابر مارپیچ راست – دست تابید  شده است یکلیف فوق الع=اده محکم ایجاد می کند دسته هایی از این الیاف کلاژن بوجود می آوررد نوع دومی از ساختار سوم پروتئین کروی است که در آن زنجیر مارپیچ بوصرت یک الگوی هندسی معینی تا شده و بهم تابیده شده است. بسیاری از آنزیم ها ر پروتئین های کروی هستند. ساختارهای نوع سوم با انواع متفاوتی از پیوند های شیمیایی بهم متصل می شوند که یکی از آنها پیونند سولفید S-S- است این نوع پیوند غالباً وقتی که سیستئین با سیستئین جزئی از سلسله اسیدآمینه ای است دید ه می شود.

 ساختار نوع چهارم پروتئین های درجه تجمع واحدهای پروتئینی است همگلوبین انسان که یک پروتئین کروی با ورن مولکولی 68000 است بای چهار زنجیر اسیدآمینه بطور مناسبی تجمع یافته باشد تا هموگلوبین فعالی تشکیل شود. انسولین نیز ترکیبی است که در آن زیرواحدهایی از  پروتئین ها تا چه حد اهمیت دارد هموگلوبین را درنظر بگیرید.اگر هموگلوبین به علت قرارگرفتن یک اسیدآمینه نادرست در موضوع معین= ساختار نوع اول،دوم، سوم، یا چهارم غیر عادی داشته باشد ممکن است نتواند اکسیژن را در گردش خون منتقل کند فقط تغییر یک اسید آمینه خاص از 146 اسیدآمینه موجود در یک تک زنجیر هموگلوبین سبب بیماری کم خونی می شود.

سنتز طبیعی پروتئین

 پروتئین های بدن پی در پی تجدید می شوند و این عمل با سنتز مجدد اسیدهای آمینه موجود در بدن صورت می گیرد. بررسی عمر متوسط اسیدهای آمینه ای که اجزای ساختمانی پروتئین ها هستند یا به گفته دیگر زمانی که طول می کشد تا بدن پروتئینی را در یک یافت تعویض کند، با استفاده از اسیدهای آمینه که ایزوتوپ رادیواکتیو دارند امکانپذیر شده است برای فرآیندی که باید بسیار پیچیده باشد، تعویض بسیار سریع است فقط چند دقیقه پس از آنکه اسیدهای آمینه رادیواکتیو تزریق شود پروتئین رادیواکتیو را می توان یافت.

 اگرچه تمام پروتئین ها مدام تعویض می شوند ولی سرعت تعویض تغییر می کند بعضی از پروتئین های کبد و پلاسما طی 6 روز تعویض می شود. زمان لازم برای تعویض پروتئین های ماهیچه در حدود 180 روز و برای دیگر بافتها از قبیل کلاژن استخوان طولانی تر از این است. می دانیم که هر موجود زنده انواع پروتئین های خاص خود را دارد عده آرایش های ممکن از 20 واحد اسیدآمینه به   می رسد. باوجود این پروتئین های خاص یک موجود زنده معین در حدود چند دقیقه سنتز می شود. DNA موجود در سلول حامل که سنتز پروتئین است یعنی ترتیبی که بازها در مولکول DNA دارند اطلاعات مورد استفاده برای سنتز پروتئینها را فراهم می سازد در این فرایندها دو نوع RNA مورد استفاده قرار می گیرد که عبارتند از: RNA پیک و RNA ناقل

 مباحث مرتبط با عنوان

• اسید آمینه
• انواع پروتئین
• پروتئین
• پیوند هیدروژنی
• بیوشیمی
• بیوشیمی ساختمانی
• هموگلوبین

پرتئینها در بدن انسان 7 وظیفه مهم انجام می دهند که عبارتند از:

 1- تغذیه سلولها 2- تنظیم اعمال سلولها 3- شرکت در ساختمان سلول 4- حمل ونقل مواد 5- تسریع اعمال شیمیایی بدن( کاتالیزور) 6-تأمین نیروی دفاعی بدن در مقابل بیماریها( آنتی بادی) 7 – شناسایی و تشخیص در ترکیب پروتئین ها هیدروژن، اکسیژن کربن و ازت بکار رفته است همین ازت پروتئین هاست که در تولید نیرو اهمیت بسزایی دارد و برای بدن بسیار با ارزش می باشد که نوجوانان وجوانان بسیار به آن نیاز دارد زیرا دارای فعالیت زیادی هستند.

 مقدار پروتئین موردنیاز بدن برای افراد مختلف

جنس افراد	سن	قد	وزن	پروتئین لازم
کودکان	1 تا 3 سال	87	12	40گرم
کودکان	4 تا 6 سال	109	18	50 گرم
پسران	13 تا 15 سال	163	49	85گرم
دختران	13 تا 15 سال	160	49	80 گرم
مردان	25	175	70	70 گرم
زنان	25	163	58	58 گرم

 پروتئین: اساس رشد مناسب نوجوانان

 نوجوانی دوران بلوغ جسمی، احساسی، اجتماعی، و عقلانی است و برای رشد مناسب جسمی و روانی،  نوجوانان نیاز به میزان بالایی( بالاتر از نیاز دوران پس از بلوغ) کلسیم، آهن و مقدار کافی پروتئین دارد.

آمار کمبود مواد مغذی خصوصاً پروتئین در نوجوانان هشداردهنده است. نزدیک به نیمی از افراد بعلت کمبودهای غذایی در سنین نوجوانی، مبتلا به کوتاه قدی یا کبمود وزن در سنین بالاتر می شوند تغییرات فیزیکی و جسمی زیادی در دوران بلوغ رخ می دهد؛ افزایش سریع قد، رشد اندام های جنسی، افزایش درصد چربی بدن دختران و افزایش میزان پروتئین بدن پسران از این جمله است. اگرچه سنین بلوغ 5 تا 7 سال طول می کشد، ولی حداکثر رشد قوی طی 18 تا 24ماه صورت می گیرد که در این دوران نوجوان احتیاج به حمایت شدید تغذیه ای جهت دریافت انرژی و پروتئین دارد.

 مقدار پروتئین مورد نیاز

 15 تا 20درصد انرژی مصرفی نوجوانان باید از پروتئین تأمین شود یعنی داشتن یک رژیم پر پروتئین رژیمی که شیر و ماست به اندازه کافی دارد و نوجوانان هر روز گوشت حبوبات و تخم مرغ مصرف کند.

 موادغذایی که نوجوان برای تامین پروتئین نیاز دارد .

یک دختر نوجوان روزانه 45گرم و یک پسر نوجوان 55گرم پروتئین نیاز دارد .

یک نوجوان هر روز باید :

1)یک لیوان بزرگ شیر و یک کاسه ماست به مقدار 240سی سی (یک لیوان )نجورد .

2)حبوبات یا تخم مرغ مصرف کند (حبوبات پخته به میزان 6قاشق غذا خوری یا یک عدد تخم مرغ .

3)هر روز 30گرم پنیر (به اندازه یک قوطی کبریت )مصرف کند .

4)60تا 120گرم گوشت مرغ یا گوشت گوسفند کم چربی دریافت کند.

– علاوه بر مواد غذایی که در بالا ذکر شد غلات کامل و سبزی ها نیز مقدار کمی پروتئین به بدن می رسانند که با رعایت یک رژیم متعادل و متنوع مواد غذایی ضروری برای رشد نوجوان تامین می شود.

پس بهترین راه این است که نوجوان از همه مواد غذایی مصرف نکند مثلا مرتب شیر بخورد ولی لب به گوشت نزند که در این صورت رشدش به مقدار مناسب صورت نمی گیرد چون بعضی مواد مغذی در گوشت و بعضی در شیر موجود هستند.

چرا مصرف گوشت برای نوجوانان ضروری و مفید است ؟

این مساله به خوبی ثابت شده که مصرف گوشت برای ارتقای سلامتی افزایش سطح ایمنی و رشد و نمو مناسب لازم است و برای اطمینان از عملکرد مناسب ذهن و یادگیری درست مصرف آن ضرورت دارد.

 اکنون لزوم توجه به این مساله کاملا احساس می شود زیرا اخیرا متخصصان موارد روزافزون کوتاه قدی کمبود رشد و شکستگی استخوان ها را در نوجوانانی که گوشت و سایر محصولات پروتئینی را مصرف نمی کنند بیان کرده اند.

کودکانی که گوشت نمی خورند و مصرف غذاهای دیگر را هم محدود می کنند بیشتر احساس خستگی می کنند نسبت به محیط بی تفاوت می شوند قدرت تمرکزشان پایین می آید بیشتر اوقات مریض هستند و گه گاه احساس افسردگی می کنند و در معرض کوتاه قدی و عدم رشد مناسب قرار می گیرند. مصرف گوشت و مواد پروتئینی به طور منظم نوجوان را قوی ، بلند قد و سالم می سازد و به رشد مناسب فرد کمک می کند.

گوشت حاوی پروتئینی با کیفیت بالاست که برای رشد مناسب کودکان ضروری است.

املاح معدنی

املاح معدنی ترکیبی از شبه فلزات مانند : کلر، کربن ، فسفر ، ازت و برم و …

و فلزات مختلف مانند: سدیم ، پتاسیم ،منیزیم ، آهن ، روی ، مس و نیکل و …

می شود این املاح در بدن انسان قابل هضم و جذب می باشد قسمت اعظم رشد و نمو بدن فعالیت های شیمیایی و فیزیولوژی و استحکام استخوان ها به آن ها بستگی دارد لذا وجود این مواد برای سلامت بدن بسیار ضروری است چون اندام های بدن انسان قادر به ساختن این مواد نیست و این مواد از طریق خوراک به بدن برسد.

 اما شرایط مختلفی بر جذب املاح موثر است مثلا املاح موجود در بعضی غذاها بهتر و در بعضی از غذاها کمتر جذب می شود خوردن بعضی از غذاها با هم جذب می شود مواد غذایی موجود در یکی جذب املاح دیگری را کند کند یا به آنها سرعت ببخشد مثلا خوردن سبزیجات با غذاهای گوشتی جذب آهن موجود را افزایش می دهد گاهی املاح مختلف برای ورود به دیواره روده رقابت می کنن پس بهتر است با هم مصرف نشوند.

 املاح در بدن ما فعالیت های متفاوتی دارند که از آن جمله تنظیم فعالیت آنزیم ها کمک به انتقال مواد در دیواره سلول حفظ تعادل اسیدی و بازی بودن بدن استحکام استخوان ، حرکت عضلات ، انتقال پیام های عصبی و صدها فعالیت دیگر است.

آهن

آهن عنصری است فلزی که در زمین و گیاهان به وفور یافت می شود آهن نقش مهمی در بدن انسان دارد زیرا یکی از عناصر تشکیل دهنده هموگلوبین می باشد رنگ قرمز خون به علت هموگلوبین موجود در گلبول های قرمز است و عمل آن انتقال اکسیژن به بافت ها و برداشتن دی اکسید کربن و مواد زاید از بافت ها به خارج است از آن جایی که همواره مقداری از گلبول های قرمز در حال نابودی هستند در صورت عدم مصرف آهن به مقدار کافی در اثر تولید گلبول های قرمز کم خونی پدید می آید.

 میزان روزانه بدن به آهن 10 تا 30 میلی گرم است. البته باید در نظر داشت نیاز به آهن در دوران رشد افزایش می یابد و این افزایش بستگی به سرعت رشد ذخایر آهن بدن قابلیت جذب آن از مواد غذایی دارد.

آهن موجود در گوشت کیفیت بالایی دارد و به راحتی جذب بدن می شود در حالی که آهن غیر هم موجود در مواد غذایی گیاهی شامل : غلات ، حبوبات و سبزی جات کمتر جذب می شوند. و 90% آهن خورده شده به هدر می رود.

فیتات های موجود در غلات حبوبات و مغزها و پلی فتول های موجود در سبزیجات است از جذب آهن جلوگیری می کند از این رو باید به دریافت کافی ویتامین C که جذب آهن را افزایش می دهد توجه شود انواع مرکبات حاوی ویتامین C هستند و مصرف سالاد شامل گوجه فرنگی ،فلفل سبز دلمه ای ، کلم و گل کلم همراه با غذا و مصرف میوه با آب میوه پس از غذا جذب آهن را افزایش می دهد.

 علائم کمبود آهن شامل خستگی ، سردرد، حساس شدن و کاهش توانایی برای انجام کارهاست . دختران خصوصا در دوران بلوغ به علت اتلاف آهن نیاز بیشتری به آن دارند و حتما باید به مقدار کافی آهن دریافت کنند آمار نشان می دهد در 75% دختران نوجوان دریافت آهن کمتر از مقداری است که از دست می دهند.

سدیم و پتاسیم

برای دستیابی به حداکثر توان عضلانی الخصوص در نوجوانان ورزشکار باید تعادل بین این دو ماده به نسبت یک به یک برقرار باشد سدیم و پتاسیم برای انتقال پیام های عصبی مورد نیاز هستند اگر کمبود یکی از این دو یا عدم تعادل نسبت آنها به وجود آید درد عضلانی و ضعف عارض می شود.

سدیم زا با خوردن نمک طعام به دست می آید نمک در اکثر غذاها وجود دارد.

در خون ما باید همیشه مقدار معینی نمک وجود داشته باشد تا اعصاب بتوانند پیام های عصبی را بخوبی منتقل کنند و ماهیچه های به انقباض در آیند. اگر نمک خون در حد کافی نباشد انسان دچار گرفتگی ماهیچه ها می شود.

 البته مقداری نمک همراه با عرق از بدن رفع می شود کارگران و کسانی که درجاهای گرم فعالیت می کنند برای جبران نمک هایی که با عرق کردن از دست می رود باید نمک بیشتری استفاده کنند ولی باید به این نکته توجه داشت بایداز مصرف بیش از حد نمک خودداری کرد زیرا موجب بالارفتن فشار خون می شود و امکان ابتلا به بیماری قلبی را افزایش می دهد.

کلسیم

کلسیم که در طبیعت به صورت یک فلز نقره ای است فراوان ترین ماده معدنی در بدن انسان است علاوه بر تشکیل استخوان ها و دندان ها کلسیم برای شروع انقباض عضلانی در قلب و عضلات قفسه صدری و اندام ها ضروری است.

به دلیل تسریع در رشد استخوان ها نیاز به کلسیم درسن بلوغ بیشتر است بنابراین نوجوانان باید از منابع غذایی حاوی کلسیم مثل شیر ، ماست و کشک به میزان فراوان استفاده کنند.

دریافت کافی کلسیم از برنامه غذایی روزانه در سنین مدرسه و بلوغ برای حفظ تراکم طبیعی استخوان ها و جلوگیری از پوکی استخوان در بزرگسالی حائز اهمیت است شیر و لبنیات مهم ترین منبع تامین کلسیم هستند بنابراین نوجوانانی که از این گروه به مقدار کافی استفاده نمی کنند در معرض خط کمبود کلسیم قرار دارند . به ویژه اگر همراه با مواد غذایی نوشابه های گازدار مصرف کنند.

نوشابه های گازدار حاوی مقادیر زیادی فسفر می باشند که می توانند در جذب کلسیم اختلال ایجاد کنند بستنی که با شیر پاستوریزه تهیه شده است منبع خوبی برای تامین کلسیم است و چون بستنی مورد علاقه نوجوانان است می تواند منبع خوبی برای تامین کلسیم آنها باشد . با توجه به این که کلسیم در بسیاری از مواد غذایی وجود دارد اما حدود 50% از مردان و زنان مقادیر کافی از کلسیم را دریافت نمی کنند بنابر گفته دکتر کودکان بدن شما تنها 10% از کلسیم موجود در فراورده های لبنی را جذب می کند.

نوجوانان دارای فعالیت و انرژی بسیار زیادی هستند به همین دلیل علت ممکن است برای تخلیه انرژی خود به ورزش های مختلف بپردازند.

دکتر کودکان می گوید : به همین علت است که شکستگی هایی از نوع استرس ، این قدر درمیان ورزشکاران شایع است استخوان ها در معرض استرس های متعددی هستند بدون اینکه مواد خام لازم فراهم باشد.

هرچه بدن بیشتر در معرض استرس برخورد و تصادم باشد که در نوجوانان بسیار زیاد است به کلسیم بیشتری نیاز پیدا می کند.

ید یکی از مواد مورد نیاز بدن است ید برای رشد و نمو طبیعی بدن سوخت و ساز مواد غذایی و تولید انرژی بسیار لازم است سلول های عصبی و مغز نیاز زیادی به آن دارد یکی از مشکلات و بیماری هایی که در اثر کمبود ید به وجود می آید گواتر نام دارد.

ید ماده مغزی ضروری برای فعالیت های غده تیروئید و ماده اصلی در ساختمان هورمون های تیروئیدی است که تنظیم متابولیسم بدن را به عهده دارد نیاز به ید در دوران رشد یعنی دوره بلوغ بسیار حیاتی است کمبود ید در دوره جنینی موجب ناهنجاری های مادرزدای مانند : کرولالی ، عقب ماندگی رشد مغزی و جسمی می شود حتی کمبود خفیف آن باعث کم شدن بهره هوشی و قدرت یادگیری کودکان می شود.

 در اغلب کشورهای جهان برای پیشگیری از کمبود ید نمک ها را با افزودن ید غنی کرده اند بهترین راه پیشگیری از کمبود ید مصرف نمک های ید دار است این شبه فلز در ساختمان هورمون های تیروئید شرکت می نمایند .

 احتیاج روزانه ید در نوجوانان در حال بلوغ 25 میکروگرم می باشد ولی یک رژیم غذایی مناسب باید حاوی 100 الی 200 میکروگرم ید برای افراد بالغ باشد میزان ید آب دریا نسبتا زیاد می باشد به همین دلیل مواد غذایی دریایی و هم چنین محصولاتی که در سواحل کشت می شوند حاوی مقادیر زیادی ید می باشد و برعکس مواد غذایی حیوانی یا گیاهی که در نواحی دور از دریا به خصوص در نواحی کوهستانی تولید می شود کمبود ید مشاهده می شود در چنین نواحی معمولا ید را به میزان 5000/1 تا 20000/1 آب آشامیدنی و یا نمک خوراکی اضافه می نمایند تا از بروز بیماری های گواتر ساده که در اثر کمبود ید ایجاد می شود ممانعت نماید.

روی

نیاز بدن به روی در دوران بلوغ افزایش می یابد زیرا در دوران بلوغ به دلیل افزایش سرعت رشد بدن به پروتئین بیشتری نیاز دارد و روی هم که در ساختن پروتئین دخالت دارد از اهمیت ویژه ای برخوردار است و باید در برنامه غذایی روزانه نوجوانان منابع غذایی حاوی روی گنجانده شود.

 روی در غذاهایی مثل جگر ، شیر ، ماهی و میگو و … وجود دارد. توان را برای فعالیت عضلانی دراز مدت افزایش می دهد و به ویتامین های  A و گروه B کمک می کند تا وظایفشان را به خوبی انجام دهند.

آب

اگر چه آب دارای مواد مغذی بسیار نیست ولی برای ادامه زندگی بسیار حیاتی است آب در تشکیل خون و هضم مناسب غذا موثر است روزانه باید 8 تا 10 لیوان آب نوشید تا آب کافی برای بدن تامین شود.

آب درمانی

امروزه آب درمانی یکی از مسائل تازه علم پزشکی را تشکیل می دهد. پزشکان و متخصصین پی به ارزش حیاتی آب برده اند.

شاید توانست بدون غذا چند هفته زنده ماند اما بدون آب فقط چند روز زنده می مانی .

فصل سوم

اهمیت تغذیه

تغذیه در دوران بلوغ

تغذیه در دوران نوجوانی و بلوغ اهمیت زیادی دارد زیرا نوجوانان و جوانان به دلیل سوخت و ساز بالای بدن و فعالیت زیاد به انرژی بیشتری نیاز دارد البته لازم به ذکر است که پرخوری زیاد در این دوران سبب چاقی بیش از حد نوجوانان خواهد شد تا جایی که گاهی نوجوان برای حفظ تناسب اندام ناچار به رژیم گرفتن می شوند بنابراین در صورتی که تغذیه مناسب باشد و تمام مواد لازم به بدن برسد هم انرژی مورد نیاز نوجوان به حد کافی تامین خواهد شد و هم نیازی به رژیم غذایی خاص وجود نخواهد داشت صبحانه وعده غذایی برای نوجوانان است زیرا صبحانه ناکافی گاهی می تواند زمینه ساز کمبود تغذیه ای شود.

توصیه می شود که در برنامه غذایی نوجوانان سه گروه اصلی مواد غذایی شامل :

چربی ها مواد قندی و نشاسته ای و پروتئین ها حتما وجود داشته باشد البته مصرف زیاد قندهای ساده مثل نوشابه های گازدار ، شکلات ،آب نبات و سایر موادی که فقط انرژی زا هستند و ارزش غذایی ندارند باید محدود شوند و به جای آن ها از مواد نشاسته ای مانند : برنج ،نان و سیب زمینی استفاده شود همان گونه که اشاره شد یکی از مواد مورد نیاز بدن پروتئین است نیاز به این ماده در دوران بلوغ به دلیل سریع تر شدن رشد و افزایش حجم عضلات بیشتر می شود پروتئین های حیوانی در تخم مرغ ، گوشت ، پنیر، شیر و پروتئین در غلات و حبوبات وجود دارد و مصرف روزانه 45 تا 72 گرم توصیه می شود.

ویژگی رفتارهای تغذیه ای

نوجوانان

• نامنظم بودن وعده غذایی نوجوان

حذف وعده غذایی و برنامه غذایی نامنظم در دوره نوجوانی یک رفتار غذایی شایع است معمولا وعده صبحانه و ناهار بیشتر از وعده شام حذف می شود و علت عمده آن برنامه درسی و فعالیت های اجتماعی نوجوانان در طول روز است. محققی به نام Daniel در سال 1997 طی مطالعه ای نشان داد که 50% نوجوانان صبحانه نمی خورند.

• مصرف بی رویه تنقلات

بخش مهمی از رفتارهای غذایی نوجوانان مصرف بی رویه تنقلات است این تنقلات معمولا کم فیبر هستند و از نظر ویتامین A کلسیم و آهن که برای رشد ضروری است فقیرند انتخاب صحیح تنقلات به عنوان میان وعده می تواند در دریافت مواد مغذی مورد نیاز نوجوان اثر مثبت داشته باشد.

• غذاهای آماده

استفاده از غذاهای آماده به خصوص در نوجوانانی که وقت کافی ندارند معمول است غذاهای آماده که در فروشگاه ها هستند از نظر آهن ،کلسیم ،ویتامین A,B,C و اسید فولیک فقیرند رفتارهای تغذیه ای نوجوانان و ارتباط آن با وزن و ظاهر فیزیکی

پیروی از الگوهای غذایی غیرطبیعی در دوران بلوغ به علت توجه خاص به ظاهر فیزیکی و داشتن اندام مناسب شایع است مطالعه ای که در سال 1989 توسط MABNEY و همکارانش در ایالات متحده آمریکا انجام شده است نشان داد که از 318 نوجوان 45% مایل بودند که لاغر شوند 37% آنها شروع به کاهش وزن کرده بودند با افزایش سن نوجوان تمایل به کاهش وزن نیز افزایش می یابد.

عوارض رژیم های غذایی برای کاهش وزن در دوران بلوغ

اثرات زیان بار کاهش وزن بر سلامتی ممکن است در افرادی که اضافه وزن ندارد اما دریافت کالری خود را به شدت محدود می کنند بیشتر باشد در این افراد کاهش توده عضلانی بیشتر از توده چربی است رژیم غذایی که با محدود کردن وعده های غذایی و یا ناشتایی همراه باشد منجر به کاهش وزن سریع می شود که به طور اساسی بعلت کاهش آب بدن و توده عضلانی است.

اثرات زیان بار رژیم های غذایی کاهش وز در دوره بلوغ علاوه بر اختلال رشد شامل کمبودهای تغذیه ای اختلالات قاعدگی ،ضعف ، گیجی ، افسردگی ،تحریک پذیری ،یبوست ،نداشتن تمرکز حواس و اشکال در خوابیدن می باشد . تنفس بدبو، ریزش مو و خشکی پوست از عوارض جدی تر این گونه رژیم های غذایی است.

اهمیت تغذیه در دختران

دختران امروز مادران فردا و کلید سلامتی نسل کنونی و آینده می باشند تمام مطالعات انجام شده نشان داده است که بسیاری از مشکلات دوران بارداری و تولد نوزادان نارس ارتباط مستقیم با وضع تغذیه مادر ،در زمان قبل از بارداری و سنین قبل از ازدواج دارد به طور کلی ،دخترانی که زندگی خود را با تغذیه ناکافی در دوران کودکی همراه با بیماری شروع کرده و به دوره نوجوانی پا می گذارد از یک طرف به علت کمبود های تغذیه ای با کاهش قدرت یادگیری ،افت تحصیلی ،افزایش ابتلا به بیماری ها و کاهش توانمندی ذهنی و جسمی مواجه هستند و از سوی دیگر ،پس از ازدواج نمی توانند دوران بارداری و شیر دهی خوبی داشته باشد زیرا در دوران بارداری و شیر دهی ذخایر بدنی ما در مصرف می شود و سو تغذیه او تشدید یافته و علاوه بر مادر سو تغذیه گریبان گیر فرزندش نیز میشود به طور کلی مطالعات انجام شده نشان داده است که در دخترانی که از زمان تولد تا بلوغ غذایی متعادل و کافی مصرف می کنند در هنگام بار داری و زایمان با مشکلات کمتری روبرو هستند اندازه لگن در دخترانی که خوب تغذیه شده اند به شکلی است که وضع حمل آسان تر می شود .

اما کمبود آهن و کم خونی ناشی از آن در دخترانی نوجوان ،ذخایر آهن بدن آنها تخلیه می شود این دختران پس از ازدواج و در دوران بارداری از کمبود آهن شدید رنج می برند و در این مادران نه تنها خطر مرگ و میر به علت خونریزی هنگام زایمان افزایش می یابد.

 بلکه نوزادانی که به دنیا می آورند کم وزن و یا نارس بوده و ذخایر آهن کافی ندارند کم خونی فقر آهن در دوران بارداری و 2سال اول زندگی اثرات جبران ناپذیری بر رشد و تکامل مغزی کودکان دارد طبق تحقیقات که داده بهبود وزارت بهداشت در سال 1374 انجام داده است بیشترین میزان شیوع کم خونی فقر آهن در دختران 15-19ساله نزدیک به ./.40گزارش شده است شیوع کم خونی در دوران بلوغ تقریبا 2برابر مردان است این ارقام نشان دهنده آسیب پذیری بیشتر زنان و دختران در سنین بلوغ در مقایسه با مردان است .

برای مشاهده نمودار درصد کم خونی در سنین مختلف به قسمت پیوست مراجعه شود.

اهمیت آموزش تغذیه به دختران :

اول اینکه آنها باید به نیازهای تغذیه ای خود در دوران متفاوت رشد ،بلوغ ،بارداری و شیردهی آشنا شوند آنها باید با اهمیت تغییراتی که در بدن در دوره های مختلف زندگی دارد و نیازهای متفاوت تغذیه ای آشنا شود .

تغییرات زیاد فیزیولوژیک زنان در دوره های مختلف زندگی تفاوت آشکاری با مردان دارد به همین جهت باید دختران و والدین آنها با این نیازها آشنا شوند .

علاوه براین دختران مادران آینده هستند و نسل آینده در دامان آنها پرورش می یابد تغذیه کودک به ویژه تغذیه با شیر و اهمیت آن در رشد و سلامتی آینده کودک باید به دختران آموزش داده شود آنها باید نیاز های غذایی ،تنوع و تعادل و ذائقه سازی را بدانند و نقش خود را به عنوان مادر در شکستن زنجیره های عادات نادرستی که ممکن است خانواده و نوجوانان را در معرض کمبودها و عوارض ناشی از آن قرار دهد بشناسد .

تائیرتغذیه نوجوانان در موفقیت جامعه

سلامت و موفقیت در گرو سلامت و تلاش نوجوانان که آینده سازان و عامل مهمی برای جامعه سازی هستند می باشد پس باید به سلامتی آنها بسیار توجه داشت که یکی از عوامل بسیار مهم سلامتی ،تغذیه می باشد الخصوص در نوجوانان .

دوره نوجوانی دوره انتقال از کودکی به جوانی است که با جهش رشد جسمی و بلوغ توام است بنابراین تغذیه این دوران وجود باورهای غلط غذایی است لذا اصلاح باورهای غذایی آنها از طریق رسانه های گروهی از اهمیت بسزایی بر خوردار است برای دستیابی به جامه ای سالم و خلاق و پویا باید آموزش تغذیهای در همه ابعاد آن صورت گیرد در موارد فوری باید از طریق مشاوره با متخصصان تغذیه ،رژیم های غذایی اصلاح شوند .

در موارد گروهی توصیه می شود که نوجوانان برای پیشگیری از سوءتغذیه از راهنمایی غذایی زیر و توصیه هایی غذایی که در آخر همین مبحث به آنها پرداختیم استفاده نمایید .

به نوجوانان پیشنهاد می شود که در برنامه غذایی روزانه خود از واحد هایی غذایی که به آنها اشاره شده استفاده کنند .

1-گروه نان وغلات :روزانه11-9واحد

یک واحد نان برابر است با ابرش نان بربری یا سنگک به اندازه یک کف دست و یا 4برش نان لواش به اندازه کف دست .

یک واحد از برنج و ماکارونی پخته شده برابر است با نصف لیوان .

2-گدوه شیر و لبنیات :روزانه 3واحد یا بیشتر

یک واحد از شیر و ماست برابر است با یک لیوان –یک واحد از پنیر برابر است با 45-30گرم –یک واحد از کشک برابر است با یک چهارم لیوان –یک واحد از دوغ برابر است با لیوان .

3-گروه میوه ها :روزانه 3تا4واحد

1واحد میوه برابر است با یک عدد میوه متوسط-برابر است با 2/1 یا 4/3لیوان آب میوه برابر است با 4/1 لیوان میوه خشک .

4-گروه سبزی ها :روزانه 4-5واحد

یک واحد سبزی برابر است با 1لیوان سبزی خام –برابر است با نصف لیوان سبزی پخته –برابر است با یک عدد سیب زمینی متوسط

5-گروه گوشت و جانشین های آن :روزانه 2تا 3واحد

یک واحد گوشت برابر است با 2تا 3تکه خورشتی (90-60گرم )گوشت قرمز ،ماکیان و ماهی پخته شده -30گرم گوشت برابر است با یک عدد تخم مرغ یا نصف لیوان حبوبات پخته یا 2قاشق غذاخوری از مغز های پسته و فندق و گردو ……..

توصیه های تغذیه ای

برنامه غذایی نوجوانان باید شامل ترکیبی از غذا های مختلف در گرو ه های اصلی غذایی باشد .

سه وعده اصلی غذایی با تاکید برمصرف صبحانه و دو میان وعده توصیه می شود در میان وعده ها به جای استفاده از مواد غیره مغزی مثل .نوشابه ها ،چیپس ،کیک ها و ……

از مواد غذایی مغزی مانند :شیر ،نان ،پنیر ،خشکبار ،میوه ها و مغزها استفاده کنید .

-در غذایی خود تنوع ایجاد کنید زیرا تغذیه متنوع ،هم سالم و هم لذت بخش است .

-غذای خود را در 6وعده میل کنید .

– به مقدار فراوان نوشیدنی بنوشید اما توجه داشته باشید که از مصرف نوشیدنی های شیرین مثل (نوشابه و شربت )خودداری کنید .

– مصرف شیرینی را محدود کنید .

– بهتر است از گوشت های کم چربی ،مرغ ،ماهی ،تخم مرغ ،لبنیات و پنیر به مقدار بیشتری استفاده کنید .

– مصرف چربی ها را محدود کنید و از نمک کمتر استفاده کنید .

– غذاها را طوری بپزید که ویتامین آنها از بین نرود .

بهتر است برای پیشگیری از کم وزنی یا اضافه وزن به یک مشاوره تغذیه مراجعه کنید و از هر گونه رژیم خود سرانه جدا خود داری کنید .

تغذیه در جوانان امروزه

امروزه ،اکثر بچه قبل از رفتن به مدرسه صبحانه نمی خورند .و در عوض در زنگ های تفریح خود را با شکلات و بسکویت و چیپس سیر می کنند و در آخر نیز با خوردن لواشک و آلو اشتهای خود را کور کرده و جایی برای ناهار باقی نمی گذارند .و به جای خوردن یک عصرانه مقوی به خوردن شیرینی جات می پردازند و کمتر از میوه شیر و لبنیات و انواع سبز های خام استفاده می کنند .

شیر موز به جای شیر :

افراد به خصوص نوجوانان و کودکان به دلیل بوی بد شیر آن را دوست ندارند و اصلا از این نوشیدنی استفاده نمی کنند در حالی که می توان به جای شیر ، شیرموز ، شیرکاکائو و شیر هویج را به آنها داد.

و همینطور کیک های خانگی درکنار شیر یک عصرانه کامل برای نوجوانان و جوانان محسوب می شود. یکی از متخصصان تغذیه می گوید : مصرف فراورده های لبنی نظیر شیر و ماست در دوران نوجوانی به دلیل پروتئین و کلسیم فراوانی که دارند نه تنها مانع از بروز پوکی استخوان در سنین سالمندی می شود بلکه میزان قد را نیز افزایش می دهد.

زیرا در صورتی که فرد استعداد بلندی قد را از نظر ژنتیکی نیز داشته باشد عواملی چون عدم تامین ریز مغزی و سیری زودرس ناشی از مصرف تنقلات مصنوعی در کوتاه قدی بسیار موثر است.

اهمیت صرف صبحانه

مطالعات دهه اخیر نشان داده است که تغذیه صحیح در قدرت یادگیری موثر است و نخوردن صبحانه می تواند اثرات منفی بر یادگیری آنها داشته باشد.

در شرایط ناشتایی کوتاه مدت طبیعی مکانیسم هموستاتیک گلوگز خون را در سطحی ثابت نگه می دارد که بر عملکرد مغز لطمه وارد نشود و اگر مدت زمان ناشتایی طولانی تر باشد نگه داری قند خوب و سطحی که مغز قادر به فعالیت طبیعی خود باشد دشوارتر شده و یادگیری و تمرکز حواس مختل می شود.

با وجد اهمیت بسیار صبحانه در سلامتی بسیاری از نوجوانان میلی به خوردن صبحانه ندارد اگر جوان شما به خوردن صبحانه های سفتی علاقه ندارند مثل پنیر سعی کنید برایش خانه خانه شکلات صبحانه تهیه کنید.

بسیاری از خطراتی که سلامت انسان های امروز تهدید می کند مثل بیماری قلبی دیابت و فشار خون ریشه درچاقی و رژیم بر غذایی دارد. این خطرات که روزگاری متعلق به افراد مسن بود روز به روز در حال حرکت بیشتر به سمت سنین پایین است تا جایی که در حال حاضر بسیاری از نوجوانان هم دچار چاقی و حتی کلسترول بالای خون هستند علت این امر در سنین نوجوانی از چند جهت قابل بررسی است.

اول اینکه رژیم غذایی مناسبی ندارند و دوم اینکه این قدر پای کامپیوتر و تلویزیون و بازی های ویدیویی نشسته اند که دچار چاقی ناشی ناز کم تحرکی شده اند از تمامی این عوامل نه تنها در زمان نوجوانی سلامت فرزندان ما را تهدید می کند بلکه حتی در آینه نیز آنها را با مشکلاتی نظیر سرطان و چاقی روبه رو خواهد کرد.

بطوریکه هم اکنون فقط در آمریکا 40 درصد بچه ها یکی از عوامل خطرزای ابتلا به بیماری قلبی را دارند. پژوهش های آماری نشان میدهد که حدود 40 درصد بچه های سنین مدرسه بدون صبحانه روزشان را آغاز می کنند .

 این در حالی است که به دلیل گذاشته شده است. به علاوه خوردن یک صبحانه سالم باعث می شود نیازهای تغذیه ای نوجوان در طول روز بهتر برآورد شود. کنترل وزن برای آنها راحت تر باشد و سطح کلسترول خون آنها کاهش یابد هم چنین نوجوانانی که قبل از مدرسه رفتن صبحانه می خورند کمتر از کلاس ها غیبت می کنند کمتر دچاردل درد و ناراحتی هایی دیگر می شوند و در طول روز برنامه غذایی بهتری را ادامه می دهند که باعث می شود سطح مواد معدنی و ویتامین مثل کلسیم ، فسفر ، منیزیم و ویتامین A و C و B12 و ریبو فلاوین در بدن آنهایی که صبحانه می خورند بیشتر باشد.

از طرف مقابل ثابت شده که نوجوانانی که صبحانه نمی خورند به احتمال بیشتری در طول روز به خوردن غذاهای پرچرب که از لحاظ تغذیه ای ارزش ندارند روی می آورند و همین مسئله باعث بیمار شدن و ایجاد مشکلات آینده برای آنها می شود.

بهتر است حواستان به کافئین هم باشد. کافئین در قهوه نوشابه های گازدار بعضی آدامس ها وجود دارد. این ماده می تواند باعث عدم تمرکز و بی قراری کودکان در مدرسه شود. نوجوانان در این حالت با یاگیری مشکل خواهند داشت و نمی توانند در مدرسه آرام سرجایشان بنشینند. نوجوانانی که عصر یا شب غذاهای کافئین دارد مثل نوشابه خورده باشند شب دیر به خواب می روند راحت نمی خوابند صبح با صبحانه خوردن مشکل دارند و در کلاس یادگیری کمی دارند. بهتر است خوردن غذاهای کافئین دار را برای بچه ها محدود کنید یا به تعطیلات موکول کنید.

یک کار جالب دیگر این است که درست کردن صبحانه را به همراه نوجوانان انجام دهید این کار جالب را برای او به یک ماجرای بافره تبدیل کنید به این ترتیب نوجوانان عادات غذایی صحیحی را کسب کرده و در طول عمرشان ادامه میدهند . حتی اگر صبح ها وقت این کار را ندارید شب ها نیز صبحانه را بچینید.

اگر نوجوان هر روز صبح بیدار شود و یک قالب پنیر و یک استکان چای روی میز انتظارش را بکشند و بخواهید به روز او را به خوردن صبحانه مجبور کنید حق دارد که بگوید میل ندارم .

میان وعده ها

نوجوانان در سنین مدرسه علاوه به سه وعده غذایی اصلی به میان وعده نیاز دارند. در این سنین باید هر 4 تا 6 ساعت برای نگهداری غلظت قند خون در حد طبیعی غذا بخورند تا فعالیت سیستم عصبی و عملکرد مغز در حد مطلوب باقی بماند.

در عین حال کبد که مسئول ذخیره گلوکز به صورت گلیکوژن و آزاد سازی آن به خون در صورت نیاز می باشد. در این سنین کبد تنها برای 4 ساعت گلیکوژن ذخیره می کند. بنابراین دانش آموزان در این سنین به خوردن غذاهای میان وعده بیشتر نیاز دارند و باید بین صبح تا ظهر و ظهر تا شب میان وعده مصرف کنند.

 ارزش غذایی میان وعده ها باید در نظر گرفته شود. دانش آموزان باید بدانند آنچه که می تواند نیازهای آنها را تامین کند موادی چون چیپس ، پفک و سایر تنقلات کم ارزش نیستند بلکه موادی دارای ارزش غذایی می باشد که از یک یا چند گروه اصلی غذایی تهیه شده باشند.

 استفاده از انجیر خشک توت خشک ، بادام ، پسته ، گردو ، برگه زردآلو و انواع میوه ها نظیر سیب ، پرتقال ، نارنگی ، زردآلو ، انگور ، لیموشیرین و … سبزیجاتی نظیر هویج ،کاهو، خیار، و ساندویچ هایی مثل نان و پنیر و سبزی ، انواع کوکو و کتلت ، نان و حلواشکری نان و پنیر و خرما می تواند به عنوان میان وعده در برنامه غذایی دانش آموزان قرار گیرد.

فصل چهارم

عوارض ناشی از تغذیه نادرست

مشکلات جسمی

مشکلات ناشی از تغذیه ناسالم

• کم وزنی و لاغری که بیش تر ناشی از تصور غلط نوجوانان از تناسب اندام است و به دنبال آن بعضی اقدام به رژیم سرسخت و خودسرانه می کنند که سلامت آینده آنان رابه خطر می اندازد بویژه در دختران که دوران مهم بارداری و شیردهی را به دنبال دارند این مسئله ممکن است باعث قاعدگی نامنظم و یا عدم قاعدگی آن ها شود همچنین در تولیدمثل و باروری آنها تداخل کند.
• اضافه وزن و چاقی که اغلب در اثر کم تحرکی و فعالیت بدنی استفاده مداوم از تلویزیون و رایانه و نیز رژیم های غلط غذایی و مصرف زیاد تنقلات ، نوشابه ها و غیره است که متاسفانه در نوجوانان امروز بسیار شایع است.
• کم خونی ناشی از فقر آهن که یکی از مشکلات شایع تغذیه ای به ویژه در دختران در این سنین که بر رشد جسمی ، ذهنی و سیستم ایمنی آنها اثر سوء دارد. کم خونی در این دوران در اثر افزایش نیاز استفاده از رژیم های غذای آلودگی های انگلی و آلودگی های محیطی به وجود می آید.

چاقی

چاقی کودکان و نوجوانان در حال حاضر یک مشکل تغذیه ای روبه افزایش در کشورهای توسعه یافته به شمار می رود براساس آخرین اطلاعات حداقل 27درصد کودکان و 21 درصد نوجوانان در آمریکا چاق هستند که معرف 54 درصد افزایش در چاقی کودکان و 39 درصد افزایش در چاقی نوجوانان آمریکایی در دو دهه اخیر است و محققین به روند هشدار دهنده افزایش چاقی در کودکی و نوجوانی تخمین می زنند که 70 درصد نوجوانان چاق بزرگسالان چاق خواهند بود و حتی این خطر وجود دارد که این در دوران بزرگسالی دچار چاقی مفرط می شوند.

کشور ما نشان داده است که 6/4 درصد پسران و ¼ درصد دختران در مناطق شهری و روستایی کشور چاق هستند. اگرچه چاقی در حال حاضر مشکل عمده کودکان کشور ما به شمار نمی رود ولی با توجه به عوارض و پیامدهای چاقی پیش گیری از آن حائز اهمیت است.

مدارک موجود حاکی از آن است که چاقی کودکی بیش تر متاثر از عوامل محیطی است و نشان دهنده آن است که خانواده و جامعه در ایجاد رفتار و عادات غذایی درست عمل نکرده است. درمقابل چاقی نوجوانی هم به عوامل محیطی و هم به عوامل ژنتیکی بستگی دارد. چاقی در دوران نوجوانی اغلب اوقات به چاقی بزرگسالی می انجامد. که با افزایش خطر ابتلا به دیابت بیماری های قلبی عروقی و افزایش فشار خون همراه است.

چاقی در دوران ارتباط مستقیم با HDL و ارتباط معکوس با کلسترول LDL،LDL افزایش کلسترول دارد. علاوه بر این بلوغ زودرس در کودکان چاق وجود دارد و به همین علت دوران رشد استخوان های طولی در آن ها کوتاه تر است که منجر کوتاهی قد خواهد شد .

برای پیشگیری از چاقی نوجوانی انجمن قلب آمریکا توصیه های زیر را ارائه کرده است. این نکات به والدین و دانش آموزان باید آموزش داده شود.

منشا چاقی

می دانیم که تاثیر غذا آنچنان است که زنبور عسل با خوردن غذای مخصوص بنام شاهنگبین به ملکه تبدیل می شود. غذاها مهم هستند زیر غذا هم در سلامتی و هم در بیماری مورد لزوم است.

در سلامتی برای حفظ آن و در بیماری برای برگشت آن .

می توان گفت غذاها تاکنون بیشتر از شمشیرها آدم کشته اند لکن اگر خوب انتخاب شوند می توان یک عمر با آن سازش کرد و تاثیر نیکوی آن چنانست که حتی می تواند حیوان بی بالی را به بالدار و عکس آن نیز تبدیل کند کلید سلامتی جسم و جان آدمی بدست غذای اوست.

زیرا هم می میراند و هم زنده می کند. اگر بیشتر از اندازه احتیاج بدن غذا خورده شود هر چه می خواهد باشد چه پروتئینه ، چه لیپید ، چه گلوسید بدن چاق می شود و به صورت ذخیره چربی در شکم ، شانه ها، پهلوها و غیره جمع می گردد.

بعضی ها فکر می کنند که خوردن چربی آدم را چاق می کند در صورتی که چنین نیست خوردن اضافی چاقی می آورد هرچه می خواهد باشد.

در جدول روبه رو کالری تقریبی مورد لزوم پسر دختر را از سنین 13 سالگی تعیین می نماید:

سن	جنس	کالری تقریبی
15-13	پسران	3200	کالری
15-13	دختران	26800	کالری
19-16	پسران	3300	کالری
19-16	دختران	30/3	کالری
25-20	مردان	2950	کالری
25-20	زنان	2050	کالری
40-30	مردان	2750	کالری
40-30	زنان	1980	کالری

از 40 سالگی به بالا مردان حدود 2500 کالری و زنان همین سن 1900 کالری برآورده شده است.

عوارض رژیم های غذایی برای کاهش وزن در دوره بلوغ

اثرات زیان بار کاهش وزن بر سلامتی ممکن است در افرادی که اضافه وزن ندارند اما دریافت کالری خود را به شدت محدود می کنند بیش تر باشد. در این افراد کاهش توده عضلانی بیشتر از توده چربی است.

 رژیم غذایی که با محدود کردن وعده غذایی و یا ناشتایی همراه باشد منجر به کاهش وزن سریع می شود که به طور اساسی به علت کاهش آب بدن و توده عضلانی است.

اثرات زیان بار رژیم های غذایی کاهش وزن در دوره بلوغ بر احتمال رشد شامل کمبودهای تغذیه ای اختلال رشد شامل کمبودهای تغذیه ای اختلالات قاعدگی ضعف ، گیجی ، افسردگی ، تحریک پذیری ، یبوست ، نداشتن تمرکز حواس و اشکال در خوابیدن می باشد.

تنفس بدبو ، ریزش مو و خشکی پوست از عوارض رژیم های غذایی با محدودیت شدید کالری است. افزایش خطر ابتلا به سنگ صفرا کیسه صفرا نیز از عوارض جدی تر این گونه رژیم های غذایی است.

جهت پیشگیری از کم وزنی و لاغری از انجام هر گونه رژیم خودسرانه به شدت خودداری شود و تحت نظر متخصصین تغذیه اقدام شود. جهت پیشگیری از اضافه وزن و چاقی ضمن توصیه به فعالیت های روزانه استفاده از یک رژیم غذایی صحیح و متعادل تحت نظر متخصصین تغذیه ضروری است.

رژیمهای غذایی مد روز و تبلیغات مختلف درباره مواد لاغر کننده اغلب بی اساس و روشهایی ناسالم هستند و شما را به نتیجه مطلوب نمی رسانند اما یک برنامه متعادل غذایی و ورزشی این کار را انجام می دهد.

کمبود آهن و کم خونی ناشی از آن در سنین مدرسه و دوران بلوغ

کم خونی فقر آهن

کمبود آهن و کم خونی ناشی از آن در سنین بلوغ کاهش سرعت رشد ضریب هوشی قدرت یادگیری و کاهش ظرفیت کاری را به دنبال دارد.

وزارت بهداشت در گزارشی تغییرات رفتاری مثل خستگی و بی تفاوتی افزایش ابتلا به بیماریها افزایش غیبت از مدرسه افزایش شیوع و شدت کم خونی فقر آهن در دوران بارداری و به دنبال آن افزایش مرگ و میر مادران و افزایش و تولد نوزادان کم وزن و نارس را از دیگر عوارض فقر آهن اعلام کرد. بنا به این گزارش مصرف قرص آهن و غنی سازی مواد غذایی در پیشگیری از کمبود آهن و کم خونی ناشی از آن موثر است.

کمبود آهن و کم خونی فقر آهن چیست ؟

اگر برای ساختن گلبول های قرمز خون آهن به مقدار کافی در دسترس نباشد ابتدا فرد از ذخایر آهن بدن خود استفاده کند سپس در صورت ادامه کمبود ذخایر آهن بدن کاهش می یابد.اگر کمبود آهن ادامه پیدا کند ذخایر آهن بدن تخلیه میشود و کم خونی فقر آهن بروز می کند.آهن اساسی ترین ماده اولیه برای ساختن گلبولهای قرمز خون است . البته علاوه بر آهن مواد مغذی دیگر هم مثل اسید فولیک ، ویتامین B6،ویتامین B12، ویتامین C، و پروتئین برای خونسازی لازم است که باید از طریق رژیم غذایی روزانه تامین شود.

عوارض ناشی از کم خونی فقر آهن در کودکان سنین مدرسه و نوجوانان :

آهن کافی برای حفظ سلامت رشد مطلوب و فراهم ساختن زمینه مناسب برای یادگیری در دوران تحصیل ضروری است. اگر چه کمبود آهن می تواند در تمام مراحل زندگی سبب کاهش قدرت ادراک و یادگیری گردد ولی اثرات نامطلوب کم خونی در دوران شیر خوارگی و در اوایل کودکی غیر قابل جبران است. کم خونی فقر آهن در کودکان زیر 2 سال و کودکان سنین مدرسه با تاخیر رشد خفیق همراه است و درمان کم خونی موجب افزایش سرعت رشد در کودکان کم خونی ممکن است به علت نقش کلی آهن در واکنش های حیاتی بدن رابطه آن با سیستم ایمنی و یا تاخیر آن بر اشتها باشد.

کم خونی فقر آهن در سنین مدرسه موجب کاهش قدرت یادگیری می شود. ضریب هوشی این کودکان 5 تا 10 امتیاز کمتر از حد طبیعی بر آورد شده است. همچنین در این کودکان میزان ابتلا به بیماری های عفونی بیشتر است زیرا سیستم ایمنی آنان قادر به مبارزه با عوامل بیماری زا نیست. کودکان و دانش آموزان که دچار کم خونی فقر آهن هستند. همیشه احساس خستگی و ضعف می کنند.

این افراد اغلب از ورزش و فعالیت های بدنی دوری می کنند و یا در هنگام ورزش خیلی زود خسته می شوند.در این افراد تغییرات رفتاری به صورت بی حوصلگی و بی تفاوتی مشاهده می شود. کم خونی فقر آهن به علت تاثیر بر قدرت یادگیری و کاهش آن افت تحصیلی دانش آموزان را باعث میشود.

علل ایجاد کم خونی فقر آهن در دوران مدرسه و بلوغ

در سنین مدرسه بدن به دلیل رشد به آهن بیشتری نیاز دارد و مصرف ناکافی منابع غذایی حاوی آهن در این دوران منجر به کمبود آهن است. در دوران بلوغ به دلیل جهش رشد نیاز دختران و پسران نوجوان به آهن بیشتر از دوران قبل است و در صورتی که از منابع غذایی حاوی آهن در برنامه غذایی روزانه مصرف نشود نوجوان به سرعت در معرض خطر کمبود آهن و کم خونی ناشی از آن قرار می گیرد.

 در دوران بلوغ دختران علاوه بر جهش رشد و در نتیجه نیاز بیشتر به آهن به علت عادت ماهیانه و از دست دادن خون نسبت به کم خونی فقر آهن بسیار حساس تر و آسیب پذیر تر هستند و به این دلیل کم خونی فقرآهن در دختران نوجوان در مقایسه با پسران نوجوان شیوع بالاتری دارد امروزه بخش چشمگیری از جمعیت جهان دچار کمبود مواد معدنی و ویتامین هایی هستند که آنها را مجموعا ریز مغزی می نامند.

این مواد در مقادیر بسیار اندک نقش مهمی در بقای تکامل جسمی و ذهنی سلامت عمومی و به طور کلی کیفیت زندگی تمامی افراد ایفا می کند.

آهن ،ویتامین A و ید سه عضو خانواده زیرمغزی ها هستند که به ویژه در چند دهه اخیر بیش از سایر زیرمغزی ها توجه محافل علمی را به خود جلب کرده است براساس اطلاعات موجود کمبود ویتامین A ید و کم خونی ناشی از فقر آهن درتمامی دنیا از شیوع بسیار بالایی برخوردار است.

کم خونی ناشی از کمبود آهن یکی از مشکلات عمده بهداشت عمومی است تا جایی که تاثیر فراوانی بر روی تکامل جسمانی رفتاری روانی و بازده کاری افراد می گذارد.

کمبود آهن زمانی رخ می دهد که آهن جذب شده کمتر از حد نیاز طبیعی بدن باشد و این مسئله ممکن است ناشی از مصرف ناکافی آهن افزایش نیاز به آهن یا از دست دادن خون به طور مزمن باشد. کمبود آهن شایع ترین علت کم خونی است و می تواند با کمبود فولات به ویژه در دوران بارداری همراه باشد. شیرخواران و کودکان در سنین قبل از مدرسه نوجوانان و زنان در سن باروری به ویژه زنان باردار آسیب پدیرترین افراد نسبت به وقوع کم خونی ناشی از کمبود آهن هستند البته در جایی که مصرف غذای ناکافی یا آلودگی های انگلی شایع باشد مردان نیز آسیب پذیر هستند.

براساس گزارش سازمان بهداشت جهانی کودکان کم سن و سال و زنان باردار به ترتیب 43 و 51 درصد تاثیرپذیرترین گروه هستند شیوع کم خونی در میان کودکان سنین مدرسه 37 درصد زنان غیرباردار 35 درصد و مردان بالغ 18 درصد است.

کم خونی عموما با علائمی نظیر رنگ پریدگی پوست ، خستگی ،تنگی نفس و بی اشتهایی همراه است کم خونی در زنان و دختران به دلیل خونریزی های دوران بارداری و ماهیانه در کودکان نارس با وزن کم و سالمندان به علت مشکلات دندانی و گوارشی و عدم مصرف غذاهای مناسب بیشتر از بقیه افراد جامعه دیده می شود کم خونی عوارضی نیز با خود به همراه می آورد که در زنان باردار و کودکان زیر 9 سال بیشتر خود را بروز می کند.

عوارض کم خونی ناشی از فقر آهن در بزرگسالان کاهش فعالیت بدنی و خستگی زودرس و در زنان باردار ضعف و ناتوانی بدنی افزایش خطر مرگ و میر به هنگام زایمان و افزایش خطر تولد نوزاد نارس و کم وزن و یا احتمال سقط جنین است.

 کم خونی در کودکان منجر به اختلال در تکامل گفتاری و حرکتی و کاهش میزان یادگیری و گاها افت تحصیلی می شود. کم خونی همچنین میزان مقاومت بدن در برابر عفونت ها را پایین می آورد به طوری که میزان ابتلا به بیماری های عفونی در مبتلایان به کم خونی فقر آهن بیشتر از سایرین دیده می شود.

استفاده از غذای کافی و متنوع ساده ترین و مستقیم ترین روش برای رساندن آهن مورد نیاز به بدن است.

کم خونی مگالوبلاستیک

کم خونی مگالوبلاستیک معمولا بعلت کمبود ویتامین B12 یا اسیدفولیک و یا هر دو یعنی بعلت کمبود اسید فولیک و ویتامین B12 به وجود می آید کم خونی سبب اختلالاتی در سنتز DNA می شود که منجر به تغییراتی در شکل و عمل ارتیووست ها (گویچه های سرخ) لوکوسیت ها پلاکت ها و پیشتازها در خون و در مغز استخوان میشود در حقیقت B12 و اسید فولیک جهت سنتز نوکلئوپروتئین ها اساسی می باشند تغییرات هماتولوژیکی که بر اثر کمبود این دو ویتامین به وجود می آید شبیه می باشد.

 اگرچه اسید فولیک زودتر از ویتامین B12 به وجود می آید چون ذخایر اسید فولیک در بدن با مصرف کردن رژیم غذایی فاقد فولات بعد از 2 تا 4 ماه به اتمام می رسد در صورتی که ذخایر ویتامین B12 در بدن با مصرف کردن رژیم غذایی فاقد این ویتامین بعد از چند سال به اتمام می رسد.

کم خونی وخیم و کم خونی های دیگر ناشی از کمبود ویتامین B12

 کم خونی وخیم یک کم خونی ماکروسیتیک مگالوبلاستیک است که به علت کمبود ویتامین B12 یک کمبود ثانویه است که بعلت کمبود فاکتور داخلی به وجود می آید فاکتور داخلی گلیکوپروتئینی است که در شیره معده وجود داشته و برای جذب ویتامین B12 ضروری است به طور خیلی نادر کم خونی ویتامین B12 در گیاه خواران مطلق که رژیم غذایی آن ها فاقد ویتامین B12 می باشد دیده شده است.

 مقدار جزئی ویتامین B12 در گیاهان دیده می شده میکروارگانیزم های قادر به سنتز B12 موجود در خاک سبب سنتز آن شده اند و اغلب در گیاهان ریشه ای وجود دارد.

علائم بالینی

کم خونی وخیم B12 بدون اینکه بتواند جذب شود دفع می شود در حالت طبیعی یک ماده مترشحه ازمعده مانع این ضایع می شود بلکه دستگاه گوارش و سیستم عصبی مرکزی و محیطی را نیز تحت تاثیر قرار می دهد این وجه تمایز کم خونی ناشی از اسید فولیک و این کم خونی می باشد.

 میلیناسیون ناکافی یا عدم میلیناسیون اعصاب مغز ،نخاع ، چشم و اختلال حس مور مور شدن به ویژه بی حسی و کرختی و احساس سوزش در دست ها و پاها احساس عدم امنیت و ترس و احساس وهم و خیال و ضعف حافظه از علایم آشکار می باشد چنانچه کمبود ویتامین B12 به صورت طولانی ادامه یابد آسیب سیستم عصبی به درمان ویتامین B12 پاسخ می دهد.

تشخیص

ذخایر ویتامین B12 بعد از چند سال عدم استفاده از این ویتامین تخلیه می شود علاوه بر روش میکروبیولوژی جهت تشخیص این کم خونی تست های دیگر آزمایشگاهی که جهت تشخیص کمبود ویتامین B12 مفید هستند علت کمبود را شناخته اند شامل تعیین هموسیتئین و میتونین سرم ، تست شلینگ ، آنتی بادی فاکتور داخلی و چند روش بیوشیمیایی دیگر می باشد.

چنان چه کمبود این ویتامین و کم خونی به علت کمبود فاکتور داخلی باشد می توان از تست های آنتی بادی فاکتور داخلی و یا تست شیلینگ استفاده کرد تست آنتی بادی فاکتور داخلی بر روی سرم بیماران انجام می شود. در حالی که جهت شیلینگ از ویتامین B12 رادیواکتیو و فاکتور داخلی رادیواکتیو استفاده می شود.

مراقبت تغذیه ای

استفاده از یک رژیم غذایی سرشار از پروتئین 5/1 گرم پروتئین به ازا هر کیلوگرم از وزن بدن مناسب می باشد چون جگر محل ذخیره آهن و ویتامین B12 و اسید فولیک و مواد مغذی مهم دیگر می باشد. بنابراین مصرف مکرر آن در کم خونی توصیه می شود.

سبزیجات برگ سبز دارای آهن و اسید فولیک می باشند بنابراین رژیم غذایی باید مقادیر بیشتری از این ترکیبات را در برداشته باشد. گوشت به ویژه گوشت گاو ، جگر ، تخم مرغ، شیر و لبنیات منابع ویتامین B12 می باشند اگرچه میزان کلسترول آنها نیز مورد توجه باشد.

کم خونی همولیتیک کم خونی ناشی از کمبود ویتامین E

وقتی غشای گویجه سرخ به علت اکسیداسیون آسیب ببینند گویجه سرخ لیز می شود و منجر به کم خونی همولیتیک می شود. ویتامین E یک آنتی اکسیدان است و عمل آن محافظت از غشای سلول در مقابل آسیب های اکسیدانی می باشد یکی از نشانه های که در کمبود ویتامین E کمتر مورد توجه قرار گرفته همولیز سریع و زود گویجه های سرخ می باشد.

منابع ویتامین E عبارتند از روغن های گیاهی ، گندم کامل ، کلم بروکلی ، کلم قرمز و دانه های روغنی مقادیر کمتر ویتامین E در سبزیجات تازه و دیگر و تخم مرغ وجود دارد.

کم خونی ناشی از کمبود مس

مسی و فلزات سنگین دیگر جهت تشکیل هموگلوبین اساسی می باشند سرولوپلاستین یک پروتئین در بردارنده مس برای متابولیسم طبیعی آهن از از نقاط ذخیره به پلاسما مورد نیاز می باشد در هنگام کمبود مس آهن نمی تواند از محل ذخیره آزاد شده و به پلاسما در نتیجه باعث پایین آمدن آهن سرم  سطح هموگلوبین می شود حتی زمانی که ذخایر آهن طبیعی باشد همچنین مشخص شده که پروتئین های دربردارنده مس برای به کارگیری و استفاده آهن برای اعمال مطلوب غشای اریتروسیت ها موردنیاز می باشد کمبود مس ممکن است در شیر خوارانی که شیر گاو می خورند درکودکان و بالغینی که سندرم سو جذب دارند و یا کسانی که به مدت طولانی تغذیه و ریوی دارند و مس ذخیره نمی کنند دیده شود منابع غذایی مس عبارتند از مخمرها جگر، کشمش ، دانه های روغنی ، حبوبات مثل نخود ، کنجد و تخمه آفتابگردون.

کربو هیدارتهاو پوسیدگی دندان

دندانپزشکان معمولاً در مورد آثار مضر کربو هیداتها و به خصوص قندها ی ساده بر دندان به بیماران خود هشدار می دهند یکی از مشکلات اثبات شده که مستقیماً با دریافت کربو هیدارتها ارتباط دارد پوسیدگی دندان یا حفره های دندانی است .

در زمان تشگیل دندان (دندان از طریق خون تغزیه می شود)مواد غذایی کربوهیداتی اثر کمی روی کیفیت دندان دارند اما اگر کربو هیدات موجود در غذا جانشین مواد مغذی لازم برای تشگیل دندان نظیر ویتامینها گردد ممکن است نتایج نامطلوبی بر روی دندان ،قبل از ظاهر شدن دندان به جای گذارد .

پس از ظاهر شدن دندان ، کربوهداتها ساده و به خصوص ساکارز (شکر) اهمیت زیادی دارند .پوسیدگی دندان هنگامی بروز میکند که باکتریهای موجود در دهان کربو هیراتها رژیم را برای تولید اسید به کار برند . این اسید می توتند مینا و ساختار زیرین دندان را حل نماید

پلاک یک ماده چسبناکی است که هم باکتری ها را بهدندانها می چسباند و هم اثرات خنثی کننده ی بزاق بر روی اسید را مختل می سازد

کر بو هیدارتها ی ساده و خصوصاً ساکارز ،منبه غذایی سریع مورد استفاده توسط این میکروبها است هر نوع غذای حاوی کربو هیدارتها که به دندان ها بچسبد .

کربو هیداتها و بیماریهای قلبی –عروقی

رژیمهای سرشار از غلات کامل یا سبوس دار و فیبر حاصل از غلات به کاهش خطر بیماری های قلبی –عروقی کمک  میکنند دلایل احتمالی مختلفی برای این اثرات مفید وجود دارد .رژیمهی سرشار از غذاهای پر فیبر دارای مقدار فراوانی ریز مغذی و مواد کیاهی مفید (فیتو کمیکال ها)هستند که برخی از آنها می توانند خطر بیماری های قلبی را کاهش دهند .

چنین الگوی غذایی نسبتاً فاقد کربو هیدراتها های ساده است . قندهای ساده می توانند سبب کاهش سطح (کلسترول خوب) در خون گشته و بنابراین خطر بیماری های قلبی –عروقی را افزایش دهد .

مطالعات نشان می دهد که فیبرهای محلول از قبیل آن چه در حبوبات ،برنج –سبوس جو دو سر ،پکتین و تخم کتان وجود دارد در کاهش سطوح کلسترول خون موثرتر از فیبرهای نا محلول از قبیل سبوس گندم است . کاهش سطوح کلسترول خون توسط فیبرهای محلول ممکن است به دلیل توانایی فیبر های محلول برای اتصال به کلسترول و اسیدهای صفراوی در مجرای گوارشی باشد . اسیدهای صفراوی ( حاوی کلسترول ) مترشحه به مجرای گوارشی به طور طبیعی جذب شده است و مجدداً مورد استفاده قرار می گیرند . با اتصال اسیدهای صفراوی و کلسترول به فیبر این مواد به جای آن که جذب شوند ،از طریق مدفوع دفع میشوند

تغذیه و پیشگیری از بیماریهای قلبی و عروقی .

در اوایل دهه 1960 محققین افزایش کلسترول خون را به همراه کشیدن سیگار و فشار خون بالا به عنوان عوامل خطر عمده بیماریهای قلبی و عروقی شناسایی کردند .آنان به این نتیجه رسیدند که رژیم غذایی حاوی مقادیر بالای چربی و کلسترول باعث افزایش کلسترول خون می گردد سطوح بالای کلسترول در خون باعث ایجاد تصلب شایین می شود . تصلب شایین منجر به بروز بیماریهای سرخرگی و اغلب باعث بروز حمله های قلبی می شود .

در ایران از هر 800 مرگ روزانه ،300 مورد آن بر اثر بیماریهای قلبی اتفاق می افتد .34/8 درصد مرگ و میر در ایران 22/5 درصد سالهای از دست رفته عمر ناشی از بیماریهای قلبی _ عروقی است در مناطق شهری از هر 1000 مورد مرگ اتفاق افتاده 14/3 مورد و در مناطق روستایی از هر 1000 مورد مرگ 13/7 مورد به دلیل این بیماری بوده است .

چاقی و فشار خون از عوامل عمده خطر افزایش رو به رشد این بیماری است که مستقیماً با الگوی غذایی و تغذیه مرتبط است . غذاهای چرب ، سرخ شده ،سسهای چرب ، نوشابه هی گاز دار ، غذاهای شور ، روغنهای جامد همه افزایش دهنده خطر هستند . گرایش به مصرف غذاهای خارج از خانه مثل انواع ساندویجها ، برگرها ،پیتزاها با پنیرهای چرب و غذاهای سرخ شده و سو خاری ، سیب زمینی خلال و چیپس همراه با انواع نوشابه ها ی گاز دار افزایش یافته و همین الگوی تغذیه خصوصاً اگجر با زندگی کم تحرک همراه شود احتمال ابتلا افراد خصوصاً جوانان را به بیماریهای غیر واگیر افزایش میدهد و احتمال این که نسل کنونی در سنین پایین تر از نسل قبل خود به این بیماریها مبتلا شوند افزایش میابد .

 ید و اهمیت آن (تاثیر ید بر رشد جسمی و ذهنی افراد ):

ید یک عنصر مورد نیاز برای زندگی است که باید به طور روزانه مصرف شود گواتر حداقل اختلافی است که در اثر کمبود ید به وجود می آید بزرگی غده تیرو ئید را گوارتر می نامند فرد مبتلا به گواتر فعالیت کمتری نسبت به افراد طبیعی دارد اختلالات مهم دیگری که در اثر کمبود ید بروز می کند عقب ماندگی های جسمی و ذهنی اختلالات عصبی و روانی ، مرده زایی لوچی چشم و کر و لالی است این عوارض در مناطقی که کمبود ید شدید است شیوع دارد . ید به خصوص در اوایل دوران کودکی ، بلوغ ،حاملگی و شیر دهی بیشتر مورد نیاز است و دریافت مقدار کافی آن اهمیت حیاتی دارد جنینی که در رحم مادر در حال رشد است برای رشد و تکامل طبیعی مغز و جسم به مصرف مداوم ید نیاز دارد و این مادر است که می توتواند ید مورد نیاز او را مانند مواد دیگر تا مین کند اگر مادر کمبود ید داشته باشد جنین او نیز از عنصر حیاتی و ضروری محروم می شود چنان چه مادر در معرض کمبود شدید ید قرار گیرد کودک دچار عقب مانگی رشد مغزی و جسمی به طور شدید و دائمی می شود کمبود ید باعث بروز اختلالاتی در راه رفتن ، صحبت کردن ، فکر کردن ، فکر کردن و کارکردن می شود اگر مادر دچار کمبودخفیف هم باشد باز کودک او تحت تاثیر قرار می گیرد گر چه ممکن است کودک طبیعی به نظر آید اما بعداً در مدرسه قدرت یادگیری او کاهش میابد و یا عقب مانده و وابسته به دیگران خواهد بود . کمبود ید از چند طریق مانع توسعه و پیش رفت جامعه می شود :جمیعت ساکن مناطقکمبود ید از نظر رشد روانی و جسمی دچار اختلال گردیده واز کار ایی کافی برخوردار نیستند بنابراین تولید و بازده کمتری دارند . موجب کاهش آموزش پذیری و فراگیری کودکان می شود و هزینه های صرف شده برای جبران اختلال یادگیری موثر نبوده و به هدر می رود باعث افزایش تعداد عقب مانده و وابسته به دیگرانمیشود

مسئله کواتر ساده در دوران بلوغ

تیرو ئید غده ای است که در جلوی گردن بر روی نای به شکل سپری قرار دارد در حالت عادی قابل تشخیص نیست   اما در هنگام بلوغ بعضی جوانان به ویژه دختران ممکن است بزرگ شود بزرگی غده ی تیرو ئید را کواتر ساده می نامند مارتین در سال 1924 نشان داده است که بزرگی این غده در دوران بلوغ مربوط به رژیم غذایی افراد که کمتر از حد معمول ید دارد زیرا درهنگام بلوغ کار غده ی تیرو ئید افزایش یافته هورمن بیشتری می سازد و چون در بدن این افراد دید به حد کافی در اختیار غده تی رئید قرار نمیگیرد فعالیت بی ثمر غده باعث بزگی آن می شود بدون آن که بتواند هورمن بیشتری تهیه کند ضمناً مصرف غذاها وداروهای گواتر نیز چنان چه زیاد باشد ممکن است موجب بروز این بیماری گردد مثلاً انواع کلمها شلغمها مولد گواتر هستند و دارویی به نام بو تازو لیدن که به صورت قرص و آمپول برای معلجه رماتیسم به کار میرود اثر گواتر زایی دارد لذا بیماران فوق باید از مصرف داروها و غذاهای نام برده پرهیز نمایند و به عکس از محصولات

دریا یی که ید بیشتری دارند استفاده و در صورت لزوم به پزشک مراجعه کنند

ویتامینها

کمبود ویتامین A و  بیماریهای پوستی.

در بدن انسان کمبود ویتامین A موجب خشکی و پوسته شدن جلد ، خشکی مو ریزش مو ایجاد کورک در نقاط مختلف مخصوصاً فرق سر میشود .

گاهی کمبود ویتامین A باعث ایجاد  نقطه های سیاهی (به نام کو مدن Gomedon )در صورت انسان می شود که در اثر فشار آنها توده چربی کوچکی از آ« خارج می گردد در بعضی از بیماران برجستگی های خشن و پنبه مانندی به عرض 5 میلیمتر در پوست ظاهر می شود . تمام ضایعات فوق با تجویز ویتامین A  بهبود حاصل می کند ولی باید توجه داشت که چنان چه مقدار زیاد ویتامینA  (50000 واحد) در روز به مدت طولانی مصرف شود اثرات مسمومیت در بدن ایجاد خواهد کرد .

 کمبود ویتامین B2 (یپو فلاوین)

علائم کمبود این ویتامین در سه قسمت از بدن خود نمایی می کند 1-پوست 2-دهان 3- چشم

1-اثر نقصان ویتامین B2 در پوست معمولاً باعث شده (دریافت سبوره یک ) و پوسته پوسته شدن می گردد این ضایعات در سر ، صورت و ناحیه ی تناسلی یبشتر است 2-علائم دهانی نقص ویتامین B2 عبارتند از :تورم لب –ترکیدن لبها ، زخم گوشه ی لب ، تب خال ،ایجاد زخمهای ریز و زاویه دار در دهان تورم زبان ، زبان چسبناک و ارغوانی .

3-علائم چشمی که در اثر نقص ویتامین.B2 بروز میکند ممکن است به صورت تورم پلاکها و پوسته ی لبه آزاد پلاک ها جلوه گر شود.

 کمبود پرو تتیئن .

پرو تین موجود در پلاسمای خون انسان مخصو صاًآلبو مین خاصیت ویژه ای( اسو نیک) به جدار رگ ها می دهد که مانع می شود آب از جدار رگ ها خارج گردد . به طور کلی هر عامل که باعث شود آب از جدار رگ ها خارج گردد . به طور کلی هر عامل که باعث شود البو مین خون از 5/2 گرم در 100 سانتی متر مکعب پایین تر آید منجر به ایجاد ورم در بدن خواهد شد از طرف دیگر به طور تجربی ملاحظه شده است چنانچه پرو تئن خون انسان برای مدت طولانی پایین تر از حد طبیعی باشد تغییرات وسیعی در پوست بدن به وجود می آید که عبارتند از :خشکی و پوسته پوسته شدن ، از دست رفتن خاصیت ارتجاعی پوست ، خاکستری و تیره شدن رنگ پوست و بلاخره منظر پیری به ویژه در صورت ، کله های قهوه ای ممکن است .

  مشکلات روحی.

افسردگی چیست ؟(قسمت اول ).

افسردگی بیماری بسیار شایع عصر ماست و در تمامی جهان روندی فزاینده دارد . این در حالی است که حدود نیمی از مبتلایان به افسردگی یا از بیماری خود بی خبرند یا بیماری آنها چیزی دیگر تشخیص داده شده است .

افسردگی یک بیماری اختصاصی نیست بلکه در تمام سنین و همه نژادها ، هم در زنان و هم در مردان ظاهر می شود . افسردگی بیماری ساده ای نیست بلکه انواع گوناگون دارد به طوری که در بعضی افراد به صورت هایی ظاهر می شود که ما عمو ماً آنها را افسردگی نم شناسیم . افسردگی پس از آنگه در مان شد غالباً باز می گردد .

افسردگی مسائل گوناگونی به همراه دارد غیر از مسائل پزشکی و اندوه که بسیار شایع است فرد مبتلا به افسردگی خود را در کارها مورد تبعیض و از نظر اجتماعی مطرود و حتی منفور خانواده خودش می بیند . گاهی انزوای همراه افسردگی ، بیمارانی را که وضعی درمان پذیر دارند به دوری از مردم یا به سوی مرگ سوق میدهد . در باره ی افسردگی خبرهای خوشی نیز وجود دارد :بیشتر انواع افسردگی قابل درمان اند.

Depression که غالباً افسردگی بالینی اختلالات خلق و خوی یا اختلالات عاطفی نامیده می شود ، بیمار را دچار آشفتگی اندیشه ، آشفتگی عاطفی تغییر رفتار و بیماری های جسمانی می کند .

افسردگی بالینی از دیدگاه عملکرد های اجتماعی بیش از دیگر بیماریهای مزمن بیمار را ناتوان می کند افسردگی کبیر بیش از بیماریها ی مزمن ششی التهاب مفصل و دبابت ، ناتوان کننده است . افسردگی یک نشانگان (Syndrom) یعنی مجمو عه ای از علامات مرضی (Symptoms)مختلف است

ملا کهای تشخیص افسردگی عبارتند از :

1-افسرده بودن خلق و خوی در بیشتر روزها . تقریباً هر روز .

2-کاهش آشکار علاقه یا میل به هر نوع فعالیت در زندگی .

3-کاهش یا افزایش قابل توجه وزن بر اثر کاهش یا افزایش اشتهای غذا خوردن

4-بی خوابی یا پر خوابی در غالب شب ها

5- افزایش یا کاهش اعمال روانی حرکتی یا فعالیتهای ذهنی .

6-خستگی یا کاهش انرپی .

7-احساس بی ارزشی یا کناهکار بودن .

8- کاهش توان اندیشیدن یا تمرکز ذهن و تصمیم گیری .

9-اندیشیدن به مرگ (نه ترسیدن از آن ) و به خودکشی ، بدون داشتن طرحی برای آن ، یا اقدام به خودکشی با طرحی از پیش ریخته .

داشتن حداقل پنج علامت یاد شده برای ابتلا به افسردگی کبیر کافی است ولی علامت مرضی یک و دو باید جزء آن علامت باشند افسردگی نمیتواند واکنش معمولی مرگ یک عزیز باشد همه افراد مبتلا به افسردگی تمام علامات مرضی این بیماری را ندارند وشدت  علامات مرضی در افراد مختلف متفاوت است .

افسردگی اقسام گوناگون دارد ، شایع ترین آن افسردگی کبیر است که افراد مبتلا به آن گاهی شاد و خوشدل و موقتاً فعال می شود . نوعی از افسردگی کبیر به افسردگی مالیخولیایی است که بیمار هیچ گاه از چیزی دلخوش نمی شود در حدود 15 در صد مبتلا یان به افسردگی کبیر دچار افسردگی اوهام اند که معمو لاً با خلق و خوی اندو هگین همراه است . مثلاً خود را کناهکار و غیر قابل بخشش تصور می کنند . در حدود 15 درصد مبتلایان به افسردگی کبیر نیز دچار روان پریشی می شوند .

نوع دیگر از افسردگی وجود دارد به نام “افسردگی غیر معمول ” که بر خلاف اسمش شایع است . علامات مرضی آن عکس علامات مرضی  افسردگی معمولی است که مبتلایان کم میخوابند و کم می خورند . مبتلایان به افسردگی غیر معمول زیاد میخوابند و زیاد می خورند و به سرعت اضافه وزن پیدا می کنند . به قول یکی از متخصصان برجسته بیماری افسردگی ( دونالد کلاین ) ، افسردگی غیر معمول “مزمن ” است نه دوره ای . از بلوغ آغاز می شود و بیماران نسبت به همه امور کم توجه اند .

نوع دیگر افسردگی ، روان رنجوری است که عموماً حدود دو سال طول می کشد و علامات مرضی آن خفیف تر از افسردگی کبیر است ولی همواره احساس ناراحتی میکنند .

شیوع افسردگی در قرن بیستم به خصوص بعد از دو جنگ جهانی بیشتر شده است علت آن را افزایش استرس و کاهش اشتغال گفته اند .علت دیگر افزایش افسردگی تغیرات اساسی اجتماعی است . گروهی از روان شناسان بر این باورند که جامعه کنونی ، کانونی ناسالم در درون افراد به وجود آورده و آنها را بیش از اندازه به رضایت خاطر و شکست وابسته کرده است .

آنچه گفته می شود جنبه نظری دارد ولی بعضی از پژو هشگران در باره جنبه علمی علتها اظهار نظر کرده اند . بر اساس پژوهش های آن ها تلویزیون منشا ء عمده ی افسردگی است paul kottl روان پزشک مرکز پزشکی پنسیلوانیا کشف کرده است که ارتباط تنگاتنگی بین دسترسی مداوم کودکان به تلویزون و افسردگی کبیر در 24 سالگی وجود دارد kottl می نویسد :اثرات اجتماعی برنامه های چند ساعته ی تلویزیونی باید از دلایل شروع زود رس افسردگی کبیر در نو جوانا ن به حساب آید هزاران ساعت تماشای تلویزیون ، کو دکان ما را در معرض خشونت های ابلهانه مکرر قرار می دهد و آنها را هر چه بیشتر از تماس های اجتماعی با همسالان و خانواده دور می کند .

افسردگی کبیر بیشتر در دهه های سوم و چهارم زندگی ظاهر می گردد و در غالب افراد بین شش  ماه تا یک سال حتی بدون درمان رفع شود بعد از چند هفته از بین می رود . بازگشت افسردگی در بیش از نیمی از افراد ظرف دو سال از رویداد نخستین رخ می دهد . خطر افسردگی با تعداد بازگشتها افزایش می یابد بدین معنی که بعد از دو بازگشت ،هفتاد درصد و بعد از سه بازگشت به نود درصد می رسد .

عوامل زیر خطر بازگشت افسردگی را افزایش میدهند .

اگر نخستین افسردگی بیش از بیست سالگی رخ داده باشد و سابفه خانوادگی موجود باشد .

اگر نخستین افسردگی شدید باشد و دیر به درمان اقدام شده باشد . اگر بیماری روانی دیگری نیز وجود داشته باشد .    اگر فرد نسبت به استرسها با دیگر عوامل اجتماعی آسیب پذیرتر باشد

اگر فرد از افسردگی قبلی کاملاً بهبود نیافته باشد .    اگر افسردگی در اواخر عمر رخ داده باشد .

افسردگی مشکلی در بین جوانان (قسمت اول)

اغلب افارد جامعه جوانان را انسانهایی مضطرب و نگران تصور میکنند . بعضی افرادی با نوسانات عاطفی و هیجانات شدید و ناگهانی جوانا ن با بسیاری از برخوردهای جدید و فشارهای روانی خصوصاً در اوج دوران بلوغ رویه رو هستند و به این دلیل بعضی از آنان دچار مشکلات زیادی

می گردند .

بیشتر مردم به برداشت های شخصی ، نوسانات عاطفی جوانان را جزئی از تغییرات عادی و بخشی از دوره بلوغ می دانند.  با وجود این مشخص گردیده که تمامی این نوسانات عاطفی نمی تواند ناشی از رشد و پیشرفت در دوره یبلوغ و نوجوانی باشد . در حقیقت برای بسیاری از جوانان نشانه هایی مانند ناخوشایند بودن زندگی ، نارضایتی ، سر در گمی ، تنهایی و انزوا احساس بی ارزش بودن و رفتارهی ضد اجتماعی و …. ممکن است و یا میتواند نشانه هایی از افسردگی باشد .

سالها تصور می شد که کودکان و نو جوانان به افسردگی مبتلا نمی شوند . اما در حال حاضر مشخص و تاکید شده است که جوانان هم مانند دیگر افراد ممکن است به بیماری افسردگی مبتلا گردند .

افسردگی حالتی است که به طور آشکار و مشخص با عواملی مانند : نوع زندگی روزانه ، انواع مشاغل اجتماعی ، عادی بودن زندگی روزمره و خوش و بشاش بودن بستگی دارد . متاسفانه در سی سال گذشته سرعت خو دکشی در جوانان سه برابر شده است . از سویی دیگر میتوان چنین برداشت نمود که افسردگی جوانان به در مان و برنامه های در مانی به شکل رضایت بخش جواب می دهد . به همین دلیل و برای آگاهی از انجام کمکهای ضروری باید پدرها و مادها ، آموزگاران و افراد جامعه را به شناختن بیماری افسردگی در مراحل مختلف زندگی تشویق تمود .

اگر شما نوجوانی را میشناسید و حدس می زنید که از افسردگی رنج می برد ، در بهترین موقعیت کمک کردن به او قرار دارید ، اما متاسفانه و در بیشتر مواقع تشخیص این که نوجوانی افسرده خیلی مشکل است .

گاهی نو جوانان و جوانان نسبت به روابط خود با دیگران بی احساس هستند و چهره ای غمگین دارند و یا از دیگران مایوسند و خود را بی یاور می بینند . این را بدانیم که در این حالت ، در ابتدا این گونه جوانان نیاز به فردی دارند که به سخنان آنان گوش دهد نه این که به نصیحت بپردازند . این یک نوع مهارت است که باید مورد توجه فرد کمک کننده قرار گیرد . در همین راستا باید جوان افسرده را به زندگی کردن تشویق و امیدوار نمود ، زیرا بلا فاصله بعد از شروع برنامه های درمانی امکان دارد که جوان افسرده زندگی روشن و امیدوار کننده ای را در پیش روی خود داشته باشد .

تعریف افسردگی :

تقریباً هر فرد و در هر سن و سال (جوان یا سالمند ) احتمال دارد که به طور موقت احساس یاس و ناامیدی کند این احساس جزئی از روند زندگی است که ممکن است در برخی از موارد و بدون درمان بر طرف شده و یا بهبود یابد ، از سویی دیگر فردی که از بیماری افسردگی رنج می برد نباید انظار بهبودی خود به خود داشته باشد . بیماری افسردگی می تواند قدرت عمل فرد را به گونه ای مختل سازد که از زندگی کردن بیزار شود و در شدیدترین و بدترین موارد ، افسردگی می تواند منجر به خودکشی گردد . این نکته بسیار مهمی است که به افسرده این اطمینانت داده شود که آنها دیوانهنیستند و هیچ گاه نباید از این که افسرده شده اند احساس شرمندگی نمایند چرا که افسردگی یک بیماری معمولی است و گرفتاری های درمانی ناشی از آن بیشتر از درمان سرماخوردگی نیست

 افسردگی در سنین بین 13 تا 19 سالگی .

افسردگی میتواند همه افراد را در هر سن وسال  ودر هر کشور و در هر مرحله از زندگی مبتلا نماید . آن دسته از افرادی که در دوره ی نوجوانی و جوانی و یا در دو ره ای از زندگی شان به بیماری افسردگی مبتلا شده اند آمادگی بیشتری برای افسرده شدن دارند گرچه در دوره ی بلوغ و نوجوانی به افسردگی آنان توجه کمتری شده است . بر طبق پژو هشهای انجام شده معمولاً افسردگی در سنین بین 15 تا 19 سالگی برای اولین بار تظاهر می نماید . مشخص شده است که در اواخر قرن اخیر افسردگی به طور چشمگیری در جوانان رو به افزایش بوده است . برخی بررسی ها نشان داده است که بیت درصد دانش آموزان به طور عمیق دچار غم زدگی یا دچار بعضی از انواع دشواری های روانی و یا اختلالات روانی می باشند .

دنیای که ما در آن به سر می بریم و زندگی می کنیم ، میزان کشمکش هایش افزایش یافته و بسیاری از جوانان آمادگی برخورد و سازش با این فشارهای روانی ندارند .

به هر حال در پاسخ به این پرسش که چرا بعضی از نوجوانان و جوانان دچار افسردگی می گردند جوابهای ساده ای وجود ندارد . زیرا بروز افسردگی تقریباً و همیشه در رابطه با علل و عوامل متعددی شروع می گردند .

علائم افسردگی در جوانان چیست ؟

تشخیص بسیاری از علائم و نشانه های افسردگی در جوانان خصوصاً  آنهایی که ممکن است افسردگی پنهان و در نتیجه علائم پنهان داشته باشند کار دشواری است . با وجود این میتوان

 نشانه های افسردگی جوانان را مشابه نشانه های افسردگی در دیگر افراد دانست .

به طور عادی افسردگی در جوانان بر روی عواطف ، افکار ، رفتار و رابطه با دیگران تاثیر می گذارد . جوان افسرده و غمگین به نظر میرسد . اغلب قیافه ای در هم و در فکر فرو رفته دارد . از زندگی لذت نمی برد و انگیزه فعالیت در انجام دادن کارهایش را ندارد از اجتماع و رابطه گروهی و خانوادگی دوری می کند . در افکارش تغییراتی به وجود می آید که نمی داند در ست  است یا خیر ، به دلیل افکار و اندیشهاهای منفی که دارد نمی تواند خودش را به درستی بشناسد و در نتیجه آینده خود را مبهم و سر در گم احساس می کند و در مدرسه معمولاً نتایج تحصیلی خوبی ندارد .

اضطراب که اغلب ناشی از احساس خطری نادانسته و ناشناخته است معمولاً در نوجوانان و جوانان همراه افسردگی و به طور یکسان آشکار می گردد . همنچنین ممکن است نوعی ترس مبهم (ترس مرضی) بروز نماید که در وضیعت های خاصی به سراغ فرد می آید ، مانند ترس از رفتن به مدرسه و ……

هنگامی که افسردگی شدت بیشتری میابد ، احساس بی ارزشی بودن ، نا امیدی ، شک و بد بینی ( به این گونه که مورد اذیت و آذار دیگران قرار گرفته است ) به سراغ افراد افسرده می آید . آن گونه که دیده شده است . در بعضی مواقع افسردگی با حالات بی قراری بیش از حد فعال شدن و رفتارهای ضد اجتماعی خود نمایی می کند و در نوجوانان موجب اختلالات یادگیری ، پرخاشگری و بعضی از رفتارهای مخاطره آمیز می شود .

در بعضی از تحقیقات چنین حدس زده شده که بیت درصد افسردگی در جوانان به شکل حالات افسردگی و سرخوشی تظاهر می نماید که این شکل عواطف ، حالات پراکندهای دارند . یک روز افسرده ، غمگین ، گیج و مبهوت و یک روز هیجان زده و حتی سر زنده و شاد به نظر می رسند . همچنین در افسردگی پنهان با شکایت های جسمی و با بیماری جسمی که فرد ذکر میکند نمی توتند ارتباط منطقی داشته باشد – از جمله : تغییرات اشتها ، پرخوری عصبی  وبی اشتهایی عصبی که بیشتر جنبه ی روانی دارند روبرو هستیم . بی اشتهایی عصبی گاهی به هدی است که هیچ میلی به غذا خوردن ندارد . در بعضی مواقع احساس خستگی به حدی است که مدتها می خوابد و باز هم کمبود خواب مینماید و معلوم نیست به چه میزان به خواب احتیاج دارد . بر عکس یعضی از آنان دچار کم خوابی می شوند و از سر دردهای مزمن و دردهای دستگاه گوارش ( معده و روده ) شکایت دارند

 خطر خو دکشی

خودکشی در حال حاظر دومین علت مرگ در سنین بین پانزده تا بیست سالگی بعد از حوادث رانندگی است . خودکشی در افراد جوان در سی  سال اخیر در مرحله سوم قرار گرفته است . بررسی هایی که در مورد خودکشی انجام گرفته نشان داده است که در چهل درصد دانش آموزان مدارس ، فکر به خوکشی به مراتب بیشتر از سایر افراد اجتماع است .

اگر جوانی را میشناسید که از خودکشی حرف می زند  بهترین کار این است که از او به شدت مراقبت نمایید .

آیا فردی را می شناسید که چنین نشانه هایی را دارد :

• انرژی و تحرک لازم را بای زندگی کردن از دست داه است .
• از کار کناره گیری کرده است .
• غمگین و نا امید است .
• در گفت و گو هایش یک نوع سر درگمی احساس می شود .
• از گرفتاریها ی زندگی شکایت دارد .
• در تحصیل شکست خورده است .
• احساس بی ارزشی دارد .
• زندگی کردن برایش اهمیت ندارد .
• احساس گناه می کند .
• به الکل و دارو و… اعتیاد دارد .
• با بزرگترها ، دبیران و … مشکل ارتباطی دارد .
• دچار اضطراب و ترس است .
• یک نوع کمال گمال کرایی در وی دیده می شود .

به خودکشی فکر می کند .

توجه داشته باشید این افراد دچار افسردگی است و اگر فردی در مورد خودکشی صحبت می کند به احتمال فوی ممکن است به خودکشی دست بزند .

علاوه بر این که به شما توصیه می شود مراقب وی باشید ، هر چه سریع تر وی را به یک متخصص یا پزشک یا مشاور معرفی نمایید . این افراد می توانند به وی کمگ زیادی نموده و حتی وی را از اقدام به خودکشی منصرف نمایند.

دقت نمایید که آرامش و بر خورد ملایم توام با اعتما د به نفس شما به فرد کمک زیادی می تواند بکند . کارشناسان به این نتیجه رسیده اند که جوانان بیشتردر معرض خطر قرار دارند . بسیاری از جوانان در یک زمان کوتاه بعد از یاس و نا امیدی قطع رابطه با دیگران و شکست در درس و تحصیل و اجتماع و در گیری با پدر و مادر و بزرگترها ممکن است دست به خودکشی بزنند و اکثر جوانانی که دست به خودکشی می زنند از الکل نیز استفاده می کنند . خوشبختانه از زمانی که علائم افسردگی مشخص گردیده و احتمال انجام خودکشی می رود ( و در حال حاظر در بسیاری از مدارس و دبیرستانها باشناختی که پیدا شده است و با انجام بعضی روشها و حتی در اجتماعاتی که برگزار می گردد )به افرادی که در معرض خطر قرار دارند کمکهای لازم داده می شود .

  علل افسردگی چیست ؟

 افسردگی چیست ؟(قسمت دوم )

علت های افسردگی

مکانیسمهای دقیق ابتلا به افسردگی هنوز کشف نشده اند با وجود این چند عامل زیست شیمیایی و روانی اجتماعی شناخته شده اند که باعث افسردگی می شوند .

ساختار زیست شیمیایی و ژنتیکی بعضی از مردان و زنان چنان است که در محیط های دارای عوامل محیطی و اجتماعی یکسان ، آسیب پذیری بیشتری نسبت به افسردگی نشان می دهند

علت های روان شناختی افسردگی گوناگون اند استرس آغاز افسردگی است . استر سهای موجد افسردگی ، رویدادهای بزرگ ناخواسته زندگی اند . مثل مرگ یک عزیز نه رویدادهای جزیی مثل شلوغ سر شب در شهر که همواره با آن ررو برو هستیم .

بعضی از پژو هشگران بر این باورند که نشانگاهی به نام اختلال افسرده ساز شخصیت  وجود دارد که افراد مبتلا به آن همواره نسبت به خود و دیگران بد بین اند جهان به نظر آنها بیرحم و بی پشتیبان است و خود بی ارزش اند و آینده نومید کننده است . به خاطر داشتن این دید منفی به زندگی مستعد ابتلای به افسردگی اند علتهای افسردگی سالخوردگان بسیارند . تعداری از  بیماریها ی وابسته به سالخوردگی و دارو و درمان آنها مثل داروهای ضد فشار خون یا تسکین درد مفاصل آغازگر افسردگی اند یا باعث تغییر خلق و خوی می شوند .

بسیاری از استرسها ی بزرگ که به افسردگی می انجامد غالباً در سالخوردگی رخ می دهند : مانند بیماریهای مزمن و ناتوانی های جسمی ، گرفتاریهای مالی ، تغییر شیوه زندگی و بی هدفی در زندگی  گاهی مردانی که در سراسر عمر خود فعالیت بسیار داشته اند در نتیجه ی ناتوانی در تطبیق خود با زندگی بازنشستگی دچار افسردگی می شوند . نکته ی جالب درباره افسردگی این است که دختران به دلایل بسیارکه با مقام زنان و وضع اجتماعی آنها در جامعه ما ارتباط دارد ،نسبت به افسردگی آسیب پذیرترند . بعضی از بررسیها نشان داده اند در حالی که پسران از تغییراوضاع بدنی خود در سن بلوغ خرسند می شوند ، دختران غالباً از تغییرات جدیدی که در بدن آنها رخ می دهد دچار نا آرامی می گردند . بر سر این که دختران کمرو و خجالتی هستند ابتلای به افسردگی اند ، اختلاف نظر وجود دارد . ولی اگر والدین آنها از نظر بالینی افسرده باشند . اگر به عواطف آنها تو جهی نشود و اگر به درستی تربیت نشوند احتمال ابتلای آنها به افسردگی زیاد می شود

درمان افسردگی

بر اساس گزارش انجمن روان پزشکان آمریکا 85 د رصد مبتلایان به افسردگی کبیر تا حد زیاادی درمان می شوند . از این گذشته تشخیص به موقع بیماری سبب کاهش مدت و شدت بیماری می شود و با درمان مناسب می توان از بازگشت بیماری پیشگیری کرد یا از شدت آن کاست .

دو نوع درمان متداول برای افسردگی وجود دارد : روان درمانی و دارو درمانی ، یعنی استفاده از داروهای ضد افسردگی مسئله این است که غالباً افسردگی ، غلط تشخیص داده می شود و بیماران به چهار تا پنج پزشک یا روان پزشک مراجعه می کنند تا یکی از آنها به درستی بیماری را تشخیص دهد و درمان کند  در بعضی موارد تشخیص در ست داده می شود ولی داروهای آرام بخش و خواب آور دو برابر میزان نیاز و یا کمتر از مقدار مناسب تجویز می گردد . از این گذشته بسیاری از بیماران گمان می کنند دچار ضعف شده اند و به  پزشک مراجعه نمی کنند در حالت شدید فاقد انرژی و امید به آینده اند .

طول درمان به نوع آن و شدت افسردگی وابسته است . در آزمایش های 50 تا 60 درصد بیماران ظرف چهار تا شش هفته و گاهی دو تا چهار هفته به درمان پاسخ می دهند . درمان کامل بین چهار تاشش ماه انجام میگیرد .

روان درمانی به عکس دارو درمانی ظرف شش تا هشت هفته بهبود نشان می دهد ولی برای بهبود کامل تا دوازده هفته طول می کشد . اگر روان درمانی در این مدت سود بخش نبود دارو درمانی

 با ید آغاز گردد .

نور درمانی به وسیله ی نور فلوئو رسان با شدت 1000 واحد ( لوکس) انجام می گردد .

درمانهای جانشین مثل ورزش منظم در بیماراعتماد به نفس ایجاد می کند . از این گذشته سبب افزایش تراز اندو رفین در بدن می شود .

اندرو فین به بخشهایی از مغز اثر میکند که دست اندرکار ادراک درد و هیجان اند . میزان این ماده در افراد افسرده کمتر از معمول است .

علایم افسردگی همیشه غمگینی و گریه کردن نیست بلکه بسیارمتنوع است .بسیاری از افراد مبتلا به افسردگی دچار تغییرات روحی و روانی می شوند که بر تفکر خواب و یا میزان انرژی آنها تاثیر می گذارد  علاوه بر این افسردگی های مختلف و متنوع علائم دیگری را نیز به همراه دارند .

علائم افسردگی عبارت اند از :

روحیه ی افسره 2-احساس مداوم ناامیدی ، بی ارزشی و احساس کناه 3- خستگی یا کمبود انرژی  4- رفتار بسیار کند و آهسته ( گویی فرد خود را کشان کشان حرکت می دهد ) 5-عدم رضایت یا کاهش رضایت از زندگی   6- کاهش انگیزه   7- تفکر منفی یا بد بینانه  8-  عدم احساس علاقه نسبت به دوستان ، فعالیت ، سر گرمی یا کار   9-تغییر در عادات غذا خوردن که به صورت پر خوری یا کم اشتهایی بروز می کند   10- مشکلات خواب ، از جمله زود برخاستن

11-گریه های مداوم 12-مشکل در تمرکز یاد آوری یا تصمیم گیری  13-اوقات تلخی  14-اضطراب و نگرانی بسیار زیاد 15- فکر کردن به مرگ یا خودکشی 16- اقدام به خودکشی

متخصصان معتقدند که اگر فردی همهی این علایم یا بعضی از آنها را حداقل طی دو هفته هر روز داشته باشد آن فرد مبتلا به افسردگی بالینی است .

افسردگی می تواند بر تمام زندگی فرد ( و خانواده و دوستان نزدیک او نیز ) تاثیر بگذارد . زیرا افسردگی روی توانایی شخص سایه می اندازد و باعث یاس و دلسردی او می شود فرد افسرده اغلب از هیچ چیزی لذت نمی برد حتی از چیزهایی که روزی از آنها لذت می برد .

-در طول دوره افسردگی بعضی از افراد عملاً از انچام هر گونه کاری عاجز و ناتوان هستند .

– بعضی از افراد افسرده میتوانند به کار کردن ادامه دهند اما این افراد فقط در شغل خود دوام می آورند تا به تعهدات خود عمل کنند . اما این کار بسیار سختی برای آنها است .

فرد مبتلا به افسردگی اصلی علاوه بر داشتن علائم عمومی افسردگی ممکن است علائم زیر را نیز خود بروز بدهد : 1- سر دردهای مداوم  2- در د و رنج های دیگر حتی بدون آنکه علت ظاهری داشته باشند   3- مشکلات سوء هاضمه   4- عملکرد ضعیف جنسی .

ممکن است در کودکان و نوجوانا علائم افسردگی واضح تر باشد . این علائم عبارتند از :

افت نمرات  2-  اوقات تلخی  3- مشکلت اخلاقی 4- انزوا و گوشه گیری  5- شکایت کردن از مشکلات جسمانی مانند سر درد و دل د رد  6- کاهش انرژی  7- عدم تمرکز  8- تغییر در الگوهای خواب یا غذا خوردن .

لازم است بدانید :

متخصصان تخمین میزنند که 20 درصد از کودکان و چهار تا هشت درصد از نوجوانان مبتلا به افسردگی هستند . با لاترین مورد افسردگی در دختران پس از سن بلوغ رخ می دهد .   

میتواند بر تمام زندگی فرد تاثیر بگذارد زیرا افسردگی روی توانایی شخص سایه می اندازد و باعث یاس و دلسردی او می شود فرد افسرده اغلب از هیچ چیز لذت نمی برد حتی از چیزهایی که روزی از آنها لذت می برد .

افراد بالای 65 سال برابر گرو های سنی دیگر مبتلا به افسردگی هستند . در افراد مسن ، افسردگی با علائم دیگری همراه است . علائمی مانند کیجی ، فراموشی ، عدم توجه به بهداشت شخصی و ظاهر علاوه بر این بیماریها نیز می توانند باعث افسردگی شوند مانند بیماری تیر و ئید ، سیستم عصبی و برخی سرطان ها .

اختلال دو قطبی:

در افراد مبتلا به افسردگی اختلال دو قطبی با افسردگی شیدایی نوسانات رو حیه ای زیادی مشاهده می شود . به طوری که فرد رد اوج شیدایی یا شادی غیر معمول قرار می گیرد و سپس وارد مرحله ی افسردگی می شود . در طول مرحله افسردگی فرد همان علائم افسردگی بالینی (عمومی) را از خود نشان می دهد اما در این افسردگی خطر خودکشی با لاتر است .

 افسردگی خفیف

 افسردگی خفیف یا افسردگی مزمن از دوران کودکی یا نوجوانی آغاز می شود و در صورت عدم درمان ممکن است چندین سال تداوم یابد .

افراد مبتلا به افسردگی :

هیچگونه احساس عاطفی ندارند و از نظر عاطفی کاملاً بی احساس هستند آنها به طور مداوم در حالت افسردگی سطح پایین به سر می برند و با علاقه و اشتیاق کمی به زندگی روزمره ادامه می دهند .

• دوست دارند افکار منفی داشته باشند . معمو لاً نیمه خالی لیوان را می بینند .

1-3-از چیزی لذت نمی برند حتی از چیزهایی که زکمانی از آنها لذت می بردند

اختلا ل فصلی:

این افسردگی شکلبی از افسردگی است که تصور می شود با قرار گرفتن در معرض نور خورشید به میزان زیاد ، به وجود می آید علاوه بر روحیه ی افسرده و علائم عمومی افسردگی علائم دیگر این افسردگی عبارتند از :

1-تمایل به خوردن غذاهای شیرین و نشاسته دار 2-افزایش وزن 3-خواب زیاد .

این حالات عمو ماً در فصل بهر از بین می رود .

تحقیقات نشان می دهد که از هر ده نفر تقریباً یک نفر از افسردگی رنج می برد و زنان دو برابر مردان به این بیماری مبتلا می شوند .

بحث افسردگی با توجه به شرایط خاص جامعه ی ما ظرفیت این را دارد که از قالب بحث در مورد یک بیماری روانی در حیطه یپزشکی به جامعه شناسی پزشکی و یک بحث اجتماعی وارد شود .

شرایط خاص جامعه ما به عنوان یک کشور جهان سومی و در حال گذار همراه با کذراندن پروسه اجتماعی و سیاسی انقلاب و جنگ و تحولات متاثر از ارتباط با جهان خارج به حتم تاثیر ات خاصی در جامعه پدید می آورند که حجم بالای جمعیت جوان کشور ما شکل بارزی در معرض آن قرار می گیرد .

این مطلب می کوشد تا به زوایای مختلف افسردگی در افراد جامعه بپرداز د.

افسردگی ، خانواده ، جامعه

فرد افسرده با تجربه ی ذهنی ناراحتی شدید فقدان احساس کنترل بر خلق و عواطف و تغییر در سطح فعالیت ، عدم علاقه و احساس کناه ، افت در عملکرد شغلی و روابط اجتماعی را تجربه می کند . تحقیقات دال بر این امرند که از هر ده نفر تقریباً یک نفر از افسردگی رنج می برد و زنان دو برابر مردان به این بیماری مبتلا می شوند . شیوع افسردگی در زنان جوان بسشتر است و با افزایش سن کاهش می یابد در حالی که شیوع آن در مردان جوان کمتر است و افزایش آن با سن نسبت مستقیم دارد .

گر چه ابعاد مضر بیماری افسر دگی اکثراً متوجه زندگی قربانی و خانواده اوست لذا با توجه به بیماری طلاق ، خودکشی ، الکلیسم ، اعتیاد به مواد مخدر ، بیکاری و … اقتضا میکند که این معضل را در زمینه مشکلات اجتماعی به شمار آورده و برای کاهش میزان آن کوشیده  وبرای رفع آن برنامه ای عاقلانه بیندیشیم به اعتقاد اکثر روان شناسان و جامعه شناسان ریشه اصلی افسردگی به خانواده بر می گردد چرا که خانواده به عنوان نهادی که زمینه و بستر آموزش و رشد روانی – اجتماعی فرزندان را فراهم می سازد ، نقش به سزایی در وضعیت روانی فرزندان دارد خانواده به عنوان مجمو عه ای که قوانین و رسوم عملکردی خود را دارد ، از اعضایی تشکیل شده که به گونه ای پویا با یکدیگر مرتبط اند و به همین دلیل نیز رفتارشان به صورت کاملاً مجزا از کل سیستم خانواده قابل بررسی نیست . خود این سیستم نیز به نوبه خود با نیرو ها و مجمو عه های گسترده اجتماع مرتبط است و ارتباط متقابل دارد .

نگرش و عقاید والدین در جریان اجتماعی شدن و رشد شخصیت کودک سهم به سزایی دارد . این نگرشها  گاه زیان آور و آسیب رسان است و می تواند در ناسازگاری های بع دی درزندگی تاثیر گذار باشد چنا نکه آلفرد آدلر در این باره می گوید افسر دگی از احساسات تحقیر آمیز که دردوران کودکی به واسطه حمایت شدید یا طرد شکل میگیرد ناشی میشود  

کارن هورنای نیز می گوید ((اختلال در روابط والدین – فرزند باعث افسردگی و ناراحتی طولانی مدت در زندگی حال و آینده او می شود .))

کیفیت تعمل والدین و کودک از مهمترینت عواملی است که می تواند به شخصیت و روند رشد فرزندان تعالی ببخشد و به استقلا ل دوران بلوغ و رشد احساس مسئو لیت اعتماد به نفس سازگاری و انطباق فرزندان منجر شود . به طوری که آنان با دیدی مثبت به خویش بنگرند تعاملات مطلوبی با اطرافیان داشته باشند . این افراد قادرند با ساترس و بحران بهتر تطبیق یابند و در دوران بلوغ و بزرگ سالی کمتر دچار اشتباه و انحراف و افسردگی شوند .

به طور معمول دعواهای خانوادگی و تنشها قواعد انطباقی شدید بد خلقی و بکن و نکن هاموجبات احساس نا امنی در فرزندان می شود . این و ضیعت مخاطرات روانی اعضای خانواده با لا خص فرزندان را فاهم می سازد . به همین دلیل اعضا برای دستیابی مجدد به تعمل حیاتی می توانند به انواع رفتارهای نامطلوب روانی – اجتماعی متوسل شوند و با سوق یابند .

همچنین تحقیقات نشان میدهد طلاق و جدایی والدین ، بیماری های بلند مدت ، غیبت و عدم حضور در خانه مشکلات مالی ، بیکاری و نیز انحرافاتی مانند اعتیاد ، انحرافا ت جنسی و دزدی از عواملی خاص دیگری است که درایجاد مشکل افسردگی فرزندان در محیط خانواده موثر است .

افسردگی و تغذیه

با پیشرفت علم ارتباط بین سلامت ذهنی و روحی با نوع غذا و نوشیدنی اثبات شده است ولی با این همه برای درمان مشکلات روانی بیشتر از داروهای روانی استفاده می شود در حالی که به جای دارو می توان از جای گزین های آن مثل غذا که هم در دسترس و هم مناسب تر است استفاده کرد . هر یک از افراد در زندگی روزمره خود با نشیب و فرازهای احساسات رو به رو هستند مثل : شادی . غم ، رضایت و دلسردی ، خنده .و گریه .

بعضی اوقات رفتاری که از ما سر می زند ، مطابق با موقعیتی است که در آن قرار گرفته ایم و چنین رفتاری طبیعی است مثلاً با فوت یکی از اقوام خویش غمگین می شویم یا اگر پس از مدتها جست و جو برای کار ، کاری را پیدا کنیم خوشحال می شویم .

بروز افسردگی در افراد مختلف متفاوت است و هر فردی با هر سنی و در هر مو قعیتی می تواند دچار افسردگی شود .

عواملی که باعث افسردگی می شود شامل :

کمبود مواد مغذی یا دریافت بیش از حد آنها ، داروها ، کافئین ( قهوه ) نیکوتین ( سیگار ) قند خون پایین ، عدم تعادل هورمنی بدن و عیره .. که در بعضی از نوجوانان شایع است . بعضی از نوجوانان دچار افسردگی فصلی می شوند ، مثلاً در فصل زمستان بیشتر دچار افسردگی می شوند زیرا روزهای این فصل کوتاه و ابری و شبهای آن طولانی است .

اگر فردی 5 مورد از علائم زیر را داشته باشد و مدت آن بیشتر از یک ماه طول بکشد نشان می دهد که دچار افسردگی شده است علائم افسردگی .

• تغییر اشتها که منجر به کاهش یا افزایش وزن شود 2- کم خوابی یا پر خوابی 3- کنترل نداشتن بر رفتار 4- فعلیت بیش از حد یا سستی و رخوت  5- خستگی و بی حالی 6- احساس بی ارزشی و گناه  7- عدم تمرکز حواس  8- فکر خودکشی .

کمبود مواد مغذی در اثر رژیم نامناسب اثرات بسیاربدی بر روی حافظه تمرکز رفتار و حالات روحی فرد دارد ، هر چند که به ندرت این کمبودها توسط متخصصین تشخیص داده می شود کمبود روی ، آهن ، منیزیم و ویتامینها ی گروه B باعث افسردگی می شود .

کمبود روی باعث کمبود اشتها ، تغذیه ناکافی و خستگی غیر قابل اجتناب می شود بسیاری از افرادی که دچار خستگی مزمن هستند وقتی به پزشک مراجعه می کنند ، علت خستگی آنها به درستی تشخیص داده نمی شود و به آنان گفته می شود که دچار افسردگی هستند و داروهای ضد افسردگی به آنها می دهند . بسیاری از این داروها مانع جحذب روی در بدن می شوند کاهش مقداری روی در بدن علاوه بر کاهش اشتها و ایجاد خستگی ، باعث بروز افسردگی می گردد بنابراین برای جلو گیری از بروز افسردگی با ید روزانه به مقدار کافی از منابع غذایی روی استفاده کنید .

منبع غذایی روی شامل : قارچ ، جوانه گندم ، کنجد ، کاکائو ، ذرت ، بادام زمینی ، مصرف بیش از اندازه از حد کافئین از جذب املاح در بدن جلو گیری می کند و باعث بروز افسردگی می شود کافئین در قهوه ، چای ، کاکائو و نوشابه های سیاه وجود دارد کافئین با عث تحریک بیش از حد سیستم عصبی مرکزی و در نتیجه آشفتگی ذهنی می شود .

مصرف بیش از حد شکر و کربو هیدرالتها ی تصفیه شده مثل کیک ، شیرینی ، شکلات ، نوشابه و ژله باعث افسردگی می شود .

فصل پنجم

مصاحبه

غذا چیست و چرا ضروری است

غذا عبارت است از کلیه مواد غذایی ، مصرفی ، ویتامینی که بدن انسان نیاز دارد و برای این که انرژی مورد نیاز خودش را تامین کند و در عین حال زند ه بماند و ادامه حیات بدهد و رشد کافی و مناسب را داشته باشد به کلیه مواد نیاز دارد که به آن غذا می گوییم .

طبیعتاً غذا از این نظر اهمیت دارد که هر قسمت از بدن ، در هر مبحثی به آن نیاز دارد که به کلیه آن غذا گفته می شود و اگر به بدن نرسد آن قسمت دچار کمبود می شود و باعث آسب به سلولها ی بدن و حتی توقف و رشد آن شده و حتی منجر به مرگ سلول می شود .

و طبیعتاً هر قسمت از بدن مواد مورد نیاز و خاص خودش را دارد و در صورت عدم رسیدن این مواد آن قسمت خاص از بدن آسیب می بیند و اگر بطور کلی خواسته باشیم در نظر بگیریم غذا آن چیزی را که بدن انسان بطور کامل نیاز دارد حتی از هوا گرفته می شود اکسیژنی که ما میگیریم به عنوان غذا مورد نیاز است تا رسد به مواد غذایی که اینها همه ضروری هستند و هر کدام از آنها اهمیت خاص خودش برخوردار می باشد که کمبود هرکدام از آنها می تواند آسیبهایی را به بدن برساند .

نقش تغذیه دررشد نوجوانان چیست

تغذیه در تمام سنین نقش بسیا ر مهمی دارد و ما همیشه نقش تغذیه را از دوران قبل از این که یک خانمی بخواهد بار دار باشد برایش اهمیت خاصی قائل هستیم چرا که در آن زمان چنانچه یک مادر رشد خوب و تغذیه ی خوبی داشته باشد و بدن سالمی داشته باشد از نظر روحی آگاهی کاملی را برای بار دار شدن داشته باشد و بعد دردوران بارداری خودش هم از تغذیه مناسب و هم چنین از نظر روحی و جسمی از موقعیت عالی و خوبی برخوردار باشد و پذیرش یک بارداری خوبی داشته باشد و طبیعتاً جنینی که شکل میگیرد کامل خواهد بود و اگر مادر در دوران بار داری  خودش علاوه بر تغذیه سالم تحت نظر یک پزشک باشد که ویتامینها  و نقاطی که لازم است به بدن مادر باردار برسد این باز کمک می کند به رشد جنین و این اثرات خودش را برای کامل بودن رشد مغزی و جسمی و روحی بچه در بدو تولد خواهد داشت و پس از تولد این روند ادامه دارد و این اهمیت وجود دارد که وقتی بچه ای متولد می شود برنامه های غذایی خاصی برای سنین مختلف وجود دارد تا بچه رشد کند و برسد به سن جوانی و نوجوانی که مبحث اصلی ماست .

علت اینکه اشاره کردم به قبل از تولد بچه این است که تغذیه از آن زمان می تواند نقش داشته باشد در شکل گیری شخصیت و سلامتی هر وجهی جوان و نوجوان .

حالا وارد بحث دوران جوانی و نوجوانی می رسد در ای سنین ،  سنین بسیار حساسی است که شخصیت یک فرد شکل می گیرد از طرف دیگر فرد وارد دوران رشد اصلی خودش می شود و هم رشد قدی و جسمی است و هم رشد بلوغ جنسی که چه زن بودن یا مرد بودنش کامل می شود . در این زمان با تغذیه که به دو بخش تغذیه  غذلیی و تغذیه روحی نیاز دارند که آن هم بخشی از تغذیه محسوب می شود چون نیاز دارند جوانان و نوجوانان به یک محیطی که آن محیط بتواند غذا ی روحی آنها را بر آورده کند .

طبیعتاً اگر این ها کامل باشد ( غذا ) آن جوان و نوجوان می تواند دوران جوانی و نوجوانی خودش را به خوبی پشت سر بگذراند که باز چیزهایی که اهمیت بیشتری در این دوران دارد از بعد تغذیه ای که بدن نیاز دارد در تمامی سنین به هر چیز نیاز دارد . ولی در این زمانها یک فردی که نرمال است ازنظر قدی و رشدی در نمودار طبیعی خودش قرار گرفته است . که اینها لبنیات ، املح بیشتری نیاز دارند چون رشد استخوانی آنها در این زمان بیشتر شکل می گیرد در کنار آنها پرو تین حتماً باید باشد ویتامینها باید به اندازه کافی باشد به همه چیز نیاز دارند ولی اینها از اهمیت بیشتری برخوردار هستند : یعنی ویتامینها مواد معدنی و پرو تئین ها از اهمیت بیشتری نسبت به کربو هیدراتها و مواد چربی برخوردار می باشند ولی اگر فردی گه در دوران رشد جوانی یا نو جوانی باشد ولی دچار کمبود وزن یا قد باشد نقش مواد غذایی فرق میکند مثلاً از وزنش کم باشد کربونی تها و چربیها در اولویت قرار می گیرد در کنار مواد معدنی ویتامینها و پرو تئینها بیشتر است و بر عکس کسی که چاق است و رشد استخوانی آن کم و با قدش کوتاه است با ید چربی از او گرفته شده و کربو هیدراتها کمتر بشود و باید برنامه ورزش ، و مواد معدنی و ویتامینها و پرو تینها ی کافی بتوانیم رشد قدی را تحریک کرده و جلوی چاق شدنش را بگیریم البته در ابطه خود رشد عوامل متعددی وجود دارد که مهمترین آن ژنتیک است . اگر خواسته با شیم که قد کوتاهی کسانی را که به این مشکل گرفتار رند حل و آنها را به استاندارد ها برسانیم باید سرمایه گذاری کرده و از نظر تغذیه مانند لبنیات – مواد معدنی و…. بیش از حد یک آدم معمولی رسیدگی شوند هم  چنین مواد پروتینی ورزی یا دارویی و در عین حال از لحاظ روحی احتیاج به مراقبت های ویژهای دارند و مراقبتها شامل حال خانواده – معلمان – جامعه و پزشکان می باشد و رد عین حال مسئولان بهداشتی و درمانی و روانشناسان .

اگر خواسته باشیم یک قدم مثبت بر داریم با ید به صورت طرح ملی در آید که میانگین قدی جامعه که از اهمیت با لایی برخوردار است به هدفهای عالی برسانیم که این به یک برنامه ریزی چند ساله احتیاج دارد .

که قدم به فدم و پله به پله هم شناسایی شود و هم پیشگیری و درمان لازم نیز انجام شود .

تغذیه علاوه بر مواد غذایی ، تغذیه روحی از بدو تولد تا دوران نوجوانی و جوانی تا دوران پیری لازم است .و فرد به یک محیط سالم و شاداب ئ برخوردهایی که با برنامه ریزی نیازهای روحی جوان و نوجوان را تامین کند داشته باشیم . دراین صورت صد در صد نقش موثری در بهبود آنها دارد ولی اگر به اندازه کافی از تمامی مواد مصرف نشود صدد ر صد دچار کمبود شده  و بر روح وروان تاثیر می گذارد و می تواند فرد نو جوان بد اخالق خسته و عصبانی و علائم چنینی داشته باشد . و حتی این عوارض به صورت  انحرافات اجتماعی خود را نشان دهد . اینها هیچ کدام یک فاکتور نیستند – کمبود هر کدام از آنها آسیب می رسانند مثلاً کمبود کربو هیدراتها فرد را لاغر می کنند .

کمبود قند فرد را خسته و پر خاشگر و ناتوان می کند – اینجا دچار افسردگی می شود و احساس کم داشتن را دارد . از طرف دیگر فردی که نمی تواند کارش را خوب انجام دهد سریعاً کارهایش را رها می کند و زمینه هایی به سوی مواد مخدر و انحرافات اجتماعی فراهم می شود .

کمبود آب : با یااینکه آب یک چیز اصلی است آن را در هر صورت حتی عدم موقعیت اقتصادی می توان جبران کرد . در هر صورت کمبود آن جبران پذیر است مواد چربی ها   :چربی ها خیلی مهم هستند .

برای هورمنها و فعلیتهای مغزی و عدم و کمبود آسیب جدی به مغزی بدن می رساند. و فرد دچار مشکلات روحی و روانی می شود حتی عرو قش دچار اختلال و مشکل می شود . و روی سیستم ایمنی و عصبی تاثیر گذاشته و حتی زمینه های ناراحتی های عصبی و بیماریهای روحی و روانی داشته است .

اما مصرف زیاد آن می تواند فرد را دچار چاقی کند که چاقی می تواند باز خود را در سن نوجوانی و جوانی در فعالیتهای روزمره دچار مشکل شود و تاثیر روحی و روانی به دنبال داشته باشد .

پرو تئین ها:پروتئینها اسد آمینه های بدن را تامین می کنند که برای تمامی فعلیتهای جسمی و فکری و ورزشی و تمام سوخت و ساز بدن نیاز به پرو تئین دارد . و کمبود آن می تواند بیماری هایی مانند بیماری جسمی و روانی میتواند داشته باشد .

سوء تغذیه و کمبود آن روی مباحثی از قبیل باز دهی کاری و روانی اثر منفی می گذارد.

ویتامین ها .

ویتامین ها به دسته های مختلفی تقسیم می شوند .

کمبود گروه ویتامین های B فرد را دچار بیماری های متعددی مانند : کم خونی میکند که می تواند از جمله بیماری ها مانند راشیتیسم – نرمی استخوان  باشد کمبود ویتامین D و کلسیم می توتند شبکوری یا …به وجود آورد .

ویتامینA یا محلول در چرب ها مثل ویتامین A-B-E که زیاد مصرف کردن آن عوارض خطرناکی دارد .

و یتامینها محلول در آب مانند ویتامین K-B-C لازم و هم زیاد مصرف شود از بدن دفع شده و خطری ایجاد نم کند .

مواد معدنی : مواد معدنی در رشد جوان و نوجوان تاثیر گذار است اگر قد خوبی نداشته باشند دچار افسردگی – ریزش مو می شوند .

کمبود آن اختلال در حرکات روزمره و خواب و روح و روان جوان و نوجوان می کند . در مجموع هیچ کدام از آنها را نمی توان نادیده بگیریم هر کدام از آنها اهمیت خاص خود را در رشد و نمو نوجوان و جوان می تواند داشته باشد   

فصل ششم

جمع بندی.

نتیجه گیری تحقیق.

علم تغذیه و تحقیقات بسیاری که در این زمینه صورت گرفته است می تواند به جوانان و نوجوانان کمک کند تا به نیازهای بدنشان واقف شوند با رعایت یک رژیم غذایی مناسب در بهترین وضیعت سلامت قرار بگیرند .

ما تلاش کردیم تا از طریق این تحقیق اطلاعاتی مفید در باره ی تغذیه را در اختیار جوانان قرار دهیم مبحث تغذیه شامل مبحث های گسترده ای است که هر روز ه با آن در تماس هستیم > گروهای اصلی مواد غذایی که شامل ( آب ، کربو هیدارته ، ویتامین ها ، چربی ها ، پرو تئین ها و مواد معدنی ) بیماری های مربوط به تغذیه نادرست که در اثر کمبود هر یک از مواد غذایی ایجاد می شود .

تاثیرات تغذیه در رشد جسمی و روحی جوانان اثر عدم تغذیه مناسب در نوجوانان و رژیم هی غذایی نامناسب .

نوجوانان باید دقت کافی در مصرف به اندازه مواد غذایی داشته باشند و از تمامی گرو های غذایی استفاده کنند تا دچار بیماری های مثل بیماری اسکوربت ، چاقی ، شب کور ی، بربری و … و مسائل و مشکلات روحی و روانی نشوند .

امیدواریم مطالب حاضر در این تحقیق در برنامه ریزی غذایی نوجوانا ن مورد استفاده قرار گیرد تا همه سالم باشند و در نهایت جامعه سالم داشته باشیم.

فصل هفتم

پیوست

واژه  نامه

اسکوربوت :نوعی بیماری که در اثر کمبود ویتامین C ( اسید اسکوربیک ) در بدن به وجود می آید و باعث ضعف بدنی ، کم خونی ، اسفنجی شدن لثه ، زخم شدن دهان و خون ریزی پو ستی می شود .

اسید اسکوربیت : نام دیگری است برای ویتامین C این ویتامین برای بدن لازم است باعث رشد و سلمتی بافت ها می شود و پوست رکها ی خونی ، استخوان ها ، لثه ها و دندان ها را سالم نگه می دارد . اگر مقدار این و یتامین در بدن کم شود ناراحتی هایی مثل : زخم شدن پوست ، ضعیف شدن رگ ها به وجود می آیند که نشان دهنده بیماری اسکوربوت است .

اسید اسکوربیک یا ویاتامین C در سبزیجات سبز ، گوجه فرنگی ، مرکبات وجود دارد .

بربری:  نام نوعی بیماری است که به دلیل تخوردن غذاهای کامل و کم شدن ویتامین B1 (تیامین)در بدن به وجود می آید و بر اعصاب اثر می گذارد .

نشانه های این بیماری عبارتند از : خستگی ، اسهال ، میل زیاد به غذا ، کاهش وزن ، مشکلات دستگاه اعصاب که باعث فلج دست و پا و ناراحتی قلب می شود .

راشی تیسم :نوعی بیماری که در اثر کمبود ویتامین Dدر کودکان به وجود می آید به این ترتیب کار استخوان سازی به خوبی انجام نمی گیرد و استخوان ها ضعیف می شوند و تغییر شکل میدهند.

شب کوری: نوعی بیماری که باعث می شود انسان در شب و نور خیلی کم بینایی ضعیفی داشته باشد دلیل این بیماری کمبود و یتامین A در بدن است .

کارو تن: ماده ای زرد یا نارنجی رنگ که در هویج ، سیب زمینی ، چربی شیر ، زرده تخم مرغ ، و سبزیجات برگی مثل : اسفناج و برگ چغندر وجود دارد و در بدن به ویتامین A تبدیل می شود

منابع و ماخذ :

• راز شادابی و تندرستی ، آدل دیو یس، ترجمه دکتر سیاوش آگاه ، نشر سعدی .
• چکیده ی بیو شیمی ، ترجمه پاسالار پروین ، انتشارات و چاپ دانشگاه ، چاپ 1384 .
• بیو شیمی ، مولفان ، پسلار پروین ، ایزدی پانته آ ، نشر دیباگران تهران چاپ1384
• چگونه جوان بمانید و عمر طولانی نمایید ، تقوی محمد رضا ، انتشارات مهشید ، چاپ1379 .
• خوراک در مانی ، رجحان محمد صادق ، نشر خیام ، سال انتشار 1364.
• مبانی زیست شناسی ، مترجم زرینی غلم رضا ، انتشارات فاطمی چاپ 1367 .
• غذا ویتامین ها ، مترجم سالک محمود ، انتشارات پیدایش چاپ 1376.
• تغذیه کامل ورزشی ، ترجمه شاههوردیان رو بن ، نشر علم و حرکت سال انتشار 1381.
• اسرار به دنیا آوردن فرزندان زیبا ، صارم بافنده فرحناز ، انتشارات کتاب درمانی چاپ1380.
• نسخه شفا ء 2صانعی صفدر نشر حافظ نوین سال انشار 1380.
• رژیم غذایی و طول عمر ، صانعی صفدر انتشارات حافظ نوین چاپ 1370.
• کم خونی های تغذی ای ، نوشته صادقی پور حمید رضا ، پیشوا حمیده نشر پونه چاپ 1379.
• تغذیه و دیابت ، طالقانی فاطمه ، نشر آبی سال انتشار 1384
• نسخه حکیم ، عباد زاده کرمانی محمد ، انتشار گلی ، چاپ 1373.
• اعجاز طب گیاهی در معالجه امراض کاظمی با ویلی علی اکبر ، نشر زر قلم ، چاپ 1382
• اعجاز میوه ها و سبزی ها ، هور مری حسین چاپ طاهری ، سال انتشار 1360.
• دایره المعرف پزشکی خانواده ، همت خواه فرهاد ، سال انتشار 1380.
• اصول در مان طبیعی ، مهدین مهرداد ، سال انتشار 1380.
• اسیدهای آمینه 158 از اعجاز 32.
• رژیم غذایی دکتر مهدی نوری

www. Tebigan. Com

www.iranmania.com

www. Salamat.  com

[1] ) Interinsic Factor  :IF

[2] -MCD Multiple Carboxylase Dehiciency