گچ مجسمه سازی برای سفالگری کمک ارزشمندی است این ماده به او فرصت میدهد تا شکل هایی را که با گل رس ساخته است قالب زده و اثر خود را تکثیر نماید . از آنجا که مدل های دوباره ساخته شده در قالب توخالی هستند ، گچ مجسمه سازی مسئله پختن قطعات را در کوره حمل کرده که در غیر این صورت برای قرار دادن در کوره ، بسیار بزرگ و توپر ( سنگین ) میباشند . گچ مجسمه سازی را می توان صاف تر از گل پرداخت کرد . بنابراین هرگاه به درجه خاصی از تکمیل سطح نیاز باشد ، مجسمه ساز برای مدل دادن بیشتر به مجسمه ، از کار خود مدلی می سازد .
روش های دیگری وجود دارد که گچ مفید واقع شود . آجرهای گچی برای مدل دادن قطعات کوچک بسیار مناسبند و هر زمان که می بایستی دوغاب گچ به خمیر تبدیل شود ، استفاده از کاسه های خشک کن ضروری است .
گچ مجسمه سازی از سنگ گچ gypsum rock ساخته می شود . وقتی این ماده حرارت داده شود آبی که بصورت ترکیب شیمیایی در سنگ ؟؟؟؟ دارد خارج گردیده و در نتیجه مادۀ نرمی بدست می آید که به آسانی شکسته و به پودر سفیدی تبدیل می گردد . وفتی آب به نسبت صحیح به این پودر اضافه شود مجدداً متبلور و به حالت اولیه ی خود باز می گردد . خوشبختانه این تبلور برای مجسمه ساز بفوریت انجام نمی پذیرد . ترکیب گچ و آب در ابتدا به صورت مایع بوده و پس از چند دقیقه شروع به سفت شدن می کند . سپس به کرم غلیظی تیدیل گردیده که باز سخت تر شده تا وارد مرحله ی خمیری شود و زمانی که غلظتی مانند ؟؟؟ چوبی نگرفته پیدا کرد سخت می شود . اگر گچی را که در حالت سفت شدن است بداخل قالب بریزیم روی هر سطحی را می گیرد و هر منفذی را پر میکند و تمام جزئیات را می سازد . بنابراین عملاً می توان با استفاده از گچ قالب یا شکل منفی ( نگاتیوو ) هر شئی را ساخت و مجدداً شکل اصل را در گچ با گل رس قالب زده . پس از اینکه سفت و خشک شد برای خوب آب فدرت عجیبی از خود نشان می دهد . در واقع تقریباً مانند کاغذ خشک کن عمل می کند . خمیر پلاستیکی که روی لوحه گچی قرار دارد در نقطه ای که تماس پیدا می کند .
فوری خشک و سخت تر می شود چند دقیقه به گل رس خمیر شده ای تبدیل میگردد این خاصیت است که گچ مجسمه سازی چنین مادۀ عالی را برای قالب ها می سازند .
انواع قالب ها
اکثر قالبهایی که بوسیله مجسمه سازان سفال مورد استفاده قرار می گیرد و به دو گروه تقسیم می شوند :
قالبهایی که در مصرف از خمیر گل رس به کار می روند و آنهایی که در استفاده از دو قالب گل رس بکار گرفته می شوند در گروه اول انواع و اقسام گوناگون قالب های فشاری پرسی ( منگنه ای ) وجود دارد .
و در گروه دوم قالب های زهی (drain ) و قالبهای توپر قرار دارند . بعضی مجسمه سازان علاوه بر این دو گروه از قالب های کهنه برای ساختن مدل های گچی استفاده نموده که از آنها می توان قالب های فشاری و پرسی را ساخت اگر مجسمه ساز تولیدات انبوهی را در دست دارد می تواند از قالب های جعبه ای نیز استفاده کند . این قالب ها برای ساختن قالب های زهی بوده تا بتوان در هر قطع مقادیر زیادی نمود این روش بیش از کارگاه برای کارخانه مناسب است .
چه گچی باید خرید ؟
تولیدکنندگان گچ مجسمه سازی در سالهای اخیر اصلاحات عمده ای را در محصولات خود به عمل آورده اند و انواع گوناگون گچ را با خواصی مخصوص تولید نموده اند . هیدرو؟؟؟ و هیدرواستون گچ های قالب گیری هستند که فوق العاده سخت می شوند برای ساختن پیکره های بزرگ و قالب های جعبه ای بسیار مناسب اند . ولی برای ساختن قالب های معمولی بخاطر اینکه بسیار سخت و متراکم باشند خوب نیست . بهترین گچ مجسمه سازی برای مجسمه سازان سفال گچ کوزه گری است که می توان آن را از مغازه های سرامیک فروشی در کارتن های پنج پوندی یا کیسه های صد پوندی خریداری نمود .
اگر در تهیۀ گچ اشکالی وجود داشت . نوع ( رد تاپ ) یا ” سن فلاور ” آنرا از فروشندگان مصالح ساختمانی بخرید . گچ دوامی نخواهد داشت مگر آنکه آنرا درظرف در بسته ای که هوانداشته باشد نگهداری کنید . بهتر است به اندازۀ کافی برای هر کار جداگانه خریداری نموده همه آنرا فوراً بمصرف برسانید .
قالب های فشاری
گل رس نرم را می توان با فشار در داخل یک قالب گچی قرار داده ، صبر کرده تا شروع به خشک شدن نماید . وقتی گل رس خشک می شود – به اندازه کافی سخت شده و شکل خود را حفظ می کند که همزمان اندکی جمع می شود ، بطوریکه می توان به راحتی آنرا از قالب خارج کرده ، مشروط بر اینکه از زیر خراشی بر نداشته باشد . از میان تمام قالب هایی که مجسمه سازان سفال استفاده می نمایند ، ساده ترین آنها برای ساخت ، قالب فشاری یکپارچه جهت یک پلاک کم بر جسته یا کاشی چاکواراست برای کسب تجربه در کارکردن با گچ ، قالبی برای یک کاشی می سازیم .
ساختن مدل اولیه قالب گیری
برای ساختن مدل اولیه قالب گیری می توان با در نظر گرفتن تناسب شکل یا موضوع از انواع مواد مختلف مدل سازی استفاده کرد . اما در مورد مدل سازی برای سفال گری یا برخی مجسمه های تزئینی معمولاً از گل یا گچ استفاده می کنند . مدل اولیه ای که از گل می سازند معمولاً در مواقعی انجام می شود که از لحاظ زمان در مضیقه باشیم بخواهیم به سرعت طرحی را که در ذهن داریم به شکل سه بعدی پیاده کنیم و یا در مواقعی که هدف طراح ، ایجاد بافت های گوناگون یا غایش حالت چسبندگی طبیعی گل باشد .
ساختن مدل اولیه از گل دارای محدودیت های خاصیست .
1 – گل خاصیت ایستایی مطلوبی ندارد و اگر جسم بسیار حجیم ساخته شده باشد . امکان دارد که بیافتد و یا به اصطلاح « غش » کند . بنابراین برخی اوقات لازم است که ابتدا یک اسکلت فلزی با سیستم های مسی یا آهنی ساخته شود و سپس روی آن با گل بپوشانیم .
2 – نکته دوم این است که حجمی که با گل ساخته می شود ، امکان ریزه کاری فراوان را ندارد و نمی توان آن را زیاد صاف و تمیز کرد . به همین دلیل مدل های ساخته شده از گل اغلب قدری خشن و زمخت هستند .
3 – در زمان ساختن مدل های اولیه گلی باید مدل را همواره مرطوب نگهداشت . یا در پایان کار به سرعت از مدل اولیه قالب تهیه کرد . گل در مقابل جریان هوا سریع خشک شده و ترک بر می دارد و این تبخیر آن موجب انقباض شدید شده و از ابعاد مدل کاسته می شود . در این گونه مواقع در هنگام کار یا پایان آن ضروری است که مدل را با کیسه ای پلاستیکی کامل بپوشانیم که ایجاد اشکال نکند .
مدل هایی که از گچ ساخته می شود اغلب به صورت کنده کاری از یک حجم اولیه انجام می گیرد به این ترتیب که ابتدا بلوکی گچی می سازیم ( مقداری دوغاب گچ تهیه کرده و آن را در یک قالب استوانه ای از پلاستیک یا قالب چوبی مکعب مستطیل خالی می کنیم ) پس از اینکه گچ کاملاً خودش را گرفته و سفت شده شروع به تراشیدن آن می کنیم یا با قلم های مجسمه سازی روی آن کنده کاری می کنیم تا حجم مورد نظر حاصل شود . کنده کاری بر روی گچ آسان است و به راحتی می توان آن را تراشید . در صورتیکه به فرم های کاملاً مدور و متقارن نیاز داریم ( مانند بدنه قوری بدون لوله و دسته ، گلدان ، فنجان … ) ابتدا یک استوانه گچی روی چرخ تراش ( که عبارت است از یک چرخ دوار مانند چرخ سفالگری که سرعت گردش و قدرت آن زیاد باشد ) به وسیله دوغاب گچ درست کرده و پس از آنکه چرخ به کار افتاد آن را با ابزار تراش می تراشیم تا فرم مورد نظر حاصل آید .
در برخی مواقع که هدف ما ساختن مجسمه های ظریف یا حجم های پیچیده است ، لازم است که به جای کنده کاری روی یک بلوک گچی نخست سیم های مسی یا آهنی یک فرم ابتدایی و ساده را روی پایه چوبی بنا کنیم و سپس با دوغاب گچ روی آن را پوشانده و طرح اولیه را بسازیم سپس به تدریج مقادیری از آن را کنده کاری کرده یا به آن می افزائیم تا حجم مورد نظر حاصل شود .
نکته بسیار مهم در مورد ساختن مدل های اولیه قالب سازی این است که شخص مدل ساز در حین کار باید همواره چگونگی ساختن قالب از مدل اولیه را در نظر داشته باشد ، و سعی کند مدلی بسازد که بشود از لحاظ روش قالب گیری با حداقل قطعات قالب از آن یک قالب اصلی تهیه کرد . شخص مدل ساز باید توجه کند که اگر از یک یا دو یا حداکثر سه جهت به مدل نگاه کند تمام اجزای آن مدل را در معرض دید باشد . قسمت هایی که به چشم دیده نمی شود به نام برش زیر (undercut ) معروف است و قالب از آن خارج نمی شود و در آن قسمت گیر می کند .
چگونه یک صفحه گچی برای خشک کردن گل بسازیم
نخست باید یک قالب چوبی تهیه کرد . میزان عمق بستگی به ضخامت گچ دارد ، معمولاً صفحه گچی را نباید زیاد نازک ساخت چون پس از مدتی استفاده به آسانی می شکند . برای نگهداشتن اتصالات قالب یکدیگر می توان از گیره های کوچک استفاده کرد یا اینکه در پشت دیواره های قالب ، آجر یا قطعات سنگین گذاشت که از برگشت آن جلوگیری کند . درزهای اطراف و کف قالب آن نیز قبل از اینکه گچ به داخل آن بریزیم ، با گل کاملاً مسدود کرده و گونه دوغاب گچ از آن به خارج نفوذ می کند .
معمولاً قالب چوبی را روی یک سطح نایلونی قرار می دهیم ، اگر از سطح دیگری استفاده می کنیم ، بایستی در ابتدا آن را به محلول غلیظ « صابون » آغشته کنیم که از چسبندگی گچ به سطح زیرین جلوگیری کند . در صورت نیاز می توان برای آرماتور بندی صفحه گچی از یک توری فلزی استفاده کرد.
میزان دوغاب گچی که برای هر قالب تهیه می شود و معمولاً تجربی است اما بهتر است همیشه قدری کمتر در نظر بگیریم و اگر هر قالب خالی ماند ، مجدداً گچ ساخته و به آن اضافه می کنیم . برای ساخت دوغاب گچ ابتدا مقداری آب در یک سطح پلاستیکی ریخته و سپس به تدریج به آن گچ قالب سازی اضافه می کنیم . معمولاً آنقدر گچ اضافه می کنیم که روی سطح آب جزیره های کوچکی ایجاد شود .
پس از چند دقیقه همزن سیمی ابتدا گچ را به سرعت به هم می زنیم تا تمام ذرات سفت آن کاملاً نرم و یکسان شود .
در انتها سرعت همزن را کاهش می دهیم تا حباب های هوا نیز از آن خارج شود . میزان غلظت دوغاب گچ باید تا حدی باشد که اگر انگشت خویش را بر سطح آن گذاشتیم ، اثرش تا چند لحظه باقی بماند .
در این حالت دوغاب گچ را با دقت ولی با کمی سرعت به داخل قالب می ریزیم پس از آنکه دوغاب در قالب جا گرفت ، میز زیر کار را قدری تکان می دهیم تا حباب های هوا از آن خارج شود .
در این هنگام صبر می کنیم که گچ خودش را بگیرد . مدت زمان گیرش در گچ های مختلف نتفاوت است . اندازه این زمان در کارخانه های گچ پزی تعیین شود . اما معمولاً مدت گیرش گچ های قالب سازی نسبت به گچ های ساختمانی طولانی تر است . اگر قصد این باشد که صفحات گچی ؟؟؟ برای چرخهای کوزه گری یا دستگاه جیگر بسازیم .
می توانیم از اشیائی مانند زیر گلدانی های پلاستیکی یا ظروف مخصوص پخت پیتزا استفاده کنیم .
قالبهای فشاری یکپارچه
طرح یک کاشی را به اندازه کامل روی کاغذ نازکی رسم کنید محلی را هم برای انقباض بگذارید . اگر می خواهید کاشی شما 6×6 اینچ باشد ، ابعاد آنرا در اینچ بگیرید . ممکن است بهترین نتیجه را با تمرین یک سری رسم های تقریبی و تغییر آنها تا طرح دلخواه بدست آید . پس طرح را ترسیم کنید .
بسیاری از طراحان حرفه ای به این طریق عمل میکنند . سعی کنید تا زمینه را با عمق یکنواخت خالی کرده و از دادن خراش اجتناب نمائید . قسمت هایی از طرح که به صورت گرد بریده نمی شوند را باید کمی گشادتر کرد تا با فشار به راحتی از قالب ها خارج شود . احتیاجی نیست تا اطراف کاشی را بتدریج باریک کنید ، زیرا انقباض گل باعث می شود که حتی اگر از کناره های آن کاملاً عمودی باشند ، از قالب خارج گردند . وقتی کنده کاری زمینه تمام شد روی طرح خود کمی بیشتر کار کنید . طرز عمل ماهرانه روی کناره های یک کار برجسته می تواند به طرح ظاهری ژرف ؟؟؟؟ که در حقیقت همه در یک سطح است ببخشید ولی طرح را زیاد و در هم پیچیده ؟؟؟؟ . فقط در حد کافی به آن مدل داده تا کیفیت سه بعدی ؟؟؟؟ و نمود بریدگی را از بین ببرد . چون با گل رس کار می کنیم از ایجاد گوشه های تیز بپرهیزیم .
وقتی مدل دادن کاشی خاتمه یافت ، یک تخته سطح را به آرامی روی آن قرار دهید تا مطمئن شوید که اجزاء مختلف ، برای طرح همگی در یک سطح قرار گرفته اند کاشی گلی را روی یک صفحه شیشه یا سطحی صاف قرار داده و برای گچ ، در اطراف آن دیواره ای حایل بفاصله 1.5 اینچ بسازید . این دیواره را می توان از گل رس ساخت ، لوله خمیری کلفتی به قطر حدود 2 اینچ را وردنه نموده و به نواری به عرض 3 اینچ تبدیل کنید . دیوار حائل باید کاملا روی شیشه چسبیده بر جای خود باقی بماند تا اینکه موقع ریختن گچ خطر بلند شدن آن نباشد . حتی الامکان روی یک صفحۀ شیشه ای کار کنید . زیرا به این طریق سطح زیبایی روی قالب ایجاد شده و احتیاجی نیست تا نگران آهار زدن باشید . اگر روی یک سطح چوبی کار می کنید ، قبل از ریختن گچ چوب را به روغن آغشته کرده یا آهار بزنید .
قالب یک قطعه
یک قطعه فالب فشاری برای ساختن کاشی های متعدد وسیله ای مناسب است این کاشی ها می توانند ساده یا برجسته باشند . طرحی که امکان تکثیر دارد ابتدا از یک تکه ساده ساخته می شود . این بسیار مهم است که هیچگونه برش زیر (undercut) در مدلی که از گل ساخته می شود وجود نداشته باشد . زیرا طرح قالب گیری شده به ساخته شد . یک کلاف (چهار چوب) را در اطراف آن قرار می دهیم ابعاد کلاف چوبی باید به اندازه دو سانتی متر با اطراف مدل فاصله داشته باشد و عمق آن به قدری باشد که دوغاب گچ تا دو سانتی متر روی مدل را بپوشاند . فرم ساخته شده را کاملاً بر کف میز که بهتر است فرمیکا یا ؟؟؟؟ می چسبانیم و کلاف را در اطراف آن قرار می دهیم اطراف کلاف چوبی را کاملاً با گل مسدود کرده تا دوغاب گچ به خارج نفوذ نکند .
ابتدا میزان آب را با نسبت اندازه قالب تخمین زده و گچ روی آن می ریزیم و سپس دوغاب گچ را پس از آنکه کاملاً به هم زده و حباب های آن خارج شده به آهستگی در کلاف چوبی می ریزیم . اگر امکان داشته باشد کمی میز را تکان می دهیم تا گچ کاملاً صاف و حباب های آن خارج شود . سپس می گذاریم تا گچ سفت شود و بعد کلاف چوبی را از آن جدا کرده و مدل گلی را خارج می کنیم . در این هنگام قالب آماده است . پس از چند روز خشک شدن می توان از آن بهره برداری کرد .
وقتی قالب خشک شد گل را در آن ریخته فشار می دهیم . گل را در سطح قالب کاملاً پهن می کنیم تا یک ضخامت یکسان حاصل آید مقدار گل اضافی را از قالب خارج کرده و اجازه می دهیم تا گل سفت شده و به راحتی از قالب خارج شود .
گرفتن گچ
پس از آن که گچ ریخته شد و از دست اکثر حباب های هوا خلاص گردید . باید گچ را بگذارید تا بگیرد . تماشای عمل گرفتن گچ جالب است . وقتی گچ را میریزند بصورت مایع می باشد ولی بزودی غلیظ شد و قوام میگیرد و وارد مرحله نرم شدن می شود . حالا اگر یک قاشق گچ را از خمیر در آورید ، حفره ای که از آن گچ را برداشته اید پر نشده و گچ داخل قاشق نیز آنقدر سفت است که روی پای خود می ایستد . بزودی خمیر گچ بقدری سفت می شود که دیگر نمی توانید قاشق را در آن فرو ببرید و چند لحظه بعد سخت می شود . اگر در این موقع به آن دست بزنید ، گچ را گرم حس می کنید در این جا گچ در حال تبلور است و از یک تغییر فیزیکی عبور می نمائید که حرارت زاست . وقتی حداکثر حرارت خود را از دست داد و شروع به سرد شدن نمود . عمل گرفتن تمام شده است و بر داشتن قالب از مدل خطر می اندازد .
قالب فشاری دو تکه و دندانه گذاری
راه ساده ساختن یک قالب دو تکه از یک پرتقال ، بریدن آن به دو نیم و قالب گیری جداگانه هر یک از آنهاست از این روش می توان برای مجسمه های کوچک نیز می توان استفاده کرد.
مجسمه ای را که ساخته ایم به طوری که قرینه با شد از طول به دو نیم تقسم می کنیم یک نیمه آنرا روی قطعه ای از شیشه قرار داده و دیواره حائل ساخته شد ، از چهار قطعه چوب به اطراف کار گذاشته و بعد دیوارۀ حائل که تشکیل شد پس برای ساختن یک نیم قالب گچ روی مدل ریخته می شود . بنابراین بعد از گرفتن گچ دیواره های حائل را برداشته ، پس نصف مجسمه در داخل گچ کار گذاشته می شود .
دندانه گذاری !
قبل از اینکه دیواره های دوم حائل را برای قالب برپا سازید نیمۀ اول را دندانه گذاری کنید تا دو قسمت برای تکمیل براحتی روی یکدیگر سوار شوند ، ابزار مناسب این کار چاقوی کوزه گری با انتهای خم شده ، شبیه قلاب و یا چاقو های دندانه بری معمولی است که فروشندگان وسایل سفالی میفروشند ، ابزار را روی سطح گچ بچرخانید تا حفرۀ گردی به قطر تقریبی یک اینچ و عمق نیم اینچ ایجاد کرد . وقتی در قالبی ؟؟؟؟ سازی می کنید فاصله آنها باید نامنظم باشد شاخص دو دندانه نزدیک یکدیگر در انتها و یک دندانه در انتهای دیگر بسیار مناسب است . زیرا بدین طریق وقتی دو نیمه قالب را روی یکدیگر میگذارید بایک نگاه می توانید جفت شدن آنها را تشخیص دهید . پس از آنکه دندانه ها ساخته شد . باید قسمت از نیمه اول قالب که با نیمه دوم تماس میگیرد کاملاً آهار زده شود مواظب باشید .
بیان کلی در مورد قالب دو قطعه ای (two – piecemolds)
ابتدا خطی از مرکز مدلی که می خواهیم آن قالب بگیریم می کشیم . اطراف آن را تقریباً به اندازۀ نصف مدل با گل می پوشانیم . مقداری نوار فلزی یا پلاستیکی را در اطراف مدل قرار داده و انتهای آن را می بندیم در این هنگام دوغاب گچ لازم را تهیه و به آهستگی در قالب میریزیم . بعد از آنکه گچ خودش را گرفت قالب را بر می گردانیم . گل را از داخل آن خارج می کنیم در اطراف قالب سه نقطه را سوراخ کرده و از آن به عنوان کلید استفاده می کنیم . دوباره قالب گچی ساخته شده را دور مدل اصلی گذاشته و اطراف آن را چندین بار آب صابون می زنیم ( زیرا آب صابون مانع چسبیدن دو قطعه قالب به یکدیگر می شود ضمناً دقت کنیم که آب صابون به داخل قالب نریزد ) دوباره دوغاب گچ درست کرده و بعد از آنکه اطراف قالب را با نوار فلزی جمع می کنیم دوغاب را داخل آن ریخته و قسمت دوم را می ریزیم .
بعد از آنکه گچ خودش را گرفته و سرد شد و قسمت قالب را از یکدیگر جدا کرده و مدل اصلی را از آن خارج می کنیم بعد از خشک شدن کامل گچ دو قسمت قالب به وسیله تسمه ای لاستیکی به یکدیگر وصل کرده و می توانیم کل را به داخل قالب فشار دهیم تا درزها را در داخل وصل کند و پس از آنکه گل سفت شد آن را خارج کنیم . از این نوع قالب برای ریخته که به طریق دوغابی نیز می شود استفاده کرد . دوغاب گل را ابتدا در قالب ریخته و پس از مدت زمانی که قشری از آن در قالب رسوب کرد ، اضافی دوغاب را خالی کرده و می گذاریم تا سفت شود یک قسمت از قطعه ریخته شده را می توان به قسمت دیگر وصل کرد و صورت و صورت های مختلف ساخت .
در ضمن تهیۀ مولاژ از قطعات به صورت یک تکه یا دو تیکه نیز به همین صورت می باشد .
تا داخل دندانه ها آهار زده شود و اجازه ندهید آهار اضافی در آنجا باقی بماند – وقتی از چنین قالب فشاری دو تکه ای استفاده می شود گل نرم را در دهانه یک نیمه قالب قرار داده و سپس دو نیمه را به یکدیگر می فشاریم . این عمل گل رس را مجبور می کند تا در تمام قسمتهای قالب قرار گیرد ولی باید فضایی وجود داشته باشد تا گل اضافی بتواند در زمان قرار گرفتن دو نیمه قالب بر روی یکدیگر به آنجا هدایت شود برای ایجاد چنین فضایی باید در هر دو نیمه قالب ، خارج از متن شکل شیاری تراشید .
تعداد قطعات قالب بسیگی به شکل مدل دارد به طور مثال هر قالب کردی را باید از دو قسمت ساخت که در امتداد قطر از یکدیگر جدا شده اند .
قالب های مادر
وقتی دو قالب در داخل یک قالب زهی ریخته می شود بایستی قطعات را محکم به یکدیگر نگاه داشت برای قالب های دو پارچه باید نوار لاستیکی محکمی که از ؟؟؟؟ اتومبیل بریده می شود نگهدارنده بسیار خوبی است ولی هر گاه قالب از چهار یا پنج قطعه باشد ، بستن آنها به یکدیگر بسیار مشکل است .
مجسمه سازان اغلب برای رفع این مشکل ، همانطور که گفتیم قالب هایی می سازند این فالب ، قالب نگه دارنده ای است که پس از سوار کردن تمام قطعات ، روی آن ریخته شده و به منظور نگهداشتن قطعات در جای خود هنگام به کار گیری قالب مورد استفاده قرار می گیرد .
مدل سازی مستقیم از گچ
گاهی مجسمه سازان بطور مستقیم در حالیکه گچ مراحل پلاستیته خود را طی می کند ، با آن پیکره می سازند . برای پیکره های بزرگ چهارچوب سبکی به عنوان تکیه گاه از چوب ساخته شده و مغزی سیمی جوجه شکلی روی آن بنا می شوند .
این مغزی ، شکل مجسمه تکمیل شده را به طور تقریبی ولی کمی کوچکتر فرم می دهد . سپس نوارهایی از کرباس را که در گچ مایع خیسانده شده در اطراف مغزی سیمی می پیچند بطوریکه لبه های آن روی یکدیگر قرار گرفته و تمام سطح را بپوشاند . کرباسهائی که در گچ خیسانده می شوند . در چند دقیقه سخت سخت شده و لاک سبک و محکمی می سازند – پس از آنکه لاک کامل شد گچ بیشتری را مخلوط کرده و بهم می زنیم تا برای کارکردن کاملاً غلیظ شود . آنگاه جزئیات نهایی شکل مستقیم روی کرباس و لاک گچی مدل داده می شود .
کنده کاری
زمانی که گل به سختی چرم شده باشد می تواند اشیائ را با کنده کاری روی آن ساخت . ولی در واقع گل رس ماده خوبی برای کنده کاری نیست . اگر می خواهید روی گل کنده کاری بهتر است با مواد نسبتاً سخت مانند چوب ، گچ مجسمه سازی کار کنید .
بعضی مواقع مجسمه سازان روی گچی که بصورت مکعب یا استوانه ریخته شده است شکل هایی با کنده کاری ایجاد می کنند . گچ ، ماده مناسبی برای کنده کاری پلاک ها یا کاشیها یا برجستگی کم عمق می باشد و می توان قالب های گچی کنده کاری شده را مجدداً با کل رس ریخته در کوره پخت با قرار دادن دیوارهای حائل ، یک مکعب مستطیل ، با ابعاد مناسب بسازید ، سپس گچ را به مقدار کمتری نسبت به گچی که ، با آب برای کارهای قالب گیری بکار میرود مخلوط کنید به این ترتیب مکعب مستطیل گچی ساخته شده کمی نرم تر و کنده کاری روی آن آسان تر است .
مجدد گرفتن گچ می توان کار کنده کاری را شروع کرد ، لزومی ندارد منتظر بمانیم تا گچ خشک شود ، بریدن گچ در حالت مرطوب آسان تر است و بنابراین اگر عمل کنده کاری چندین روز به طول می انجامد ، توصیه می شود هر بار که روی آن کار می کنید با آب سطح آن را خیس کنید .
مسئله هنری قابل ذکر در اینجا بررسی شکل در داخل مکعب و بر داشتن گچ های آن است . نباید گچ را به مقدار زیاد برید . شکل های سبک ، تو خالی و ظریف را باید از طریق مدل سازی ساخت شکل های کنده کاری شده باید وجه تشابهی با بلوک تو پزی که از آن ساخته شده اند داشته باشد . گاهی بهتر است شکل هایی را که روی گچ کنده کاری شده اند بهمان شک نگهداشت . ولی زمانی پیش می آید که می خواهید از کنده کاری ها قالب بسازید تا بتوانید از گل رس استفاده کرده و آن ها را در کوره ها پخت قرار دهید از مدل های گچی درست مانند مدل های گلی می توان قالب ساخت . تنها اختلاف آنها در این است که مدل های گچی را باید اول به طور کامل آهار زد .
ظرف سفالی مولاژ
مولاژ به معنی همانند سازی نمونه های تاریخی
ظرف سفالین
هزاره اول از میلاد – محل کشف بلوار شهر شاهرود ( جوار رود شاهرود )
محل نگهداری موزه شاهرود
هزاره سوم قبل از میلاد موجود در موزه قزوین
در اندازه تقریبی 15*20 سانتی متر
ساخته شده از سفال که کلیه مراحل ساخت به صورت دستی و توسط استاد کار مجرب ایرانی صورت می گیرد
فروشگاه اسپادانا ( تهران – تهران )
سر شاپور اول – مولاژ
سر شاپور اول از نقره و تذهیب طلا
ایران دوره ساسانیان 1600 سال قبل
در اندازه تقریبی 40 سانتی متر ( بنیاد فلچر )
از جنس سفال که کلیه مراحل ساخت به صورت کامل دستی توسط استاد کار مجرب ایرانی صورت می گیرد و
شماره کالا – 2617
آبخوری سفالی مولاژ
آبخوری سفالی دست ساز و چرخ ساز
نوک لوله به صورت سر گوزن – مربوط به هزاره اول قبل از میلاد – محل کشف آذربایجان
در اندازه تقریبی 19*23 سانتی متر
ساخته شده از سفال که کلیه مراحل ساخت به صورت کاملاً دستی و توسط بهترین هنرمند مولاژ ایران صورت می گیرد.