ارابة فناوري اطلاعات و ارتباطات به سرعت به پيش مي‌تازد و جوامع دنيا را دستخوش تغييرات بنيادي مي‌كند. فعاليت‌ها، مشاغل، مهارت‌ها، فرهنگ‌ها، نيازها و… همه و همه تحت تاثير اين فناوري قرار گرفته و متحّول شده‌اند. عصر اطلاعات و اتباطات آغاز شده است. بي‌شك كارآفريني سهم عمده و نقش ويژه‌اي در توسعه اين فناوري‌ها داشته و دارد؛ اگرچه اين فناوري‌ها نيز خود بر كارآفريني تاثير گذار بوده و به عبارتي كارآفريني مدرن را بوجود آورده‌اند.

اين مقاله به بررسي روابط متقابل كارآفريني و فناوري اطلاعات و ارتباطات پرداخته و با  مثال‌هايي ويژگي‌هاي كارآفريني در عصر اطلاعات و ارتباطات را تبيين نموده است. همچنين پيشنهاداتي براي گسترش كارآفريني اطلاعات در كشور يا بهره‌برداري مناسب از آن نيز، در اين مقاله ارائه شده است.

جهان در سال‌هاي اخير شاهد انقلاب اطلاعات وارتباطات بوده و تحولات اجتماعي عظيمي در آن به وجود آمده است، به طوري كه در اثر اين تحولات، قرن جاري به نام فناوري اطلاعات و ارتباطات به ثبت رسيده است. در عصر اطلاعات و ارتباطات سطح بينش و آگاهي مردم افزايش يافته وكلية فعاليت‌هاي جمعيت رو به انفجار دنيا با مزيتهاي اين عصر، در قالب شبكه‌هاي ارتباطي به تعادل رسيده و كنترل شده است. در اين عصر دنيا دهكده‌اي متصل است كه افراد آن در هر لحظه كه بخواهند به هر گوشه آن مي‌توانند مسافرت كنند، از اخبار آن مطلع شوند و يا بدان جا پيغام بفرستند. اينترنت، تلفن‌همراه، محاسبات ‌بي‌سيم، نرم‌افزار و سخت‌افزار، هوش مصنوعي و … پديده‌هاي اين عصر هستند. فناوري اطلاعات و ارتباطات بر كليه فعاليت‌هاي اجتماعي از جمله كارآفريني اثرگذاشته و در بسياري از آنها تحولات اساسي بوجود آورده است. امروزه كارآفريني به شدت به بسترهاي فناوري اطلاعات وابسته است و از آن بهره زيادي مي‌گيرد. شايد اغراق نباشد اگر كارآفريني مدرن بدون فناوري اطلاعات را امري غيرممكن بدانيم. از سوي ديگر توسعه فناوري اطلاعات و ارتباطات خود مرهون كارآفريني است. فعاليت‌هاي كارآفرينانه باعث شناخت نيازها، خلق ايده‌ها و تولد فناوري‌‌ها مي‌شوند. كارآفريني موتور توسعه فناوري و خلق فناوري‌هاي جديد است. كشورهاي پيشرفته، سردمداران بهره‌گيري از كارآفريني و توسعه فناوري هستند. تحولات جهاني نشان مي‌دهد كه  فناوري اطلاعات و ارتباطات مهمترين زمينه فعاليت اين كشورها در قرن اخير شده است. كشورهاي در حال توسعه نيز به سرعت به سمت دستيابي ازفناوري اطلاعات و استفاده از آن حركت مي‌كنند. به عنوان مثال دولت كره ‌از پنج زمينه فعاليت تكنولوژيك خود يعني فناوري اطلاعات، بيوتكنولوژي، نانوتكنولوژي، فناوري‌هاي محيط ‌زيست و فناوري‌هاي فرهنگي به فناوري اطلاعات بالاترين اولويت را داده است. با اين اوصاف شايسته است كه كشور ما نيز با سرعت هرچه بيشتر فعاليت خود را در حوزه اين فناوري تعميق بخشد تا بتواند در دنياي رقابتي عصر اطلاعات حرفي براي گفتن داشته باشد. درعصري كه ماهيت كارها، ماهيت‌ مشاغل و ماهيت‌ مهارت‌هاي لازم عوض شده است، اين كارآفريني است كه به چالش طلبيده مي‌شود. در اين مقاله، ابتدا به بررسي ويژگي عصر اطلاعات و معرفي كارآفريني پرداخته، در ادامه  نقش فناوري اطلاعات و ارتباطات در كارآفريني و كارآفريني در فناوري اطلاعات و ارتباطات را بررسي كرده‌ايم.

 

2- فناوري اطلاعات و ارتباطات، ابزار عصر اطلاعات

امروزه اهميت فناوري اطلاعات و ارتباطات[1] به منظور افزايش سرعت و دقت فعاليت‌هاي مختلف سازمان‌ها و ارتباط اجزاي مختلف آن با يكديگر و در نتيجه بالا بردن بهره‌وري آنها به روشني مشخص شده است. خصوصاً سازمان‌هايي كه بخش‌هاي مختلف آن در مناطق جغرافيايي پراكنده و دور از يكديگر قرار گرفته‌اند و يا موسساتي كه موظف به انجام كارهاي متنوع و متعدد هستند، بسياري از مشكلات خود از طريق اين تكنولوژي‌ها رفع مي‌كنند.

انقلاب اطلاعات و ارتباطات يكي از اصطلاحاتي است كه با رشد تكنولوژي‌هاي اطلاعاتي در كنار انقلاب صنعتي مفهوم پيدا كرده است. همان‌گونه كه در اثر انقلاب صنعتي، مجموعه‌اي از كارخانه‌ها، ابزار و ماشين‌آلات، اتومبيل‌ها و غيره به كمك انسان آمدند و بسيار از كارهاي بدني او را بر عهده گرفتند، انواع محصولات تكنولوژي اطلاعات، نيز شامل سخت افزارها و نرم‌افزارهاي كامپيوتري، شبكه‌هاي مخابراتي، سيستم‌هاي ماهواره‌ و غيره براي كمك به آن ‌دسته از مسايل انسان كه با اطلاعات سر و كار دارند بوجود آمده و توسعه يافتند.كاربردهاي اين تكنولوژي‌ها شامل انواع محاسبات و پردازش‌هاي روزمرّه، تجارت، اطلاع‌رساني، مسايل علمي، مديريت، ارتباط مستقيم از راه دور وغيره مي باشد.

تجارب گوناگون سازمان‌هاي مختلف در سطح دنيا نشان مي‌دهد كه تكنولوژي اطلاعات به راحتي بسياي از مشكلات سيستم‌هاي اطلاعاتي را رفع مي‌كند. تكنولوژي اطلاعات قابليت‌هاي زيادي در رفع مشكلات سازمان‌ها دارد. به عنوان نمونه به چند مورد از مزاياي تكنولوژي اطلاعات اشاره مي‌شود.

 

• < افزايش سرعت

محاسبه و پردازش سريع اطلاعات و انتقال فوري آن، زمان انجام كار را كاهش و در نتيجه بهره‌وري را افزايش مي‌دهد. تكنولوژي اطلاعات امكان جستجو و دستيابي سريع به اطلاعات را نيز فراهم مي‌كند.

• < افزايش دقت

در مشاغل مبتني بر انسان دقت انجام كار متغير است؛ درحاليكه تكنولوژي اطلاعات دقتي بالا و ثابت را تامين و تضمين مي‌كند. در انواع فعاليت‌هاي پردازشي و محاسباتي دقت كامپيوتر به مراتب بيشتر از انسان است.

• < كاهش اندازة فيزيكي مخازن اطلاعات

با توسعة تكنولوژي اطلاعات و بكارگيري آن ديگر لزومي به حمل و نگهداري حجم زيادي از كتاب‌هاي مرجع تخصصي وجود ندارد. به راحتي مي‌توان در هر ديسك فشرده اطلاعات چندين كتاب را ذخيره نمود. مركز تحقيقات كامپيوتر علوم اسلامي قم، از جمله مراكزي است كه به انجام اين وظيفه مشغول است.

• < رفع برخي از فسادهاي اداري

استفاده از تكنولوژي اطلاعات شفافيت در انجام كارها را افزايش مي‌دهد و بسياري از واسطه‌ها را حذف مي‌كند. اين دو مزيت كليدي منجر به رفع برخي از فسادهاي اداري خصوصاً در سطوح پايين مي‌شوند.

• < ايجاد امكان كار تمام وقت

به كمك تكنولوژي اطلاعات بسياري از استعلام‌ها و مراجعات افراد و غيره از طريق شبكه‌هاي كامپيوتري و به صورت خودكار انجام مي‌گيرد. بنابر اين مي‌توان به صورت 24/7 از آن بهره گرفت.

• < ايجاد امكان همكاري از راه دور

مخابرات، تلفن، تله كنفرانس، ويدئو كنفرانس و همچنين سيستم‌هاي همكاري مشترك، EDI[4] و غيره نمونه‌هايي از كاربردهاي تكنولوژي اطلاعات در اين زمينه هستند.

• < كاهش هزينه‌هاي سيستم يا سازمان

با توجه به موارد فوق به خصوص افزايش سرعت كه باعث انجام تعداد كار بيشتر مي‌شود و انجام كار  تمام‌وقت، بهره‌وري سيستم افزايش مي‌يابد و در نتيجه باعث كاهش مقدار زيادي از هزينه‌ها مي‌گردد.

آنچه مسلّم است تكنولوژي اطلاعات به منزلة يك سلاح و ابزار جديد براي فعاليت جهان معاصر محسوب مي‌شود كه عدم استفاده از آن انزواي كشور و در نهايت حذف شدن از جامعة جهاني را به دنبال خواهد داشت.

 

3- نقش كار آفرينان در توسعه تكنولوژي

كارآفرينياصطلاحي است كه در طول 300 سال گذشته توسط دانشمندان و صاحبنظران به‌ صورت‌هاي مختلفي تعريف شده است. به طور خلاصه كارآفريني فعاليتي است مخاطره‌آميز كه فردي در پي اجراي يك ايده معمولاً اقتصادي توجه نهادهاي سرمايه‌گذاري، علمي، صنعتي و غيره را جلب نموده و نيروي آنها را به سمت عملي نمودن ايده هدايت مي‌كند. بنابراين يك ايده كه بر اساس يك نياز اجتماعي شكل گرفته از ملزومات كارآفريني است. نتيجه كارآفريني علاوه بر نوآوري در محصولات جديد، حل نيازهاي اجتماعي، ايجاد اشتغال براي ديگران،  افزايش سودآوري شركت‌ها و افراد و توسعه تكنولوژي است. كارآفريني باعث رفع نيازها به كمك تكنولوژي‌هاي جديد مي‌گردد. بسياري از محصولات تكنولوژي‌هاي جديد خصوصاً در حوزه فناوري اطلاعات و ارتباطات، در اثر فعاليت‌هاي كارآفرينانه بوجود آمده‌اند. اكثر شركت‌هاي فعّال در حوزه تكنولوژي مخصوصاً شركت‌هاي مبتني بر خلاقيت و نوآوري كه فناوري‌هاي جديد را خلق مي‌كنند و اصطلاحاً درلبة فناوري فعّالند، شركتهايي كارآفرين هستند.

افراد كارآفرين از ويژگي‌هاي شخصيتي خاصي برخوردارند. مخاطره‌پذيري، نوآوري و خلاقيت، مسؤوليت‌پذيري و اعتماد به نفس، توانايي ارتباطات قوي، واقعگرائي، هدفگرايي، تهاجمي بودن، تحمل ابهام و عدم قطعيت، خوشبيني و تعّهد و اعتقاد به مركز كنترل دروني بخشي از ويژگي‌هاي اين افراد است. هر فرد كارآفرين ممكن است تعدادي از اين ويژگي‌ها را داشته باشد و با شخصيت منحصر به فردي به كارآفريني بپردازد. شخصيت از ملزومات كارآفريني است توسعه كار آفريني نيازمند تربيت افراد كار آفرين مي‌باشد. در سرتاسر دنيا مراكز مختلفي براي آموزش و كارآفريني وجود دارد اگرچه برخي از افراد روحية كارآفريني بيشتر را وابسته به تحولات زندگي افراد در طول ساليان مختلف مي‌دانند ولي اين تناقضي با آموزش كارآفريني ندارد. در آموزش كارآفريني بايستي افرادي كه بصورت بالقوه از روحيه كارآفريني برخوردارند انتخاب شده و سپس شخصيت‌شان به فعلّيت برسد. علاوه بر اين روش‌هاي ديگري مثل انكوباتورها، براي تحريك كارآفريني وجود دارد كه افراد عملاً تا سطحي از كارآفريني هدايت مي‌شوند و يكباره به خارج پرتاب مي‌گردند و با حمايت‌ها و راهنماي‌هاي بعدي از آنها استفاده مي‌نمايند.

نقش دولت در توسعه كارآفريني، علاوه بر ايجاد  بسترهاي سخت‌افزاري، نرم‌افزاري و حمايتي از كارآفريني، شناسايي، آموزش و هدايت فعاليت‌هاي كارآفرينانه است. توسعه تكنولوژي بسيار وابسته به كارآفريني است و نبايد از آن غافل ماند.

4- فناوري اطلاعات و ارتباطات در كارآفريني

امروزه بر همه روشن شده است كه اطلاعات و ارتباطات دو قدرت مهم مي‌باشند. اين دو هم خود ارزش دارند و هم ارزش بوجود مي‌آورند. فردي كه از بازراهاي مختلف و قيمت اجناس در آن بازراها را اطلاع داشته باشد يا از گذشته و آينده بازار باخبر باشد، تصميمات بهتري براي رسيدن به سود بيشتري مي تواند بگيرد. اطلاعات علاوه بر ارزش ذاتي، جنبه ديگري دارد كه به دانش منتهي مي‌شود و در مكانيزم تصميم‌گيري و انجام بهتر آن اثر مي‌گذارد. ارتباطات نيز مانند اطلاعات ارزشمند بوده و ارزش افزوده‌اي متناسب با اندازه و نوع ارتباطات نصيب افراد مي‌كند. انسان‌هايي كه ارتباطات متنوع، بيشتر و قويتري دارند، كارهاي خود را بهتر پيش مي‌برند و زودتر به نتيجه مي‌رسانند. هدف از اين بخش بررسي تأثيرات فناوري اطلاعات در ارتباطات در كارآفريني است.

اطلاعات و ارتباطات دو ابزار اساسي مورد نياز هر فعّاليت كارآفريني است. كارآفريني در انزوا و بدون حمايت نهادها، سازمان‌ها و انسان‌ها امكان‌پذير نيست. كارآفريني مستلزم كشف يك نياز اجتماعي است. و كشف نيازهاي اجتماعي به شناخت اجتماع، نيازهاي آن و بافت فرهنگي و اجتماعي و اقتصادي آن وابسته مي‌باشد. در شناسايي نياز هر فعّاليت كارآفرينانه، ايده‌پرداز يا تئوريسين مي‌بايست نسبت به محيط بينش و بصيرت داشته باشد و بداند چه راه‌حل‌هايي براي رفع‌آن نياز، در نقاط ديگري از دنيا ارائه شده است. مطمئناً شناسايي نيازها و ارائه راحل‌ها بدون اطلاعات امكان‌پذير نخواهد بود. بنابراين اطلاعات و دانش مانند ارتباطات از ملزومات هر فعّاليت كارآفريني است.

فناوري اطلاعات و ارتباطات جديد تحولات شگرفي در دستيابي به اطلاعات بوجود آورده و بسترهاي ارتباطي قويتري را فراهم كرده است. اين فناوري‌ها اهّميت و ارزش اطلاعات و ارتباطات را بالا برده‌اند. در نتيجه كارآفريني نيز مانند ساير امور از مزيت‌هاي اين فناوري بهره برده‌ است. براي درك اهّميت اين فناوري‌ها در كارآفريني به بررسي نظريه شبكه‌هاي اجتماعي مي‌پردازيم. طبق نظريه شبكه‌هاي اجتماعي كارآفريني، فرايندي است كه در شبكه متغيّري از روابط اجتماعي واقع شده است و اين روابط اجتماعي مي‌توانند رابطه كارآفرين را با منابع و فرصت‌ها محدود يا تسهيل نمايند (1).

شبكه‌ها داراي سه ويژگي تراكم، دسترس‌پذيري و مركزيت مي‌باشند، به كمك اين ويژگي اثر بخش شبكه‌ها سنجيده مي‌شوند. تراكم به كثرت ارتباطات بين افراد، دسترس‌پذيري به قلمرو شبكه و تعداد واسطه‌هاي ارتباطي يا گروه‌هاي مرتبط، و مركزيت به فاصله كلي فرد از تمامي افراد ديگر و تعداد افرادي كه مي‌توانند به وي دسترسي داشته باشند اطلاق مي‌گردد.

براساس قانون متكالف ارزش هر شبكه برابر n² است، وقتي تعداد اعضاي متصل به آن n باشد. به عنوان مثال يك دستگاه تلفن به تنهايي ارزش كاربردي ندارد و وقتي دو دستگاه تلفن متّصل در يك شبكه داشته باشيم اين شبكه ارزش خاصي برابر يك  ارتباط دارد. اگر دستگاه تلفن‌هاي متصل به شبكه n عدد بشود امكان ارتباطات برابر²ⁿ  است، پس ارزش شبكه يا همان ارزش ارتباطات توان دوم تعداد اعضاي شبكه مي‌باشد. البته اين ارزش به شبكه تعلق دارد  و هر يك از افراد به ميزان و نوع ارتباطاتي كه در اين شبكه برقرار مي‌كند از ارزش آن بهره مي‌برند.

 توسعة فناوري اطلاعات و ارتباطات باعث ايجاد شبكه‌اي عظيم با مقياس جهاني، (اينترنت) شده است و بنابراين علاوه بر افزايش و ارزش ويژگي‌هاي مورد ذكر در نظريه شبكه‌هاي اجتماعي، قابليت‌هاي ارتباطي جديدي مانند كنفرانس از راه دور و يا فعاليت‌هاي توزيع ‌شده را بوجود آورده و دسترسي آسان‌تر و سريع‌تر به اطلاعات را امكان‌پذير ساخته‌اند.

در كشورهاي پيشرفته اينترنت، يكي از مهمترين ابزراهاي كارآفرينان است و اين افراد از طريق اين شبكه بر قابليت‌هاي خود افروده و از مزاياي آن بهره مي‌گيرند. در كشور ما به خاطر عدم توسعة قوي و قابل توجه اينترنت شايد اين شبكه ابزار كارآفريني چندان قوي محسوب نگردد، درحاليكه تلفن همراه يكي از ابزارهاي مهم كارآفريني در ايران است. بدون تلفن همراه كارآفريني تقريباً معني ندارد. چرا كه تلفن همراه دسترسي به افراد را از زمان خاص و محل خاص به صورت 24 ساعته تقريباً مستقل از مكان تغيير داده و در نتيجه ارزش ارتباطات را بالا برده است. بنابراين كارآفريني كه به شدت ارتباطات قوي وابسته مي‌باشد، به اين ابزار نيازمند است. نمونه‌هايي از كارآفريني كه در كشور مشاهده مي‌شود مؤيد اين مطلب است. به عنوان مثال گروهي از دانشجويان يك دانشگاه كه در پي يك ايده تجاري به ساخت نرم‌افزار انتخاب رشته و تجاري‌سازي و عرضه آن در هنگام انتخاب رشته كنكور سراسري پرداخته بودند، در نهايت با خريد يا اجاره چند دستگاه تلفن همراه در خوابگاه دانشجويي، فرآيند انتخاب رشته را توسط شبكه‌اي كه در كل كشور ايجاد كرده بودند، مديريت مي‌كردند.

در آينده انواع نرم‌افزارها، خصوصاً نرم‌افزارهاي هوشمند نيز مورد استفاده كارآفرينان قرار خواهند گرفت. و اين افراد به كمك اين نرم‌افزارها فعّال خواهند بود، فرصت‌ها را بهتر شناسايي خواهند كرد و  اطلاعات دقيق‌تر و مناسب‌تري را جمع‌آوري خواهند نمود. دانش و مفاهيم بهتري را درك خواهند كرد و ارتباطات ساده‌تر و گسترده‌تري را برقرار خواهند نمود. نرم‌افزارهايي كه شخصيت و ويژگي‌هاي افراد مختلف را كشف و شناسايي كرده و بسته به موقعيت در ارتباط با هر يك، عكس‌‌العمل‌هاي مناسبي ارائه‌ خواهند نمود. اينترنت و شبكه‌هاي الكترونيكي يك بستر ارتباطي هستند.  برقراري ارتباط با هر فرد، شيوه‌هاي خاص او را مي‌طلبد كه الان تا حد زيادي از دسترس ما خارج است. خصوصاً اولين ارتباط بسيار مهم است. نرم‌افزارهاي هوشمند كمك خواهند كرد تا اولين ارتباط آخرين ارتباط نباشد.

 

5- كارآفريني در فناوري اطلاعات و ارتباطات

تحولاتي كه در سال‌هاي اخير در حوزه فناوري اطلاعات و ارتباطات بوجود آمده است و عصر اطلاعات را شكل داده و همچنان پيش مي‌تازد و در جوامع و فرهنگ‌ها دگرگوني ايجاد، مرهون تلاش افراد بسياري از جمله كارآفرينان است. كارآفرينان اطلاعات، شرايط عصر اطلاعات را شناخته و با كارآفريني خود ملزومات اين عصر را پيدا كرده و با شيوه‌هاي خاص خود آن را ايجاد مي‌كنند حتي بروز عصر اطلاعات هم از نتايج كارآفريني است. اينترنت بزرگترين و قويترين شبكه ارتباطي دنيا، نمونه‌اي روشن از كارآفريني است. در طول تاريخ كدام يك از كارآفرينان توانسته‌اند نيازي را كشف كنند كه پس از رفع آن تحوّلي در كل دنيا داده و بستري براي كارآفريني ساير افراد ايجاد نمايند. شايسته است اين  كارآفريني كه خود بستري براي كارآفريني ديگران شده است را ابركارآفريني بناميم در سالهاي اخير نمونه‌‌هاي بسياري از كارآفريني در اينترنت به ثبت رسيده است، از آنجايكه تاكنون چنين شبكه عظيمي در تاريخ بشر وجود نداشته است.  زمينه‌هاي فعاليت در آن بكر بوده و فرصت براي نوآوري و خلاقيت بسيار است. شركت‌هاي اينترنتي و شركت‌هاي Com در چند سال اخير ايجاد، و به سرعت رشد كردند.

 شركت‌هايي مانند Yahoo، ebay،Amazon  و ديگران در مدت كوتاهي توانسته‌اند ارزش بسياري را كسب نمايند. آمارها نشان مي‌دهد كه در طي 5 سال آخر قرن گذشته ارزش برخي از اين شركت‌ها بيش از 200 برابر شده است درحاليكه ميزان رشد سودآوري آنها كمتر از 10 برابر بوده است. كارآفريني در اينترنت به اين موارد خلاصه نمي‌شود و موارد بسياري خصوصاً در زمينه نرم‌افزارهاي مبتني بر شبكه و همچنين محتويات شبكه وجود دارد. كارآفرينی در شيوه‌هاي جذب مشتريان اينترنتي، بازاريابي اينترنتي، همكاري‌ها و شبكه‌هاي مجازی، الكترونيك، واقعيت مجازي، آموزش و كار از راه دور و … همه و همه گستردگي كارآفرينی در عصر اطلاعات را نشان مي‌دهند.

بازار گسترده اينترنت فرصت خوبي براي صادرات نرم‌افزار است. اينترنت شبكه‌اي مجازي است كه تا حد زيادي مستقل از محل مي باشد. اين شبكه بازاري بدون مرز است كه مي‌توان به راحتي در آن تجارت نمود. درخشش شركت‌هاي اينترنتي فرصت مناسبي براي صادرات نرم‌افزار است. براي اين منظور مي‌بايست  افراد كارآفرين با ايده‌هايي نو، شركت‌هايي اينترنتي را تاسيس كنند و پس از مدتي كه ارزش فوق‌العاده‌اي يافتند آنها را بفروشند. همان‌طور كه گفتيم سود‌آوري اين شركت‌ها  اهميت زيادي ندارد بلكه فروش آنها منبع درآمد و در نتيجه صادرات نرم افزاري خواهد بود.

«كار آفريني موتور توسعه فناوري اطلاعات و ارتباطات است» با كارآفريني است كه نيازها شناخته مي‌شود و با رفع نيازها پيشرفت حاصل مي‌شود. كشورهاي پيشرفته به اين دليل پيشرفته‌اند كه در فناوري پيشرفت كرده‌اند و توسط آن، هم اقتصاد جهان را در اختيار گرفته، هم قدرت نظامي شده‌اند و هم فرهنگ جهان را به سوي خواسته‌هاي خود هدايت مي‌كنند. كارآفريني اطلاعات در سطوح مختلف الف- سخت‌افزار ب- نرم‌افزار  ج- اطلاعات    د-ارتباطات هـ- كاربرد،  انجام‌پذير است.

در هريك از اين سطوح فرصت‌هاي بسياري براي كارآفريني وجود دارد. كه نيازمند حمايت مراكز سرمايه‌گذاري و تلاش‌هاي كارآفرينانه است. كارآفريني در حوزه اطلاعات بسيار راحت‌تر و عملي‌تر از كارآفريني در ساير حوزه‌هاست. به عنوان مثال در حوزه نيروگاه هسته‌اي به دليل كاربرد محدود، ايده‌هاي كمتري وجود دارد و به علاوه سرمايه‌گذاري فوق‌العاده زياد و درصد امكان‌پذيري كم، مانع هر فعّاليت كارآفرينانه است و درحاليكه در حوزه فناوري اطلاعات و ارتباطات كه درهمه جا گسترده شده است، ايده‌هاي بسياري خلق مي‌شود و ميزان سرمايه‌گذاري مورد نياز كه ايده‌ها را به نتيجه برسانند چندان زياد نيستند. بنابراين كارآفريني اطلاعات به راحتي انجام مي‌شود و اين خود دليلي بر سرعت نمايي رشد فناوري اطلاعات است.

 

6- نتيجه‌گيري

ملاحظه شد كه فناوري اطلاعات و ارتباطات تحولات زيادي در كليه فعاليت‌هاي اجتماعي ازجمله كارآفريني بوجود آورده و به عنوان مهمترين ابزار كارآفريني مدرن مورد توجه قرار گرفته است. همچنين كارآفريني در فناوري اطلاعات پهنه وسيعي براي فعاليت دارد. كارآفريني لازمة توسعه فناوري و توسعه فناوري بستر كارآفريني است. براين اساس اهّميت نقش بسترسازي كارآفريني و وظيفه دولت مشخص مي‌شود. دولت بايد بستر كارآفريني در حوزه فناوري اطلاعات كه همان شبكه‌هاي ارتباطي و اطلاعاتي مي‌باشد را توسعه دهد و تقويت كند و امكان دسترسي آسان همگان به اين شبكه‌ها را فراهم نمايد. ضمن اينكه فرهنگ استفاده از شبكه‌ها را ايجاد كرده و گسترش دهد و قوانين و مقررات لازم را تدوين و اجرا نمايد.

فرار مغزها كه خصوصاً در فناوري‌هاي نو بيشتر رايج است، از نتايج ضعف كارآفريني در كشورهاي در حال توسعه است. بسياري از نيروهاي تحصيل كرده اين كشورها، صرفاً علمي بار آمده و تربيت شده‌اند و بايد توسط ديگران مديريت شوند؛ افرادي هم كه شخصيت  كارآفريني دارند بستر كارآفريني را در اين كشورها نمي‌يابند. جالب اينكه تمركز كشورهاي توسعه‌ يافته بيشتر بر فعّاليت‌هاي كارآفرينانه تربيت نيروهاي داخلي خود در اين حوزه است و از اين طريق نيروهاي متخصص خارجي را بكار مي‌گيرند و در راستاي اهداف خود از آنان بهره‌برداري مي‌كنند. كارآفرينان مي‌توانند مشاغلي در لبة تكنولوژي براي متخصصين داخل كشور ايجاد كنند و در اثر رضايت شغلي كه بوجود مي‌آورد علاوه بر كليه مزيت‌هاي كارآفريني از فرار مغزها نيز جلوگيري نمايد.

دولت بايد علاوه بر ايجاد بسترهاي سخت‌افزاري و نرم‌افزاري فناوري اطلاعات و ارتباطات و رفع موانع آن، زمينه‌هاي حمايت از فعاليت كارآفرينان را فراهم كند، نهادهاي سرمايه‌گذاري لازم را تاسيس نموده و با نهادهاي آموزشي، پژوهشي و انكوباتورها به صورت هدف‌دار افراد بالقوه كارآفرين متخصص را شناسايي كرده و كارآفريني را در آنها به فعلّيت برساند و از مزيت‌هاي اين انسان‌ها متعهد در پيشبرد اهداف كشور بهره بگيرد.

دولت در بند ب تبصره 11 ماده واحده قانون بودجه سال 80 مبلغ 5/1 ميليون تومان وام خود اشتغالي براي جوانان در نظر گرفته است. واقعيت اين است كه بسياري از جوانان بيكار مشكل‌شان داشتن اين مبلغ نيست بلكه مشكل آنها نداشتن راه‌حل يا آماده نبودن بسترهاي كارآفريني است. چقدر مناسب است كه در سال‌هاي آتي دولت بودجه را با هدايت صحيح صرف بسترسازي فعّاليت‌هاي كارآفرينانه نمايد و از اين طريق در فناوري‌هاي نو به خصوص فناوري اطلاعات و ارتباطات ايجاد اشتغال كند.