دید کلی

امروزه بطور نسبی همه لیزر و موارد کاربرد آن را می‌دانند. در تمام دنیا استفاده از لیزر و مشتقات آن بطور شگفت انگیزی افزایش داشته است. هر کس خالی داشته باشد که آن را مزاحم بداند به سراغ لیزر می‌رود. بنابراین بررسی علمی این موضوع مفید و لازم به نظر می‌آید. البته نور و طیف آن می‌تواند اثرات مفید و مضر برای بدن و پوست ایجاد کند. اثرات نور بنفش نقش تعیین کننده و مفیدی بر تغذیه و متابولیسم سلولی ایفا می‌کند. اینگونه اثرات سلامت بخش و مفید نور از زمانهای کهن نیز برای انسان تا حدود زیادی روشن بوده است.

بر اساس شواهد و مدارک موجود یونانیها و رومیها هر دو از اثرات مفید و درمانی نور بطور تجربی اطلاع داشته و از آن در درمانهای مختلف بهره می‌جستند. در اوایل سال 1903 دانشمندان اثرات درمانی نور را در شکلی علمی مطرح نمودند و در همین سالها یک فیزیکدان بنام Nife finsen Ryberg بخاطر کشفها و تحقیقاتش روی قابلیتهای درمانی اشعه‌های ناشی از طیفهای مختلف نور موفق به دریافت جایزه نوبل گردید. او دستگاهی را اختراع کرد که طول موجهای مختلف نور خورشید را مجزا نموده و آنها را در مسیرهای معین هدایت می‌نمود.

ليزر، اين به اصطلاح نور با شكوه، بسياري از آرزوهاي رؤيا گونه بشر را جامه عمل پوشانده است و زمينه اي از علوم، تكنولوژي وهنر وجود ندارد كه در آن اين ساحره هزار چهره رخ ننموده باشد.در پزشكي ليزرها روشهاي كاملا”جديدي را براي درمان توسط جراحي امكان پذير ساخته اند. در صنعت از ليزر هابراي عمليات گرمايي فلزات، جوشكاري و همترازي دقيق استفاده مي‌شود.ليزرها براي اندازه گيري دقيق فاصله‌هاي بسيار زيادوبزرگ ونيز فاصله‌هاي بسيار كوچك و ريز به كار گرفته شده اند.ليزرها را همراه با تارهاي نوري براي انتقال بهتر داده ها و بهبود انتقال تلفني به كار مي‌برند.در تكنولوژي ديسكهاي فشرده ازباريكه‌هاي ليزري براي رمز گذاري اطلاعات و خواندن آنها استفاده مي‌شود.خلاصه اين كه كاربردهاي ليزر از جراحي ظريف چشم تا تعيين حركت قاره ها گسترده است.تا كنون ليزر ها توانايي خود را به ثبت رسانده اند.از جراحي ظريف چشم كه ديد انسان رانجات مي‌دهد تا امور سنگين مثل جوشكاري ماشين‌هاي صنعتي، سريعترين راه ارتباطي، خالص ترين نور براي پژوهش علمي، ليزرهابه يكي از مهمترين و انقلابي ترين ابزار‌هاي زمان ما تبديل شده اند. با پيشرفت ليزرها، گستره كاربرد آنها هم وسيعتر شده است.هر چقدر در مورد چگونگي ساخت و كار برد هوشمندانه توان آنها ياد بگيريم، به طوراجتناب نا پذيري شأن و مقام بيشتري در تكنولوژي و حتي هنر به دست خواهند آورد.

در شماره بهار –تابستان 1979مجله استانفورد دكتر آرتور شاولو درباره توانايي ليزرها گفته است:

«در آينده ليزرها مي‌توانند خدماتي انجام دهند به نحوي كه تخيلات علمي هرگزجرأت تصور آنها را نداشته اند. ليزرهاي كاملا جديدو اساسا در انواع متفاوت احتمالا” به وجود خواهند آمد و بار رشد دانش ما درباره نور وماده، ليزرها كارهايي انجام خواهند داد كه امروزه به زحمت قابل انجام است و امكاناتي را فراهم خواهند آورد كه حتي روياي آن را هم نديده ايم.»

در اين مقاله روشهاي نور ليزر و تعدادي از تازه ترين كاربرد‌هاي آن در زمينه‌هاي گوناگون به طور ساده و به دور از جنبه‌هاي تخصصي مورد بحث قرار گرفته اند و با روند تحولات به نظر مي‌رسد كه ليزر نظير غولي است كه هنوز در شيشه قرار دارد.

کاشف واقعی لیزر کیست؟

انیشتین نخستین دانشمندی بود که مقوله لیزر را در قالبی علمی مطرح کرد و در سالهای بعد از آن آمریکاییها و روسها در طول جنگ سرد تحقیقات و پژوهشهای متعددی در مورد چگونگی بکارگیری لیزر در صنایع جنگی انجام دادند. نخستین لیزر طبی به نام Robust که در قالب یک ماشین ثابت با حجمی سنگین و در اندازه‌ای بزرگ طراحی شده بود در درمانهای جراحی مورد استفاده قرار گرفت.

پس از آن جهان طب شاهد تکامل سریع و غیر منتظره در تولید انواع لیزر طبی و ارائه شدن نسلهای مختلف لیزر به جامعه پزشکی بوده به رغم اشکال متنوع و چند کاره بودن دستگاه لیزر در حوزه‌های مختلف پزشکی یک اصل اساسی از ابتدا تا کنون هرگز تغییر نکرده و آن بکار گیری بهینه از انرژی حاصل از لیزر در حوزه‌های مختلف علمی، پزشکی، جراحی و زیباسازی پوست می‌باشد.

انواع ليزرها

موفقيت دكتر ماين، سر آغاز پيدايش عصري جديد در تكنولوژي ليزري بود.ليزر ياقوت در رشته ليزر‌هاي جديد در صف مقدم قرار داشت. پژوهشگران مشهور كه از اين موضوع الهام گرفته بودند با شتاب در پي مواد ديگري بودند كه بتوانند نور ليزر ايجاد كنند.

ليزر‌هاي گازي

ليزر‌هاي مايع

ليزرهاي نيمرسانا

ليزر‌هاي جامد

لیزر حالت جامد لیزری است که در آن ماده لیزری بلور یا شیشه‌ای است که دارای خط طیفی فلوئورسان تیزی است. این ماده تحت برانگیختگی اپتیکی قوی به منزله یک نوسانگر یا تقویت کننده در طول موج فلوئورسانس عمل می‌کند. لیزرهای نیم رسانا و پلاستیکی با وجود اینکه ماده جامدند، معمولا جزو لیزرهای حالت جامد محسوب نمی‌شوند.

براي اينكه بلور جامدي بتواند در فرايند ليزري مورد استفاده قرار بگيردلازم است مشخصه‌هاي خاصي را دارا باشد.بلور بايد شفاف باشد تا نور بتواند براي بر انگيزش محيط فعال وارد آن شود و خود باريكه ليزر بتواند از آن بگريزد. افزون بر آن، اتمهاي محيط فعال بايد بتوانند طول موج‌هاي مورد نظر را به وجود آورند.

بلور هايي كه براي ايجاد ليزر به كار مي‌روند معمولا حاوي مقدار كمي ناخالصي هستند كه در بلور خالص وجود ندارد. بلور خالص ماده ميزبان، و فرايند افزودن ناخالصي آلايش ناميده مي‌شود. در ليزر ياقوت ماده ميزبان اكسيد آلومينيم و ماده آلاينده يا ناخالصي اكسيد كروم است.علاوه بر ياقوت، از بلورهايي نظير ياقوت كبود و لعل مي‌توان براي ساخت ليزرهاي جامد استفاده كرد. مثالهاي ديگري از بلورهاي ميزبان مفيد عبارتند از:تركيبات تنگستن و اكسيژن يا موليبدن و اكسيژن.براي ساخت ليزر‌هاي بلوري، در اين تركيبات مي‌توان با باديم، استرونسيم، كلسيم، يا كروم ناخالصي به وجود آورد. به علاوه در شيشه خيلي خالص مي‌توان با نئوديميم ناخالصي ايجاد كرد.

ليزرهاي جامد بازده زيادي ندارند. گذار‌هاي انرژي كه در ليزر جامد به وقوع مي‌پيوندند گرما ايجاد مي‌كنند. براي اينكه ليزر‌هاي جامد وقت سرد شدن داشته باشند، معمولا برخلاف ليزرهاي گازي كه باريكه نوري پيوسته اي به وجود مي‌آورند به صورت تپ كار مي‌كنند از طرف ديگر، ليزر‌هاي جامد مي‌توانند تپهاي فوق العاده قدرتمندي از نور ليزر ايجاد كنند. مثلا، بزرگترين ليزرهاي نئوديم در يك تپ مي‌توانند تواني به اندازه 25 تريليون وات به وجود آورند.

سیر تحولی رشد

اولین لیزر حالت جامد که در ژوئن 1960 با موفقیت عمل کرد، لیزر یاقوت بود. اخیرا تحقیق روی لیزر حالت جامد با اندازه کوچک انجام گرفته است که در آن یون نه به عنوان یک ناخالصی با غلظت پایین بلکه به عنوان یک جز متشکله اصلی برای آهنگ بالای تکرار یک یا عملیات CW بکار می‌رود. اگرچه در اکثر لیزرها طول موج می‌تواند فقط در محدوده یک درصد تغییر یابد، ولی اخیرا لیزرهای حالت جامد قابل تنظیم روی یک گسترده خیلی پهنتر نیز ساخته شده‌اند.

لیزرهای قابل تنظیم حالت جامد در طیف سنجی‌های فیزیکی و شیمیایی بکار گرفته شده‌اند و کاربرد آنها تحول شگرفی را در طیف سنجی اتمها و مولکولها ایجاد کرده است. طیف سنجی رامانه و طیف سنجی پیکووفمتر ثانیه‌ای بیش از همه از وجود لیزرهای قابل تنظیم بهره برده‌اند. لیزرهای حالت جامد موجب پیشرفت و توسعه چشمگیر مخابرات تار نوری شده است. ساخت لیدارهای پیشرفته کشف و سنجش از راه دور مرهون بکارگیری سیستمهای لیزری تمام حالت جامد می‌باشد.

انواع لیزرهای جامد

لیزر یاگ

در حال حاضر، کاربردی‌ترین لیزر حالت جامد که برای پردازش و ماشین کاری مواد بکار می‌رود، لیزر یاگ است که از بلور ( سنگ آلومینیوم ایتریم) که به آن 0.1 تا 1 درصد یون نئودیمیم اضافه شده است، ساخته می‌شود. طول موج گسیلی این لیزر 1.06 میکرون و گاهی 1.32 میکرون است.

لیزر حالت جامد یون فلزی

لیزرهای حالت جامد فلزی از نظر تنوع مواد لیزری، امکان ساخت انواع مختلف سیستمهای لیزری و بالا بردن کیفیت پرتوهای خروجی از پتانسیل بالایی برخوردارند. هر سیستم لیزری حالت جامد یون فلزی دارای سه بخش مهم زیر است:

1. ماده میزان با خواص ماکروسکوپیکی، مکانیکی، حرارتی و اپتیکی مناسب
2. یونهای فعال
3. چشمه‌های دمش اپتیکی

• لیزر :

در میان لیزرهای حالت جامد یون فلزی، لیزر بیشترین کاربرد را دارد. لعل یوتریم آلومینیم () آلاییده به نئودیمیم دارای خواص ویژه‌ای است که آن را برای عمل لیزری مناسب ساخته است. بلور میزبان سخت است و کیفیت اپتیکی خوب و ضریب هدایتی بالایی دارد. این لیزر پهنای خط باریک، بهره بالا و آستانه لیزری پایینی دارد.

لیزرهای Er

لیزرهای ایربیوم بخاطر داشتن دو طول موج ویژه اهمیت دارند، اما از نظر انرژی خروجی مانند لیزرهای خیلی قابل توجه نیستند. بلور که با چگالی بالا به یونهای ایربیوم آلاییده شده است یک خروجی در 2.9 متر و شیشه فسفات آلاییده به ایربیوم خروجی در 1.54 میکرومتر دارند. هر دو این طول موجها توسط آب جذب می‌شوند که باعث می‌شود این لیزرها کاربردهای جالبی در پزشکی برای طول موج 2.9 میکرومتر و برای فاصله یابهای ایمن چشم در طول موج 1.54 میکرومتر داشته باشند.

لیزر نئودیمیم

لیزرهای نئودیمیم متداولترین نوع لیزر حالت جامد هستند. محیط لیزری معمولا یا بلوری از است (که غالبا نامیده می‌شود) که در آن یونهای جایگزین برخی یونهای شده‌اند، یا شیشه‌ای است که با یونهای در آن ناخالصی بوجود آورده‌اند. لیزرهای نئودیمیم روی چندین خط می‌توانند نوسان کنند که قویترین و لذا متداول‌ترین آنها در طول موج 1.06 میکرومتر است. طرح تراز انرژی برای نئودیمیم _ شیشه (Nd:glass) بسیار نزدیک به است، چون ترازهای انرژی درگیر، زیاد تحت تأثیر میدان بلور قرار نمی‌گیرند.

كاربردهاي ليزرها

امروزه از ليزرها در مكان‌هاي بيشماري استفاده‌هاي گوناگون مي‌شودتا كيفيت يا بازده بسياري از كارهاي عادي روزانه را بهبود بخشند. ليزر را در انجام كارهايي نيز به كار گرفته اند كه قبلا تصور آن ناممكن بود. در اينجا نيز چند مورد ازكاربردهاي ليزر رابه صورت اختصار ذكر مي‌گردد.

كاربردهاي ليزر در پزشكي

 در حال حاضر كاربرد ليزر در پزشكي به خصوص در جراحي‌ها به قدري زياد و متنوع است كه بحث در مورد تمام آنها از حوصله اين مقاله خارج است. مزاياي جراحي ليزري بر حسب نوع عمل، نوع ليزر و بعضي اوقات از حالتي به حالت ديگر متفاوت است. حصول تمامي اين مزايا به شرطي مقدور است كه ليزر به طور صحيح مورد استفاده قرار گيرد. بعضي از اين مزايا عبارت است از:‏

‏- ميدان جراحي خشك (بدون خونريزي)،
‏- كاهش اتلاف خون، ‏
‏- كاهش تورم،
‏- محدوديت فيبروز وتنگ شدگي مجرا، ‏
‏- انتقال از طريق رشته‌هاي نوري، ‏
‏- تداخل نداشتن با لوازم تحريك كننده،
‏- توانايي حذف سلولهاي نئوپلازيك باقيمانده و كاهش برگشت عوارض،
‏- دقت،
‏-كاهش وسايل جراحي در زمينه عمل جراحي،
-كاهش درد‌هاي بعد از عمل (به طور انتخابي) و‏
‏- ضد عفوني ناحيه جراحي. ‏

در حال حاضر رايجترين ليزري كه در اطاق عمل مورد استفاده قرار مي‌گيرد، ليزر دي اكسيد كربن است. از كاربرد‌هاي گسترده اين ليزر مي‌توان از توانايي آن در برش و تبخير نام برد. اخيرا از انعقاد ثانويه آن نيز در مواردي استفاده شده است. ‏

ليزر نئوديميوم – ياگ نيز يكي از ليزر هايي است كه به سرعت جاي خود را در اطاق‌هاي عمل پيدا كرده است. قابليت انتقال اين ليزر از طريق رشته‌هاي اپتيك توان بالاي آن (در موقع نياز)، وجود پروب‌هاي تماسي (براي برش‌هاي ظريف) و تبخير به وسيله آن، ليزر نئوديميوم- ياگ را به‌صورت يكي از دستگاه‌هاي بسيار با ارزش براي متخصصان در آورده است. در جراحي‌هاي عمومي، كه به ندرت از ليزر‌ها استفاده مي‌شود، نيز كاربرد‌هاي چشمگيري براي ليزر نئوديميوم – ياگ تماسي به وجود آمده است. در چند سال اخير ليزر نئوديميوم- ياگ سوئيچ شده ‏Q‏ كاربرد‌هاي قابل ملاحظه‌اي نيز در چشم پزشكي پيدا كرده است.

يكي از مهمترين استفاده‌هاي امروزي ليزر در جراحي است.ليزرها بواقع بسياري از عملهاي سنتي را دگرگون كرده اند، و به علاوه روش‌هاي كاملا جديدي را براي درمان توسط جراحي امكانپذير ساخته اند.چند عارضه جدي چشم انسان از جمله آب مرواريد، آب سياه و انواع مختلفي از آسيب‌هاي شبكيه مي‌توانند باعث كوري شوند. امروزه، بسياري از اين عارضه ها را مي‌توان با جراحي توسط ليزر تصحيح كرد.

همچنين، ليزرها جراحان را قادر ساخته اند تا با ضايعات و ناراحتي بسيار كمي براي بيمار انواع زيادي از عملهاي جراحي را روي تقريبا هر قسمتي از بدن انسان انجام مي‌دهند. به وسيله ليزر مي‌توان بسياري از بيماري ها از جمله اندومتر يوسيس (يك بيماري زنانه)، سرطان مثانه و سرطان‌هاي ديگر و…استفاده مي‌شود. در برگرداندن بينايي، درمان غده‌هاي سرطاني، باز كردن شريانها، درمان بافتهاي اضافي، برداشتن كيسه صفراي معيوب يا پاك كردن لكه مادرزادي، ليزرها امكان به وجود آمدن جراحي‌هاي دقيقتر و پيشرفته تر را فراهم آورده اند. از آنجا كه در عمل با ليزر بافت اطراف كمترين آسيب را مي‌بيند، بيمار خون كمتري از دست مي‌دهد و ناراحتي كمتري را متحمل مي‌شود، و سريعتر از روشهاي متداول جراحي بهبود مي‌يابد. ليزرهاي جراحي باريكه هايي را ايجاد مي‌كنند كه التيام بخش اند.

بخش ديگري از پزشكي كه در آن از ليزر استفاده مي‌شود دندانپزشكي است. دكتر ماير از بير منگام ميشيگان يك ليزر تپي دستي n d:yAG سه واتي با سر تار نوري براي استفاده در دندانپزشكي طراحي كرده است. در دندانپزشكي با ليزر از نور مرئي به عنوان باريكه راهنما استفاده مي‌كنند و با باريكه ليزري نامرئي كار را انجام مي‌دهند.

به عنوان نمونه، با روشي به نام تراشيدن زير لثه با ليزر، بافت معيوب برداشته مي‌شود يا مورد استفاده ديگر ليزر در دندانپزشكي درمان زخمهاي د دهان است و همين طور ليزر دندانپزشكي براي انجام دادن عمل روي «روت كانال»نيز به كار مي‌رود.

ليزرها در حال دگرگون كردن روش ساخت روكش دندان و پل ها هستند. باريكه ليزر به اطراف دندان هدايت مي‌شود و داده‌هاي جمع آوري شده را به كامپيوتر روكش را طراحي و ساخت آنرا كنترل مي‌كند.

امروزه بطور نسبی همه لیزر و موارد کاربرد آن را می‌دانند. در تمام دنیا استفاده از لیزر و مشتقات آن بطور شگفت انگیزی افزایش داشته است. هر کس خالی داشته باشد که آن را مزاحم بداند به سراغ لیزر می‌رود. بنابراین بررسی علمی این موضوع مفید و لازم به نظر می‌آید. البته نور و طیف آن می‌تواند اثرات مفید و مضر برای بدن و پوست ایجاد کند. اثرات نور بنفش نقش تعیین کننده و مفیدی بر تغذیه و متابولیسم سلولی ایفا می‌کند. اینگونه اثرات سلامت بخش و مفید نور از زمانهای کهن نیز برای انسان تا حدود زیادی روشن بوده است.

بر اساس شواهد و مدارک موجود یونانیها و رومیها هر دو از اثرات مفید و درمانی نور بطور تجربی اطلاع داشته و از آن در درمانهای مختلف بهره می‌جستند. در اوایل سال 1903 دانشمندان اثرات درمانی نور را در شکلی علمی مطرح نمودند و در همین سالها یک فیزیکدان بنام Nife finsen Ryberg بخاطر کشفها و تحقیقاتش روی قابلیتهای درمانی اشعه‌های ناشی از طیفهای مختلف نور موفق به دریافت جایزه نوبل گردید. او دستگاهی را اختراع کرد که طول موجهای مختلف نور خورشید را مجزا نموده و آنها را در مسیرهای معین هدایت می‌نمود.

انیشتین نخستین دانشمندی بود که مقوله لیزر را در قالبی علمی مطرح کرد و در سالهای بعد از آن آمریکاییها و روسها در طول جنگ سرد تحقیقات و پژوهشهای متعددی در مورد چگونگی بکارگیری لیزر در صنایع جنگی انجام دادند. نخستین لیزر طبی به نام Robust که در قالب یک ماشین ثابت با حجمی سنگین و در اندازه‌ای بزرگ طراحی شده بود در درمانهای جراحی مورد استفاده قرار گرفت.

پس از آن جهان طب شاهد تکامل سریع و غیر منتظره در تولید انواع لیزر طبی و ارائه شدن نسلهای مختلف لیزر به جامعه پزشکی بوده به رغم اشکال متنوع و چند کاره بودن دستگاه لیزر در حوزه‌های مختلف پزشکی یک اصل اساسی از ابتدا تا کنون هرگز تغییر نکرده و آن بکار گیری بهینه از انرژی حاصل از لیزر در حوزه‌های مختلف علمی، پزشکی، جراحی و زیباسازی پوست می‌باشد.

اثرات لیزر روی بدن

• تحریک سلولی: لیزر باعث تشدید رشد و ترمیم مجدد سلول در پوست، اتصالات، مفاصل، بافتها و… می‌گردد.
• افزایش فعالیت بافتها: تولید سلولهای زایا افزایش تولید آنزیمها و پروستا گلاندینها و… را باعث می‌شود.
• ترمیم و تشدید فعالیت DNA: لیزر در RNA بافت کلاژن تغییراتی را ایجاد می‌نماید.

آثار ضد التهابی لیزر

• کاهش بافت فیبروز: درمان زخمها توسط لیزر امکان پذیر می‌باشد.
• آثار استریلیزاسیون و میکروب کشی
• اثرات ضد ویروسی
• تحریک فعالیتهای بافت عصبی
• افزایش قدرت دفاعی بدن: تولید اینترفرون (مولکول واسطه در سیستم ایمنی) را باعث می‌شود.
• تقویت نمودن رشد مجدد موها
• کاهش دادن رشد موها و محو موهای ناخواسته
• ایجاد واسکولاریزاسیون: شکل گیری عروق جدید خونی که باعث خونگیری بهتر بافتها می‌گردد را باعث شده که این خاصیت لیزر عامل اساسی در جوان شدن مجدد پوست می‌باشد.
• افزایش تراکم بافتی با لیزر

استفاده از لیزر در درمان بیماریها

• کاربرد در درماتولوزی: رمان سوختگیها و زخمهای مقاوم به درمان آکنه، اگزما، پسوریاسیس، ضایعات و اقدامات پیشگیرانه مثل جلوگیری از پیر شدن پوست توسط لیزر امکان پذیر شده است.
• بیماریهای عضلانی – اسکلتی و ارتوپدی: در درمان کشیدگیهای تاندونی آرتریت روماتوئید، رفع اختلالات موجود در اتصالات عضلانی کمر دردها و کشیدگیها بکار می‌رود.
• بیماریهای دهان و دندان: درمان پوسیدگیهای دندانی پریودنتیتها بیماریهای مخاط دهان اختلالات جویدن و… توسط لیزر صورت می‌پذیرد.
• در حوزه عصبی: درمان سردردها و میگرن توسط لیزر امکان پذیر می‌باشد.
• بیماریهای عروقی: درمان واریسهای وریدی ضایعات عروقی حاصله از بدو تولد و….

موارد منع استفاده از لیزر در پزشکی

• تقریبا هیچ موردی در منع استفاده از لیزر وجود نداشته و فقط به هنگام حاملگی به علت عدم وجود اطلاعات کافی بهتر است این وسیله با احتیاط استفاده شود.
• در مورد انواع مختلف پوست و یا داروهایی که فرد مورد استفاده قرار می‌دهد باید لیزر را با احتیاط بیشتری بکار برد. برای مثال استفاده از هپارین و وارفارین (داروهایی که معمولا برای رقیق کردن خون بکار می‌روند) منعی در استفاده از لیزر ندارند.
• پس از کشف پنی سیلین کشف لیزر و شناخت قابلیتهای آن در طب بزرگترین انقلاب می‌تواند باشد.

ليزر و كاربرد آن در دندانپزشكي

‏ امروزه ليزر در دندان‌پزشكي كاربرد گسترده‌اي پيدا كرده است. به عنوان نمونه، با روشي به نام تراشيدن زير لثه، بافت معيوب لثه برداشته مي‌شود. دندانپزشك براي فعال كردن ليزر، كنترل پايي را مي‌فشارد كه در هر ثانيه 10 تا 30 تپ به دست مي‌آيد. هر تپ كه فقط چند ميليونيم ثانيه دوام دارد بافت معيوب لثه را بدون آسيب زدن به بافت سالم زير آن بخار مي‌كند. بيمار صداهايي مثله ترقه‌هاي كوچك را مي‌شود ولي هيچ دردي احساس نمي‌كند زيرا تپ‌ها ي ليزر كوتاهتر از آن است كه واكنش‌هاي عصبي ايجاد كند. تپ‌هاي ليزري نه فقط بافت آسيب ديده را بخار مي‌كند بلكه هر باكتري موجود مولد بيماري را نيز از بين مي‌برد. اگر همين جراحي، يعني تراشيدن لثه با تيغ جراحي انجام گيرد، بيمار به داروي بيهوشي نياز دارد و ممكن است هفته‌ها مشكل غذا خوردن داشته باشد. درد بعد از جراحي لثه و زمان لازم براي بهبودي با جراحي ليزري به مقدار بسيار زيادي كم مي‌شود. در آمريكا، دكتر دلوين مكارتي يكي از اولين محققاني است كه ليزر را به طور آزمايشي مورد استفاده قرار داده است. نظر وي چنين است: “با ليزر مي‌توان حفره‌هاي ناسالم بافت لثه را تا جايي تميز كرد كه بدن خودش بتواند آن را بهبود دهد. همچنين مي‌توان دندان‌ها را با ضد عفوني كردن عميق به طوري كه مسواك نيز نمي‌تواند به آنجا‌ها برسد در مقابل كرم خوردگي‌هاي آتي مقاوم كرد. مورد استفا ده ديگر ليزر در دندانپزشكي درمان زخم‌هاي دهان است.

اغلب بيماران پس از ليزر درماني از درد آبسه، زخم‌هاي آكنه، ضايعات ويروسي، زخم‌هاي دندان مصنوعي و غده‌هاي كوچك غير سرطاني فوري بهبود مي‌يابند. در كاربرد ديگر، ليزردر دندانپزشكي براي غير حسا س كردن عاج دندان‌هاي بي‌حفاظ مورد استفاده قرار مي‌گيرد. بيماران ممكن است از حساسيت زياد عاج در ناحيه‌هايي كه ميناي دندان‌هايشان ديگر از عاج زير آن محافظت نمي‌كند، مثل خطوط كناري لثه در رنج باشد. ليزر لوله‌هاي ظريف ميكروسكوپي در عاج را كه به شبكه اعصاب داخل دندان منتهي مي‌شود مسدود مي‌كند. ليزردردندانپزشكي براي انجام دادن عمل روي روت كانال نيز به كار مي‌رود. دكتر روبرت پيك استاد پريودونتيكس (بخشي از دندانپزشكي كه به التهاب بافت‌هاي پيرامون دندان مربوط است) دانشكده دندانپزشكي دانشگاه نورث وسترن مي‌گويد: “در درمان به وسيله روت كانال، مي‌توان تار ليزر را در مجراي ريشه دندان قرار داد، بافت عفوني را با بخار كردن آن بر داشت و باكتري‌هاي به وجود آورنده عفونت را از بين ببرد. به نظر من كه اين روش برتري عمده‌اي بر روش‌هاي موجود دارد. روش‌هاي موجود براي از بين بردن باكتري‌ها كاملا موثر نيست.” حتي وقتي كه جراحي معمولي دندان با چاقوي جراحي لازم باشد، سطوح بافت بريده شده را مي‌توان با ليزر درمان كردتا درد كاهش يابد واغلب به تجويز دارو‌هاي مسكن پس از جراحي احتياجي نيست. فرنوم غشاء كوچكي است كه در دهان لب بالايي را به لثه وصل مي‌كند. گاهي فرنوم به دندان‌ها فشار مي‌دهد و آنها را از ترتيب مي‌اندازد. با ليزر مي‌توان بدون درد و خونريزي فرنوم را بخار كرد. ‏

خواص نور ليزر و كاربرد‌هاي آن

‏ از نخستين روزهاي ساخت ليزر پي برده شد كه نور ليزر خواص مشخصه‌اي دارد كه آن را از نورهاي ايجاد شده از ساير منابع، متمايز مي‌كند. در ابتدا به اين ويژگي‌ها و نحوه ايجاد آنها توسط ليزر اشاره خواهيم كرد. ليزر داراي سه ويژگي مهم است:

تك‌فامي

‏ در توضيح اين ويژگي لازم است ابتدا با مفهوم گسيل القايي (نشر القايي) آشنا شويم. گسيل پرتو توسط الكترونهاي برانگيخته در داخل اتم به دو صورت است:

1) گسيل خود به‌خودي 2) گسيل القايي

فرض كنيد ‏‎1 ‎‏ ‏e‏ و ‏e2‎‏ دو تراز متوالي از يك اتم با انرژي‌هاي ‏‎1‎‏ ‏E‏ و‏‎2‎‏ ‏E‏ باشد و الكتروني در تراز e1 ‎ در حالت پايه خود قرار گرفته باشد. اگر به هر دليلي اين الكترون از‎ ‎تراز ‏‎1‎‏ ‏e‏ به تراز بالاتر ‏‎2‎‏ ‏e‏ برود گفته ميشود اتم تحريك شده است يا در حالت برانگيخته قرار دارد. چون اين حالت يك حالت‎‏ ناپايدار است اتم تمايل دارد هرچه زودتر به حالت پايدار باز گردد. به همين دليل الكترون مزبور بلافاصله به حالت قبلي در تراز‏‎1‎‏ ‏e‏ بر خواهد گشت. از طرفي چون اين دو تراز اختلاف انرژي ‏‎1‎‏ ‏E‏ ‏E 2-‎‏ دارد بنا بر اصل پايستگي انرژي، انرژي اضافي الكترون به صورت تابش با فركانس ‏V، حين بازگشت به تراز اول گسيل مي‌شود. به اين فرآيند گسيل خودبه‌خودي گويند. حال اگر الكتروني در تراز‏‎2‎‏ ‏e‏ در حالت پايه خود قرار داشته باشد و ما به طريقي اتم را تحريك كنيم (ميدان الكترومغناطيسي، تابش، حرارت و…) در اثر اين القا الكترون مزبور تراز ‏‎2‎‏ ‏E‏ را ترك نموده وبه تراز ‏‎ E1‎برود و حين اين انتقال (بنا به اصل پايستگي انرژي) تابش گسيل كند به اين تابش گسيل القايي يا نشر القايي گويند. ‏

‏ هر كدام از اين فرآيندها ويژگي‌هاي خاص خود را دارد. در گسيل خودبه‌خودي تابش‌هاي گسيل شده به صورت كاتوره‌اي و در تمام جهات گسترده است. اما در گسيل القايي جهت تابش در يك راستاي معين خواهد بود. از طرفي در گسيل خودبخودي فوتونهاي تابشي در اثر گزار بين اتمهاي ترازهاي اتمي يا مولكولي مختلف و متفاوت از هم به وجود مي‌آيند پس اين تابش‌ها طيف گسترده‌اي از فركانس‌ها را شامل مي‌شود. ‏

‏ اما در گسيل القايي تابش در اثر گزار بين ترازهاي اتمي يا مولكولي مشابه گسيل مي‌شود. بنابراين همه تابش‌ها تقريبا فركانس يكساني دارد. معمولا در ليزر از فرآيند گسيل القايي استفاده مي‌شود. اما براي داشتن گسيل القايي طولاني مدت به مولكول‌هايي شامل دوتراز كه تراز بالايي آن پروتراز پاييني آن خالي باشد، نياز داريم. اما آنچه كه نظريه‌هاي كوانتومي بيان مي‌كنند اين است كه بنا به قاعده گزينش در اتم‌ها ابتدا ترازهاي پايين‌تر پر مي‌شود. بنابراين به وضعيت به‌وجود آمده در ليزر، وارونگي جمعيت گويند. نحوه ايجاد وارونگي جمعيت بسته به نوع ليزر متفاوت است. مثلا در ليزر هليوم نئون مخلوط كردن اين دو گاز منجر به جفت شدن برخي تراز‌ها ي اتمي آن دو شده و وارونگي جمعيت مورد نياز را تامين مي‌كند. به اين ترتيب ليزر قادر به ايجاد تابشي تك فركانس خواهد بود. با اين وجود براي تك فركانس شدن بيشتر از يك عنصر اپتيك مانند بازآواگر(سنجه) نيزدر ليزر استفاده مي‌شود. ‏

ويژگي تك‌فامي نور ليزر بيشتر كاربرد شيميايي دارد. به عنوان مثال براي جدا سازي ايزوتوپ‌هاي يك عنصر به يك منبع تك‌فام مانند ليزر نياز است. ايزوتوپ‌هاي يك عنصر از نظر محتوا باهم متفاوت است پس فركانس‌هاي جذب آنها نيز اندكي متفا وت خواهد بود كه تنها نور ليزر قادر به تفكيك آنها است. تمايل زياد به استفاده از اين كاربرد در صنايع هسته‌اي نيز غيرمنتظره نيست. ‏

همدوسي

‏ تابش الكترو مغناطيس به وسيله بارهاي الكتريكي نوسان كننده توليد مي‌شود. بسامد نوسان نوع تابشي را كه گسيل مي‌شود، معين مي‌كند. اگر در يك چشمه، بارها ي الكتريكي به طور هماهنگ نوسان كند چشمه را همدوس و تابش حاصل را تابش همدوس مي‌ناميم. همانطور كه قبلا گفته شد در ليزر از گسيل القايي استفاده مي‌شود. در اين فرآيند مي‌توان اتم را به نحوي تحريك كرد كه همه الكترونهاي برانگيخته فقط به تراز‌هاي خاصي برود و در نتيجه فركانس تابشي آنها همه در يك محدوده خواهد بود. پس تمام اين تابش‌ها با هم هماهنگ است كه اين همان تعريف چشمه همدوس است. از همدوسي نور ليزر مي‌توان در تمام‌نگاري استفاده كرد. تمام‌نگاري روشي جهت تهيه تصاوير سه بعدي است. در اين روش تصوير ويژه‌اي به نام تمام نگاشت روي فيلم عكاسي تشكيل مي‌شود كه بر خلاف ديگر تصاوير متداول عكاسي، حاوي اطلاعاتي نه تنها پيرامون شدت بلكه در مورد فاز نور بازتابيده از جسم نيز هست. واضح است كه منبع نور آشفته چون خود داراي پرتو هايي با فازهاي مختلف است قادر به تشكيل چنين تصويري نخواهد بود. تنها مشكل موجود براي چنين تصاويري آن است كه تنها امكان تهيه تمام نگاشت‌هاي تك‌فام وجود دارد زيرا براي تشخيص رنگهاي واقعي جسم بايد از تابش طول موج‌هاي مختلف به طور همزمان استفاده كرد كه در آن صورت اطلاعات مربوط به فاز از بين مي‌رود. ‏

شدت زياد

‏ شدت زياد، خاصيتي است كه بيش از ساير موارد همراه نور ليزر است و در حقيقت ليزرها بالاترين شدت‌هاي شناخته شده روي زمين را ايجاد مي‌كند. از آنجا كه ليزر باريكه‌اي موازي از نور را نه در تمام جهت‌ها، بلكه در راستاي مشخصي گسيل مي‌كند. مناسب‌ترين معيار شدت، تابيدگي است. بنا بر رابطه بين توان تابش شده وتابيدگي:

‏I = P / A

‏ كه در آن ‏P‏ توان و ‏A‏ مساحت است مي‌توان در مورد شدت‌ها ي زياد بحث كرد. ازآنجايي كه خروجي منابع نور معمولي اكثرا پرتو‌هاي واگرا است با دور شدن از چشمه به علت افزايش مساحت با ثابت ماندن توان (توان به ويژگي خود چشمه بستگي دارد)ميزان شدت آن كاهش مي‌يابد اما در ليزر به علت موازي بودن پرتوها، هر چه فاصله از منبع بيشتر شود با ثابت ماندن توان، مساحت سطح مقطع باريكه خروجي نيز تقريبا ثابت است و در نتيجه شدت در فاصله دوراز منبع همان مقداري را دارد كه پرتو خروجي از منبع دارد. ‏

‏ اما اينكه چرا شدت خروجي از ليزر تا به اين اندازه زياد است، به توان ليزر بر مي‌گردد. داخل ليزر سيستمي وجود دارد كه نور ورودي به هنگام خروج تقويت مي‌شود. همچنين با استفاده از ابزارهاي اپتيك مناسب در ليزر مي‌توان به شدت‌هايي دست يافت كه از شدت خود منبع فراتر رود. ‏
‏ لازم به توضيح است كه شدت نور خروجي از ليزر داراي توزيع گوسي است، يعني شدت براي لحظه كوتاهي بيشترين مقدار خود را دارد. در ابتدا يك صعود ودر انتها يك نزول براي آن وجود دارد. پس يك طول عمر براي شدت حداكثر مي‌توان تعريف كرد. طول عمر شدت ماكزيمم معمولا خيلي كوتاه است. يكي از كاربرد‌هاي كوتاه بودن عمر شدت‌هاي بالا در هرتپ، در چشم پزشكي است. مثلا پارگي شبكيه را كه باعث كوري موضعي مي‌شود مي‌توان با جوشكاري نقطه‌اي توسط تپ‌هاي پر شدت نور حاصل از ليزر آرگون با بافت نگهدارنده آن متصل كرد. به علت كوتاه بودن عمر يك تپ، حين عمل نيازي به بيهوشي، بي حركت كردن طولاني چشم و… وجود ندارد. در كاربرد‌هاي ديگر پزشكي كوتاه بودن طول عمرتپ مانع از احساس درد در بيماران مي‌شود. چرا كه زمان هرتپ بسيار كوتاهتر از زمان لازم براي فرستادن پيغام توسط اعصاب به مغز و بازگشت آن به محل درد است. ‏

ساختمان ليزر گازي

ساختار اصلي در اكثر ليزرها مشابه است. ليزر در واقع يك نوسان كننده اپتيك است كه از يك محيط تقويت‌كننده نور كه در داخل يك بازآواگر قرار دارد تشكيل مي‌شود. پس اصلي‌ ترين قسمت در ليزر محيطي است كه بتواند نور عبوري را تقويت كند. در ليزر‌هاي گازي از مخلوط يك يا چند گاز (هليوم، نئون، آرگون و…) به صورت خالص به عنوان محيط تقويت كننده استفاده مي‌شود. بخار فلزي كادميوم، جيوه، سرب و… نيز در ليزر‌هاي گازي كاربرد دارد. از انواع ديگر ليزر‌هاي گازي، ليزر مولكول ازت(‏‎2‎‏ ‏N‏) و ليزر دي اكسيد كربن (‏CO2‎‏) است.‏

محيط تقويت كننده معمولا توسط يك محرك بيروني به كار مي‌افتد و شروع به تابش مي‌كند. در اثر اين تحريك، الكترون‌هاي هر اتم مدار خود را ترك كرده به مدار پايين تر در اتم مربوط مي‌رود. جهت برقراري اصل پايستگي انرژي (به علت وجود اختلاف انرژي بين دو مدار) حين اين گذار تابش خواهند كرد. اين تابش نسبتا تك فام است زيرا عمل تحريك طوري است كه عمل گذار بين تراز‌هاي يكسان اتفاق بيفتد. در ليزر نشان داده شده اين محرك استفاده از روش تخليه جريان الكتريكي است كه به دو نوع تخليه جريان مستقيم و تخليه جريان متناوب در ليزر‌هاي گازي متداول است. روش تخليه جريان متناوب ساده‌ترين روش تحريك است چرا كه منبع تغذيه مي‌تواند يك مبدل عمومي ولتاژ كه به الكترود‌هاي فلزي سرد در داخل لامپ متصل مي‌شود، باشد. از روش‌هاي ديگر بر انگيزش الكتريكي محيط ليزري، مي‌توان روش تخليه الكترودي با بسامد بالا (كه در اولين ليزر هليوم نئون ساخته شده توسط جوان و همكارانش استفاده شده بود.) و روش تپ‌هاي فشار قوي (براي استفاده در ليزر‌هاي تپي پر توان) اشاره كرد. ‏

‏ در قسمت ديگر يك ليزر در دوجداره ابتدا و انتها از دو آينه صاف كه با زاويه معلوم نسبت به افق به طور موازي با هم قرار دارد، استفاده مي‌شود به چنين سيستم اپتيك، دريچه‌هاي بروستر گفته مي‌شود. كاربرد اين دريچه‌ها در قطبيده نمودن پرتوهاست. اين دريچه‌ها براي يك جهت قطبيدگي خاص شفاف است ولي براي عبور قطبيدگي عمود بر آن ضريب عبور صفر است و تمام نور بازتابيده خواهد شد. استفاده از اين وسيله در ليزر موجب قطبيدگي خطي نور خروجي از ليزر خواهد شد. ‏

‏ قسمت مهم ديگر ليزر استفاده از بازآواگر است. بازآواگر وسيله‌اي اپتيكي است كه از دو آينه (تخت يا خميده) تشكيل مي‌شود به طوري كه محيط تقويت كننده در ميان آنها قرار دارد. تابش خروجي از تقويت كننده پس از قطبيده شدن توسط دريچه‌هاي بروستر به يكي از اين آينه‌ها برخورد نموده جزئي از پرتو عبور و جرئي از آن بازتاب مي‌يابد. پرتو بازتابيده دوباره مسير محيط تقويت كننده و دريچه بروستر را پيموده و به آينه سمت مقابل بر خورد مي‌كند. به اين ترتيب عمل عبور و بازتاب بار‌ها تكرار مي‌شود. نهايتا نور خروجي از تقويت كننده در اثر رفت و آمد بين دو آينه به صورت يك موج ايستاده در مي‌آيد. لازم به ذكر است كه براي خروج انرژي از بازآواگر دو آينه به طور جزئي شفاف است. ويژگي پرتو خروجي از بازآواگر تك فام بودن آن است. در وواقع بازآواگر عمل گزينش فركانس را انجام مي‌دهد. ‏

شكل شماره (2) طرحي كلي از داخل يك ليزر هليوم-نئون را نشان مي‌دهد. محيط ليزري، دريچه‌هاي بروستر، آينه‌هاي بازآواگر، سيستم مربوط به محرك، محيط ليز كننده و ساير جزئيات مورد نياز مانند لايه محافظ و شفاف آلومينيومي جهت جلوگيري از خروج انرژي از ديواره‌ها و بازتاب آن به داخل محيط تقويت كننده در شكل نشان داده شده است. ‏

‏جراحي مغز

‏ اولين ليزر به‌كار گرفته شده در جراحي مغز، ليزر دي اكسيد كربن بوده است و به همان دلايلي كه در ميكرولارنكوسكپي بيان شده، هنوز توانسته است موجوديت خود را در اين رشته حفظ كند. ليزر دي اكسيد كربن به علت كانوني شدنش به يك سوراخ كوچك از فاصله دور و همچنين دقت اين دستگاه در كاربرد‌هاي ميكروسكوپي ايده‌آل است. ليزر نئوديميوم-ياگ يك ليزر الحاقي بسيار مفيد در اين زمينه است. اين ليزر براي از بين بردن بسياري از تومور‌هاي عروقي به‌كار رفته است و اخيرا از آن در درمان بعضي از آنوريسم‌ها و ناهنجاري شرياني و وريدي (‏AVMS‏) استفاده مي‌كنند.

چشم پزشكي ‏

‏ چشم پزشكان در جراحي با ليزر پيشگام بودند. از اواسط سال 1960 ليزر‌ها براي فتوكوآگولاسيون دقيق شبكيه مورد استفاده قرار گرفته است. ليزر آرگون جزءوسايل اوليه جراحي براي مصارف چشم پزشكي است و همچنين ليزرهاي كريپتون با طول موج زرد و قرمزشان توسط متخصصان شبكيه مورد استفاده قرار مي‌گيرد. اين رنگ‌ها اجازه كنترل بيشتري را در منطقه ما كولا مي‌دهد. استفاده از ليزرها ي نئوديميوم- ياگ سوئيچ شده ‏Q‏ و قفل‌زني مدي به‌طور چشمگيري افزايش يافته است. همه اين ليزر‌ها مي‌تواند به عنوان يك سيستم واحد به كار گرفته شود يا نظير ليزر آرگون و كريپتون به صورت تركيبي واحد از طريق اسليت لمپ انتقال داده شود. بعضي از كمپاني‌ها ليزر نئوديميوم- ياگ سوييچ شده ‏Q‏ را نيز با ليزر آرگون- كريپتون از طريق اسليت لمپ در هم ادغام مي‌كند. در ليزر‌هاي آرگون و كريپتون معمولا لوله‌هاي ليزري را به جاي تعويض، پاك نموده و مجددا استفاده مي‌كنند. تا حال در چشم پزشكي از ليزر دي‌اكسيدكربن استفاده كمتري شده است. اين ليزر به عنوان يك دستگاه تبخير كننده براي قطع تومورهاي صلبيه و شبكيه مورد استفاده قرار گرفته است. ليزر دي اكسيد كربن همچنين براي ايجاد فلپ‌هاي بدون خونريزي صلبيه استفاده شده است. ليزر دي اكسيد كربن به علت طول موج خاصي (10600 نا نومتر) كه دارد، بر خلاف ليزر‌ها ي آرگون و نئوديميوم – ياگ نمي‌تواند به داخل چشم انتقال يابد، لذا از آن در قسمتهاي داخلي چشم، فقط در جراحي‌هاي باز استفاده مي‌كنند. ليزر دي اكسيد كربن از طريق پروپ به داخل چشم انتقال داده مي‌شود. اين ليزر، بعد از عبور از پروپ هايي كه در نوك آن‌ها پنجره‌ها ي ما دون قرمز قرار دارد، براي قطع رشته‌هاي ويتره‌آل، تبخير تومورهاي كوچك و جوش شبكيه‌هاي پاره يا كنده شده استفاده شده است. ولي امروزه خيلي به ندرت براي منظور‌هاي فوق مورد استفاده قرار مي‌گيرد. آرگون يك ليزر متداول در چشم پزشكي است كه هم در پزشكي و هم در درمانگاه‌هاي سر پايي به وسيله اسليت لمپ يا پروپ‌هاي داخل حفره‌اي استفاده مي‌شود. ‏

درماتولوژي و جراحي پلاستيك

‏ ليزرهاي دي‌اكسيدكربن و آرگون كاربرد‌هاي وسيعي در درماتولوژي دارد. كاربرد ليزر ‏KTP‏ شبيه ليزر آرگون است. اخيرا استفاده تحقيقاتي از ليزر نئوديميم- ياگ آغاز شده و ممكن است در درمان مقداري از همانژيوم‌هاي غاري و باز ايمني‌هاي كلوئيد بسيار مفيد باشد. استفاده از ليزر رزينه پالسي در طول موج 577 نانومتر (زرد رنگ) به عنوان يك انتخاب بسيار مناسب براي فتوكوآگولاسيون در حال شروع است. اين طول موج تحت پالس‌هاي با پهناي كم، توانايي انعقاد عروقي دقيقي داردكه ماوراء توانايي امواج پيوسته آرگون است. ليزر آرگون، به علت انتخاب رنگ، در انعقاد نوري ضايعات پوستي حاوي رنگدانه مانند لكه‌هاي شرابي، همانژيوم كادريو، همانژيوم كاپيلري، ترانژكتازي، خال‌هاي استرابري، انژيوم‌هاي سنيل كامبل دي مورگان و اكنه روزاسه مورد استفاده قرار مي‌گيرد. از اين ليزر براي برداشتن خال كوبي‌ها، درمان گرانولوم چركي سياسه و سندروم پوتز-جيگر استفاده مي‌كنند. كاربرد‌هاي تحقيقاتي شامل اسكارهاي كلوئيد، وريد‌هاي واريسي زير جلدي، سوختگي‌هاي خالها، زگيل و خال‌هاي سندروم اوسلر -وبر -رندونيز مي‌شود. از ليزر ‏KTP‏ نيز مي‌توان نظير ارگون براي منظور‌هاي فوق استفاده نمود. خالكوبي‌ها را مي‌توان به وسيله ليزر برداشت. نتيجه عمل خوب بوده ولي كافي نيست. ليزرهاي مرئي به طور انتخابي، رنگ خال را از بين مي‌برد. خالكوبي‌هايي كه به وسيله افراد حرفه‌اي انجام مي‌گيرد آسان تر از خالكوبي‌هاي آماتوري برداشته مي‌شود. زيرا در حالت اول تجمع مواد رنگي به طور عميقي از يكنواختي بيشتري برخوردار است. ‏

اثرات لیزر روی بدن

تحریک سلولی: لیزر باعث تشدید رشد و ترمیم مجدد سلول در پوست، اتصالات، مفاصل، بافتها و… می‌گردد.

افزایش فعالیت بافتها: تولید سلولهای زایا افزایش تولید آنزیمها و پروستا گلاندینها و… را باعث می‌شود.

ترمیم و تشدید فعالیت DNA: لیزر در RNA بافت کلاژن تغییراتی را ایجاد می‌نماید.
آثار ضد التهابی لیزر

کاهش بافت فیبروز: درمان زخمها توسط لیزر امکان پذیر می‌باشد.

آثار استریلیزاسیون و میکروب کشی

اثرات ضد ویروسی

تحریک فعالیتهای بافت عصبی

افزایش قدرت دفاعی بدن: تولید اینترفرون (مولکول واسطه در سیستم ایمنی) را باعث می‌شود.

تقویت نمودن رشد مجدد موها

کاهش دادن رشد موها و محو موهای ناخواسته

ایجاد واسکولاریزاسیون: شکل گیری عروق جدید خونی که باعث خونگیری بهتر بافتها می‌گردد را باعث شده که این خاصیت لیزر عامل اساسی در جوان شدن مجدد پوست می‌باشد.

افزایش تراکم بافتی با لیزر

استفاده از لیزر در درمان بیماریها

کاربرد در درماتولوزی: درمان سوختگیها و زخمهای مقاوم به درمان آکنه، اگزما، پسوریاسیس، ضایعات و اقدامات پیشگیرانه مثل جلوگیری از پیر شدن پوست توسط لیزر امکان پذیر شده است.

بیماریهای عضلانی – اسکلتی و ارتوپدی: در درمان کشیدگیهای تاندونی آرتریت روماتوئید، رفع اختلالات موجود در اتصالات عضلانی کمر دردها و کشیدگیها بکار می‌رود.

بیماریهای دهان و دندان: درمان پوسیدگیهای دندانی پریودنتیتها بیماریهای مخاط دهان اختلالات جویدن و… توسط لیزر صورت می‌پذیرد.

در حوزه عصبی:درمان سردردها و میگرن توسط لیزر امکان پذیر می‌باشد.

بیماریهای عروقی:درمان واریسهای وریدی ضایعات عروقی حاصله از بدو تولد و….
موارد منع استفاده از لیزر در پزشکی

تقریبا هیچ موردی در منع استفاده از لیزر وجود نداشته و فقط به هنگام حاملگی به علت عدم وجود اطلاعات کافی بهتر است این وسیله با احتیاط استفاده شود.

در مورد انواع مختلف پوست و یا داروهایی که فرد مورد استفاده قرار می‌دهد باید لیزر را با احتیاط بیشتری بکار برد. برای مثال استفاده از هپارین و وارفارین (داروهایی که معمولا برای رقیق کردن خون بکار می‌روند) منعی در استفاده از لیزر ندارند.

ليزر بعنوان يك منبع قوي انرژي، در پزشكي نيز بكار گرفته شده است بخصوصدر امريكا كه زادگاه ليزر بود و هنوز هم موطن آن است. به عقيده برخي جراحان، ليزر براي بريدن اعضايي كه رگهاي خوني بسيار پيچيده دارد ـ مانند مغز ـ فوق‌العاده مناسب است. تابه ليزر در حين قطع‌كردن رگهاي خوني، با سوزاندن، دهانه آنها را مي‌بندند. برخي از چشم‌پزشكان ليزر را براي جوش‌دادن جداشدگي شبكيه چشم، مفيد يافته‌اند.

کاربرد ليزر در بيماريهای پوستی و زيبائی

انواع مختلف ليزر در درمان بيماريهای پوستی و زيبائی کاربرد دارد که بطور اختصار شامل:

۱- درمان ضايعات و خالهای عروقی که رنگ اينها معمولاْ قرمز می باشد که شامل: رگ های واريسی، رگهای قرمز زير پوستی که معمولاْ روی صورت و در اثر آفتاب سوختگی مکرر و يا به هر دليلی که پوست نازک شده باشد بوجود می آيند، ماه گرفتگی، آنژيوم عنکبوتی، گرانولوم پيوژنيکوم و غيره… در اين بيماريها نقطه هدف پرتو ليزر هموگلوبين می باشد که در گلبولهای قرمز وجود دارد.

۲- درمان انواع ضايعات رنگی و رنگدانه ای پوست که شامل: خال و خالکوبی. در اينجا نقطه هدف پرتو ليزر ملانين و رنگ های خالکوبی می باشد.

۳- درمان و کاهش موهای زائد و نا خواسته. در اينجا نيز نقطه هدف ملانين است که در ساقه و ريشه مو وجود دارد. پس موهای رنگ روسن و سفيد که فاقد ملانين هستند با ليزر از بين نمی رود و نياز به درمان های ديگر مثل الکتروليز دارند.

۴- کاهش چين و چروک، فرورفتگی ها و جای زخم و جوش

۵- درمان بعضی بيماريهای پوستی مانند: زگيل، کلوئيد يا گوشت اضافه، ترک های پوستی ناشی از حاملگی و چاقی و ترميم زخم، داءصدف، پيسی و غيره…

۶- گاهی از ليزر برای برش بافت و يا برش در مواقع جراحی مشابه تيغ جراحی استفاده ميکنند. در روش ليزر خونريزی کمتر است.

بايد توجه داشت که روش های ديگری نيز بجز ليزر برای درمان بيماری های پوستی و زيبائی وجود دارد که کم هزينه تر هستند. بنابراين در صورت عدم موفقيت ساير روش ها؛ می توان نتايج ليزر را هم امتحان کرد.

منابع:‏

‏1) ليزر، تكنولوژي جديد نور، تاليف: چارلن بيلينگز، ترجمه: ناصر مقبلي

‏2) ليزر در پزشكي، تاليف: استفان جوفي، ترجمه: دكتر حبيب تجلي