چكيده

مشخصه طرح :

عنوان طرح تهيه عسل و بسته‌بندي در بسته‌هاي 50 و 100 گرمي (صادراتي ) مي‌باشد . طبق استاندارد شماره 92 ايران چنين تعريف شده است : عسل محصولي است طبيعي كه توسط زنبورهاي عسل از شهد گل و يا شهد قسمتهاي ديگر گياه در كندو بوجود مي‌آيد . و ويژگيهاي عمومي آن مي‌بايست بر طبق استاندارد تدوين شده باشد . محصول جنبي اين طرح موم مي‌باشد و ظرفيت توليدي طرح 125 كيلوگرم عسل بسته‌بندي شده در ظروف 50 و 100 گرمي يكبار مصرف در ساعت مي‌باشد .

فرآيند توليد :

عسل شان پس از خروج از كندو در گرمخانه قرار داده شده و سپس بوسيله دستگاه اكستراكتور ، عسل از موم جدا سازي مي‌شود . عسل بدست آمده سپس صاف شده و پس از پاستوريزاسيون بوسيله دستگاه بسته‌بندي اتوماتيك بسته‌بندي مي‌شود .

شرايط عملياتي :

تعداد روز كاري در سال 270 روز و بر اساس يك شيفت 8 ساعته محاسبه شده است .

در صد تامين مواد اوليه :

ماده اوليه اصلي يعني عسل كلاً از داخل كشور تهيه مي‌شود و مواد بسته بندي وارداتي است و مي‌توان گفت كه 90 درصد مواد اوليه داخلي و 10 درصد وارداتي مي‌باشد .

تعداد كاركنان :‌

مديريت يك نفر ، پرسنل توليدي شامل 7 نفر كارگر و دو تكنسين ، اداري و مالي 2 نفر ،‌نگهبهان و خدماتي 1 نفر ، راننده و تداكاتچي 1 نفر ، تاسيساتي يكنفر ،‌جمع پرسنل 15 نفر .

تاسيسات زير بنايي :‌

كل توان برق 80 كيلووات : فرآيند 54 كيلوات ، تاسيسات 16 كيلو وات ،‌اضطراري 11 كيلو وات ، آب مصرفي روزانه در حد استاندارد آب آشاميدني و به ميزان 5 متر مكعب در روز قابل تامين از شبكه سراسري .

روزانه حدود 200 ليتر گازوئيل جهت ديگ بخار به مصرف  مي‌رسد .

سيستم جمع آوري و تصفيه و دفع فاضلاب بطريق سپتيك تانك پيش بيني شده است .

دستگاهها و تجهيزات خط توليد :

فقط دستگاه‌ بسته‌بندي اتوماتيك عسل در بسته‌هاي 50 و 100 گرمي خارجي مي‌باشد و كل هزينه ارزي 230000 دلار و كل هزينه ريالي 230000 هزار ريال مي‌باشد .

زمين و ساختمانها :

مساحت زمين 2500 متر مربع ،‌كل زير بنا 725 متر مربع ،‌سالن توليد 200 متر مربع ،‌انبارها 310متر مربع ،‌تاسيسات 80 متر مربع ، داراي 45 متر مربع ، نگهباني 30 متر مربع . سرويس بهداشتي 15 متر مربع ، نمازخانه و نهار خوري 20 متر مربع ، گرمخانه 20 متر مربع و آزمايشگاه 15متر مربع .

سرمايه گذاري :

سرمايه ثابت 291066 هزار ريال ، سرمايه در گردش 200267 هزار ريال و كل سرمايه گذاري 491333 هزار ريال مي‌باشد .

سرمايه گذاري مجري بميران 40 درصد 201333 هزار ريال و وام بلند مدت 170000 هزار ريال و وام كوتاه مدت 120000 هزار ريال ميباشند .

قيمت تمام شده :

كل هزينه‌هاي ثابت توليد 58542 هزار ريال و كل هزينه‌هاي متغير توليد 802312 هزار ريال مي‌باشد و قيمت تمام شده هر كيلو محصول توليدي 3188 ريال است .

 قيمت فروش :‌

قيمت فروش محصول از قرار هر كيلو 4000 ريال محاسبه شده است .

 شاخصهاي اقتصادي :

سود ويژه در ظرفيت‌ نهائي 215146 هزار ريال ، ارزش افزوده خالص 269237 هزار ريال ، نقطه سر به سر 21 درصد ، نرخ بازدهي 35 درصد ، دوره برگشت سرمايه 4/2 سال و سرمايه گذاري ثابه سرانه 19404 هزار ريال مي‌باشند .

كليات :

ماده اوله بيشتر عسلي كه در دنيا توليد مي‌شود شهد گلها است ،‌اين شهد توسط زنبور عسل جمع‌آوري و در داخل كندو تبديل به عسل مي‌شود . شهد و گرده در واقع طمعه‌اي است كه اغلب گياهاني كه نياز به گرده افشاني توسط حشرات دارند ، توليد كرده تا حشرات را بطرف خود جلب نمايند .

زنبوران عسل مهمترين حشرات گرده افاشت بوده و در واقع مي‌توان گفت كه عسل محصول جنبي عمل گرده افشاني است . ارزش ساليانه محصولاتي كه بكمك حشرات گرده افشان توليد مي‌شوند بيش از دويست ميليارد ريال بوده در حاليكه ارزش ساليانه عسل در دنيا حدود چهار ميليارد ريال مي‌باشد . از بين حشرات بالا زنبور عسل معمولي يا Apismellifera بيشترين را توليد مي‌نمايد .

بنابر آنچه شد ، بيشترين عسل دنيا از شهد گل گياهاني كه احتياج به حشرات گرده افشان دارند توسط زنبور و با مديريت زنبور دار توليد مي‌شود. در اين رابطه نقش زنبور عسل بسيار جالب توجه است . سوخت يك زنبور در حال پرواز حدود ₂/¹ ميلي گرم عسل در كيلو متر يا بعبارت ديگر يك ليتر عسل در هر سه ميليون كيلومتر مي باشد . براي توليد هر يك كيلوگرم عسل اضافي كه به بازار عرضه مي‌شود ،زنبور عسل هشت كيلوگرم ديگر عسل براي دوام وبقاء خود احتياج دارد . براي توليد عسل بالا مسافتي جمعاً معادل شش دور گردش در مدار زمين ( و با سوختي معادل 25 گرم براي هر دور ) طي شده است . بعبارت ديگر براي توليد هر شيشه نيم كيلوئي عسل كه به بازار عرضه مي‌شود و مابعنوان مصرف كننده بسرعت آن را مورد استفاده قرار مي‌دهيم . زنبوران مجموعاً مسافتي معادل سه دور گردش در مدار زمين را طي كرده و در هز دورگردش 25 گرم عسل بعنوان سوخت مصرف كرده‌اند .

بيشترين عسلي كه زنبوران توليد مي‌نمايند مورد مصرف خودشان قرار گرفته و زنبور دار فقط عسل اضافي يا در واقع مازاد بر احتياج كندو را برداشت مي‌نمايد . بطور كلي توليد عسل در هر منطقه بستگي به عوامل زير دارد :

الف :‌ ميزان شهد و گرده و عسلك گياهان منطقه ( گرده پروتئين لازم براي نوزادان زنبور عسل را فراهم مي‌نمايد . )

ب : محدوده و قدرت چراي زنبوران در منطقه :‌

ج : وجود جمعيت كافي براي بهره‌برداري از منابع شهد .

د : آب و هوا مشخص مي‌نمايد چه مقدار از استعدادهاي شهد و زنبور قابل بهره‌برداري و استفاده خواهد بود .

بطور كلي طبق آمار ارائه شده توسط سازمان دامپروري كشور اين صنعت در شرايط كنوني باعث اشتغال 40000 نفر زنبور دار گرديده است كه در غالب 168 شركت تعاوني زنبور داري متشكل مي‌باشند كه طبق آخرين آمار داراي 000, 800, 1 كندوي مدرن و حدود 300000 كندوي بومي مي‌باشند كه توليد ساليانه آنها نزديك به 20000 تن عسل مي‌باشد .

انواع عسل : عسل به چند طريق طبقه بندي مي‌شود .

الف : بر حسب توع شهد ( مانند عسل مركبات ،‌عسل اقاقيا ،‌عسل كوه و … )

ج :‌بر حسب نوع ارائه به بازار ، مانند عسل شان يا عسل تصفيه شده .

خواص فيزيكي عسل :

از نقطه نظر فيزيكي عسلي كه از شان استخراج مي‌شود مايعي است محتوي مقادير متفاوتي از مواد مختلف از قبيل يونهاي معدني ، ساكاريد‌ها و مواد آلي محلول ،‌مولكولهاي پروئين و پلي ساكاريد‌هائي كه بشكل كلوئيد در آن پخش مي‌باشند و همچنين اسپرهاي مخمر‌ها و قارچ‌ و مواد درشتر مانند گرده  .

از آنجائيكه بيشترين ماه تشكيل دهنده عسل قندها هستند . اغلب خواص فيزيكي آن بستگي به تراكم و انواع كربوهيدراتهاي موجود در آن دارد.

گرچه عسل ظاهراً شربتي است كه بطور متوسط 84 درصد مواد جامد آن را گلوكز ( دكستروز) و فروكتور ( لولوز) تشكيل مي‌دهند ولي خصوصيات فيزيكي آن ( ويسكوزيته ، ضريب شكست ) تا حدودي با محلول قند اينورت ( مخلوطي از گلوكز و فروكتوز كه در اثر هيدروليز سوكروز حاصل مي‌شود . ) كه به همان ميزان آب داشته باشد متفاوت است . خصوصيات بالا بسته به ميزان آب عسل يا مواد جامد آن تغيير مي‌كند . ميزان آب عسل براي توليدكنندگان ، كارخانه‌هاي بسته‌بندي و بخار عسل از اهميت فوق‌العاده‌اي برخوردار است زيرا ميزان آب رابطه مستقيمي با تخميرو ترش شدن و در نتيجه فاسد شدن عسل  دارد .

خاصيت آب پذيري :

خاصيت آب پذيري يا هيگروسپكي هر ماده عبارتست از قدرت آن ماده در جذب رطوبت هوا . اين خاصيت معمولاً‌ با رطوبت نسبي محيطي كه آن ماده در آن بحالت تعادل در مي‌آيد بيان مي‌شود . حالت تعادل خالتي است كه  در آن جسم نه آب از دست داده و نه آب جذب نمايد . عسل نيز بعنوان يك محلول غليظ قندي داراي خاصيت هيگروسپكي قابل ملاحظه‌اي مي‌باشد .اهميت خاصيت هيگروسپكي عسل بدو علت زير ميباشد :

الف :‌عسل با جذب آب ( كه تحت شرايط معيني انجام مي‌گيرد ) رقيق شده و در نتيجه در معرض تخمير و ترش شدن قرار مي‌گيرد .

ب : شيريني جات : نانهاو ساير مواد غذايي كه  در تهيه آنها عسل بكار رود نرم و تازه خواهند ماند . بهمين دليل براي حفظ رطوبت و جلوگيري از خشك شدن زياده از حد توتون نيز از عسل استفاده مي‌شود .

وقتي عسلي در مجاور هوا قرار مي‌گيرد ، بر حسب درجه حرارت و رطوبت نسبي هوا يا رطوبت را جذب مي‌نمايد و يا از دست خواهد داد .

براي هر عسل رطوبت نسبي معيني وجود دارد كه ميزان آب عسل در آن تغييري نخواهد كرد . اين رسوبت نسبي “ رطوبت نسبي تعادل ” خوانده مي‌شود . رطوبت تعادل بر حسب ميزان و تركيباب عسل متغير است البته تغييرات انواع عسل چندان زياد نيست . عسلي كه 4/17 درصد آب دارد با محيطي كه رطوبت نسبي آن 58 درصد مي‌باشد بحالت تعادل در مي‌آيد
( يعني در اين رطوبت نسبي عسل نه آب جذب كرده و نه از دست خواهد داد.) لايه سطحي عسل با سرعت بيشتري آب را جذب مي‌نمايد . آب جذب شده به آهستگي به اعماق عسل نفوذ خواهد كرده ، وقتي كه عسل در مجاورت هواي خشك قرار مي‌گيرد با كندي آب خود را از دست مي‌دهد . زيرادر لايه سطحي عسل پوسته‌اي تشكيل مي‌شود مانع خروج آب مي‌گردد . بنابراين جذب سريع آب و شل شدن قسمتهاي روئي عسل باعث تخمير آن شده و در ضمن اينكه آب جذب شده به اعماق عسل نفوذ مي‌نمايد رشد مخمر‌ها و پيشرفت آلودگي نيز بيشتر مي‌شود .

آب زيادي عسل را مي‌توان با قرار دادن در معرض هوائي كه رطوبت نسبي كمتري نسبت به رطوبت نسبي عسل دارد خارج نمود . زنبورداران با در نظر گرفتن خاصيت آب پذيري و خطرات ترش شدن عسلهائي كه در صد آب آنها بالا باشد بايد هم در موقع برداشت و استخراج ، بسته‌بندي و شيشه كردن و هم محل و شرايط نگهداري عسل نكات لازم را رعايت كرده تا كيفيت محصواشان حفظ شود .

غلظت ( ويسكوزيته )

ويسكوزيته هر جسم در واقع عبارتست از مقاومت آن در مقابل سياليت ، زنبورداران نيز عسل را بر حسب ويسكوزيته آن با انواع غليظ و رقيق طبقه‌بندي نموده و معمولاً هر چه عسل غليظ‌تر باشد آن را مرغوبتر مي‌دانند .

ويسكوزيته عسل از اهميت ويژه‌اي برخوردار است .عسلي كه غليظ باشد بسختي از ظرف خارج شده و استخراج آن نيز مشكل است . همچنين صاف شدن ، خارج شدن حباب هوا و صافي كردن آن بسختي صورت مي‌گيرد .

غلظت عسل در اثر حرارت كاهش يافتهو اين عمل باعث سهولت استخراج و صاف كردن آن مي‌شود.

وزن حجمي يا دانسيته :

وزن حجمي يا دانسيته عبارتست از وزن آن در واحد حجم . دانسيته معمولاً بر حسب كيلوگرم در متر مكعب يا گرم در ميلي ليتر ( يا واحدهاي ديگر) بيان مي‌شود . در ايران سنجش چنين خاصيتي زياد رايج نيست و در استاندارد عسل نقش ندارد ولي در بعضي از كشورها مثلاً در آمريكا هر 4 ليتر عسل درجه يك بايد 5/5 كيلوگرم وزن داشته باشد يا بعبارت ديگر وزن عسلي كه در يك ظرف چهار ليتري قرار دارد بايد حدود 5/5 كيلو گرم باشد .

وزن مخصوص :

وزن مخصوص هر جسم عبارتست از نسبت وزن حجم معيني از آن به وزن همان حجم آب . وزن مخصوص عسل با دانسيته‌اي كه در بالا ذكر شده معادل 4129/1 ميباشد .دانسيته و وزن مخصوص را ميتوان با وزن كردن حجم معيني از عسل يا با استفاده از هيدرومتر  و يا دستگاه مخصوص اندازه‌گيري وزن مخصوص را تعيين كرد .

عسلهايي كه دانسيته متفاوت داشته باشند با هم مخلوط نشدهو آنهائيكه وزن مخصوص بيشتري دارند در زير عسلهاي سبكتر ( يعني آنهائيكه درصد آب بيشتري دارند ) جمع خواهند شد . بنابراين توليد كنندگان و يا كارخانه‌هاي بسته‌بندي عسل بايد متوجه امر بوده و دقت كافي در مخلوط كردن انواع عسل بعمل آورند.

ضريب شكست :

ضريب شكست يا رفراكتيوايندكس هر جسم عبارت است از نسبت عبور نور از آن به عبور همان نور از هوا . اهميت اين خاصيت در اين است كه روشي سريع ، دقيق و ساده ‌اي رابراي اندازه‌گيري آب عسل فراهم مي‌آورند. بدين ترتيب كه با استفاده از دستگاه رفراكتومتر ميزان آب عسل ( در مقايسه با ساير روشها مانند هيدرومتري ، خشك كردن و …) به سهولت قابل اندازه‌گيري است . براي اندازه‌گيري آب عسل ميزان كمي از آن لازم است ( حدود يك قطره ) و بايد دقت كافي بعمل آيد تا نمونه مورد آزمايش معرف كل عسل مورد نظر باشد .

رنگ عسل :‌

رنگ عسل از بي‌رنگ‌ ، زرد روشن ،‌كهربائي قرمز تا تقريباً تيره متغيير است . البته عسل با رنگهاي آبي و سبز ديده شده است . رنگ عسل معمولاً بستگي به شهد گل دارد .اين خاصيت در بازار پسندي عسل تاثير زيادي دارد . عسل در اثر مرور زمان و نگهدار ي در انبار تيره‌تر خواهد شد. البته بايد متذگر شد كه رنگ عسل يك خاصيت كيفي نبوده و با مرغوبيت آن رابطه‌اي ندارد .

تركيب عسل :‌

رطوبت : رطوبت عسل ( در داخل شان ) آبي است كه پس از عمل آوردن و غليظ كردن شهد توسط زنبور در آن باقي مي‌ماند . غليظ شدن در رسيدن عسل بعوامل زيادي از جمله شرايط آب و هوائي و ميزان اوليه آب شهدي كه به كندو وارد مي‌شود بستگي دارد ، ميزان آب يكي از خواص بسيار مهم عسل مي‌باشد و تاثير زيادي روي حفظ كيفيت ، شكرك زدن و غلظت آن دارد . متاسفانه زنبورداران به اين مسئله توجه زيادي نداشته و زحمتي براي اندازه‌گيري آن بخود نميدهند . زير زنبور داران يا با اين موضوع آشنا نيستند و يا آنهائيكه آشنائي دارند توجه زيادي نگرده و حتي استاندارد موجود هم رعايت نمي‌شود .

 قندهاي عسل :

عسل يك ماده كربوهيدراتي است كه 9/99-95 درصد از مواد جامد آن را قندهائي تشكيل مي‌دهند كه چندين سال است روي آنها مطالعه مي شود و اخيراً نيز اطلاعات جديدي در مورد قندهاي عسل منتشر شده است . قندهاي ساده يا منوساكاريد‌ها در اقع مواد تشكيل دهنده قندهاي پيچيده تر مي‌باشند . از قندهاي ساده مي‌توان دكستروز و لولوز موجود در در عسل رانام برد .  دي ساكاريدهاي قندهائي هستند كه از دو منوساكاريد كه به اشكال مختلف بهم متصل مي‌شوند تشكيل مي‌گردد . از نمونه‌هاي دي‌ساكاريد مي‌توان مالتوز ( قند مالت ) ساكارز يا ( قند معمولي ) و لاكتوز يا (قند شير) را نام برد. قندهاي پيچيده‌تر از سه يا تعداد بيشتري منوساكاريد تشكيل مي‌شوند .

تا اواسط قرن حاضر چنين تصور مي‌شود كه عسل از مخلوطي دكستروز ، لولوز و كربوهيدرات ناشناخته ديگري بنام ( دكستين عسل ) تشكيل شده است . بكار گرفتن روشهاي قدرتمند تجزيه عسل توسط محققين مختلف در بيست سال گذشته معلوم كرده است كه علاوه بر دكستروز و لولوز و ساكارز ، عسل مجموعه‌ خيلي پيچيده اي از قندهاي مختلف مي‌باشد .

بسياري از اين قندها در شهد وجود نداشته و در مراحل رسيدن عسل و در انبار تحت تاثير آنزيمها و اسيدهاي عسل توليد ميشود . قندهاي ساده (دكستروز و لولوز ) قندهاي غالب عسل بوده و اينها باعث شيريني ، خاصيت جذب رطوبت و ايجاد انرژي و خواص فيزيكي عسل مي‌شوند . در تمام عسلهائي كه از شهد گل تشكيل مي‌شوند نسبت لولوز از دكستروز بيشتر است و فقط در عسلهائي كه سريعاً شكرك مي‌زنند مانند عسل گل قاصد و منداب نسبت دكستروز از لولوز بيشتر است.

اسيدهاي عسل :‌

اسيديته يا در واقع ترشي عسل بعلت شيريني زياد آن تا حد زيادي پوشيده مانده است . علاوه بر مجموعه عوامل ديگر اسيد‌ها نيز در طعم عسل تاثير داشته و علاوه بر آن ميزان اسيديته عسل به پايداري عسل در مقابل ميكروارگانيسم مي‌افزايد . دانشمندان مختلف اسيدهاي زير را در عسل پيدا كرده اند .

استيك ، بوتريك ، سيتريك ، ماليك ، ساكسينيك ، گلوكونيك ، لاكتيك و پيروگلوتاميك ،‌فسفريك كلريدريك ،‌اگزاليك ،‌ ماله‌‌ايك ،‌فرميك .

البته علاوه بر اسيدهاي نام برده بالا اسيدهاي ديگري از جمله چندين نوع اسيدآمينه نيز در عسل وجود دارد . مطالعات اخير محققين نشان داده كه ميزان اسيدگلوكونيك موجود در عسل بميزان قابل توجهي از اسيدهاي ديگر بيشتر مي‌باشد ،‌اين اسيد توسط اثر آنزيمها روي دگستروز عسل توليد مي‌شود .

مواد معدني :

مواد معدني عسل را معمولاً يا بصورت خاكستر و يا مواد معدني تشكيل دهنده آن نشان مي‌دهند . ولي بين دو صدم تا يك درصد نوسان
دارد .‌( 1-02/0 % )

گرچه مقدار معدني عسل زياد نيست ولي جانشين كردن آن بجاي قند معمولي در جيره غذايي باعث افزايش جذب مواد معدني مي‌گردد و بدين ترتيب اين خاصيت نيز بايد بساير ارزشهاي عسل اضافه شود .

اخيراً با آزمايشاتي كه انجام شده معلوم گرديده است كه عسلهاي تيره داراي مواد مصرفي بيشتري هستند .

آنزيمهاي عسل :‌

آنزيمها مواد پيچيده‌اي هستند كه در سلولهاي موجود زنده تشكيل شده و هزاران واكنش و فرآيند حيات را انجام مي‌دهند بدون وجود آنزيم‌ها چنين فرآيندهاي حياتي قابل انجام نمي‌باشد.

مهمترين آنزيمي كه در عسل وجود دارد ( انورتاز) است كه ساكارز شهد را به قندهاي اينورت يعني دكستروز و لولوز كه مهمترين قندهاي عسل هستند تبديل مي‌نمايند .

يكي ديگر از آنزيمهاي عسل دياستاز (آميلاز) مي‌باشد كه مبدأ و كار آن در عسل ناشناخته است . اهميت اين آنزيم در سهولت اندازه‌گيري و بي‌ثابت بودن آن در مقابل گرما و حرارت مي‌باشد . اروپائيان كه عسل حرارت داده نشده را ترجيح مي دهند از وجود اين آنزيم بعنوان شاخصي براي تشخيص عسل حرارت ديده استفاده مي‌كنند . حتي گاهي اوقات عسل حرارت ديده كالائي درجه 2 بحساب آمده ( مثلاً در آلمان ) و به قيمت پائينتري بفروش مي‌رسد . از طرفي مطالعات اخير نشان داده كه ميزان دياستاز عسلهاي حرارت نديده در اثر مرور زمان افت كرده يا از بين خواهد رفت . در درجه حرارت معمولي اطاق 26-23 درجه سانتي گراد در عرض 17 ماه نيمي از دياستاز عسل از بين خواهد رفت . ساير آنزيمهايئي كه در عسل ديده شده كاتالاز و فسفاتاز مي‌باشد .

وجود آنزيم گلوكز اسيد از توسط وايت و همگارانش در سال 1963 در عسل گزارش گرديده است . اين آنزيم از غدد حلقي زنبور منشاء گرفته و گلوكز را به اسيد گلوكونيك ، فراوانترين اسيد عسل و پر اكسيد هيدروژن تبديل مي‌كند .

ويتامينهاي عسل :‌

عسل حاوي مقدار جزئي ويتامينهاي A ، انواع ويتامينB ، ويتامين
C- -E – D   و H مي‌باشد . ولي از نقطه نظر ميزان احتياج روزانه انسان به ويتامينهاي مختلف ،‌عسل در تامين آنها نقش قابل توجهي ندارد .

 دكسترين عسل :‌

دكسترين عسل مولكولهاي سينگين وزن مواد كربوهيدراتي موجود در عسل مي‌باشند . دكسترين نشاسته زنجيره‌هائي از گلوكز مي‌باشند كه بعلت شكستن ناقص نشاسته تشكيل مي‌شود . در حاليكه دكسترين عسل با داشتن لولوز از آن كاملاً متمايز مي‌باشد . بنابراين از اين طريق مي‌توان مخلوط كردن شيره ذرت ( كه ماده‌اي شبيه عسل است )با عسل را تشخيص داد .

كلوئيدهاي عسل :

كلوئيدها حد فاصل بين مواد معلق (مثلاً دانه گرده ) و محلول حقيقي (قندهاي عسل) مي باشند . تحقيقات دانشمندان نشان مي‌دهد كه كلوئيدهاي عسل مواد صمغ مانند غير بلوري بوده كه از پروتئين ها ، مومها ، قندهاي پنج كربنه و اجراء غير آلي تشكيل شده است . اثر كلوئيدها روي تعضي خواص عسل مانند ،‌كف كردن ،‌رنگ و كدري نيز مطالعه شده است . عسل‌هاي روشن معمولاً 2/0 درصد و عسلهاي تيره حدود يك درصد مواد كلوئيدي دارند .

طعم و عطر عسل :

از نقطه نظر زنبور داران و مصرف كنندگان ، عطرو طعم عسل از مهمترين خواص آن بشمار مي‌آيد . ولي متاسفانه توليدكنندگان و فروشندگان عسل در عملياتي كه در عمل آوردن و بسته‌بندي آن انجام مي‌دهند دقت كافي در حفظ اين خاصيت مهم بعمل نمي‌آورند.

بسياري از اين مواد كه اثر اصلي را دارا هستند فرار بوده بنابراين اهميت كنترل حرارت دادن عسل براي جلوگيري از شكرك زدن آن بخوبي آشكار مي‌گردد . علاوه بر حرارت ،‌شرايط محل نگهداري عسل نيز در حفظ طعم و عطر آن تاثير بسزايي دارد . با توسعه دستگاهاي بسيار حساس ،‌موادي كه در طعم و بوي عسل دخالت دارند تاحدود زيادي شناخته شده است و تا كنون 50 ماده كه دراين خاصيت موثرند تشخيص داده شده است .

بطور كلي مواد تشكيل دهنده عسل در جدول ذيل نشان داده شده است . اين مواد در يك پيوند يا 6/453 گرم عسل بصورت گرم درصد بيان شده‌اند .

اجراء اصلي	درصد	مقداربرحسب گرم
آب	20/17	78
لولوز(قندميوه)	19/38	20/173
دكستروز(قندانگور)	28/31	9/141
سوكرروز ( قند معمولي)	31/1	9/5
مالتوز و سايرديساكاريدهاي كاهش يافته	31/7	2/33
قندهاي عاليتر	50/1	8/6
اسيدها	57/0	6/2
پروتئين	26/0	2/1
خاكستر	17/0	8/0
رنگها ، مواد معطر ،‌آنزيمها و غيره	21/2	10
جمع كل	100	6/453

چگونگي و ميزان بكارگيري :

محصول توليدي يعني عسل بسته‌بندي شده بصورت مستقيم خوراكي مي‌رسد . ولي در كشورهاي ديگر موارد استفاده ديگري نيز دارد كه از آنجمله مي‌توان به اين موارد اشاره كرد : الف ـ استفاده از عسل در طباخي ، شيريني پزي و نانوائي كه در اين صورت محصول بدست آمده نه تنها خوش عطر مي باشد بلكه بعلت اينكه رطوبت جذب خواهد نمود براي مدت طولاني‌تري تازه و نرم و خوش خوراك باقي خواهد ماند .

ب : بعنوان يك ماده شيرين كننده در تركيب بعضي از شربتها و داروها.

ج :‌بعنوان يك ماده شيرين كننده ، در تركيب غذاي كودكان و نوزادان .

د : بعنوان يك دارو در درمان برخي از بيماريها از قبيل بالابردن فعاليت استروژن ، افزايش اشتها،‌تاثيرات توقف كارائي اعصاب پاراسمپاتيك ، استعمال سطحي در معالجه سوختگي و زخمها ،‌عفونتهاي دستگاه تنفسي و …

كالا‌هاي قابل جانشيني :‌

ماده‌اي كه از نظر شكل ظاهري ،‌رنگ و ساير خواص و ويژگيهاي فني شباهت زيادي به عسل دارد ،‌شربت ذرت يا گلوكز تجارتي يا بعبارتي قند انورت مي‌باشد . كه از هيدروليز نشاسته ذرت يا گندم بدست مي‌آيد . و بعنوان تقلب با عسل مخلوط مي‌گردد . همچنين در كشورهاي ديگر با كنترل شرايط ئيدروليز نشاسته و افزودن مواد معطر عسل مصنوعي تهيه مي‌نمايد . انواع مربا و مارمالاد نيز مي‌تونند بجاي عسل در تغذيه  بكار روند .

قيمت و امكان فروش :‌

قيمت عسل بستهبه درجه مرغوبيت آن بين كيلوئي 3000 الي 7000 ريال متغير است . و بعلت عطرو طعم و مزه و خواصي كه براي آن ذكر شده است خواهان زياد دارد . با ارائه يك بسته بندي جالب و شكيل مي‌توان در كشورهاي ديگر نيز براي محصول مشتريان خوبي پيدا كرد .

قيمت فروش محصول توليدي در اين طرح با هزينه بسته‌بندي كيلوئي 4000 ريال در نظر گرفته شده است كه رقم معقولي است و از نظر بازاريابي مشكلي نخواهد داشت .

بررسي فني :‌

 اصول فرآيند توليد :‌

شانهاي عسل را پس از خارج ساختن از كندو به گرمخانه منتقل نموده و در حرارت بين 38 الي 46 درجه سانتي گراد بصورت طبقاتي روي هم مي چينيم و ضمن اينكه سياليت عسل زياد مي‌شود مي‌توان عمل كنترل رطوبت را نيز در گرمخانه انجام داد . بدين ترتيب كه عسلهائيكه رطوبت زيادتر از حد معمول دارند در گرمخانه مقداري از رطوبت خود را از دست مي دهند و در مورد عسلهائيكه زيادتر از حد معمول غليظ هستند مي‌توان با وارد كردن رطوبت در گرمخانه رطوبت آنها را افزايش داد . سپس بوسيله دستگاه اكستراكتور كه در جداره آن آب 46 درجه سانتي گراد جريان دارد عملت جدا سازي عسل از شانها صورت مي‌گيرد . سپس بمنظور كنترل شكرك زدن عسل را بمدت نيم ساعت در حرارت 67 درجه سانتي گراد نگهداري كرده و سپس آن را صاف نموده و پس از آن بوسيله دستگاه اتوماتيك در بسته‌هاي 50 و 100 گرمي بسته بندي مي‌شود .

نكات علمي و گزينش بهينه ترين شرايط :

بهترين طعم و مطبوعيت در عسل كاملاً رسيده موقعي است كه در داخل شان قرار داشته باشد . كوشش بشر براي تبديل و استفاده از آن ناچاراً تا حدودي به كيفيت عسل صدمه وارد مي‌آورد ولي ميزان اين صدمه بستگي به نوع عملياتي دارد كه توليدكنندگان ،‌ساير دست اندركاران و فروشندگان روي عسل انجام مي‌دهند . بازار مصرف امروزي طالب عسلي است كه ترش نشود و براي مدت طولاني بصورت مايع باقي مانده ( شكرك نزند) و ظاهر مورد پسندي هم داشته باشد . بدست آوردن چنين اهدافي گاهي اوقات بقيمت از بين رفتن عطر و طعم عسل ،‌كه با ارزش ترين سرمايه آن است ،‌تمام خواخد شد . البته با بكار گرفتن روشهاي صحيح مي‌توان هم كيفيت عسل را حفظ نمود و هم به اهداف مورد نظر دست يافت .

حرارت دادن عسل تنها راه عملي براي جلوگيري از شكرك زدن و تخمير آن مي‌باشد ولي خود مي‌تواند يكي از علل از بين رفتن كيفيت عسل گردد . بسياري از دست اندركاران از ترس شكرك زدن عسل بطور كاملاً بي‌رويه آن را حرارت مي‌دهند ،‌بطوريكه در واقع به آنچه بعنوان عسل عرضه مي‌شود نمي‌توان نان اين ماده طبيعي را اطلاق نمود . ذيلاً آنچه ه در سطح كوچك مي‌تون انجام داد شرح داده و اميد است با رعايت نكات اساسي كيفيت محصول كه براي توليد آن زحمات زيادي كشيده شده است حفظ گردد .

الف :‌اولين قدم در توليد عسل مرغوب در زنبورستان شروع مي‌شود و زنبوردار بايد نكاب مربوطه را دقيقاً مراعات نمايد ، مثلاً عسل بايد در شانهاي جداگانه ذخيره شود و شانهائي كه به پرورش نوزاد اختصاص دارد براي ذخيره عسلي كه به بازار عرضه مي‌شود مناسب نيست زيرا هم محتوي مقدار زيادي گرده بوده و هم رنگ عسل را تيره‌تر مي‌نمايد و هم باعث تسريع شكرك زده خواهدشد . بهتر است زنبوردارانيكه از تمام طبقه استفاده مي كنند و از بدنه قاب هم عسل برداشت مي‌نمايند حداقل عسل ايندو را جدا گانه استخراج كرده و با هم مخلوط نكنند.

ب :‌اطاق كوچكي كه حتي المقدور كف و ديوارهاي آن قابل شستشو باشد و بتوان آن را براحتي گرم كرد به استخراج عسل اختصاص داده شود .

ج :‌كنترل كيفيت يا آب عسل يكي از عوامل اصلي در حفظ كيفيت عسل مي‌باشد . در اطاق گرمي كه 38 درجه سانتي گراد حرارت داشته باشد . چند نيم طبقه يا طبقه رارويهم چيده و توسط پنكه حرارتي را كه از اجاق برقي و امثال آن توليد مي‌شود بداخل طبقات هدايت كرده تا آب آنها تبخير شود . اين عمل حدوداً يك روزبايد ادامه يابد .

عسل نقاط خشك و كوهستاني ممكن است خيلي غليظ بوده و لازم باشد كه با آب پاشي در كف اطاق گرم و به جريان انداختن هواي مرطوب آب عسل راافزايش داد . اين عمل به سهولت استخراج عسل نيز كمك كرده واز شكستن شانها در داخل اكستراكتور جلوگيري مي‌نمايند.

د :‌چون عسلي كه از اكستراكتوز خارج مي‌شود معمولاً محتوي ذرات ريز و درشت موم مي‌باشد . بايد آن را صاف كرد براي اينكار مي‌توان از بشكه‌هاي دو جداره استفاده نمود . در جدار خارجي اين ظروف دو جداره آب گرم 46 درجه سانتي گراد جريان داده مي‌شود . پس از مدتي مواد درشت سبك در بالا و ذرات سنگين در ته ظرف جمع مي شود . مواد درشت رامي‌توان از بالا جمع آوري كرد و با تعبيه شير خروجي ظرف دو جداره كمي بالاتر از كف ظرف از وارد شدن مواد ريز ته نشين شده به داخل شيشه‌‌ها جلوگيري مي‌شود .

5ـ قبل از بسته بندي نهائي عسل براي ارائه به بازار معمولاً جهت جلوگيري از شكرت زدن و ترش شدن بايد آن را حرارت داد . البته بعضي عسلها كه بطور حتم شكرك نمي‌زنند را بهتر است پس از صاف كردن بسته‌بندي كرد تا از  از بين رفتن عطر و طعم طبيعي آنها جلوگيري شود . براي حرارت دادن عسل بمدت نيم ساعت در 67 درجه سانتي گراد نگهداري مي‌شود ،‌سپس عسل را از صافي ريز گذرانيده و بسته‌بندي مي‌نمايند .

و‌:‌هرگز نبايد عسل را بطور مستقيم حرارت داد و در مراحل حرارت دادن بايد آن را بهم زد .

كنترل كيفيت :‌

مهمترين تقلبي كه در عسل صورت مي‌گيرد مخلوط كردن عسل با گلوكز تجارتي و قند انورت مي‌باشد . و كنترل عسل وارد شده به كارخانه بسته بندي عسل با گلوكز تجارتي يا قند انورت مخلوط شده باشد محصول حاصله قابل عرضه به بازارهاي خارجي نخواهد بود .

ذيلاً روشهاي كيي كنترل عسل از نظر مخلوط شدن با موادمذكور تشريح شده است .

آزمون وجود گلوكز تجارتي ( روش كيفي )

مقداري عسل را در هم حجم خودش آب حل كرده و چند قطره محلول يد ( يك گرم يد ،‌سه گرم يدرو پتاسيم و 50 ميلي ليتر آب مقطر ) به آن بيفزائيد . اگر گلوكز تجارتي در نمونه موجود باشد رنگ محلول قرمز يا بنفش مي‌گردد . نوع رنگ مربوط به نوع گلوكز بكار رفته در عسل مي‌باشد . آزمايش شاهد را با يك عسل خالص كه رنگ آن تقريباً مشابه همان رنگ عسل مورد آزمايش باشد انجام دهيد . تا مقايسه رنگي دقيق و صحيح انجام گيرد . اگر عسل پر رنگ باشد و مقدار درصد گلوكز اضافه شده به آن نيز كم باشد با اضافه كردن مقداري الكل به عسل دكسترين آن را رسوب دهيد و بگذاريد بماند تا رسوب كاملاً ته نشين شود ( صاف نماييد ) محلول فوقاني را خارج نموده و رسوب را در آب گرم حل نمائيد و پس از سرد شدن آزمايش را مطابق آنچكه در بالا ذكر شد انجام دهيد .

آزمون وجود قند انورت ( روش كيفي )

وجود قند انورت در عسل رامي‌توان از روي وجود هيدروكسي متيل فورفورال تشخيص داد . براي اينكار 10 ميلي‌ليتر از محلول 50 درصد عسل را يدر يك لوله آزمايش ريخته و به آن 5 ميلي ليتر اتراتليك بيفزاييد و بملايمت تكان دهيد و بگذاريد بماند تا طبقه اتري جدا و صاف شود 20 ميلي ليتر از طبقه اتري را در يك لوله آزمايش كوچك ريخته و چند قطره بزرگ محلول رروزسينول (يك گرم رزورسينول در 100 ميلي ليتر اسيدكلرئيدريك) كه تازه تهيه شده به آن بيفزائيد و بهم بزنيد . اگر در عرض يك دقيقه رنگ قرمز آلبالوئي ظاهر شد معلوم مي‌شود كه هيدروكسي متيل فورفورال كه معرف قند انورت تجارتي است وجود دارد .

نگهداري عسل :‌

با توجه به اينكه مصرف عسل از صورت فصلي خارج شده و در سراسر سال بفروش مي‌رسد و همچنين گاهي اوقات بعلت كسادي بازار ، توليد كنندگان مجبورند عسل خود را انبار نمايند . لذا نگهداري و انبار كردن صحيح عسل از اهميت ويژه‌اي برخوردار است . به تغييراتي كه در طول مدت نگهداري عسل حاصل مي‌شود اخيراً پي برده شده است . از قديم مشخص بود كه رنگ عسل در اثر مرور زمان تيره مي‌شود .

ميلوم (MILUM 1948)  نشان داد كه حرارت دادن عسل روي تغيير رنگ بعدي آن اثر ندارد .

آزمايشات او رابطه درجه حرارت محيط نگهداري عسل و تيره شدن آن را تأييد مي‌كند .

دو بور  DEBOER 1934)) مشاهده كرد كه تغييراتي كه در اثر حرارت دادن در عسل بوجود مي‌آيد مشابه تغييراتي است ه در اثر نگهداري طولاني آن بوجود مي‌آيد . او خصوصاً به توليد هيدروكسي متيل فورفورال كه در اثر تجزيه مواد قندي عسل و كاهش آنزيمهاي حاصل مي‌شود ،‌اشاره مي‌كند . دانشمندان مذكور با محققين قبلي كه معتقد بودند نسبت فروكتوز به دكستروز كاهش پيدا مي‌كند موافقت ندارند .

اخيراً وايت و همكارانش (WHITE ,  RIETHOF AND  KUSHNIRL 1961)

به اين نتيجه رسيدند كه با نگهداري عسل در حرارت معمولي ( حدود 25 درجه سانتي‌گراد ) حدود 9 درصد از قند‌هاي ساده آن به قندهاي پيچيده‌تر تبديل شده و در اسن واكنش ميزان از بين رفتن دكستروز دو برابر لولوز مي‌باشد . بدين ترتيب نسبت لولوز به دكستروز بطور قابل ملاحظه‌اي افزايش پيدا مي‌كند . اسيديته بعضي از انواع عسلهانيز در اثر نگهداري افزايش پيدا كرده ،‌و بعد از 17 ماه نيمي از دياستازهاي عسل از بين خواهد رفت . بنابراين دياستازهاي عسل حرارت نديده نيز اگر براي مدت طولاني نگهداري شود كاهش پيدا خواهد كرد .

با نگهداري عسل در درجه حرارت پائين تر از10 درجه سانتي‌گراد از كليه تغييرات نامطلوب بالا مي‌توان اجتناب كرد . عسلي كه در درجه پائين نگهداري شود ، حتي پس از سالها از نظر خصوصيات ، طعم و عطر و رنگ با عسل تازه هيچگونه تفاوتي نخواهدداشت .

بايد بخاطر داشت كه در درجه حرارت بين 10 الي 16 درجه سانتي گراد از نقطه نظر تخمير ، خصوصاً براي عسل حرارت داده نشده بسيار خطرناك است همچنين بايد از نگهداري عسل در حرارتهاي بين 27 الي 32 درجه سانتي‌گراد خصوصاً 32 تا 38 درجه سانتي گراد ،‌حتي براي مدت كوتاه نيز اجتناب كرد زيرا از بين رفتن رنگ ،‌طعم و آنزيم در اين درجات بسيار با سرعت انجام مي‌گيرد .

برآورد‌هاي نفتي :‌

ظرفيت ، برنامه توليد و شرايط عملكرد واحد:

ظرفيت اين واحد توليدي 125 كيلو گرم عسل بسته بندي‌هاي 50 و 100 گرمي يكبار مصرف صادراتي در هر ساعت مي‌باشد و با در نظر گرفتن 8 ساعت كار در هر شيفت و 270 روز كاري در سال و بر اساس يك شيفت كاري در هر روز ، ظرفيت كلي واحد يك تن در روز يا 270 تن در سال ميباشد .

مشخصات فني ،‌منابع تامين ، ميزان مصرف و ضايعات مواد اوليه

ماده اوليه اصلي در توليد محصول عسل مي‌باشد كه ممكن است بصورت موم گرفته شده يا نشده از زنبور داران خريداري گردد و طبق تعريف استاندارد شماره 92 ايران عسل محصولي است طبيعي كه توسط زنبورهاي عسل از شهد گل و يا شهد قسمتهاي ديگر گياه در كندو بوجود مي‌آيد .

ميزان مصرف عسل بسته به اينكه موم آن گرفته شده يا نشده باشد فرق مي‌كند در اين طرح چون هدف توليد عسل صدراتي مي‌باشد و كيفيت عسل بسيار اهميت دارد . عسل خريداري شده از زنبورداران بصورت با موم خواهد بود تا در كارگاه شرايط عمل كنترل شده و از حرارت دادن زياد عسل جلوگيري شود تا كيفيت عسل توليدي در حد بالا باشد . بنابراين كل عسل ورودي به كارخانه با موم فرض شده و بدين ترتيب با در نظر گرفتن دو درصد ضايعات ميزان مصرف عسل با موم 300 تن در سال خواهد بود . منبع تامين عسل زنبورداران هر منطقه خواهند بود .

از جمله مواد اوليه ديگر در توليد محصول ،‌مواد بسته‌بندي مي‌باشد كه عبارتند از رول پي وي سي يا مواد پلاستيكي ديگر كه براي تويد ته ظرف مورد استفاده قرار مي‌گيرد . فويل آلومينيوم چاپ شده براي بستن در بسته‌ها ، و كارتن‌ براي بسته‌بندي نهائي مي‌باشد .

از مواد بسته بندي فوق رول پي وي سي و فويل آلومينيوم كه بصورت رول چاپ شده مي‌باشد وارداتي هستند و كارگاه مي تواند مستقيماً نسبت به ورد آنها اقدام نمايد و يا غير مستقيم از وارد ‌كنندگان داخلي خريداري كند . (البته فويل آلومينيم در داخل كشور توليد مي‌شود ولي كيفيت فويل توليدي و همچنين امكانات چاپ روي فويل در حد مطلوب صادراتي نمي‌باشد .) براي مواد بسته‌بندي 5% ضايعات در نظر گرفته مي‌شود . و بدين ترتيب مقدار مصرف رول پي وي سي در سال 3 تن و مقدار مصرف فويل آلومينيم چاپ شده 1 تن در سال مي‌باشد . كارتن در داخل كشور قابل تامين است و با در نظر گرفتن يك درصد ضايعات و اينكه كارتها 5 كيلوئي باشند تعداد 54500 عدد كارتن در سال مورد نياز خواهد بود .

دستگاهها و تجهيزات خط توليد :

با توجه به نمودار گردش مواد ارائه شده در بند 3ـ3ـ دستگاهها و تجهيزات خط توليد عبارتند از :‌سيني‌ها و گاريهاي چند طبقه مخصوص چيدن شانهاي عسل در گرمخانه ، گرمخانه ، اكستراكتور، مخزن جمع‌اوري عسل ،‌صافي ،‌مخزن جمع آوري عسل ،‌مخزن جمع آوري موم ،‌مخزن 50 و 100 گرمي .

كليه دستگاها و تجهيزات مذكور در فوق قابل ساخت در داخل كشور مي‌باشند . دستگاه بسته‌بندي اتوماتيك عسل توسط شركت مهد كوه واقع در قزوين و بقيه دستگاهها بوسيله اغلب شركتهاي داخل ساخته مي‌شوند .

اما با توجه به اينكه توليد عسل صادراتي مد نظر مي‌باشد دستگاه بسته‌بندي اتوماتيك خارجي در نظر گرفته شده است و اين دستگاههاي بسته‌بندي بوسيله اكثر كشورهاي اروپائي و بعضي كشورهاي آسيايي ساخته مي‌شوند .

 تاسيسات عمومي :

براي آزمايشگاه كارگاه يكسري وسائل آزمايشگاهي از قبيل :‌ظروف شيشه‌اي ،‌اتوكلاو ،‌كوره الكتريكي ، اجاق گاز و وسائل عمومي ديگر مورد نياز مي‌باشد كه بعلت زيادي تعداد از ذكر نام تك تك آنها خودداري مي‌گردد . وليست وسائل آزمايشگاهي را مي توان از كتابهاي منوال يا جزوات استاندارد و اداره نظارت بر مواد غدايي استخراج نمو

در اين كارگاه بعلت اينكه وسائل نقليه و دستگاههاي زيادي وجود ندارد به تعمير گاه احتياجي نمي‌باشد فقط محلي بعنوان انبار نگهداري لوازم يدكي و يكسري ابزار آلات عمومي در نظر گرفته مي‌شود .

براي حمل و نقل عمومي و امور تداركاتي يك دستگاه وانت در نظر گرفته مي‌شود . براي گرمايش ساختمانهاي توليدي و اداري از سيستم شوفاژ و براي سرمايش از كولر استفاده مي‌شود . انبار محصول نيز با استفاده از دو دستگاه كولر گازي خنك مي‌گردد . براي مصارف گرمائي در خط تويد يكدستگاه ديگ بخار و سختي گير و ساير ضمائم در نظر گرفته مي‌شود . همچنين مخزني بعنوان ذخيره سوخت جهت مصارف گرمائي و ديگ بخار لازم است .

چون در اين كارگاه آب فقط براي شستشوي دستگا‌هها و سالنها و مصارف بهداشتي و آشاميدني مورد نياز مي‌باشد به آب زيادي احتياج نيست و مي‌توان از طريق حق انشعاب و لوله‌كشي و نصب يك منبع اقدام به اين كار نمود و يا در محلهائي كه آب لوله‌كشي وجود ندارد بوسيله‌ حفر يك چاه كوچك و نصب منبع هوائي و پمپ و لوله كشي و عمليات تصفيه ساده آب مورد نياز را تامين نمود .

تهويه هواي سالنها با نصب چند عدد تهويه انجام خواهد شد . و يك دستگاه كمپرسور هوا به جهت ايجاد فشار براي شستشوي سالنها و دستگاهها در نظر گرفته مي‌شود .

براي تصفيه فاضلاب از سيستم سپتيك و چند عدد كپسول آتش‌نشاني جهت اطفاء حريق در قسمتهاي توليدي و اداري نصب مي‌گردد . يكدستگاه باسكلول كوچك جهت توزيع مواد ورودي و خروجي از كارگاه لازم است .

برق رساني از طريق خريد انشعاب و نصب ترانس و كابل كشي و غيره از شبكه سراسري بميزان 150 آمپر معادل 81 كيلو وات با توجه به مصارف برق دستگاههاي توليدي ،‌ تاسيسات ،‌روشنائي سالنها و محوطه تامين خواهد شد .

 نيروي انساني :‌

پرسنل مورد نياز اين واحد عبارتند از : يكنفر بعنوان سرپرست واحد ، يكنفر بعنوان مسئول فني ، يك نفر تكنسين جهت ماشين آلات و تجهيزات و تاسيسات ،‌يكنفر كارگر بعنوان اپراتور دستگاه بسته بندي ، 6 نفر كارگر ساده براي قسمتهاي توليدي و انبار و كارتن گذاري و نقل و انتقالات مواد اوليه و محصول ،‌يكنفر به عنوان متصدي ديگ بخرا و تابلو برق و ژنراتور اضطراري ، يكنفر بعنوان اداري و مالي يكنفر بعنوان نگهبان ، يكنفر بعنوان آبدارچي و نظافتچي ،‌يكنفر بعنوان راننده و تداركات ، بدين ترتيب كل پرسنل اين واحد توليدي 15 نفر مي‌باشد .

 سطح زيربنا :

ماشين آلات مورد استفاده در خط توليد شامل دو عدد اكستراكتور ،‌يك عدد مخزن جمع‌اوري عسل ،‌يك عدد صافي اوليه ، يك عدد مخزن جمع ‌آوري عسل بعد از صاف شدن ، يك عدد مخزن جمع آوري موم ،‌يك عدد صافي ثانويه ، يكعدد مخزن جهت محصول نهايي و يك عدد دستگاه بسته بندي مي‌باشد .

نه قلم اوليه از نظر ابعد تقريباً با هم مساوي هستند و ابعاد هر كدام حدود 2×2 متر مي‌باشد كه به اين ترتيب 36=4×9 متر مربع فضا براي استقرارا اين ماشين آلات لازم است . ابعاد دستگاه بسته بندي 4×1 متر مي‌باشد . بدين ترتيب كل فضاي اشغالي براي ماشين آلات توليدي 40 متر مربع مي‌باشد . مقدار 6 متر مربع فضا براي دو عدد ميز كار و مقدار 20 مترمربع هم فضا براي گاريهاي حمل و نقل كه ده عدد مي‌باشد در نظر كرفته مي‌شود .

بدين ترتيب جمع فضاي اشغالي 20+6+40=66 متر مربع مي باشد و با در نظر گرفتن فضاي لازم براي رفت و آمد و مانور اپراتورها و فاصله ماشين آلات از ديوارها و از يكديگر و مقداري هم بعنوان ضريب اطمينان كل فضاي سالن توليد 200 متر مربع در نظر گرفته شده است .

با توجه به اينكه عسل در هر سال دوبار برداشت مي‌شود (بهاره و پائيزه‌) بايد در اول هر فصل برداشت عسل مورد نياز كارگاه را خريداري نمود بدين ترتيب لازم است كه انبار عسل گنجايش ذخيره‌سازي حدود 150 تن عسل را داشته باشد و اگر در هر متر مربع انبار بتوان بك تن عسل را كه در جعبه‌هاي 100 كيلوئي ديخته شده روي هم قرارا داد بدين ترتيب سطح زير بناي لازم براي نگهداري عسل 150 متر مربع مي‌شود و با در نظر گرفتن فضاي لازم براي عبور و مرور 200 متر مربع فضا جهت نگهداري عسل كفايت مي‌كند .

براي نگهداري كارتن و لوازم بسته بندي با توجه به اينكه كارتها روي هم تاخورده هستند و هر كارتن تاخورده پنج كيلوئي حدود يك سانت قطر دارد و مي‌توان تا ارتفاع سه متر كارتها را روي هم چيد . بدين ترتيب در هر متر مربع حداقل 300 كارتن قابل نگهداري است بدين ترتيب براي نگهداري 9000 عدد كارتن ( مقدار مورد نياز براي دو ماه ) 30 متر مربع فضا لازم است و با توجه به فضاي لازم جهت عبور و مرور ، حجم انبار مواد بسته‌بندي 40 متر مربع در نظر گرفته مي‌شود .

عسل بسته‌بندي شده در كارتنهاي پنج كيلوئي را مي‌توان تا ارتفاع دو متري روي هم چيد و اگر در هر متر مربع حدود يك تن عسل بسته بندي شده در كارتن روي هم قرار گيرند براي ذخيره سازي 50 تن محصول (مقدار توليد در ظرف دو ماه ) به 50 متر مربع فضا نياز مي‌باشد و با توجه به فضاي لازم براي عبور و مرور 70 متر فضا براي انبار محصول كفايت مي‌كند .

مقادر 12 متر مربع فضا  براي انبار لوازم يدگي و ابزار آلات و 48 متر مربع براي استقرار ژنراتور اضطراري و تابلو برق در نظر گرفته ميشود .

براي گرمخانه نيز 20 متر مربع فضا لازم مي‌باشد . همچنين 15 متر مربع فضا براي آزمايشگاه در نظر گرفته مي‌شود . بدين ترتيب كل سطح زير بنا 725 متر مربع مي‌باشد .

با توجه به سطح زير بنا اگر مقدار زمين مورد لزوم را حدود 5/3 برابر فرض نمائيم مقدار زمين مورد نياز تقريباً 2500 متر مربع خواهد بود .

اگر ابعاد زمين را 40 متر مربع در 5/62 متر مربع كنيم محيط زمين 205 متر خواهد بود و اگر اطراف زمين به ارتفاع 2 متر حصار كشي شود جمعاً 410 متر مربع ديوار كشي خواهيم داشت .

با توجه به اينكه لازم است اطراف سالنها و انبارها و قسمتهاي اداري به عرض حدود يك متر آسفالت شود همچنين از درب ورودي تا ورودي سالن توليد و انبارها و قسمتهاي اداري خيابان كشي شود حدوداً 300 متر مربع خيابان كشي خواهيم داشت . وبا در نظر گرفته 15 % از مساحت زمين بعنوان فضاي سبز تقريباً 400 متر مربع نيز فضاي سبز ايجاد خواهد شد .

بررسيهاي مالي و اقتصادي :‌

جداول مواد اوليه ،‌انرژي و نيروي انساني :‌

الف :‌ جدول ارزش مواد اوليه :‌

رديف	نام مواد اوليه	محل تامين	مصرف ساليانه	واحد	هزينه واحد	هزينه كل (هزار ريال
1	عسل يا موم	داخلي	300	تن	3250000ريال	9750000
2	رول پي وي سي	وارداتي	3	تن	39000000ريال	117000
3	رول آلومينيومي
	چاپ شده	وارداتي	1	تن	54600000ريال	54600
4	كارتن پنج كيلوئي	داخلي	54500	عدد	1560 ريال	85020
					جمع كل	769740

دلار با نرخ رقابتي 600 ريال محاسبه شده است .

ب :‌جدول هزينه انرژي :

رديف	شرح	واحد	مصرف روزانه	مصرف سالانه	هزينه واحد (ريال)	هزينه كل (هزار ريال)
1	مقدار آب مصرفي	مترمكعب	5	1350	195	260
2	مقداربرق مصرفي	كيلووات‌ساعت	400	108000	78	8424
3	گازوئيل	ليتر	200	54000	130	7020
4	بنزين	ليتر	20	5400	650	3510
					جمع كل	19214

ج :‌جدول هزينه‌ نيروي انساني :

رديف	نيروي انساني مورد نياز	تعداد	حقوق ماهيانه (ريال)	جمع حقوق ساليانه (هزارريال)
1	سرپرست واحد	1	1950000	2550
2	مسئول فني	1	1560000	2040
3	تكنسين	1	1110000	1445
4	كارگر ماهر	1	910000	1190
5	كارگر ساده	1	780000	6120
6	تاسيسات	1	910000	1190
7	اداري مالي	1	780000	1020
8	نگهباني	1	650000	850
9	آبدارچي	1	650000	850
10	راننده	1	780000	1020
		جمع‌كل	10080000	18275

حقوق كاركنان 17 ماهه محاسبه شده است ( 12 ماه حقوق ،‌يكماه عيدي ، يكماه پاداش و 3 ماه به عنوان 23 درصد حق بيمه سهم كارفرما)

جداول ماشين آلات توليدي ، وسائط نقليه ، تاسيسات عمومي ، ‌ساختمانها، محوطه سازي ، زمين و هزينه‌هاي قبل از بهره برداري .

الف :‌جداول ماشين آلات و تجهيزات توليدي در صفحه بعد آمده است .

الف : جدول ماشين آلات و تجهيزات توليدي‌ :

رديف	شرح	ظرفيت	منبع تامين	تعداد	قيمت واحد (ريال)	قيمت كل (هزار ريال)
1	گاريهاي چندطبقه	100كيلوئي	داخلي	10	1300000	13000
2	تجهيزات گرمخانه	100كيلوئي	داخلي	ـ	13000000	13000
3	اكستراكتور	200كيلوئي	داخلي	2	32500000	65000
4	مخزن‌جمع‌آوري‌عسل	500كيلوئي	داخلي	1	19500000	19500
5	صافي اوليه	ـ	داخلي	1	6500000	6500
6	مخزن‌جمع‌آوري‌عسل	500كيلوئي	داخلي	1	19500000	19500
7	مخزن‌جمع‌آوري‌موم	500كيلوئي	داخلي	1	19500000	19500
8	مخزن دو جداره
	پاستوريزاسيون	500كيلوئي	داخلي	1	39000000	39000
9	صافي دوم	ـ	داخلي	1	6500000	6500
10	مخزن‌نهائي جمع‌آوري
	عسل	500كيلوئي	داخلي	1	19500000	19500
11	دستگاه‌بسته‌بندي	150كيلومتردر	خارجي	1	17940000000000	1794000
	اتوماتيك	ساعت
12	ميزكار	ـ	داخلي	2	2600000	5200
13	هزينه نصب‌و‌راه‌اندازي	ـ	داخلي	ـ		72800
					جمع كل	2093000

ب : جدول هزينه وسائط نقليه :‌

رديف	شرح	منبع تامين	تعداد	قيمت واحد (ريال)	قيمت كل (هزار ريال)
1	وانت	داخلي	1	58500000	58500
2	چرخ دستي	داخلي	4	650000	2600
				جمع‌كل	61100

ج : جدول هزينه‌تاسيسات عمومي

رديف	شرح	مشخصات فني	هزينه كل (هزار ريال)
1	برق رساني	150آمپرسه‌فازوهزينه‌هاي جانبي	58500
2	آب رساني	يك اينچ با هزينه‌هاي متفرقه	32500
3	ديگ بخار	1 تني	97500
4	سيستم شوفاژ	گرمايش سالنهاي توليدي و اداري	45500
5	سيستم سرمايش	دودستگاه‌كولر‌گازي‌و4دستگاه‌كولر‌آبي	32500
6	مخزن ذخيره سوخت	ده هزار ليتري	6500
7	كمپرسور هوا	100ليتري	9100
8	سيستم تصفيه فاضلاب	سپتيك تانك	19500
9	باسكول	500ليتري	3900
10	متفرقه	تهويه‌،‌باسكول‌اطفاءحريق،وسائل‌ايمني‌وكمكهاي اوليه	5200
11	ژنراتور اضطراري	50 كيلو واتي	6500
12	وسائل آزمايشگاهي	طبق ليست استاندارد	13000
		جمع كل

د:‌جدول هزينه‌ ساختمانها

رديف	شرح	مساحت (مترمربع)	قيمت واحد (ريال)	قيمت كل (هزار ريال)
1	سالن توليد	200	585000	117000
2	انبارمواد اوليه توليدي	200	494000	98800
3	انبار مواد بسته بندي	40	494000	19760
4	انبار محصول	70	494000	34580
5	انبار لوازم يدكي	12	494000	5928
6	ديگ بخار و سختي گير	48	494000	23712
7	ژنراتور اضطراري و تابلو برق	20	494000	9880
8	اداري	45	650000	29250
9	نگهباني	20	650000	13000
10	سرويس بهداشتي	15	650000	9750
11	نمازخانه و نهارخوري	20	650000	13000
12	گرمخانه	20	780000	15600
13	آزمايشگاه	15	780000	11700
			جمع كل	401960

5ـ جدول هزينه‌ محوطه سازي:

رديف	شرح	مقداركار (مترمربع)	قيمت واحد (ريال)	قيمت كل (هزار ريال)
1	خاكبرداري	2500	3900	9750
2	ديواركشي	410	78000	31980
3	فضاي سبزوروشنائي محوطه	400	6500	2600
4	آسفالت و پياده رو سازي	300	32500	9750
			جمع كل	54080

ز :‌جدول هزينه‌هاي قبل از بهره برداري :

شرح	هزينه كل (هزار ريال)
هزينه‌مطالعات اوليه(تهيه‌طرح،اخذ مجوزو…)	32500
هزينه‌مربوط به بهره‌برداري آزمايشي	19370
هزينه‌آموزش كارگران توليدي	4550
هزينه جاري در دوره‌ اجراي طرح	55250
هزينه ثبت قراردادها و ساير هزينه‌هاي تسهيلات	117000
هزينه تسهيلات مالي	218400
جمع	447070

3ـ5ـ جداول سرمايه ثابت ،‌سرمايه در گردش ، كل سرمايه‌گذاري و نحوه سرمايه گذاري :

رديف	شرح	هزينه كل (هزار ريال)
1	زمين	81250
2	محوطه سازي	54080
3	ساختمانها	401960
4	تاسيسات	330200
5	وسائط حمل و نقل	61100
6	ماشين‌آلات و تجهيزات توليدي	2093000
7	وسائل دفتري و تلفن	19500
8	پيش بيني نشده	295698
9	هزينه‌هاي قبل از بهره‌برداري	44707
	جمع كل	3783858

ب :‌ جدول سرمايه در گردش :

رديف	شرح	هزينه كل (هزار ريال)
1	مواد اوليه و قطعات مورد نياز	2501655
2	حقوق و دستمزد كاركنان	58006
3	انواع انرژي مورد نياز	4810
4	ساير هزينه‌هاي جاري	39000
5	جمع كل	60771

ج :‌ كل و نحوه سرمايه گذاري :‌

شرح	سهم متقاضي40%	تسهيلات بانكي60%	جمع
سرمايه ثابت	1573858	2210000	3783858
سرمايه در گردش	83200	1248000	2080000
جمع كل سرمايه گذاري	2405858	3458000	5863858

 جداول هزينه استهلاك و تعمير و نگهداري :

الف: جدول هزينه استهلاك :

رديف	شرح	ارزش دارائي	نرخ %	هزينه استهلاك (هزارريال)
1	ساختمان و محوطه سازي	456040	8	36478
2	ماشين آلات توليدي	2093000	10	209300
3	تاسيسات عمومي	330200	8	26416
4	وسائل حمل و نقل	61100	20	12220
5	هزينه‌هاي پيش بيني نشده	295698	15	44343
6	اثاثيه اداري	19500	20	3900
			جمع كل	332657

ب: جدول هزينه تعميرات و نگهداري

رديف	شرح	ارزش دارائي	نرخ %	هزينه استهلاك (هزارريال)
1	ساختمان و محوطه سازي	456040	2	9121
2	ماشين آلات توليدي	2093000	3	62790
3	تاسيسات عمومي	330200	4	13208
4	وسائل حمل و نقل	3110200	10	6110
5	اثاثيه اداري	19500	4	780
6	جمع كل			92009

جداول هزينه‌هاي ثابت و متغيير توليد و محاسبه قيمت تمام شده:

الف: جدول تفكيك هزينه‌هاي ثابت و متغيير توليد:

شرح	هزينه متغير درصد مقدار		هزينه ثابت درصد مقدار		هزينه كل ( هزار ريال)
مواد اوليه و بسته بندي	100	10006620	–	–	10006620
حقوق و دستمزد	35	83148	65	154427	237575
آب و برق و سوخت	80	15340	20	3874	19214
تعميرات و نگهداري	80	73606	20	18408	92014
استهلاك	—	—	100	332657	332657
استهلاك قبل از بهره‌برداري	–	–	100	89414	89414
سود تسهيلات مالي	–	–	100	110500	110500
بيمه	–	–	100	7410	741
پيش بيني نشده	85	251342	15	44356	295698
جمع هزينه‌ها	10430056			761046	11191102

ب: محاسبه قيمت تمام شده:

41448=	11191102000	=	جمع هزينه‌هاي ثابت و متغير	قيمت تمام شده
	270000		توليد ساليانه

قيمت تمام شده هر كيلو به ريال

محاسبه قيمت فروش :

با در نظر گرفتن حدود 25/1 درصد سود قيمت فروش هر كيلو محصول بترتيب ذيل خواهد بود.

 51810=25/1*41448

جداول مالي اساسي

الف: جدول پيش بيني عملكرد سود و زيان ويژه طرح بسته بندي عسلارقام به هزار ريال

سالهاي بهره‌برداري راندمان (درصد)	سال اول 80%	سال دوم 90%	سال سوم 100%	سال چهارم 100%	سال پنجم 100%
ظرفيت	2808000	3159000	3510000	3510000	3510000
فروش كل	11232000	12636000	14040000	14040000	14040000
تعديل فروش	468000	58500	58500
فروش خالص	10746000	12577500	13981500	14040000	14040000
هزينه‌هاي توليد
مواد اوليه	8005270	9005945	10006620	10006620	10006620
مواد بسته بندي	–	–	–	–	–
حقوق و دستمزد	190060	213824	237575	237575	237575
هزينه‌هاي آب و برق و سوخت	15340	17290	19214	19214	19214
تعمير و نگهداري	73606	82810	92014	92014	92014
هزينه‌هاي پيش بيني نشده	236535	266110	295698	295698	295698
استهلاك دارائيهاي ثابت	332657	332657	332657	332657	332657
جمع هزينه‌هاي توليد	8853468	9918636	10983778	10983778	10983778
تعديل موجودي	364468	44356	44356	–	–
بهاي تمام شده كالاي ساخته شده	8489000	9874280	10939422	10983778	10983778
سود ناويژه	2275000	2703225	3042078	3056222	3056222
هزينه‌هاي عملياتي
هزينه‌هاي عملياتي و فروش	107640	125775	139815	140400	140400

سالهاي بهره‌برداري راندمان (درصد)	سال اول 80%	سال دوم 90%	سال سوم 100%	سال چهارم 100%	سال پنجم 100%
هزينه‌هاي بيمه	7410	7410	7410	7410	7410
جمع هزينه‌هاي عملياتي	115050	133185	147225	147810	147810
سود عملياتي	2159950	2570035	2894853	2908412	2908412
هزينه‌هاي غير عملياتي
استهلاك هزينه‌هاي قبل از بهره‌برداري	89414	89414	89414	89414	89414
هزنيه‌تسهيلات مالي بلند مدت	198900	154700	110500	66300	22100
هزنيه‌تسهيلات مالي كوتاه مدت	187200	–	–	–	–
جمع هزينه‌هاي غير عملياتي	475514	244114	1999914	155714	111514
سود و زيان ويژه	1684436	2325921	2694939	2752698	326898
سود سهام (20 درصد سود)	383500	465400	539500	549900	559000
سود ويژه پس از كسر سهام	1347736	1860521	2155439	2202798	2237898
سود سنواتي	–	1347736	3208257	5363696	7566494
سود نقل به ترازنامه	1347736	3208257	53634696	7566494	9804392

ب: جدول پيش بيني گردش وجوه نقدي طرح بسته بندي عسل     ارقام به هزارريال

سال	سال اجرا	سال  اول	سال دوم	سال سوم	سال چهارم	سال پنجم
منابع
سود وزيان ويژه	–	1684436	2325921	2694939	2752698	2796898
استهلاك دارائيها ثابت	–	332657	332657	332657	332657	332657
استهلاك هزينه‌هاي قبل از بهره‌برداري	–	89414	89414	89414	89414	89414
جمع منابع حاصل از عمليات	–	1638507	2747992	31170100	317469	3218969
سرمايه	2405858	–	–	–	–	–
تسهيلات مالي بلند مدت	2210000	–	–	–	–	–
تسهيلات مالي كوتاه مدت	1248000	–	–	–	–	–
جمع منابع	5863858	2106507	2747992	31170100	3174769	3218969
مصارف
هزنيه‌هاي سرمايه‌اي	3336788	–	–	–	–	–
هزينه‌هاي قبل از بهره‌برداري	447070	–	–	–	–	–
سرمايه در گردش:

ادامه جدول پيش بيني گردش وجوه نقدي

سال	سال اجرا	سال  اول	سال دوم	سال سوم	سال چهارم	سال پنجم
مواد اوليه	1998542	–	–	–	–	–
حقوق و دستمزد	46410	–	–	–	–	–
انواع انرژي	3848	–	–	–	–	–
هزينه‌هاي جاري	31200	–	–	–	–	–
باز پرداخت
كمك مالي بانك	–	–	442000	442000	442000	442000
اعتبار بانكهاي تجاري	–	1248000	–	–	–	–
پرداخت
سود سهام	–	–	383500	465400	5395	549900
جمع مصارف	5863858	1248000	778700	907400	9815	991900
مازاد	–	858507	1969292	2209610	2193269	2227069
مازاد انباشته	–	858507	2827799	5037409	7230678	9457747

ج: جدول پيش بيني ترازنامه طرح بسته بندي عسل                رقام به هزارريال

سال	سال اجرا	سال اول	سال دوم	سال سوم	سال چهارم	سال پنجم
دارائيها
دارائيهاي جاري
حقوق و دستمزد	58006	58006	58006	58006	58006	58006
مواد اوليه	2501655	2501655	2501655	2501655	2501655	2501655
انواع انرژي	4810	4810	4810	4810	4810	4810
هزينه‌هاي جاري	39000	39000	39000	39000	39000	39000
مازاد انباشته		858507	2827799	5037409	7230678	9457747
جمع دارائيهاي جاري	2603471	3461978	5431270	7640880	9834149	12061218
ساير دارائيها
هزنيه‌هاي قبل از بهره برداري	447070	357656	268242	178828	89414	–
دارائيهاي ثابت
سرمايه ثابت به قيمت تمام	3024788	3024788	3024788	3024788	3024788	3024788
كسر شود ذخيره استهلاك	–	332657	665314	997971	1330628	1663285

ادامه جدول پيش بيني ترازنامه

سال	سال اجرا	سال  اول	سال دوم	سال سوم	سال چهارم	سال پنجم
خالص دارائيهاي ثابت	3024788	2692131	2359474	2026817	1694160	1361503
جمع كل دارائيها	6075329	6511765	8058986	9846525	11617723	13422721
بدهيها و حقوق صاحبان سهام
بدهيهاي جاري:
بدهيهاي بانكهاي تجاري	2548000	–	–	–	–	–
سود سهام	–	336700	465400	539500	5499000	559000
حصه جاري تسهيلات بانكي	–	442000	442000	442000	442000	442000
جمع بدهيهاي جاري	1248000	778700	907400	981500	991900	1001000
بدهيهاي بلند مدت
تسهيلات مالي	2210000	1768000	1326000	884000	44200	–
حقوق صاحبان سهام
سرمايه	2617329	2617329	2617329	2617329	2617329	2617329
مانده سود	–	13477329	3208257	5363696	7566494	9804392
جمع حقوق صاحبان سهام	2617329	3965065	5825586	7981025	10183823	12421721
جمع كل بدهيها	6075329	6511765	8058986	9846525	11617723	13422721

تعيين شاخصهاي اقتصادي :

الف: ارزش افزوده خالص و ناخالص و نسبت آنها به فروش :

(تعميرات و نگهداري + هزنيه‌انرژي + مواد اوليه و بسته بندي )- فروش‌كل= ارزش افزوده ناخالص

301704=(7078+1478+769740)- 1080000= ارزش افزوده ناخالص

( استهلاك هزينه‌ قبل از بهره ‌برداري + هزينه استهلاك ) – ارزش افزوده ناخالص = ارزش افزوده خالص

269237= (6878 + 25589)- 301704 = ارزش افزوده خالص

28%=	3922152	نسبت ارزش افزوده ناخالص به فروش
	14040000

25%=	3500081	نسبت ارزش افزوده ناخالص به فروش
	14040000

ب: محاسبه نقطه سربه سر :

	هزنيه ثابت	درصد فروش در نقطه سربه سر
	هزنيه متغير- فروش كل

21%=	761046	نسبت ارزش افزوده ناخالص به فروش
	10430056-14040000

ج: محاسبه نرخ بازدهي و دوره برگشت سرمايه :

	سود تسهيلات مالي+سود	نرخ بازدهي سرمايه
	كل سرمايه‌گذاري

35%=	110500 + 2155439	نرخ بازدهي سرمايه
	6387329

كل سرمايه گذاري	دوره برگشت سرمايه
استهلاك هزنيه قبل از بهره‌برداري+استهلاك+سود تسهيلات مالي+سود

= سال 4/2	6387329	= دوره برگشت سرمايه
	89414+332657+110500+2155439

د: سرمايه گذاري سرانه :

= 252252	3783858	=	سرمايه ثابت	نرخ بازدهي سرمايه
	195		كل كاركنان

=   425815	6387329	=	كل سرمايه	نرخ بازدهي سرمايه
	195		كل كاركنان

تجزيه و تحليل و ارزيابي طرح‌:

با توجه به قيمت تمام شده و قيمت فروش محصول مشاهده مي‌شود كه اين قيمتها در حد منطقي و مناسب بوده و بخوبي مي‌توانند نوسانات قيمت محصول در بازار را تحمل نمايند و قميت فروش پائين‌تر از قيمت محصول در بازار است و با مشاهده جداول مالي اساسي مانند جدول عملكرد سود و زيان، گردش وجوه نقدي و ترازنامه متوجه مي‌شويم كه طرح از سودآوري خوبي برخوردار است. همچنين با مشاهده شاخصهاي اقتصادي مشاهده مي‌شود كه طرح از ارزش افزوده بالائي برخودار است و نقطه سربه سر طرح در 21 درصد توليد تشكيل مي‌شود كه رسيدن به نقطه 21 درصد بسيار آسان است.

همچنين نرخ بازدهي سرمايه 35درصد مي‌باشد كه در حد مطلوب مي‌باشد.

دوره برگشت سرمايه 4/2 سال يا تقريباً دو سال و نيم مي‌باشد كه خيلي خوب است و كل سرمايه ظرف اين مدت برگشت خواهد شد.

از نظر تطبيق با استاندارد نيز با داشتن آزمايشگاه و با كنترل مواد اوليه ورودي به كارخانه وكنترل در حين توليد، محصول توليدي از هر نظر درحد استاندارد و بلكه بالاتر از حد استاندارد خواهد بود.

خلاصه تهيه و بسته بندي عسل

• نوع توليدات :

رديف	توليدات	مشخصات فني	ظرفيت اسمي
			مقدار	واحد
1	عسل 50 گرمي	عسل با بسته بندي 50 گرمي كه جنس ظرف آن پلي‌اتيلنن با PVC است.	16000	عدد
2	عسل 100 گرمي	عسل با بسته بندي 100 گرمي كه جنس ظرف آن پلي‌اتيلنن با PVC است.	8000	عدد

فرآيند توليد :

ويژگيهاي فرآيند ، نكات فني و شرايط عملياتي :

رنگ عسل در دراز مدت كدر و بسياري اوقات شكرك مي‌زند كه دليل كدر شدن آن وجود مقدار زيادي آب در عسل مي‌باشد و دليل شكرك زدن آن وجود ذرات ريز كه باعث انعقاد ذرات ديگر و نهايتاً شكرك زدن مي‌شود . در روش بكار گرفته شده در اين طرح به دليل برخورداري از گرمكن ، آب موجود در عسل قابل كنترل مي‌باشد . همچنين وجود دوفيلتر شني در طول پروسه باعث جذب ذرات ريز و درشت مي‌شود.

عسل خريداري شه از توليدكنندگان عسل معمولاً به صورت شان از توليد كننده خريداري مي‌شود . شانهاي عسل پس از درپوش برداري در مجاور ديوارهاي زيبيل اكستراكتور قرارداده و آنرا به چرخش در مي‌آورند . عسل توسط نيروي گريز از مركز از داخل سلولهاي شان به خارج پرتاب شده و به ديواره اكستراكتور باشيده مي‌شود . به تدريج در ته مخزن اكستراكتور جمع مي‌گردد . عسل جمع شده از ته مخزن اكستراكتور به تانك مخزن دوجداره هدايت مي‌شود . در مخزن دوجداره عسل را با آب گرم كه در جداره تانك جريان دارد تا c40 گرم مي‌شود . در اين دمام كف موجود در عسل كه روي عسل جمع مي‌شود جدا مي‌شود . عسل بدون كف بوسيله پمپ يا نيروي نقل حاصل از اختلاف ارتفاع وئاره يك صافي دشت مي‌شود اين صافي داراي 35 سوراخ در سانتي متر مربع مي‌باشد در اين صافي موم از عسل جدا شده كه اين موم به مخزن موم هدايت مي‌شود خروجي از صافي درشت وارد يك گرمكن  مي‌شود در اين گرمكن عسل تا c77  گرم مي‌شود براي پاستور ايزاسيون عسل دماي عسل در زمان خداقل نيم ساعت روي c77 نگه داشته مي‌شود . عسل خرجي از گرمكن به صافي ريز فرستاده مي‌شود تا ذرات ريز آن جدا شود اين صافي داراي 60 سوراخ در سانتي متر مربع ماسه روي شبكه عسل صافي است.

عسل خروجي از صافي ريز از يك كولر آبي گرانده مي‌شود تا عسل تا c57 خنك شود و به دنبال آن عسل به مخزن ذخيره ارسال مي‌شود .

عسل پاستوريزه كاملاً صاف شده و موجود در تانك ذخيره ، جهت بسته بندي دستگاه پركن و بسته بندي فرستاده مي‌شود .

 مواد اوليه اصلي :

رديف	مواد اوليه اصلي	مشخصات فني	مصرف ساليانه		تأمين
			مقداري	واحد
1	عسل	عسل بصورت شانه خريداري مي‌شود و در كارخانه صاف مي‌شود	28/458	تن	·
2	ظرف	50گرمي و از جنس پلي اتيلن است كه داراي روكش آلومينومي است .	4582600	عدد	·
3	ظرف	100 گرمي و از جنس پلي اتيلن است كه داراي روكش آلومينومي است.	2291300	عدد	·
4	روكش آلومينومي	بعنوان روكش ظروف از جنس به اصطلاح آلومينيومي با ضخامت كم	2000	كيلوگرم	·
5	كارتن خالي	به ابعاد	91600	عدد	·

 ماشين آلات و تجهيزات اصلي (فرآيند توليد ، آزمايشگاه و تعميرگاه )

رديف	ماشين آلات و تجهيزات	مشخصات فني	تعداد	تأمين
1	اكستراكتور	اكستراكتور از نوع بوقي است و با نيروي گريز از مركز ، عسل از قاب جدا مي‌شود	2	·
2	تانك	تانك تماماً از جنس استيل است و در داخل آن يك كوپل بخار جهت گرم كردن نصب مي‌شود .	1	·
3	پمپ	فشار طراحي پمپ 2 بار است و پمپ از نوع دنده‌أي است	1	·
4	مخزن همراه با صافي و گرمكن	اين مخزن تمام استيل است و بابا آن يك صافي درشت وزير صافي يك كويل بخار تعبيه شده است .	1	·
5	مخزن همران با صافي ريز خنگ كن	اين مخزن از جنس استيل بوده و بالاي آن يك صافي زير همراه با ماسه است و زير صافي يك كويل آب خنك كن نصب شده	1	·
6	مخزن ذخيره  و مخزن موم	اين مخزن از جنس استيل است و قطر و ارتفاع آن 100 سانتي متر مي‌باشد	2	·
7	دستگاه بسته بندي	دستگاه برقي و اتوماتيك بوده و قابليت بسته بندي ظرفيتهاي مختلف را دارد .	1	·

تعداد كاركنان :

مديريت	كارشناسي	تكنسين	كارگر ماهر	كارگر ساده	كل كاركنان
1	0	2	2	4	13

كل انرژي مورد نياز :

توان برق ( كيلووات )	آب روزانه ( مترمكعب)	سوخت روزانه ( گيگاژول)
60	5	19

زمين و ساختمانها : ( مترمربع )

زمين	سالن توليد	كل انبارها	كل زيربنا
3000	200	420	855

اقلام اصلي سرمايه گذاري ثابت :

زمين ساختمان و محوطه سازي ميليون ريال	ماشين آلات و تجهيزات اصلي		تجهيزات و تأسيسات عمومي
	كل ارزش ميليون ريال	درصد داخلي	كل ارزش ميليون ريال	درصد داخلي
4/268	6/134	0/1000	3/92	0/100

كل سرمايه گذاري :

سرمايه گذاري ثابت		سرمايه گذاري در گردش		كل سرمايه گذاري
كل ارزش ميليون ريال	درصد داخلي	كل ارزش ميليون ريال	درصد داخلي	كل ارزش ميليون ريال	درصد داخلي
6/669	0/100	9/545	0/100	5/1215	0/100

سود و زيان ساليانه

شرح موضوعات	سال اول	سال دوم	سال سوم	سال چهارم
فروش خالص ارزش مواد اوليه حقوق دستمزد آب و برق و سوخت تعمير و نگهداري هزينه‌هاي پيش بيني نشده استهلاك و داراييهاي ثابت بهاي تمام شده كالاي ساخته شده جمع هزينه‌هاي عملياتي جمع هزينه‌هاي غيرعملياتي سود و زيان ويژه	0/3000 4/2333 1/91 6/12 0/20 2/88 6/40 7/2585 5/35 7/96 0/282	0/3400 5/2644 5/92 8/13 3/22 2/99 6/40 9/2912 4/39 7/96 0/351	0/4000 2/3111 6/94 7/15 8/25 8/115 6/40 7/3403 1/45 3/22 0/529	0/4000 2/3111 6/94 7/15 8/25 8/115 6/40 7/3403 1/45 3/22 0/529

 نقطه سربسر :

فروش ميليون ريال	هزينه‌ها هاي ثابت		هزينه‌هاي متغيير		نقطه سربسر
	ميليون ريال	درصد داخلي	ميليون ريال	درصد داخلي	درصد
0/4000	6/236	0/100	1/3310	0/100	3/43

نرخ بازده مالي (درصد) :

بدون وام	وام 30% سرمايه گذاري ثابت		وام 60% سرماينه گزاري ثابت
	سوده 15%	سود 25%	سود15%	سود25%
4/43	6/40	3/93	8/38	2/36