نکاتی چند درباره ی تغذیه کودکان
كودكان قبل از سن يك سالگي نبايد شير گاو مصرف كنند. تعجب نكنيد زيرا بدن نوزادان به شير مادر- و نه شير فرآوري نشده گاو- نياز دارد و اگر مادري نميتواند بنا بر دلايلي به كودك خود شير بدهد بهتر است به دنبال شير خشك غني شده با آهن كه از شير معمولي درست شده باشد بگردد.اين به معناي اجتناب كلي از مصرف شير گاو نيست بلكه بيانگر اين لست كه مصرف شير مادر و شير هاي خشك غني از اهن در درجه اول اولويت قراردارند. به عبارت ديگر شير گاو بهترين منبع دربردارنده مواد غذايي براي نوزادان نيست.
حقيقت اين است كه در توليد شيرهاي خشك شير گاو بعنوان منبع پروتئين، چربي و كربوهيدرات استفاده ميگردد. اما مواد ديگري نيز هنگام توليد به آن افزوده مي شود.
اگر بجاي شير خشك به نوزاد شير گاو فرآوري نشده داده شود بعد از مدتي ممكن است علايم كمبود بعضي از مواد مغذي نظير آهن، اسيدهاي چرب ضروري و ويتامين E ظاهر گردد. شير گاو همچنين داراي مقادير بيش از حد لازم سديم است كه اين مقدار اصلا براي نوزاد نياز نيست. همچنين از آنجايي دستگاه گوارشي نوزاد هنوز تكامل نيافته است لذا مصرف مقادير زياد پروتئين موجب از دست دادن خون- از ناحيه روده اي معده اي- و به تبع آن كاهش ذخيره آهن در بدن نوزاد گردد. بنابراين قبل از سن يكسالگي تنها مصرف شيرهاي خشك فرآوري و غني شده ميتوانند نيازهاي تغذيه اي نوزادان را برآورده نمايد.همچنين در مورد كودكاني كه ممكن است بطور ارثي آمادگي ابتلا به آلرژي غذايي داشته باشند عدم مصرف هر نوع شيري غير از شير مادر ميتواند باعث شود كه دستگاه گوارشي آنها بخوبي تكامل يافته و احتمالا در سنين بعد ار يكسالگي بتواند بدون ابتلا به عوارض اين آلرژي از هر نوع شيرو غذايي كه تمايل دارند استفاده نمايد.
اگر چه هنوز بطور كامل اثبات نشده است اما دلايل زيادي كه وجود دارد بيان ميدارند در مورد كودكاني كه بطور ارثي استعداد ابتلا به ديابت وابسته به انسولين را دارند مصرف زودهنگام شيرهاي غير از شير مادر –قبل از يك سالگي- ميتواند يك عامل تسهيل كننده و تسريع بخش باشد. همچنين بيان ميشود كه تركيبي از استعداد ارثي و مصرف زودهنگام از شير گاو ميتواند موجب بروز ديابت كودكان گردد.
چه هنگام ميتوانيد به كودكانتان شير گاو بدهيد؟
براي اولين سال زندگي شير مادر يا شير خشك مهمترين منبع شير به شمار مي آيد. شير گاو براي اولين سال زندگي اصلا مناسب نيست اما از حدود 7 ماهگي به بعد كمي شير گاو و يا غذاهايي كه حاوي مقادير كمي شير گاو هستند ميتوانند به عنوان يك غذاي كمكي مورد استفاده قرار بگيرند.ميتوانيد شير را با غذاهاي جامد مثل پوره سيب زميني يا برنج مخلوط كنيد و يا ميتوانيد مقدار كمي شير را با ميوه هاي تازه مخلوط نماييد. با افزودن ادويه و پوره سبزيجات به شير ميتوانيد يك غذاي لذيذ و خوشمزه براي كودكتان تهيه كنيد.
شير گاو,چه وقت و چه مقدار
از چه هنگام ميتوان به كودك شير گاو داد؟ در اولين سال زندگي يك كودك شير مادر و شير هاي خشك بهتر از شير گاو تشخيص داده شده اند و شير گاو اصلا براي اين امر مناسب نيست . اما از حدود 7 ماهگي كمي شير گاو و يا غذاهايي كه حاوي مقادير بالاي شير هستند بعنوان مهمترين مكمل هاي غذايي به غذاي كودكان افزوده مي گردد.
راههاي زيادي براي آغاز استفاده از شير گاو وجود دارد مثلا ميتوانيد آنها را به پوره ها و غذاهاي كودكان- تهيه شده از غلات- استفاده نماييد. همچنين ميشود مقداري شير كامل را با ميوه هاي تازه مخلوط كرد و مصرف نمود. با تركيب نمودن كمي شير كامل و پوره سبزيجات و كمي ادويه يك غذاي عالي براي نوزادان و كودكان تهيه نمود.
هر چه سن كودكان افزايش مي يابد نگراني از كمبود كلسيم نيز افزايش مي يابد. بيش از بيست درصد از كودكان مقادير ناكافي از كلسيم را دريافت ميكنند. اين امر بدان علت است كه اكثر كودكان از نوشيدنيهايي استفاده ميكنندكه حاوي مقادير ناكافي سديم مي باشد.
سالهاي اوليه زندگي يك كودك زمان رشد و تكامل استخوانهاي اوست لذا مصرف مواد غذايي حاوي كلسيم زياد در اين سن بسيار مفيد ميباشد. در اين مورد شير يك نوشيدني خوب و مفيد است زيرا قند موجود در شير(لاكتوز) و همچنين ويتامينD موجود در آن از عواملي هستند كه موجب افزايش جذب كلسيم مي شوند.
نكات مهم در مورد شير و كودك
v شير كامل گاو را نبايد تا يكسالگي به كودكان داد.
v كودكاني كه داراي سابقه ابتلا به آلرژي و يا ديابت وابسته به انسولين نبايد تحت هيچ عنواني و به هيچ مقداري قبل از پايان يكسالگي به غير از شير مادر و شير خشك هيچ نوع ديگر از شير را مصرف نمايند.
v مصرف شير به عنوان يك غذاي مكمل تنها بعد از هفت ماهگي توصيه ميشود.
v بعد از يكسالگي دريافت مقادير كافي شير موجب ميشود كه يك منبع غني كلسيم بدست آوريد.
استفاده از شير مادر بجاي استفاده از شير خشك ميتواند موجب جلوگيري از ايجاد چاقي گردد.
به تمام مزيت هاي استفاده از شير مادر بجاي شيرخشك اين نكته را هم اضافه كنيد كه استفاده از شير مادر ميتواند موجب جلوگيري از ايجاد چاقي در سالهاي بعدي زندگي يك كودك بشود. بر طبق نتايج آزمايشي كه در مجله انجمن پزشكي آمريكا American Medical Assiciation درج شده است كودكاني كه در شش ماهه اول زندگي شان بوسيله شير مادر تغذيه شده اند در سن 14 سالگي 22% كمتر از كودكاني كه بوسيله شير خشك تغذيه شده اند به عارضه چاقي دچار ميگردند. علاوه بر اين هر چه مدت زمان شيردهي بوسيله مادر بيشتر باشد احتمال ابتلاي كودك به عارضه چاقي در سنين نوجواني كاهش مي يابد.
The Gournal of American Medicall Association
بي اشتهايي كودكان
غذا نخوردن كودكان يكي از مشكلات رايج تغذيه اي موجود در خانواده هاست سوال اين است كه والدين در مقابل اين عمل چه ميكنند ؟ تهديد و ارعاب ؟ ضرب و شتم ؟ مقايسه با ديگران ؟به زور خوراندن غذا ؟ تطميع با خوراكيهاي بي ارزش يا به اصطلاح هله هوله ؟ و ….؟كدام يك از راهها صحيح است ؟از نظر بنده هيچكدام
اگر كودكتان غذا نميخورد بايد او را نزد كارشناس تغذيه و همچنين در صورت نياز نزد روانشناس ببريد.
بنظر من اگر از كودكتان – مخصوصا اگردختر است – بخواهيد در بعضي از كارهاي بي خطر آشپزي به شما كمك كند هنگامي كه سفره را پهن كرديد به همه اعلام كنيد كه غذاي امروز را با كمك فلاني آماده كرده ايد و از اهل خانه هم بخواهيد- ولو اينكه از آشپزي شما ناراضي هستند- از غذا تعريف كنند مسلما اين برخورد باعث خواهد شد كه بچه نسبت به غذائي كه خودش تهيه كرده است رغبت نشان داده و مقدار بيشتري از آنرا بخورد.
راه ديگر اينست كه ببينيد كودكتان براي غذا خوردن چه شرايطي را براي شما در نظر ميگيرد و حتي الامكان آن را بپذيريد و فراموش نكنيد آنچه از نظرما نامعقول است شايد براي كودكتان – در آن شرايط – كاملا معقول و پذيرفتني است و قبول آن باعث بهبود وضعيت روحي كودك ميشود.
حتما قضيه ابن سينا و شاهزاده اي را كه فكر ميكرد گاو است را ميدانيد. شاهزاده به هيچ وجه غذا نميخورد و ميخواست تا قصابي را براي ذبح كردنش احضار كنند.ابن سينا در هيات قصاب نزد شاهزاده رفت و گفت،اين گاو لاغر است به او غذا بدهيد تا فربه شود.آنگاه او را قرباني خواهم كرد.آنوقت شاهزاده شروع به خوردن غذا كرد هنگامي كه كمي غذا خورد حالش بهبود يافت و سالم شد.
با كودكان هم بايد همين گونه برخورد كرد. يكي از اساتيدمان تعريف ميكرد: كودكي را براي رژيم درماني نزدش آورده بودند كه بشدت لاغر بود و به هيچوجه حاضر به خوردن غذا نميشد مگر اينكه خواسته اش را- كه از نظر خانواده غير معقول بود- عملي ميكردند. اين بچه از پدرش كه از قضا وقدر يك نظامي بوده ميخواست تا او را روي يخچال بگذارد و خودش به اتفاق همسرش(مادر بچه) دور ميز غذا خوري برقصند تا او غذايش را بخورد. خانواده از انجام اين كار طفره ميرفتند و بچه هم متقابلا از خوردن غذا سر باز ميزد.
هنگامي كه استادمان انجام اين كار را از والدين كودك طلب كرد آنها ابتدا طفره رفتند اما بعد از اصرار او قبول كردند. بعد از مدتي كودك خوب شد و به حالت عادي بازگشت.
عادت بد غذايي در كودكان
يكي از بزرگترين مشكلات در زمينه تغذيه كودكان و نونهالان, عادات بد غذايي است. علت ايجاد اين عادات و اصلاح نشدنشان چيست؟ علم فيزيك بيان ميدارد كه براي اينكه بر آيند دو نيروي همراستا و خلاف جهت صفر باشد بايد آن دو نيرو با هم برابر باشند.
يكي از نيروهاي تغذيه اي موجود در جامعه نيروي عادات بد غذايي است. علل و عوامل زيادي باعث بوجود آمدن آن ميشود از جمله اعتقادات قديمي خرافي, روزنامه ها و مجلاتي كه از افراد بي اطلاع يا كم اطلاع براي نوشتن اطلاعات تغذيه اي ياري ميگيرند و … . نيرويي عظيم تر نيز آنها را ياري ميكند و موفق ميگرداند نيروي (( تبليغات مواد غذايي از جعبه جادويي )) و نيروي جهالت تغذيه اي ناشي از آموزش كم يا ناصحيح مسائل تغذيه اي از رسانه هاي جمعي بخصوص تلويزيون.
كافي است تلويزيونتان را روشن كنيد تا ببينيد هر ساعت چند بار برنامه هاي آن قطع ميشود و چقدر از فضاي بين برنامه اي به تبليغات تخصيص مي يابد. شايد خودتان هم توجه كرده باشيد كه قسمت عمده اين تبليغات مربوط به ميان وعده ها و كمك غذاهاست. اين مواد بر دو نوعند يا از اصل و ريشه براي سلامتي مضر تشخيص داده شده اند و يا اينكه مضر نيستند( اما مفيد هم نيستند) اما خوردن زيادتر از حد آنان باعث جلوگيري از مصرف غذاهاي اصلي و مفيد خواهد شد كه نتيجه اين امر سوتغذيه ميباشد.
بهر صورت در اين ميان هم تلويزيون با پخش اين همه تبليغات تلويزيوني و عدم ارائه برنامه هاي آموزشي تغذيه اي چه در سطح بزرگسال و چه در سطح خردسال و همچنين والديني كه اغلب براي ساكت كردن كودكان خود و يا از سر خود باز كردن شان بدون هيچ محدوديتي امكان خريد و تهيه انواع تنقلات غير سودمند و ميان وعده هاي غير لازم براي كودكان را فراهم ميكنند از سويي ديگر به نوعي در ايجاد و دامن زدن به عادات بد غذايي موثرند.