پروانه برگخوار سفید امریکایی یکی از مهمترین آفات گیاهان مختلف در دنیاست.
اهمیت:
پروانه برگخوار سفید آمریکایی آفت بومی آمریکای شمالی بوده و پس از جنگ جها نی دوم در سراسر اروپا گسترش پیدا کرد و امروزه در بسیاری از کشورها در زمره آفت درجه اول محسوب میگردد. لاروهای آفت از برگها وجوانه های گیاه میزبان که بیش از 636 گونه گیاهی اعم از باغی- زراعی و جنگلی میگردد تغذیه مینماید و باعث لخت شدن و بی برگی درختان میزبان شده و در نتیجه خسارت شدید و لطمه غیر قابل جبرانی به کشاورزان و روستاییان وارد می سازد. بعلاوه با لخت کردن و عاری کردن درختان زینتی در حاشیه جنگل و پارکهای جنگلی و نیز پارکها و فضای سبز شهری- منظره و جلوه بسیار زشتی را ایجاد نموده و از این طریق نیز لطمه شدیدی را به اکو سیستم و استان های آلوده وارد می شود. توت از میزبان های رایج این آفت میباشد که برگ ها و جوانه های برگی آن به شدت مورد تغذ یه لاروهای این آفت قرار می گیرد- بنابراین در مناطقی از استانهای شمالی کشور که صنعت نوغانداری رواج دارد-گسترش آفت میتواند خسارت قابل توجه و شدیدی را به نوغانداران وارد سازد. این آفت که تا قبل از سال 1381 در زمره آفات قرنطینه خارجی محسوب می شد- اولین بار در تابستان 1381 ازلشت نشا در استان گیلان گزارش شد اما به تدریج و طی سالهای اخیر وعلی رغم قرنطینه در مناطقی از شمال کشور مانند استانهای مازندران و سپس اردبیل گسترش یافت.
در یک تحقیق شاخص تغذیه و ترجیح میزبانی لارو پروانه سفید آمریکایی روی برگ درختان توت- گردو- زردآلو- چنار و صنوبر در اتاقک رشد در دمای شب :روز درجه سانتی گراد- رطوبت نسبی درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی 8 ساعت تاریکی مطالعه شد. نتایج نشان داد که نرخ مصرف نسبی- نرخ رشد نسبی- کارایی تبدیل غذای خورده شده- کارایی تبدیل غذای هضم شده و همچنین قابلیت هضم شوندگی میزبان های مختلف به طور معنی داری با یکدیگر تفاوت دارند. نرخ مصرف نسبی روی چنار به طور معنی داری بیشتر از صنوبر- گردو و توت بود. بیشترین نرخ رشد نسبی مربوط به توت و کمترین آن مربوط به زردآلو بود. بیشترین کارایی تبدیل غذای خورده شده و کارایی تبدیل غذای هضم شده در برگ توت بدست آمد- ولی لاروهای تغذیه کننده از برگ توت کمترین شاخص تقریبی هضم شوندگی را نشان دادند. به طور کلی نتایج نشان داد که لاروها بالاترین کارایی تغذیه ای را روی توت داشتند. همچنین میزبان های مختلف اختلاف معنی داری از نظر گرایش لارو آفت نشان داده و لاروها به طور معنی داری برگ توت را نسبت به سایر میزبان ها ترجیح دادند.
اقدامات انجام شده:
با گزارش آفت از کشور- جلساتی در سازمان حفظ نباتات کشور و با حضور نمایندگانی از موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع و نیز موسسه گیاهپزشکی کشور برگزار گردید وبر اساس مسوبات جلسه- اقداماتی از سوی سازمان حفظ نباتات برای مهار و گسترش آفت در سایر مناطق صورت گرفت و موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور نیزموظف گردید تا با تدوین و اجرای طرح تحقیقاتی در این زمینه نسبتبه تعیین دامنه میزبانی و پراکنش آن در استان گیلان و استانهای همجوار اقدام نماید.
در پاییز سال گذشته نمونه هایی از لاروهای آفت از استان اردبیل جمع آوری و جهت شناسایی به موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور ارسال گردید. متعاقب آن بازدیدی از منتطق آلوده به آفت در استان اردبیل صورت گرفت و بر اساس بررسی های به عمل امده وجود آفت در برخی از مناطق این استان گزارش گردید و جلسه ای در خصوص مدیریت کنترل آفت با حضور نمایندگانی از موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور- سازمان حفظ نباتات- سازمان جنگل ها و مراتع کشور- معاونت آموزش و تحقیقاتو نیز مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان ونیزمعاونت های زراعت و باغبانی در محل سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل برگزار گردید و مسئولیت تدوین طرح تحقیقاتی در زمینه مدیریت کنترول پروانه برگخوار سفید امریکایی به موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور واگذار گردید و تامین اعتبارات لازم برای اجرای طرح در این استان به عهده جهاد کشاورزی استان اردبیل ارسال گردید.
به دنبال طغیان شدید این آفت در استان گیلان جهاد کشاورزی استان گیلان نیز در اواخر سال گذشته به برگزاری جلسه هم اندیشی برای دستیابی به شیوه های کاربردی و عملی سریع آفت نمود. در این جلسه که نمایندگانی از موسسات تحقیقاتی تابه وزارت جهاد کشاورزی- سازمان حفظ نباتات کشور- دانشکده کشاورزی گیلان- سازمان جنگل ها و مراتع کشور و معاونت کشاورزی – باغبانی و حفظ نباتات کشور برگزار گردید و مسئولیت تدوین طرح تحقیقاتی در زمینه مدیریت کنترل پروانه سفید آمریکایی به عهده جهاد کشاورزی این استان گذاشته شد. متعاقب آن پروپوزال طرح تحقیقاتی جهت بررسی و اعلام نظر جهت تامین اعتبار به جهاد کشاورزی استان گیلان ارسال گردید و پس از بررسی- جهاد کشاورزی استان گیلان- در خواست نمودند که شناسنامه کامل طرح تحقیقاتی مورد نظر و زیر پروژههای مربوطه جهت بررسی ارسال گردد که متعاقب آن شناسنامه طرح تحقیقاتی مربوطه تدوین و به سه استان مد نظر (گیلان- مازندران و اردبیل) برای اجرای طرح ارسال گردد.
چه باید کرد:
تغییر نگرش نسبت به آفت: با گسترش آفت به مناطق مختلف در استان گیلان و نیز استان های همجوار اردبیل و مازندران باید بپذیریم که این آفت در کشور استقرار پیدا کرده و چاره ای نداریم جز این که آن را به عنوان عضو جدیدی از اکوسیستم مناطق آلوده بپذیریم و یا آن تعامل نماییم. باید کلمه مهار آفت را جایگزین قلع و قمع آن نموده و بر این اساس برنامه ریزی کرد. هم مسئولین- هم کارشناسان و نیز کشاورزان و باغداران باید به این نکته توجه داشته باشند که هم اکنون آفت در کشور مستقر شده و در سطح نسبتا وسیعی گسترش یافته است. بنابراین تصور این که مناطق آلوده عاری از این آفت شود غیر ممکن است- ولی به عنوان یک آفت قرنطینه ای داخلی باید اقدامات کنترلی شدید برای جلوگیری از گسترش آن به سایر مناطق به عمل آورد.
با تدوین استراتژی ملی برای جلوگیری از انتشار و گسترش آن به سایر مناطق کشور اهتمام نمود. با توجه به این که دستگاه های مختلفی از جمله سازمان حفظ نباتات- سازمان جنگل ها و مراتع و مدیریت های جهاد کشاورزی استان های مربوطه در این خصوص وظیفه مند هستند- نبود مدیریت واحد در اعمال استراتژی واحد برای کنترل و مهار آفت- فرصتی را برای آفت فراهم نموده که به صورت بلامنازع بیش از پیش به دامنه گسترش خود در کشور بیفزاید. بنابراین لازم است دستگاههای اجرایی مسئول با همفکری- هم اندیشی و همکاری بیش از پیش بر اساس نظرات کارشناسی و با توسل به شیوه ها و روشها موثر و سازگار با طبیعت- استقرارشبکه های بازدید پیش آگاهی- مانع گسترش آفت به مناطق غیر آلوده کشور شوند.
برنامه های بحقیقاتی برای مدیریت کنترل پروانه برگ خوار سفید آمریکایی
به منظور کنترل پایدار آفت- لازم است موسسات و مراکز تحقیقاتی- دانشگاهها با تدوین یک طرح منسجم وهمه سونگر- تحقیقات جامعی را به انجام برسانند که دستاوردهای آن بتواند آفت را به طور پایدار مهار نماید. با اجرای چنین طرح جامع تحقیقاتی- اطلاعات جدیدی ازجنبه های زیستی- رفتاری- اکولوژیک- عوامل زنده و غیر زنده تاثیر گذار روی جمعیت آفت و دشمنان طبیعی آن و نیز روشهای گوناگون متصورو آزمایش شده بر روی آن در سایر کشورها را بررسی و نتایج این طرح های تحقیقاتی را در برنامه مدیریتی آینده وارد نموده و تراکم و انبوهی آفت را پایین تر از سطح زیان اقتصادی کاهش داد. برای دستیابی به این مهم- گروه تحقیقات حمایت و حفاظت موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور با مشارکت موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور اقدام به تدوین این طرح جامع و زیر پروژه های آن نموده است. طرح با عنوان “تحقیق برای مدیریت کنترل تلفیقی پروانه برگ خوار سفید آمریکایی” به منظور دستیابی به اهداف کنترل پایدار آفت تدوین شده است.
سم پاشی سال گذشته در فضاهای سبز رشت ناموفق بوده و امسال هم چنارها آلوده شده اند- به نظر میرسد مبارزه بیولوژیک تنها راه حل مناسب باشد.
حسن عسکری با معرفی سن شکارگر به عنوان دشمن طبیعی پروانه سفید آمریکایی افزود: گروهی از کارشناسان موسسه تحقیفات گیاهپزشکی به سرپرستی دکتر جعفری نیشابوری- پس از شناسایی این حشره مفید- موفق به دستیابی روش تکثیر آزمایشگاهی آن شدند.
دکتر جعفری محقق نیشابوری در این باره گفت: سن شکارگر از جمله دشمنان طبیعی پروانه سفید آمریکایی است که در مناطق متعددی از استان گیلان و برخی از استان های همجوار وجود دارد.
این پژوهشگر با اشاره به این که تقویت جمعیت این دشمن طبیعی می تواند در راهبرد کنترل تلفیقی آفت نقش قابل ملاحظه ای ایجاد می کند- گفت: مطالعه اولیه درباره رفتارشناسی و بیولوژی حشره- امکان تکثیر آن در آزمایشگاه را فراهم ساخته است.
از سوی دیگر دکتر حسن عسگری نیز با اشاره به این موفقیت اعلام کرد: با توجه به نتیجه بخشی مطالعات آزمایشگاهی تولید وبکثیر سن شکارگر و بر اساس ساختار مطالعاتی انجام گرفته- پروژه ای پیشنهاد شده است که در مقیاسی وسیع- به تکثیر و رها سازی سن شکارگر جهت مبارزه با پروانه سفید آمریکایی- پرداخته شود.
بعلت تکثیر سریع و هم خواری این حشره خطره آن را برای محیط زیست باید جدی بگیریم.