کشاورزی

متعاقب ادغام دو وزارت خانه جهاد سازندگی و کشاورزی در اواخر سال 79 و تشکیل ستاد وزارت جهاد کشاورزی ، سازمانهای استانی این دو وزارتخانه سابق نیز در یکدیگر ادغام و سازمان جهاد کشاورزی دراستانها تشکیل شد . در استان پهناور خراسان نیز این مهم در دهه اول اردیبهشت 1380 صورت گرفت که گزارش حاضر وضعیت کشاورزی این استان را چهار سال بعد از ادغام ارائه می نماید .

از آنجایی که مبرم ترین اقدام ، اجرای پروژه عظیم ادغام بود لذا در اولین گام ، ستادی از نخبگان دو سازمان سابق به منظور انجام صحیح ادغام تشکیل و پس از تهیه و تدوین معیارها و ضوابط انتخاب مدیران و ابلاغ آن توسط رئیس سازمان ، ادغام انجام شد .نکته قابل توجه اینکه ، معیارها و ضوابط تعیین شده جهت انتخاب مدیران بعداً مورد استفاده برخی از استانها قرار گرفت .

توانمندی ها

در استان خراسان به علت برخورداری از تنوع اقلیمی ، حدود 83 نوع محصول زراعی و باغی تولید می شود که در 21 نوع محصول دارای رتبه اول تا سوم کشوری می باشد .

 این در حالی است که تولیدات دامی این استان نیز از جایگاه ویژه ای برخوردار است . در تولید گوشت قرمز با 120000 تن ( 2/15% ) رتبه اول و در تولید شیر و تخم مرغ به ترتیب با 875000 تن ( 8/13% ) و 760000 تن (2/12% ) رتبه دوم و گوشت مرغ با تولید 93000 تن (4/8% ) رتبه سوم کشور را دارا می باشد .

نهادسازیها

بعد از اتمام موفقیت آمیز پروژه ادغام درستاد سازمان و 32 شهرستان و منطقه مستقل استان در طی شش ماه و به منظور دستیابی به تولید پایدار ، نهادسازیهایی در حوزه های عمومی و تخصصی سازمان صورت گرفت که مهمترین آنها تشکیل دبیرخانه مشاوران فنی با حضور اساتید مجرب دانشگاه ، ستادهای فنی زیربنایی ( آب و خاک ) ، زراعت ، باغبانی ، منابع طبیعی و آبخیزداری ، امور دام ، صنایع و مکانیزاسیون و کمیته هایی در زیر مجموعه این ستادها می باشد .

این ستادها که به صورت هفتگی و ماهانه و به طور مرتب با حضور رئیس سازمان و مدیران ذیربط تشکیل می شوند طرحهای خوبی را ارائه نموده اند که به برخی از آنها اشاره می شود :

الف ) در حوزه عمومی و مدیریتی

1 ) طرح مدیریابی

این طرح که در قالب یک نرم افزار تهیه شده کلیه نیروهای متخصص سازمان که در سطوح مختلف ستاد و شهرستانها توانایی به عهده گرفتن مدیریت را دارند با مشخصات کامل فهرست شده که یقیناً علاوه بر حال در آینده نیز مورد استفاده مسئوولین بخش کشاورزی استان قرار خواهد گرفت .

2 ) طرح جامع ارزشیابی شهرستانها و مناطق مستقل

3 ) طرح نظرسنجی فصلی و سالیانه در مورد مدیریت سازمان در سطوح مختلف در داخل و خارج از سازمان

4 ) طرح توازن پتانسیل های هر شهرستان و منطقه باامکانات و نیروی انسانی مورد نیاز

ب ) حوزه فنی و تخصصی

1) تهیه و تدوین اولویتهای پنجگانه بخش کشاورزی استان تا پایان برنامه چهارم به همراه برنامه های کمی هر یک از اولویتها در حوزه های تخصصی سازمان و ادارات کل وابسته . این اولویتها که از آن بعنوان مانیفست بخش کشاورزی استان تا پایان برنامه چهارم یاد می شود شامل : 1- ارتقاء راندمان آبیاری از طریق پوشش انهار و آبیاری تحت فشار 2- ارتقاء راندمان تولید محصولات زراعی و باغی 3- توسعه و ارتقاء صنایع تبدیلی بمنظور صادرات

4- تغذیه سفره های زیزمینی و پیشگیری از وقوع سیلابهای مخرب از طریق توسعه فعالیتهای آبخیزداری و آبخوانداری 5- تبدیل دامداریهای سنتی ( متحرک ) به صنعتی ( ثابت ) می باشد.

2)طرح تعویض بذر گندم

به موجب این طرح در مناطق دور دست و خرده مالکی ، گندم خوراکی کشاورزان ازانها خریداری و در عوض بذر گواهی شده تحویلشان می گردد . این طرح از سال 81 به ستاد وزارت پیشنهاد و ابتدا از محل اعتبارات خشکسالی در هشت استان مواجه با این پدیده و سپس در کلیه استانهای کشور از محل اعتبارات مجری طرح گندم اجرا شد .

3) طرح ساماندهی خرید تضمینی پیاز

این طرح که با هدف اصلاح الگوی کشت و تنظیم میزان تولید پیاز با استفاده از اهرم خرید تضمینی تهیه شده بود در سال 81 به ستاد وزارت پیشنهاد و از سال 82 در کلیه استانهای پیاز خیز کشور اجرا می شود .

با اجرای این طرح حداقل دو سال است که خوسبختانه به قول رسانه های محلی استان ” دیگر اشک پیاز کاری در استان در نمی آید ! “

4) طرح مدیریت مبارزه با آفات و بیماریها و مخصوصاً مبارزه باسن با استقبال مسئوولین محترم زراعت ، ترویج ، حفظ نباتات وزارتخانه قرار گرفت از سال گذشته در کلیه استانهای کشور در حال اجرا است .

البته این طرح بعداً در سایر فعالیتهای وزارت متبوع از جمله آب و خاک و … مورد استفاد قرار گرفت .

5) طرح بیمه گری خصوصی با استفاده از فارغ التحصیلان کشاورزی این طرح هم که مورد توجه مدیر عامل محترم بانک کشاورزی و صندوق بیمه محصولات کشاورزی قرار گرفت از سال گذشته در حال اجرا و توسعه و گسترش است .

دستاوردها

با عنایت به توانمندیهای موجود در استان و نیز با اتکاء به نهادسازیهایی که ذکر گردید ، بخش کشاورزان خراسان دستاوردهای قابل توجهی را داشته است .

علی رغم کاهش 5/8 درصدی بارندگی در طی چهار سال ، تولیدات کشاورزی استان با 36% رشد همراه بوده است یعنی از حدود 7 میلیون تن در سال آخر قبل از ادغام به حدود 5/9 میلیون تن در بعد از ادغام رسیده است .

به طور کلی به لحاظ میزان تولیدات باغی و زراعی ، این استان با تولید 7964000 تن معادل 17/11% و از نظر تولیدات دام ، طیور و آبزیان با تولید 1165000 تن معادل 2/13% تولیدات کشور را به خود اختصاص داده است .

گندم

میانگین میزان خرید گندم در چهار ساله قبل از ادغام 482 هزار تن بوده است . در حالی که این میزان با 70% رشد به مقدار حدود 930 هزار تن در بعد از ادغام رسیده است

ضمن اینکه در طی این مدت رتبه چهارمی استان در خرید گندم به دومی ارتقاء یافته است .

نکته مهم دستیابی نسبی به پایداری در تولید می باشد به این صورت که در سال های قبل ( مثلاً سال زراعی 79-78 ) که بارندگی به میزان 48% کاهش یافته است ، میزان کاهش تولید و خرید گندم به میزان 60% بوده است در حالی که در سال زراعی گذشته (83-82) که میزان کاهش بارندگی 23% بود میزان کاهش تولید و خرید گندم بدلیل تمهیداتی که اندیشیده شده به حدود 10% رسید .

با فراهم شدن این شرایط و کسب پایداری در تولید در صورت وقوع خشکسالی های مهیب میزان گندم کاهش کمتری خواهد یافت .

جو

بر خلاف جوسازیهایی که در خصوص توجه زیاد به گندم و غفلت از تولید جو صورت می گیرد و به استناد آمارهای موجود ، در این مدت نه تنها تولید جو کاهش نیافته است ، که افزایش نیز داشته است یعنی از میانگین 531 هزار تن به 535 هزار تن در چهار ساله بعد از ادغام رسیده است . لازم به تذکر است حدود 20% جو تولیدی کشور در این استان تولید می شود .

چغندر قند :

تولید این محصول در چهار ساله بعد از ادغام حدود 11% افزایش داشته یعنی از افزایش راندمان تولید در واحد سطح بوده است .

کلزا

یکی از محصولاتی که در راستای دستیابی به خود کفایی در روغن خوراکی به آن توجه شده گیاه صنعتی وو روغنی کلزا است . تولید این محصول از 45 تن در قبل از ادغام به 1200 تن معادل 2500 درصد رشد در چهار ساله بعد از ادغام رسیده است و انتظار می رود در سال زراعی جاری (84-83) با 6 برابر افزایش به بیش از 7 هزار تن برسد . در صورت عدم سرمازدگی فروردین ماه سالجاری ، این میزان به 10000 تن می رسد .

پسته

نظر به محدودیت های کمی و کیفی آب ( به ویژه در جنوب استان ) که امکان کشت و توسعه سایر محصولات زراعی و باغی را محدود نموده و یا توجه به جایگاه مهم استان به لحاظ تولید پسته در کشور توسعه این محصول در مناطق مستعد مورد توجه قرار گرفته است در طی چهار ساله بعد از ادغام تولید این محصول از 9500 تن به 17150 تن معادل 5/80 درصد رشد رسیده است .

زعفران

زعفران به لحاظ نقش تعیین کننده ای که در ایجاد اشتغال و درآمدزایی حداقل 500 هزار نفر از اهالی جنوب خراسان دارد و نیز نیاز آبی بسیار پایین آن مورد توجه سازمان بوده است به نحوی که تولیدات این محصول از 135 تن در چهار ساله قبل از ادغام به بیش از 184 تن در بعد از ادغام معادل 7/36% رشد رسیده است .

سازمان در طی چهار سال اخیر با توزیع حداقل 5000 الک و هیتر رایگان و احداث چندین بارگاه فرآوری زعفران قدمهای بلندی را در ارتقاء تولید و فرآوری زعفران برداشته است ولی اقدامات اساسی بایستی توسط تولیدکنندگان و صادرکنندگان برداشته شود که با تشکیل کمیته ملی زعفران در دولت ، امیدواریم مشکلات مبتلا به این محصول ارز آور بخصوص در عرضه صنعتی و بازرگانی مرتفع شود .

کشت های گلخانه ای

به دلیل افزایش بی رویه تعداد فارغ التحصیلان  کشاورزی و نیاز به ایجاد اشتغال مولد برای آنان ، توسعه کشتهای گلخانه ای مورد توجه ستاد وزارت و بالطبع استان بوده است . در حالی که میزان تولید این نوع محصولات در قبل از ادغام 50 تن بوده است ، اینک این میزان به حدود 3500 تن بار شد 7000% رسیده است . این در حالی است که برخی مجتمع های عظیم گلخانه ای از جمله مجتمع گلخانه ایی توس گل که با حضور حدود 300 فارغ التحصیل کشاورزی تشکیل شده است در آستانه بهره برداری می باشند .

زیتون

سطح این محصول از 147 هکتار در قبل از ادغام به 490 هکتار معادل 232 درصد رشد رسیده است . زیتون عمدتاً در نوارهایی در شمال و جنوب استان که اینک خراسان شمالی و جنوبی شده اند . امکان توسعه دارد .

تولیدات دامی و آبزیان

به دلیل وقوع خشکسالی های چند سال اخیر در بعضی از محصولات دامی که وابستگی عمیقی به مراتع داشته اند رشد قابل قبولی وجود نداشته است . به طوری که تولید شیر صرفاً با 12% رشد از 717000 تن به 804000 تن رسیده و در تولید گوشت قرمز هم به دلیل تردد زیاد دامها در مراتع ، و بالطبع کاهش متوسط وزن لاشه تولید از 136000 تن به 106000 تن ( 22% کاهش ) رسیده است .

اما در تولیدات دامی ( عمدتاً طیور و آبزیان ) که وابستگی چندانی به مراتع نداشته اند رشد قابل قبولی در چهار ساله بعد از ادغام مشاهده می شود به طوری که تولید گوشت مرغ از 54000 تن به بالغ بر 88000 تن ( 64% رشد ) و تولید تخم مرغ از 52500 تن به حدود 70000 تن ( 5/23% ) رشد رسیده است .

شیلات و آبزی پروری هم به دلیل اشتغالزایی و تولید مناسب آن مورد توجه بوده و رشد خوبی هم داشته به نحوی که از میانگین 136 تن در قبل از ادغام به 664 تن در بعد از ادغام رسیده است ولی با توجه به حدود 25000 منبع آبی موجود در استان ( اعم از چاه عمیق ، چشمه ، قنات ، سد و غیره و … ) انتظار می رود که در سالهای آتی و در صورت حمایتهای مناسب شاهد رشد بسیار خوبی در این تولیدات باشیم .

خدمات :

کسب موفقیت های به دست آمده در 4 ساله بعد ار ادغام و افزایش تولید در محصولات کشاورزی و دامی به فضل پروردگار و عنایت خاصه حضرت رضا(ع) ، زحمات کشاورزان سخت کوش ، حمایت مسئوولین محترم کشور .

( بویژه وزیر محترم ) و استان و مخصوصاً ارائه خدمات کارشناسان و مروجین حاصل شده است که در اقصی نقاط روستاهای این استان پهناور مشغول خدمات رسانی به تولیدکنندگان صبور و نجیب این بخش هستند .

به طور کلی خدمات که باعث دستیابی به این میزان از تولیدات شده است به شرح ذیل می باشند :

الف – خدمات زیربنایی :

این خدمات که عمدتاً از طریق رفع تنش خشکی و نیز انجام عملیات صحیح بهزراعی و بهنژادی باعث افزایش عملکرد تولید در واحدهای تولید اعم از زراعی ، باغی و دامی می شوند شامل فعالیت های آبخیزداری و منابع طبیعی ، آب و خاک ، ترویج ، آموزش و تحقیقات و مکانیزاسیون می باشد .

1- فعالیت های آبخیزداری و منابع طبیعی

1-1 در حوزه غیر سدها :

این فعالیت ها به منظور تغذیه سفره های زیرزمینی از طریق اجرای عملیات بیولوژیکی ، بیومکانیکی و مکانیکی و پخش سیلاب در حوزه های آبخیز انجام می شود . که در طی این چهار ساله بعد از ادغام نسبت به مدت مشابه قبل از آن رشد قابل توجهی را نشان می دهد .

در چهار ساله قبل از ادغام مجموعاً 129 هزار هکتار عملیات آبخیزداری انجام شده که در بعد از ادغام این رقم به 247500 هکتار رسیده که 92% رشد داشته است .

2-1 : در حوزه سدها :

نظر به این که در استان خراسان حدود 15 سد احداث شده و یا در حال احداث می باشد و از سویی به علت تجمع رسوب در پشت این سدها عمر آنها کوتاه خواهد شد . لذا عملیات آبخیزداری مجموعاً از 53540 هکتار به 127650 هکتار رسیده که معادل 138 درصد رشد نشان می دهد .

2- فعالیت های آب و خاک :

به دلیل نقش تعیین کننده این نوع فعالیتها و نیز فعالیت های آبخیزداری در تغذیه سفره های زیرزمینی و نیز ارتقاء بهروری از آب با توجه به شرایط نامناسب منابع آنی استان ناشی از خشکسالی چند سال اخیر ، در چهار ساله بعد از ادغام به طور متئسط حدود 60% اعتبارات عمرانی سازمان به این نوع از فعالیت ها اختصاص یافته است . ضمن اینکه مسئولین محترم استان نیز از طریق شورای برنامه ریزی و توسعه و ستاد حوادث استان کمکهای قابل توهی را به بخش داشته اند .

با اتکاء به این حمایتها در زمینه آب و خاک قدمهای بسیار بلندی برداشته شد . یکی از این فعالیتها که مسؤولین محترم ستاد وزارت از آنها به عنوان اعجاز یادنموده اند اجرای حدود 12000 کیلومتر پوشش انهار در طی این چهار سال می باشد . این در حالی بود که 23 سال گذشته جمعاً 53000 کیلومتر در این زمینه کار شده بود ! به هر حال شاخص ترین خدماتی که در زمینه آب و خاک انجام شده به شرح زیر می باشد .

1-2- پوشش انهار یا انتقال آن آب با لوله   

( توسعه شبکه های آبیاری ) :

در حالی که در چهار سال  قبل از ادغام به طور میانگین هر ساله 535 کیلومتر اجرا می گردید ، این میزان دربعد از ادغام و به طور متوسط سالانه به 2875 کیلومتر ( 448% رشد ) افزایش پیدا کرده است .

2-2- تجهیزات و نوسازی اراضی :

در حالی که قبل از ادغام سالانه 2600 هکتار به اجرا در می آمد ، در بعد از ادغام و به طور میانگین در هر سال 6500 هکتار اجرا گردیده است که معادل 152 درصد رشد می باشد .

3-2- آبیاری تحت فشار :

به لحاظ تعیین کننده این سیستم ها در صرفه جویی مصرف آب ( کاهش 50 درصدی مصرف)

و نیز افزایش راندمان تولید تا 3 برابر این طرح بسیار مورد توجه قرار گرفت ، اما از آنجایی که این سیستم ها به تازگی مراحل ترویج خود را پشت سر نهاده و هر گونه خطا و یا اشتباه ممکن است کل طرح را زیر سئوال ببرد لذا بیشتر توجهات معطوف به مطالعه دقیق در مناطق مورد نظر شد .

به همین دلیل مطالعه این سیستم ها با 236% رشد از میانگین 4000 هکتار در سال به 13300 هکتار رسیده و در طی این چهار سال مجموعاً 17000 هکتار اجرا شد . ضمن اینکه مجموعاً در طی این چهار سال 50 هزار هکتار از اراضی مورد مطالعه قرار گرفت

4-2- احیاء ، لایروبی و مرمت قنوات :

استان خراسان با 9500 رشته و 11000 کیلومتر قنات از این حیث رتبه اول کشور را دارد این منبع آبی به لحاظ سادگی تکنولوژی و نیز عدم وجود عوارض زیست محیطی بسیار مورد توجه بوده است به طوری که در چهار سال بعد از ادغام از میانگین 292 کیلومتر در سال به 774 کیلومتر ( 165% رشد ) رسیده است .

5-2- طرح های کوچک تأمین آب :

بر اساس اعلام سازمان آب سالیانه 1/1 میلیارد متر مکعب آب از دسترس خارج می شود . از طریق سدها و بندهای کوتاه و ایستگاه های پمپاژ قبل از ادغام سالانه 8 میلیون متر مکعب آب استحصال می شده است ولی در چهار ساله بعد از ادغام این رقم بالغ بر 16 میلیون متر مکعب معادل 7/104 درصد رشد بوده است .

به طور کلی در اثر انجام فعالیتهای آب و خاک در طی این چهار سال بعد از ادغام بالغ بر یک میلیارد متر مکعب آب صرفه جویی و استحصال شده که این میزان نسبت به چهار سال قبل که مجموعاً 351 میلیون متر مکعب بوده است از رشد 210 درصدی برخوردار است . نکته قابل توجه اینکه این میزان آب 36% بیشتر از کل حجم سد دوستی ( کل حجم سد 800 میلیون متر مکعب و سهم ایران 50% آن ) و 340% بیشتر از حجم کل سدهای موجود در استان ( 248 میلیون متر مکعب ) می باشد .

3- مکانیزه اسیون :

علی رغم اینکه در توزیع کمباین رشد خوبی وجود نداشته و ضریب مکانیزاسیون مقرر در قانون برنامه سوم محقق نشده است ( پیش بینی این ضریب 05/1 بوده است در حالی که در پایان سال 83 یعنی سال آخر برنامه این ضریب به 6/0 رسیده است )

ولی در توزیع دنباله بندها و مخصوصاً تراکتورهای نیمه سنگین و به ویژه سنگین و نیمه سنگین رشد قابل توجهی وجود داشته است . به طوری که در تراکتور سنگین و نیمه سنگین به ترتیب از میانگین 88 و 567 به 241 و 1587 دستگاه یعنی به ترتیب 174% ، 180% رشد داشته اند .

ب) خدمات حفلظتی :

این خدمات که از کاهش تولید جلوگیری می نماید . شامل فعالیت های حفظ نباتات ، دامپزشکی و … می باشد .

در این گزارش صرفاً به مقایسه خدمات حفظ نباتات و دامپزشکی پرداخته شده است . ضمن اینکه خدمات سایر شرکتها و ادارات خدماتی که مسئولیت تهیه و تامین نهاده ها را بعهده داشته اند . نیز در طی این چهار سال از رشد قابل توجهی برخوردار بوده اند .

1- حفظ نباتات :

در طی چهار سال بعد از ادغام کنترل شیمیایی علف های هرز ، آفات و بیماری های موجود در مزارع و باغات استان به ترتیب 55 ، 40 و 20% رشد داشته است ضمن اینکه امور حاکمیتی مانند قرنطینه ها و کنترل بیولوژیکی نیز رشد قابل توجهی داشته اند . یکی از شاخص ترین آفاتی که در کاهش کمیت و کیفیت گندم بسیار مؤثر می باشد ، سن غلات است . به طوری که سطح مبارزه با این آفت از میانگین 27300 هکتار در سال به 88000 هکتار در سال ( 221% رشد ) افزایش یافته است .

2- دامپزشکی :

علی رغم اینکه در طی این چهار سال به دلیل واگذاری امور غیر حاکمیتی ( تصدی گری فعالیت هایی همچون واکسیناسیون و تشخیص و درمان به میزان قابل توجهی کاهش داشته ولی امور حاکمیتی همچون مبارزه با انگلهای داخلی و خارجی ، قرنطینه ها و نیز بازرسی لاشه ها در حدود 300% رشد را نشان می دهد .

  به طور کلی سطح زیر پوشش ایمنی دامها در مقابل دامها در مقابل بیماریها از 55% در قبل از ادغام به 2/80% در بعد از ادغام افزایش یافته است .

ج) خدمات حمایتی :

این نوع خدمات که قبل از کاشت و تولید ، حین تولید و بعد از تولید ، تولید کننده را مورد قرار می دهد شامل اعتبارات و تسهیلات بانکی ، بیمه محصولات کشاورزی ، صنایع تبدیلی و … می باشد .

1- اعتبارات عمرانی :

میانگین اعتبارات عمرانی بخش کشاورزی استان منهای اعتبارات عمران روستایی 6/6 میلیارد تومان بوده که این رقم با 335% رشد به 6/28 میلیارد تومان رسیده است .

2- تسهیلات بانکی :

مجموع تسهیلات بانکی اعطای به بخش کشاورزی طی 4 سال قبل از ادغام 2/116 میلیارد تومان که بعد از ادغام 3/449 میلیارد تومان رسیده است که 6/286% رشد داشته است .

3- بیمه محصولات کشاورزی :

سطح پوشش بیمه در سال زراعی 80-79 ( آخرین سال قبل از ادغام ) در زراعت 309855 هکتار ، باغ 1329 هکتار ، مرتع 12363 هکتار و دام 1020885 واحد دامی بوده است در حالی که در سال زراعی 83-82 به ترتیب در زراعت ، به 509738 هکتار ، باغ 18424 هکتار ، مرتع 68475 هکتار و دام 2606938 واحد دامی رسیده است که به ترتیب 5/64% ، 1286% و 155% رشد داشته است .

4- صنایع تبدیلی و کشاورزی

یکی از کارهای اساسی و زیر بنایی که در زمینه صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی در استان خراسان رضوی انجام گرفته است طرح ظرفیت یابی و استعداد سنجی می باشد .

این طرح با هدف شناخت وضع موجود و اطلاع از استعداد ها و مزیتهای نسبی استان اجرا گردید که نتایج حاصل از آن عبارتند از :

1) تعیین میزان کمبود و مازاد اولیه بخش کشاورزی به تفکیک استان و شهرستان

2) تعیین میزان ضایعات ، تازه خوری ، مصارف صنعتی و غیر صنعتی مواد اولیه بخش کشاورزی

3) تعیین ئضع صنایع موجود تبدیلی و تکمیلی ( دارای پروانه بهره برداری بخش کشاورزی به تفکیک )

4) تعیین تعداد واحدهای صنعتی مورد نیاز جهت تکمیل ظرفیتها

5) تعیین میزان تسهیلات مورد نیاز .

نتایج حاصل از این طرح نشان میدهد که از مجموع بالغ بر 10 میلیون تن محصولات کشاورزی قابل تبدیل استان تاکنون برای 6/4 میلیون تن ظرفیت سازی شده و حدود 3 میلیون تن نیاز به بازسازی و نوسازی دارد و 6/2 میلیون ظرفیت خالی قابل توسعه می باشد .