دلایل عدم استفاده از بیمه عمر در ایران

حمد و سپاس خداوند منان را كه به انسان علم و نوشتن و نوشتن به قلم آموخت و به انسان آنچه را كه نمي توانست به الهام تعليم داد. بعد از اتمام اين پژوهش وظيفه خود مي دانم از مساعدت ها ، راهنمايي هاي خردمندانه و دقت نظر استاد ارجمند  جناب آقاي عبداله نظري صميمانه تشكر و قدرداني نمايم كه در انجام اين پروژه نقش اساسي داشته و از ابتدا تا انتها با نظرات علمي و مفيد مراحل تحقيق را با ضوابط يك تحقيق علمي هدايت و راهنمايي گرداند.

انواع بیمه های عمر

بیمه های عمر بطور کلی در حال حاضر به دو طریق عرضه می شوند :

1) بیمه های عمر با پوشش صرفا خطر فوت : در اینگونه بیمه ها هدف تامین افراد خانواده بعد از فوت شخص بیمه شده می باشد.

2) بیمه های عمر پس اندازی : در اینگونه بیمه ها هدف تامین افراد خانواده بعد از فوت و تامین پس انداز آینده شخص بیمه شده می باشد که علاوه بر تامین خطر فوت جنبه پس اندازی نیز دارد. در کلیه این بیمه نامه ها، بیمه گذار باید ابتدا مبلغ سرمایه ای که می خواهد در قبال آن بیمه شود و همچنین استفاده کنندگان از سرمایه بیمه در صورت فوت یا حیات بیمه شده را مشخص نماید .

فهرست انواع بیمه :

• بیمه تمام عمر
• بیمه و پس انداز
• بیمه زمانی
• بیمه تمام عمر با محدودیت پرداخت حق بیمه
• بیمه تامین آتیه فرزندان
• بیمه مانده بدهکار
• بیمه حوادث انفرادی
• بیمه حوادث گروهی
• بیمه درمان گروهی
• بیمه حوادث خانواده
• بیمه حوادث خارج از کشور
• بیمه تامین هزینه جهیزیه
• بیمه مهریه

بیمه تمام عمر

مدت این بیمه نامحدود می باشد. بیمه گر در ازای دریافت حق بیمه بطور مادام العمر متعهد می شود که هر زمان و به هر علت بیمه شده فوت کند سرمایه مندرج در بیمه نامه را به اضافه سرمایه ای که از محل مشارکت در منافع تامین شده، به استفاده کننده بپردازد.

بیمه و پس انداز

در این بیمه چنانچه بیمه شده در خلال مدت بیمه فوت نماید در صورتیکه حق بیمه ها تا تاریخ فوت پرداخت شده باشد، سرمایه مندرج در بیمه نامه به اضافه سرمایه ای که تا تاریخ فوت از محل مشارکت در منافع تامین شده است به ذینفع پرداخت خواهد شد و چنانچه این بیمه نامه تا پایان مدت ادامه یابد سرمایه مندرج در بیمه نامه به اضافه سرمایه اضافی که از محل مشارکت در منافع تامین شده است به ذینفع پرداخت خواهد شد.

در صورت تمایل در پایان مدت بیمه نامه سرمایه موضوع بیمه می تواند بصورت مستمری ماهانه محاسبه و به بیمه گذار پرداخت گردد.

این بیمه نامه پس از گذشت و پرداخت حداقل 6 ماه حق بیمه دارای ارزش بازخورد می باشد.

بیمه گذار می تواند بعد از گذشت حداقل دو سال از شروع بیمه نامه از محل پس انداز خود وام دریافت نماید.

بیمه زمانی

در این نوع بیمه چنانچه بیمه شده در خلال مدت بیمه فوت کند و حق بیمه ها تا تاریح فوت پرداخت شده باشد سرمایه مندرج در بیمه نامه به استفاده کننده پرداخت خواهد شد ولی اگر بیمه شده در پایان مدت در قید حیات باشد بیمه گر تعهدی نخواهد داشت و حق بیمه ها قابل برگشت نیست. امتیاز این بیمه ناچیز بودن حق بیمه آن می باشد.

توجه : در بیمه های عمر زمانی انفرادی سن شخص بیمه شده باضافه مدت بیمه نباید از 70 سال تجاوز نماید.

بیمه تمام عمر با محدودیت پرداخت حق بیمه

در این نوع بیمه، بیمه گذار برای مدت معین 15 تا 20 سال حق بیمه می پردازد و پس از پایان آن مدت، پرداخت حق بیمه قطع می شود ولی بیمه شده مادام العمر بیمه بوده و در هر زمان که فوت نماید سرمایه بیمه به استفاده کننده پرداخت خواهد شد.

امتیاز این نوع بیمه این است که بیمه گذار، حق بیمه های مربوطه را در هر زمان اشتغال به کار که درآمد بیشتری دارد پرداخته و هنگام بازنشستگی یا عدم توانایی کار کردن و کم شدن درآمد پرداخت حق بیمه قطع می شود، اما پوشش بیمه ای مادام العمر وجود دارد.

بیمه تامین آتیه فرزندان

در این نوع بیمه سرپرست خانواده خود را به نفع فرزندان زیر 18 سال بیمه می کند  چنانچه بیمه شده در طی مدت بیمه فوت کند بیمه گر متعهد است که تا سن 18 سالگی کوچکترین فرزند بیمه شده، مستمری مربوطه را پرداخت نماید.امتیاز این بیمه این است که مدت پرداخت حق بیمه (مدت بیمه نامه) و مبلغ حق بیمه ناچیز می باشد.

بیمه مانده بدهکار

افرادی که از مراکز مختلف مانند بانک ها وام دریافت می کنند چنانچه در طول مدت وام فوت نمایند، بیمه گر بقیه اقساط وام را از تاریخ فوت تا پایان مدت وام یکجا در وجه موسسه وام دهنده و یا استفاده کننده ای که در بیمه نامه قید شده باشد پرداخت می نماید. امتیاز این بیمه نامه این است که حق بیمه این نوع بیمه بسیار نازل بوده در صورتیکه پرداخت حق بیمه سالانه باشد مدت پرداخت حق بیمه،‌ دو سوم مدت وام است.

در بیمه مانده بدهکار سن شخص بیمه شده باضافه مدت بیمه نباید از 70 سال تجاوز نماید.

 بیمه های عمر زمانی و عمر مانده بدهکار را میتوان در قالب قراردادهای گروهی نیز منعقد نمود که در اینصورت نرخ قرارداد مزبور بر اساس میانگین سنی افراد تحت پوشش بیمه محاسبه و تعیین خواهد گردید. قابل توجه است که در نظر گرفتن میانگین سنی در یک قرارداد جمعی موجب تخفیف در نرخ حق بیمه و در نتیجه کاهش مبلغ حق بیمه خواهد شد.

بیمه حوادث انفرادی

در این نوع بیمه شخص می تواند خود را در قبال حوادث 24 ساعته شغلی و غیر شغلی و یا خطرات شخصی برای مدت یک سال بیمه نماید. حق بیمه در این بیمه نامه بر اساس شغل افراد تعیین می گردد و جهت تامین این منظور پنج گروه شغلی از کم خطرتر تا خطرناکترین شغل تعیین می گردد.

طبقه یک : این طبقه شامل اشخاصی که دارای کار اداری و دفتری و همچنین افرادی که در دفتر کار خود به عرضه خدمات می پردازد می گردد.

طبقه دوم : افرادی که علاوه بر استفاده از نیروی فکری با دستشان نیز کار می کنند لیکن کار آنها با ماشین آلات صنعتی نخواهد بود از قبیل پزشکان عکاسان و انبارداران.

طبقه سوم : افرادی متخصص و یا نیمه متخصص که معمولا با ماشین آلات و ادوات صنعتی کار می کند مانند: کشاورزان، رانندگان وسائط نقلیه سبک، کارگران ساختمانی.

طبقه چهارم : افرادی که با ماشین آلات و ادوات صنعتی پرخطر کار می کنند و یا نوع کار آنها پرخطر می باشد از قبیل کارگران غیر ماهر صنعتی، پرسکار فلز، دکل بند، ماموران آتش نشانی.

طبقه پنجم : افرادی که در فعالیت روزمره خود با بیشترین خطر روبرو هستند از قبیل خلبانان، کارگران معادن زیرزمینی.

بیمه حوادث گروهی

بیمه حوادث گروهی برای تعداد بیش از ده نفر صادر شده و شرایط آن با توجه به نیاز بیمه گذار تنظیم می گردد که مهمترین موارد آن عبارتند از:

• بیمه حوادث 24 ساعته
• بیمه حوادث ناشی از کار و حرفه
• بیمه حوادث ایام ماموریت
• بیمه حوادث ورزشی
• بیمه حوادث توریستی و مسافرتی
• بیمه حوادث تحصیلی

بیمه درمان گروهی

کلیه کارکنان و اعضای خانواده تحت تکلف کارکنان سازمانها، موسسات و واحدهای صنعتی به موجب آئین نامه های مصوب شوارای عالی بیمه تحت پوشش بیمه های مازاد درمانی قرار گرفته و می توانند از مزایای این گونه بیمه نامه ها در بخش جبران هزینه های بستری و جراحی در بیمارستان و مراکز جراحی محدود و پاراکلینیکی ها استفاده نمایند.

تعهدات این نوع بیمه از طریق توافق سازمان بیمه‌گذار و شرکت بیمه معین می‌شوند و بر اساس قرارداد فی مابین کارکنان بیمه‌گذار و خانواده آنها می‌توانند از خدمات پزشکی سرپائی (ویزیت)، اعمال جراحی و آزمایشگاهی و سایر موارد بهره‌مند شوند.

بیمه ایران طی قراردادهای متعددی با تعداد کثیری از بیمارستان‌ها – درمانگاه‌ها – رادیولوژی‌ها و سایر مراکز درمانی و پزشکی و آزمایشگاهی و تعداد بسیاری از بهترین پزشکان در سطح کشور امکان خدمات درمانی مناسبی را برای بیمه‌شدگان خود ایجاد نموده است که بیمه‌شدگان می‌‌توانند با مراجعه به شعب بیمه ایران در سراسر کشور ضمن کسب اطلاعات لازم از شرایط قرارداد گروهی آگاه و از خدمات مطلوب بیمه های درمان بیمه ایران بهره‌مند شوند.

بیمه حوادث خانواده :این بیمه نامه که طرحی جدید در راستای ارائه خدمات بهینه به هموطنان گرامی می باشد کلیه افراد خانواده را در مقابل حوادث در تمام ساعات شبانه روز داخل و خارج از کشور با حق بیمه بسیار ناچیز بیمه می نماید.

بیمه حوادث خارج از کشور

این بیمه نامه که برای اولین بار در ایران توسط شرکت سهامی بیمه ایران ارائه می گردد اشخاصی که قصد مسافرت به خارج از کشور را دارند تحت پوشش بیمه قرار می دهد و اعتبار آن در خارج از کشور بوده و کلیه خدمات موضوع این بیمه نامه با توجه به قرارداد فی مابین مطابق با شرایط عمومی توسط شبکه بین المللی شرکت کمک رسانی آکسا تضمین و ارائه می گردد . همچنین خسارتهای وارده در محل و به ارز قابل پرداخت می باشد.

مزایای بیمه نامه مسافرت به خارج از کشور با احتساب موارد استثنائات و شرایط مندرج در بیمه نامه عبارتند از :

• پرداخت هزینه های درمانی، جراحی، داروخانه و بیمارستان جهت حوادث و بیماریهایی که در طول مسافرت بروز نماید تا مبلغ 000/50 یورو.
• پرداخت هزینه های فوریتهای دندانپزشکی تا مبلغ 150یورو.
• پذیرش و انتقال پزشکی به نزدیکترین بیمارستان و یا بازگرداندن بیمار به ایران تحت نظارت پزشکی.
• پرداخت هزینه های دعاوی حقوقی تا 1000 یورو طبق شرایط بیمه نامه.
• راهنمایی و کمک رسانی در سرقت یا مفقود شدن مدارک مسافرتی.
• بازگرداندن کودکان به ایران در صورت فوت یا بستری شدن بیمه شده.
• بازگرداندن جسد به ایران در صورت فوت بیمه شده در طول مسافرت.
• پرداخت هزینه های عزیمت همراه، به بالین بیمه شده بستری در بیمارستان.
• انتقال پیامهای فوری و اضطراری بیمه شده.
• بازگشت پیش بینی نشده به دلیل مسائل پزشکی یا بیماری بستگان بیمه شده در صورتیکه نتواند از بلیط اولیه جهت بازگشت استفاده نماید.
• ارسال دارو از کشور مبدا به کشوری که بیمه شده در آن بستری است.
• استرداد بار مسافر در صورت فقدان یا اشتباه مسیر بار.
• چنانچه بار کنترل شده مسافر تا 12 ساعت به بیمه شده تحویل نگردد، هزینه خریدهای اضطراری تا مبلغ 200 یورو و در صورتیکه این تاخیر به بیش از 48 ساعت منجر شود حداکثر تا مبلغ 800 یورو.
• در صورت مفقود شدن یا به سرقت رفتن مدارک مهم مسافرتی از قبیل گذرنامه، ویزا و… ارائه اطلاعات لازم در مورد چگونگی اقدامهای قانونی برای جاریگزینی آنها.
• پرداخت هزینه های دیدار اضطراری هر فرد به درخواست بیمه گذار از مبدا ایران شامل یک فقره بلیط دو طرفه و مخارج اقامت تا سقف روزانه 60 یورو برای حداکثر 15 روز متوالی (مشروط بر آنکه بیمه گذار بیش از 10 روز متوالی در بیمارستان بستری شود.)

بیمه تامین هزینه جهیزیه

در این نوع بیمه نامه، بیمه گذار و بیمه شده پدر یا مادر دختر و یا در صورت عدم وجود آنان هر شخص دیگری است که علاقمند به تامین آینده دختر بوده و استفاده کننده در صورت فوت و یا حیات بیمه شده دختری است که بیمه نامه به نفع او صادر شده است.

بیمه نامه با هدف تامین سرمایه جهت تهیه جهیزیه فرزندان اثاث خانواده می باشد. هر گاه بیمه شده در طول مدت بیمه نامه، فوت یا دچار از کار افتادگی دائم و کامل گردد(پوشش های تکمیلی) از آن تاریخ تا پایان مدت بیمه نامه حق بیمه ای دریافت نشده، لیکن کماکان سرمایه بیمه نامه در پایان مدت به استفاده کننده پرداخت می شود و چنانچه فوت بیمه شده ناشی از حادثه باشد دو برابر سرمایه در پایان مدت پرداخت خواهد شد.

در صورتیکه استفاده کننده بیمه نامه (دختر) در فاصله فوت بیمه شده تا پایان مدت بیمه ازدواج نماید سرمایه بیمه نامه در زمان ازدواج به وی پرداخت خواهد شد.

بیمه گذار می تواند در طول مدت قرارداد دختر دیگر خود را به جای استفاده کننده قبلی جایگزین نماید.

چنانچه استفاده کننده در طول مدت بیمه فوت نماید با نظر بیمه گذار یکی از دو روش زیر عمل می گردد :

1 بیمه نامه فسخ شده و ذخیره پس اندازی بیمه نامه حداقل به میزان حق بیمه های دریافتی مسترد می گردد.

2 با جایگزین شدن استفاده کننده دیگری به انتخاب بیمه گذار، بیمه نامه ادامه می یابد .

سرمایه مندرج در بیمه نامه در پایان مدت فقط به شخص استفاده کننده پرداخت خواهد شد .

چنانچه بیمه شده در قید حیات باشد و استفاده کننده قبل از پایان مدت بیمه ازدواج نماید درصورت درخواست مبلغ ذخیره پس اندازی بیمه نامه به وی پرداخت می شود و در غیر اینصورت به شرط ادامه پرداخت اقساط، سرمایه مورد بیمه در پایان مدت به استفاده کننده پرداخت خواهد شد.

در صورت انصراف بیمه گذار از ادامه بیمه، بیمه نامه دارای ارزش بازخریدی نبوده و به یکی از دو روش زیر عمل می گردد :

چنانچه حق بیمه حداقل شش ماه پرداخت شده باشد بیمه نامه با سرمایه مخفف (معادل ذخیره پس اندازی) تا پایان مدت ادامه می یابد.

اگر حق بیمه کمتر از شش ماه پرداخت شده باشد بیمه نامه بدون هیچگونه تشریفاتی باطل است و حق بیمه های دریافتی از بیمه گذار قابل استرداد نخواهد بود.

بیمه مهریه

بیمه نامه مهریه تضمینی مطمئن برای پرداخت تمام یا قسمتی از مهریه و پشتیبانی مالی مناسب است که زوجه می تواند از مزایای آن به شرح زیر بهره مند شود.

در صورت حیات زوج در پایان مدت بیمه، سرمایه اصلی بیمه نامه به صورت یکجا و یا مستمری به زوجه پرداخت می گردد.

در صورت از کارافتادگی دائم و کامل زوج در طول مدت بیمه، بیمه گذار از پرداخت اقساط بعدی حق بیمه تا پایان مدت بیمه معاف شده و تعهدات بیمه گر کماکان در موعد مقرر انجام خواهد گرفت.

در صورت فوت بیمه شده در طول مدت بیمه سرمایه اصلی بیمه نامه به زوجه پرداخت خواهد شد.

در صورت فوت بیمه شده بر اثر حادثه، دو برابر سرمایه اصلی بیمه نامه به زوجه پرداخت خواهد گردید.

چنانچه زوجه بعد از گذشت حداقل 6 ماه از تاریخ شروع بیمه نامه و پرداخت حق بیمه مربوطه توسط بیمه گذار و قبل از پایان مدت بیمه مطلقه گردد ذخیره پس اندازی بیمه نامه تا تاریخ پرداخت حق بیمه به وی پرداخت خواهد شد. زوجه به میزان 85% در منافع حاصل از عملیات بیمه گری در این بخش سهیم بوده و در صورت تشکیل منافع مزبور، سرمایه اصلی بیمه نامه به اضافه سرمایه ای که از محل مشارکت در منافع ایجاد شده است به وی پرداخت خواهد شد.

زوجه می تواند پس از گذشت حداقل دو سال از شروع بیمه و پرداخت مستمر حق بیمه مربوط و با موافقت بیمه گذار از محل ذخیره پس اندازی بیمه نامه تقاضای وام نماید.

در صورت فوت زوجه در طول مدت اعتبار بیمه نامه (پس از گذشت حداقل 6 ماه از تاریخ شروع بیمه نامه و پرداخت حق بیمه مربوطه) ارزش بازخرید بیمه نامه در وجه بیمه گذار پرداخت خواهد شد.

تغییر و اصلاح ساختار فعلی صنعت بیمه به‌دلیل نقش با اهمیت آن در مناسبات اقتصادی و برای حضور فعال‌تر بیمه‌گران در اقتصاد کشور یک امر اجتناب‌ناپذیر است.
در یک مقایسه تطبیقی از سهم بیمه در کشورمان با کشورهای همطراز مشاهده می‌شود که بیمه‌های بازرگانی و به خصوص بیمه‌های زندگی در ایران وضعیت مساعدی ندارد؛ اما تحول و اصلاح ساختاری صنعت بیمه، گسترش و تنوع خدمات بیمه‌ای که در رهنمودهای ریاست محترم جمهوری به آن تاکید شده، نیازمند ایجاد بسترهای مناسب در داخل و خارج از شرکت‌های بیمه است. افزایش درآمد سرانه و هدفمند شدن یارانه‌ها،‌ مشارکت دستگاه‌های حکومتی در اشاعه فرهنگ بیمه و… از جمله عوامل خارجی است که از حوزه اختیار شرکت‌های بیمه خارج است. ولی عوامل داخلی به اتخاذ تدابیری در داخل شرکت‌های بیمه برمی‌گردد و می‌توان آنها را سامان داد. یکی از این زمینه‌سازی‌های مهم داخلی، می‌تواند ایجاد سیستم‌های کارای اطلاعات حسابداری برای پشتیبانی خدمات بیمه‌ای بیمه‌‌گران باشد.

نگهداری حساب‌های دقیق، نمایش وضعیت مالی و ارائه عملکرد شفاف از حساب بیمه‌گذاران، می‌تواند بیمه‌‌گران را در ارائه خدمات بیمه‌ای مناسب یاری کند. به‌دلیل خصوصیات حسابداری بیمه‌های عمر از قبیل محاسبات ذخایر فنی، پرداخت مشارکت در منافع، ‌شرایط فروش متنوع و خصوصیات بیمه‌های عمر خرد ایجاد سیستم‌های کارای حسابداری بیمه‌های عمر بسیار ضروری است. از طرفی دیگر علاوه بر مزیت پوشش خطرات فوت، نقص عضو و ازکارافتادگی، به‌دلیل ماهیت اختیاری و تجاری بیمه‌های عمر، خریداران این پوشش‌ها دارای اهداف و سلایق متفاوتی هستند. بنابراین از دید سرمایه‌گذاری خرید بیمه‌های عمر باید دارای توجیه اقتصادی باشد. مدیریت بهینه وجوه نقد حاصله از فروش بیمه‌های عمر می‌تواند موجب افزایش بازدهی شرکت‌های بیمه و بالارفتن مطلوبیت این بیمه‌ها در نظر بیمه‌گذاران شود. بنابراین مثلث سه جانبه بیمه‌های عمر، سرمایه‌گذاری‌ها و سیستم‌های اطلاعات حسابداری بیمه در ارتباط با همدیگر می‌توانند موجبات توسعه یکدیگر را فراهم کنند. در صورت رفع این موانع و گسترش همه جانبه بیمه‌های عمر می‌توانیم شاهد ارتقای رفاه عمومی‌جامعه و رشد و توسعه اقتصادی کشورمان باشیم.

سرمایه‌گذاری و توسعه بیمه‌های عمر

به‌دلیل اهمیت بالای سرمایه‌گذاری‌ها در مکانیزم بیمه‌های عمر، هیات استانداردهای بین‌المللی حسابداری (IASB) قراردادهـای بیمه‌های عمر را در مـواردی به‌عنـوان ابـزارهای سرمایه‌گذاری (FINANCIAL INSTRUMENT) طبقه‌بندی می‌کند. توجه به مقوله سرمایه‌گذاری، فروش بیمه‌های عمر را تسهیل خواهد کرد. عواملی که می‌تواند موجب افزایش جذابیت بیمه‌نامه‌های عمر در نظر بیمه‌گذاران شود، تاکید بر دو مورد زیر است:

1. پوشش خطرات فوت، حوادث نقص عضو و از کارافتادگی که در صورت وقوع آنها در طول مدت بیمه نامه بیمه‌گذار مبلغ غرامت را دریافت خواهد کرد. باتوجه به ماهیت احتمالی این خطرات و در صورت وقوع آنها در سال‌های اولیه، بیمه‌گذار هم غرامت را دریافت می‌کند و هم از پرداخت مابقی حق بیمه معاف خواهد بود.
2. تامین نرخ بازده مورد انتظار بیمه‌گذاران

فرصت‌های سرمایه‌گذاری برای افراد متفاوت است. میانگین بازدهی ناشی از این فرصت‌ها نرخ بازده مورد انتظار افراد را در فعالیت‌های اقتصادی تشکیل می‌دهد. حال اگر بیمه‌‌گران با توجه به ماهیت اختیاری بیمه‌های عمر به هزینه‌های فرصتی توجه نکنند در فروش بیمه‌های عمر نمی‌توانند موفق باشند. امروزه در کشورهای پیشرفته به ارزش زمانی پول بیمه‌گذاران در فروش بیمه‌های عمر توجه می‌شود. ارزش آتی کلیه وجوه حق بیمه پرداختی بیمه‌گذاران در طول مدت بیمه نامه باید حداقل برابر با ارزش غرامت دریافتی باشد. مدیریت بهینه وجوه نقد حاصله از فروش بیمه‌های عمر و استفاده از فرصت‌های سرمایه‌گذاری علاوه بر فراهم کردن پوشش مجددی برای جبران تعهدات ناشی از خطرات تحت پوشش موجب رعایت سلایق مشتریان در فروش این بیمه‌نامه‌ها خواهد شد. بیمه‌‌گران می‌توانند برای جبران نرخ بازدهی بیمه‌گذاران خود میانگینی از تمامی ‌نرخ‌های بازدهی سرمایه‌گذاری موجود در بازارهای مختلف را به عنوان نرخ مشارکت در منافع در بیمه‌نامه‌های عمر منظور کنند. به عنوان مثال برای مشخص شدن اهمیت سرمایه‌گذاری در فعالیت بیمه‌های عمر، ترکیب و میزان سود سرمایه‌گذاری‌های برخی از شرکت‌های بیمه در کشور هندوستان که از صورت‌های مالی سال‌های مختلف استخراج شده، ارائه می‌شود.
این کشور دارنده رتبه پنجم در فروش بیمه‌های عمر در آسیا بوده و ضریب نفوذ بیمه‌های عمر در این کشور 83/2درصد در سال 2005 بوده است. اما نرخ تورم در این کشور 4/4درصد و متوسط بازدهی 34/7‌درصد بوده است. اگر نرخ تورم را به عنوان متوسط بازده مورد انتظار افراد در جامعه در نظر بگیریم از متوسط بازدهی کمتر است. این شرایط امکان فروش بیمه‌های زندگی را تسهیل خواهد کرد. در حالی‌که در ایران و در سال‌های 84 و 85 اکثریت سرمایه‌گذاران به‌خصوص سهامداران خرد خاطرات بسیار تلخی از میزان بازدهی در بازار سرمایه دارند. شرکت‌های بیمه نیز در اثر این بازدهی منفی دچار زیان فراوانی در سبد سرمایه‌گذاری خود شدند.
برخی از موانعی که در زمینه استفاده از وجوه بیمه‌نامه‌های عمر در امر سرمایه‌گذاری وجود دارد به‌شرح زیر است:

1. فقدان راهبرد سرمایه‌گذاری در صنعت بیمه، کاربرد روش‌های سرمایه‌گذاری از قبیل JOINT VENTURE و ایجاد صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشاع MUTUAL FUND در صنعت بیمه می‌تواند موجب هماهنگی بیشتر سیاست‌های سرمایه‌گذاری و کاهش ریسک سرمایه‌گذاری در این صنعت شود.
2. فقدان افراد متخصص که تواما با مقوله سرمایه‌گذاری و مسائل روز بازار سرمایه کشور و خصوصیات عملیات بیمه‌‌گری آشنایی داشته باشند.
3. درجه پایین کارایی و مشکلات ساختاری موجود در بازار سرمایه کشور.
4. وجود مشکلات ساختاری در بازار پول؛ از قبیل روش‌های تعیین نرخ سود سپرده‌های بانکی که می‌تواند در تامین نرخ بازده مورد انتظار خریداران بیمه‌های عمر چالش جدی ایجاد کند.
5. وجود بازارهای غیررسمی‌ سرمایه‌گذاری که تحقق بازده‌های بالاتر از حد معمول را امکان‌پذیر می‌کند.
6. عدم استفاده از مفاهیم و ابزارهای نوین مدیریت مالی در طراحی انواع بیمه‌های عمر؛ از قبیل ارزش زمانی پول و نرخ بازده مورد انتظار در طراحی بیمه‌های زندگی.
7. حساسیت بالای بازار سرمایه از عوامل سیاسی به‌رغم وجود پتانسیل بالای آن برای رشد و توسعه
8. محدودیت در آیین‌نامه سرمایه‌گذاری شرکت‌های بیمه

به‌طوری که از یک طرف به‌دلیل عدم تنوع در بازار سرمایه کشور مانند فقدان ابزارهایی از قبیل اختیار معاملاتOPTION، معاملات آتی‌، ابزار‌های مشتقه DERIVATIVE INSTRUMENT، عدم تنوع در صنایع و شرکت‌های پذیرفته شده در بورس، فرصت‌های سرمایه‌گذاری بسیار محدود است، از طرف دیگر وجود تفکر بخشی‌نگر در مقررات و آیین‌نامه سرمایه‌گذاری صنعت بیمه (آیین‌نامه شماره 42)، امکان کسب سود از این محل را بسیار دشوار نموده است. مثلا به‌رغم بازدهی بخش مسکن در سال‌های اخیر سرمایه‌گذاری در این بخش برای بیمه‌‌گران میسر نبوده و در این آیین‌نامه نیز پیش‌بینی نشده است.

سیستم‌های کارای اطلاعات حسابداری

بیمه‌های زندگی در مقایسه با بیمه غیرزندگی (اموال، مسوولیت و منافع) دارای اختلافات ماهوی است که برای گسترش آن در جامعه باید به آن توجه کرد. به عنوان مثال بیمه‌های زندگی ماهیت پس‌اندازی و سرمایه‌ای داشته و فروش آن اختیاری است. از طرف دیگر به ‌دلیل تعداد بالا و ارزش‌های متفاوت، شباهت زیادی بین بیمه‌های عمر و بیمه‌های خرد وجود دارد که ضرورت نگهداری اطلاعات مالی تفصیلی در بیمه‌های عمر را افزایش می‌دهد. پس با توجه به شرایط متفاوت بیمه‌های زندگی برای فروش موفق آن نیازمند دسترسی به اطلاعات دقیق و به‌موقع هستیم. ارائه اطلاعات شفاف مالی و بیمه‌ای و طراحی سیستم‌های کارای پشتیبان در فروش این بیمه‌نامه‌ها به منزله رعایت اصول مشتری مداری خواهد بود. در این میان سیستم‌های اطلاعات حسابداری بیمه می‌تواند نقش بسیار موثری در توسعه بیمه‌های عمر داشته باشد. از منظری دیگر در مورد اهمیت سیستم‌های حسابداری بیمه‌های عمر می‌توان به نقش مفید آن در تعیین میزان حق بیمه اشاره کرد. همانطوری که می‌دانیم حق بیمه سه وظیفه بر عهده دارد:

1. جبران خسارت‌های احتمالی حق بیمه خطر

. جبران هزینه‌های اداری و تشکیلاتی (حق بیمه انتوانتر یا ترازنامه‌ای

2. تامین سود (حق بیمه تجاری

با توجه به ماهیت تجاری بیمه‌های عمر که قیمت تمام شده و مبلغ فروش نقش موثری در ارائه این محصول به بیمه‌گذاران دارد، سیستم‌های حسابداری بیمه‌های عمر به اکچویر در محاسبه حق بیمه و مدیریت در کنترل هزینه‌ها و تعیین حاشیه سود پوشش‌های بیمه می‌تواند خدمات مفیدی ارائه کند.

مصوبه شماره 42 شورای‌عالی بیمه ضرورت تفکیک حساب‌های بیمه‌های زندگی و غیر زندگی را متذکر شده است. ولی در حال حاضر شرکت‌های بیمه این حساب‌ها را به‌صورت یکجا نگهداری می‌کنند. احتمالا این عدم تفکیک ناشی از سهم پایین بیمه‌نامه‌های زندگی در پرتفوی شرکت‌های بیمه و فقدان شرکت‌های بیمه تخصصی بوده که ایجاد سیستم مجزای حسابداری برای آن را توجیه‌ناپذیر کرده است. حسابداری بیمه‌های زندگی دارای خصوصیاتی بوده که برای توسعه این بیمه‌نامه‌ها ایجاد سیستم‌های حسابداری مستقل، ضروری است. برخی از این خصوصیات به‌شرح زیر است:

1. محاسبه ذخایر فنی با توجه به شرایط بیمه‌نامه‌های صادره
2. وجود بیمه‌نامه‌های اقساطی با سررسیدهای متفاوت
3. نگهداری حساب مربوط به پرداخت وام به بیمه‌گذاران
4. ضرورت تعیین میزان بازدهی بیمه‌نامه‌های زندگی
5. پرداخت مشارکت در منافع برای‌‌ گروه قراردادهای بیمه‌های عمر
6. برآورد ارزش زمانی (ارزش فعلی و آتی) تعهدات بیمه‌‌گر و بیمه‌گذار

از طرفی دیگر امروزه چشم‌انداز آتی ارائه اطلاعات و گزارشگری حسابداری، اندازه‌گیری براساس ارزش‌های جاری است. پارادایم ارزش‌های جاری در گزارشگری مالی، هزینه‌های تهیه اطلاعات حسابداری را کاهش داده و خصوصیات کیفی این اطلاعات را از قبیل مربوط بودن، قابلیت اتکا و نهایتا شفافیت را افزایش می‌دهد. در رویکرد اطلاعاتی در گزارشگری حسابداری، اطلاعات تهیه شده یک کالای واسطه‌ای بوده که برای استفاده تصمیم‌گیران نیازمند پردازش اضافی است در حالی‌که در رویکرد اندازه‌گیری گزارشات مالی، وضعیت واحد اقتصادی و هر یک از مشتریان را در یک تاریخ مشخص به درستی نشان داده و نیاز به پردازش جدید اطلاعات مالی نیست (MEASURMENT PERSPECTIVE). هیات استانداردهای بین‌المللی حسابداری (IASB) روش ارزش جاری را به‌عنوان جایگزین در قراردادهای بیمه به بیمه‌‌گران پیشنهاد کرده است. بر مبنای این استاندارد بدهی‌های قرارداد‌های بیمه‌های عمر به ارزش خالص مبالغ پرداختی آتی با نرخ بازده مورد انتظار محاسبه و ثبت می‌شود. به‌دلیل تاثیر مستقیم گزارشات مالی بر تصمیمات خریداران بیمه‌نامه‌ها، گزارش‌ها باید باکیفیت باشند. منظور از کیفیت وجود و کاربست استانداردهای حسابداری مناسب، استفاده بهینه از فناوری اطلاعات در تهیه گزارش‌ها، استفاده از نیروی انسانی متخصص و متعهد به آیین رفتار حرفه‌ای در حسابداری بیمه‌های زندگی است. برای ایجاد شرکت‌های بیمه تخصصی در رشته بیمه‌های زندگی علاوه بر ضرورت تنظیم و تصویب قوانین کافی، ایجاد نظام حسابداری مناسب به عنوان بخش مهمی‌از سیستم اطلاعات مدیریت شرکت‌های بیمه ضروری است. در حال حاضر شرکت‌های بیمه تخصصی دنیا به‌صورت شرکت‌های‌‌ گروه (شرکت‌های اصلی و فرعی) و با مشارکت بانک‌ها و حضور فعال در بازار سرمایه به خدمت‌رسانی به مشتریان خود مشغول هستند.

با توجه به مطالب فوق دو الزام در حسابداری بیمه‌های عمر بهتر است مد نظر قرار گیرد.

1. در تدوین استانداردهای حسابداری از نگرش‌های فراملی (GLOBALIZATION) و حتی منطبق بر استانداردهای بین‌المللی حسابداری بیمه‌های عمر که امکان مقایسه صورت‌های مالی شرکت‌های بیمه ایرانی و خارجی را میسر میکند، استفاده شود.
   2. با توجه به اهمیت بالای سرمایه‌گذاری در گسترش بیمه‌های عمر و نقش ابزارهای نوین سرمایه‌گذاری از قبیل ابزار مشتقه و… که در کشورهای همجوار ما مورد استفاده معمول است، نظام حسابداری مناسب برای ثبت و گزارشگری این موارد
   طراحی شود.

در حال حاضر، بسیاری از کشورهای پیشرفته برای افزایش کیفیت گزارشگری مالی بیمه‌های زندگی سعی در استفاده از ارزش‌های جاری در حسابداری بیمه‌های عمر دارند. فقدان استانداردهای مدون و روزآمد در بیمه‌های عمر از چالش‌های عمده در این رشته است.

بحث و نتیجه‌گیری و ارائه پیشنهاد

خوشبختانه زمینه فکری درک اهمیت و نقش بیمه‌های عمر در زندگی اجتماعی و کاهش هزینه‌های ملی فراهم شده است. مهم‌تر از همه گسترش بیمه‌های زندگی با سیاست‌های عدالت محور دولت محترم نیز منطبق است. پس باید از این فرصت به منظور ایجاد یک هم افزایی (SENERGY) در افزایش سهم بیمه در اقتصاد و رشد و توسعه بیشتر کشورمان استفاده کنیم. پیشنهادات زیر در این زمینه ارائه می‌شود.

1. ایجاد صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشاع باعث کاهش ریسک سرمایه‌گذاری و تعیین راهبرد سرمایه‌گذاری در صنعت بیمه خواهد شد.
2. ایجاد و توسعه سیستم‌های الکترونیکی مالی و سرمایه‌گذاری برای پشتیبانی و توسعه بیمه‌های عمر. توسعه سیستم‌های الکترونیکی امکان ارائه انواع گزارش‌های حسابداری و انجام نظارت مالی توسط دستگاه‌های نظارتی را میسر خواهد کرد.
3. بازنگری در قوانین و مقررات بیمه‌ای، مالی و سرمایه‌گذاری صنعت بیمه با هدف توسعه بیمه‌های عمر
4. رفع ابهام معافیت مالیاتی بیمه‌های عمر؛ به‌طوری‌که علاوه بر معافیت مالیاتی غرامت پرداختی، اقساط حق بیمه‌های عمر نیز باید از درآمد مشمول مالیات کسر شود.
   5. تجدید نظر در سهم حق بیمه واگذاری قانونی ( اجباری) بیمه‌های عمر موجب افزایش میزان نقدینگی و انعطاف‌پذیری مالی شرکت‌های بیمه خواهد شد.
5. تربیت نیروی انسانی متخصص که با مفاهیم حسابداری، بیمه و سرمایه‌گذاری آشنایی داشته باشند.
6. به‌دلیل اهمیت سرمایه‌گذاری‌ها در توسعه بیمه‌های عمر متولیان تدوین استانداردهای حسابداری بیمه‌های زندگی نسبت به نحوه محاسبه و تعیین میزان ذخایر و تاثیرات آن با حساسیت برخورد کنند؛ زیرا ذخایر فنی بیمه مبنای تعیین میزان سرمایه‌گذاری‌ها، سود، مالیات پرداختی و به طبع آن میزان نقدینگی، میزان تسهیلات پرداختی به نمایندگان و کارکنان بوده و نقش بسیار مهمی‌در عملیات بیمه‌‌گری بر عهده دارد.
7. طبق آمارهای منتشره بین‌المللی از عوامل رشد بیمه‌های عمر در دنیا سودآوری و رونق بازار سرمایه عنوان شده است. لذا رفع محدودیت‌های ساختاری بازار پول از قبیل نحوه محاسبه نرخ سود سپرده‌ها و سود تسهیلات و محدودیت‌های بازار سرمایه از قبیل گسترش ابزارهای نوین سرمایه‌گذاری و پذیرش استانداردهای بین‌المللی حسابداری برای تعامل با بورس‌های بین‌المللی می‌تواند موجب گسترش بیمه‌های زندگی شود.

آشنایی با دلایل عدم استفاده از بیمه عمر در ایران

موانع و راهکار های توسعه بیمه های عمر در کشور

فايده اصلي بيمه ، دادن اطمينان به افراد در جهت مقابله با خطرات احتمالي است كه در قاموس بيمه به آن ريسك اطلاق مي گردد . فارغ از نوع بيمه مي توان گفت بيمه علاوه بر ايجاد محيطي امن براي فعاليت هاي اقتصادي ، باعث ايجاد اطمينان براي كار و توليد و سرمايه گذاري و بطور كلي ايجاد فضاي امن و آرام براي فعاليت هاي اجتماعي و اقتصادي است .

صنعت بيمه در ايران عليرغم اينكه بيش از 7 دهه قدمت دارد و تلاش هاي زيادي جهت توسعه آن صورت گرفته است ، هنوز جايگاه مناسبي ندارد وعرضه گسترده بيمه هاي عمر بمنظور ارتقاء و بهبود سطح رفاه اجتماعي _ آنگونه كه شايسته است _ با توجه به وجود ظرفيت ها و قابليت هاي گسترده در كشور ،با موانع بسياري رو برو مي باشد .
مقاله ” موانع و راهكار هاي توسعه بیمه های عمر انفرادي در كشور” به بررسي موانع عمده فرا روي بيمه هاي عمر پرداخته و سعي گرديده است با استفاده از تجارب موجود و مطالعات صورت گرفته يك طرح كلي -و البته اجمالي- كه حاوي مشكلات اساسي و نيز راهكارهاي رفع موانع توسعه بيمه هاي عمرباشد ، ارائه نمايد.

ذكر اين نكته قبل از ورود به مباحث اصلي ضروري به نظر مي رسدكه عدم توسعه بيمه هاي عمر و رفع موانع ، يك مشكل يك وجهي ويا يك معادله يك مجهوله نيست ، عوامل بسياري در توسعه بيمه هاي عمر دخالت دارد كه ريشه بسياري از عوامل خارج از صنعت بيمه و برون سازماني است . برنامه ريزي وسياستگذاري در اين باره در درون صنعت بيمه ميسر نيست .

تصوير كلي از بيمه عمر انفرادي و عوامل ذيربط

 جمعيت كل كشور 782ر495ر70 نفر

 تعداد جمعيت قابل بيمه شدن: حمعییت زیر 65 سال کشور بالغ بر 000ر800ر66 نفر می باشد واگر افراد زیر 15 سال را هم نیز استثناء کنیم 000ر000ر49 نفر قابل بیمه شدن هستند.

 تعداد بيمه شدگان :: در حدود000ر300ر1 نفر

 درصد دارندگان بيمه به كل جمعيت::: 1.8درصد

 تعداد شعب فعال در صنعت بيمه :: 535 شعبه

 تعداد نمايندگان : : در حدود 200ر8 نفر

 تعداد کارکنان صنعت بیمه :در حدود 10000 نفر : بیمه ایران 437ر2نفر بیمه آسیا 743ر1 نفر بیمه دانا 374ر1 نفر و بیمه البرز 974 نفر و بقیه در شرکتهای بیمه خصوصی فعالیت می کنند.

بخش اول:

موانع توسعه بيمه هاي عمر

• ساختارهاي سازماني و مديريتي

سازمانها ي اداري از جمله شركتهاي بيمه از اركان متعددي نظير: نيروي انساني ،قوانين و مقررات ، تشكيلات و سازماندهي ، روش انجام كار ، نظام مديريت ، نظام آموزش و تجهيز نيروي انساني ، نظام طبقه بندي مشاغل ، نظام ارزشيابي ، و نظام پرداخت تشكيل شده است كه هركدام از اين اركان اهميت خاصي دارد .

باتوجه به اينكه نحوه سازماندهي و ساختارهاي سازماني نقش عمده اي در تحقق اهداف خواهد داشت .به عبارت ديگر ” ساختار نشان دهنده استراتژي است ساختار سازماني مربوط به بيمه هاي عمر در شركت هاي بيمه از دو نظر جهت توسعه بيمه هاي عمر در كشور كارآيي ندارد.

• سازماني اختصاصي و تخصصي به منظور ارائه بيمه هاي عمر وجود ندارد . و ” تامين رضايت مشتريان و توسعه بيمه در گرو ساختاري موثر و مناسب است ، در حاليكه ساختار صنعت بيمه به نحوي طراحي شده است كه حساسيت لازم را در قبال مشتريان نداشته و با سنتي عمل كردن در چند رشته و محدوده خاص ، كمتر به دنبال مشتري مداري بوده است .” ( 5) بنابر اين، ايجاد و راه اندازي شركت هاي بيمه تخصصي عمر يك امر ضروري بنظر مي رسد ، تا با درك صحيح از شرايط بيمه هاي عمر از جمله نحوه بازاريابي و فروش ، نحوه پذيرش ريسك ، نحوه وصول حق بيمه ، حسابداري وسرمايه گذاري وجوه حق بيمه و ذخاير رياضي ، بتواند تعامل بهتري با بيمه شدگان و بيمه گذاران اين رشته فراهم سازد 2-1-سازماندهي واحد هاي فني و پشتيباني در شركت هاي بيمه به گونه اي است كه به هدف توسعه بيمه هاي عمر انفرادي كمكي نمي كند به عنوان نمونه در مديريت هاي مالي و سرمايه گذاري تفاوت چنداني بين حق بيمه هاي دريافتي بيمه هاي عمر و ساير رشته ها قائل نمي باشند .در حاليكه لازم است حسابداري بيمه هاي عمر و چرخه گردش مالي مربوط و همچنين سرمايه گذاري از وجوه اندوخته ها جهت ارائه خدمات مطلوب و حفظ حقوق بيمه گذاران بطور جداگانه صورت گيرد .

2- عدم اشائه مطلوب فرهنگ بيمه

فرهنگ عبارت است از مجموعه‌اي از ارزش‌ها، عقايد، هنجارها، آداب و رسوم، زبان و ميراث فرهنگي وتاريخي يك جامعه كه از پيشينيان به ارث رسيده است. و منظور از فرهنگ بيمه نيز عبارت است از آشنايي مردم كشور با بيمه و انواع و شناخت آن و استفاده و استقبال از پوشش هاي بيمه اي جهت مقابله با خطرات احتمالي و پيش رو ، و ايجاد تعاملي پايدار ومنطقي بين صنعت بيمه وآحاد مردم كشور و تقويت باور و نگرش مثبت مردم نسبت به صنعت بيمه ، خدمات بيمه اي و شركت هاي بيمه . اما ضریب نفوذ بیمه ، تعداد بیمه نامه های اختیاری خریداری شده ، حجم حق بیمه های دریافتی و نحوه تعامل مردم با شرکت های بیمه ، نشان دهنده نهادینه نشدن فرهنگ بیمه بین مردم است .
3- شبكه فروش نا كارآمد

در حال حاضر عرضه و فروش بيمه هاي مختلف از جمله بيمه هاي عمر از طرق زير صورت مي گيرد .

3-1- عرضه مستقيم از طرف شركت بيمه

3-2- عرضه از طريق كارگزاران بيمه موضوع آيين نامه شماره 6 شوراي عالي بيمه

3-3- عرضه از طريق نمايندگان حقيقي و حقوقي شركت هاي بيمه ( موضوع آيين نامه شماره 28 شوراي عالي بيمه

3-4- عرضه بيمه از طريق نمايندگان فروش بيمه عمر ( موضوع آيين نامه شماره 54 شوراي عالي بيمه

3-5- بازاريابان بيمه به نمايندگي از نمايندگان و كارگزاران

نمايندگان و كارگزاران بيمه و بازاريابان آنها شبكه فروش صنعت بيمه را تشكيل مي دهند و در حقيقت بازوان اجرايي شركت هاي بيمه جهت فروش بيمه مي باشند. توانايي و بالندگي شبكه فروش ، شكوفايي فروش از نظر كمي و كيفي را بدنبال خواهد داشت . و ضعف آن نيز موجب پريشاني در عرضه بيمه در جامعه خواهد بود. ” به جرات مي توان گفت يكي از عواملي كه باعث شده است تا صنعت بيمه در زمينه رسيدن به سطح مطلوب و تركيب فروش خدمات بيمه اي با مشكل مواجه شود ، نارسايي و رشد نيافتگي شبكه فروشندگي حضوري در بازار بيمه ايران است .

نتايج بررسي های صورت گرفته در اين باره حاكي از وجود مشكلات زير است ::

” – سطح آموزشي نمايندگان و فروشندگان حضوري خدمات بيمه بسيار ضعيف و نا مناسب است .

• وجود ابهام در جايگاه حقوقي و قانوني فروشندگان بيمه.
• همه نمايندگان بيمه براي هدايت نيروهاي فروش تبحر و توانايي لازم را ندارند.
• ساختار نامناسب اداري مرتبط با شبكه فروش در شركتهاي دولتي .
• درك نادرست برخي مديران از بازار بيمه و شبكه فروش.
• شيوه نامناسب جذب و نگهداري نمايندگان.
• عدم هدايت صحيح نمايندگان در راستاي فروش بهتر و بيشتر.
• عدم نظارت مستمر و راهبردي بر عملكرد نمايندگان.
• سياست هاي تشويقي جهت نمايندگان فعال پيش بيني نشده است .

تجربه ساير كشورها (هند) در زمینه استفاده از بیمه عمر

در كشور هندوستان فروش مستقيم بيمه هاي عمر وجود ندارد و بيمه نامه ها فقط از طريق شبكه نمايندگي بفروش مي رسد . در هر شعبه يك يا چند كارشناس بازاريابي فعاليت مي كنند كه وظيفه آنان هدايت و نظارت بر نمايندگان است و به اين كارشناسان ، در صورت رضايت بخش بودن عملكرد نمايندگان تحت نظارت ، مبالغي علاوه بر حقوق ، پرداخت مي گردد .

4- عدم سياستگذاري هاي كلان در صنعت بيمه و عدم وجود استراتژي در جهت

راهکارهایی برای استفاده از بیمه عمر

بدون شک رسیدن به اهداف راهبردی نیازمند مطالعه و بررسی ، برنامه ریزی و تلاش در جهت تحقق آن است . علیرغم تهیه وتدوین چشم انداز 20 ساله جمهوری اسلامی ایران ، بنظر می رسد این موضوع در صنعت بیمه نهادینه نگردیده است و هریک از شرکت های بیمه و مدیریت های ذیربط ، باتوجه به توانایی و شرایط درون سازمانی خود مشغول فعالیت هستند و برنامه مدونی در مورد توسعه بیمه های عمر. در صنعت بیمه ، وجود ندارد .

5- پايين بودن قدرت اقتصادي مردم كشور

بررسی های انجام شده حاکی از آن است که قدرت اقتصادی عامه مردم هر کشور و توسعه بیمه های عمر ارتباط دو جانبه دارد .بدین مفهوم که هر چقدر درآمد سرانه مردم بیشتر باشد اقبال عمومی به بیمه بیشتر است . و از سوی دیگر هرچقدر ضریب نفوذ بیمه در یک کشور بیشتر باشد ، نشانگر وضعیت مناسب اقتصادی عامه مردم است . بنابراین فقر و پایین بودن درآمد سرانه در رابطه با بیمه های عمر یک مانع عمده است و البته راهکار ارتقاء سطح درآمد ها خارج از صنعت بیمه و قابل مدیریت این صنعت نیست . اما صنعت بیمه تاکنون نسبت به ارائه طرحهای بیمه ای جهت اقشار کم درآمد ( بیمه های خرد ) اقدام موثری به عمل نیاورده است.

6- كافي نبودن تامين هاي ارائه شده توسط شركت هاي بيمه

مردم نیازهای گوناگونی دارند.شرایط زندگی آنان نیز متفاوت است.سطح نیاز پوشش بیمه ای و سرمایه مورد نظر هر فرد با دیگری از جهات مختلفی با یکدیگر فرق دارد . اما آنچه در صنعت بیمه کشور به وقوع پیوسته است ، تحمیل شرایط یکطرفه و ارائه بیمه های سنتی به مردم است . در یک دهه ی اخیر تلاش های خوبی از طرف شرکت های بیمه از جمله شرکت بیمه دانا صورت گرفته است اما با وجود این ، هنوز با شرایط مورد انتظار و با استاندارد های جهانی فاصله بسیاری دارد .

در کشور هندوستان بالغ بر 128 نوع بیمه عمر از انواع مختلف آن و یا ترکیبی از بیمه عمر و درمان ارائه می گردد .

7- عدم رضايت بيمه شدگان ازسرويس دهي مطلوب شركت هاي بيمه

سازمانهای جدید بر خلاف سازمانهای سنتی رضایت مشتریان خود را محور و اساس فعالیت های خود قرارداده اند . طراحي و توليد محصول بر اساس نياز مشتري ، خدمت رساني سريع و مستمر لازمه حضور در بازار هاي جديد است.
” اولین گام برای طراحی استراتژی خدمات دریک شرکت .اهتمام وتوجه به نقطه نظرات مشتریان آن شرکت است .ضرب المثلی می گوید ” مشتری اگر شاه نیست دست کم شاهزاده است . حکمت ودانش بجا مانده از ژاپنی ها ، بیانگر این است که اگر شرکت رضایت مشتری را تضمین کند سود نیز تضمین خواهد شد…اکنون آشکار شده است که رضایت مشتری دیگر رمز موفقیت نیست ، وفا داری مشتری کلید اصلی موفقیت درفعالیت های تجاری است. اما متاسفانه در نظام اداری کشور و علی الخصوص در صنعت بیمه ارباب رجوع و مشتری جایگاه خاص خود را نیافته است .” ماهیت شرکتهای بیمه ایجاب میکندتا باحرکت در راستای مشتری مداری .دوام و بقای خود را استمرار بخشد در عصرارتباطات و اطلاعات امکان مقایسه خدمات بیمه ای شرکتهای مختلف براحتی از طرف مردم فراهم شده است عدم توجه به مشتري مداري در صنعت بيمه در کلیه رشته های بیمه ای هم در فرآیند صدور بیمه نامه وهم در هنگام پرداخت خسارت وهمچنین درهنگام پاسخگویی به سوالات و مشکلات بیمه شدگان ،تبعات بسیاری در کاهش فروش بیمه های عمر داشته است . ولازم است بمنظور توسعه كمي و كيفي بيمه هاي عمر از اين بابت تحولي اساسي در نگرش صنعت بيمه و كاركنان آن ايجاد گردد. و از برخورد قيم مابانه با بيمه شدگان بشدت احتراز شود .

8- عدم تبيين جايگاه حقوقي و قانوني بيمه هاي عمر

بیمه های عمر بعنوان یکی از قرارداد های بیمه ای و بازرگانی ، تابع قوانین مدنی وقانون و مقررات و حقوق بیمه است که تعهدات طرفین قرارداد بیمه اعم از بیمه گر بیمه گذار و بیمه شده و ذینفع و همچنین اشخاص ثالث را تبیین می کند. قانون بیمه که در سال 1316 تصویب شده است بسیار کلی و محدود است . سایر مقررات و از جمله آیین نامه های مصوب شورای عالی اداری در بسیاری از موارد از جمله : حقوق بیمه گذار و بیمه شده و ذینفع ، انتقال بيمه ، توثيق بيمه نامه و… دارای ابهام و یا مسکوت است. در حالیکه چنین مواردی در قوانین و حقوق سایر کشورها به دقت و به تفصیل بیان شده است . اين ابهام ها در قوانين ومقررات باعث ايجاد اختلاف بين بيمه گر و بيمه گذار شده و اجراي بعضي از امور را با تاخير مواجه مي سازد .

در قوانين و مقررات بسياري از كشورها ، بويژه كشورهايي كه سابقه فعاليت طولاني تري در بيمه دارند ، ابهام ها بر طرف گرديده ودر مورد همه موارد محتمل ، پيش بيني هاي لازم بعمل آمده است . بعنوان نمونه در كشور هندوستان در باره نحوه پذيرش بيمه شده ، نحوه انتقال بيمه نامه و… دستورالعمل هاي مدون و مفصلي وجود دارد .

9- عدم وجود سيستم و برنامه آموزشي مدون و كاربردي جهت تربیت نیروی انسانی مورد نیازنیروی انسانی مهمترین رکن هر سازمان تلقی می گردد.توانمندی ، دقت ، نوآوری و بهره وری صحیح از نیروی انسانی در گرو آموزش های موثر و مستمر است .
در این باره می توان گفت:

9-دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی در چند سال گذشته تلاش های خوبی به منظور تربیت نیروی انسانی مورد نیاز صنعت بیمه داشته اند . و از جهت کمی در این باره مشکلی وجود ندارد ، اما از جهت کیفی بنظر می رسد بین نیاز صنعت بیمه و برنامه ریزی دانشگاه ها در این باره نوعی گسستگی وجود دارد.

9دوره های آموزشی کاربردی در جهت ارتقاء دانش و بینش کارکنان و شبکه فروش با هدف توسعه بیمه عمر و حتی سایر رشته ها توسط شرکت های بیمه و یا یک مرکز آموزشی مستقل پیش بینی نشده است. شبکه فروش اعم از نمایندگان . کارگزاران و بازاریابان بهره ای از آموزش های تخصصی بويژه در باره ي فروش بيمه نبرده اند . بنابراين كارآيي و تخصص لازم را براي فروش گسترده بيمه هاي عمر كسب ننموده اند .

10 نحوه سرمايه گذاري ذخاير رياضي بيمه هاي عمر

ذخایر و اندوخته های ریاضی بیمه های عمر ، امانت های بیمه گذاران نزد شرکت های بیمه می باشد . آنچه که قابل تامل است این است که این ذخایر ، بهر دلیل بطور موثری سرمایه گذاری نشده است ، به نحوی که در سالهای اخیر برآیند سود سرمایه گذاری از محل ذخایر ریاضی ، از سود بلند مدت بانکها و بعضا بهره فنی لحاظ شده در محاسبات حق بيمه نیز کمتر بوده است .

11- وجود تورم اقتصادی در کشور

تورم و فراز و نشیب های اقتصادی در کشور یکی از بزرگترین موانعي است که توسعه بیمه های عمر را به مخاطره می اندازد و مردم را به در هنگام خريد بيمه نامه عمر به تردید جدی وا می دارد . البته راهکارهای متعددی همچون جانشين كردن طلا يا ارز خارجي و… به جاي مبلغ سرمايه ، نیز در این باره از طرف صاحبنظران ارائه شده است که همه ی موارد بجز پرداخت سود مشارکت در منافع به بیمه شدگان بیمه های عمر ، بدلیل قوانین و شرایط اقتصادی کشور استفاده از آن اجرایی به نظر نمی رسد.

12- نحوه حسابداري حسابهاي بيمه اي و ازجمله بيمه هاي عمر

بیمه های عمر بدلیل داشتن اندوخته ریاضی و طولانی بودن مدت بیمه و همچنین محاسبه سود مشارکت در منافع بوجب آیین نامه شماره 13 و اصلاحات بعدی آن ، می بایست بطور جداگانه نگهداری و سرمایه گذاری شود. لیکن بدلایل گوناگون این مهم مغفول مانده است .از طرف دیگر حقوق بیمه گذاران رعایت نشده و در نهایت توسعه بیمه های عمر را با مشکل مواجه ساخته است.

13- عدم استفاده از تكنولوژي اطلاعات IT

استفاده از تکنولوژی های جدید و بویژه تکنولوژی اطلاعات در عصر حاضر ودر صنعت بیمه از نظر همگان شاید بدیهی به نظر برسد اما در عمل مشکلات بسیاری وجود دارد که عمده ترین آن عدم وجود زیر ساخت های لازم جهت اجرایی نمودن استفاده از تکنولوژی است که می توان به مشکلات پول الکترونیکی ، امضای الکترونیکی و مخابرات وقوانین ومقررات ذیربط و… اشاره نمود.اما آنچه که مسلم است صنعت بیمه در استفاده از تکنولوژی اطلاعات ، در مقایسه با سایرین از جمله بانکها، بسیار عقب تر است.

14- عدم وجود يك نظام جامع آماري و پايگاه اطلاعاتي جهت تصميمگيران و تصميم سازان و محققين

اطلاعات و تصمیم گیری دو روی یک سکه اند . بدون اطلاعات صحیح تصمیم گیری درست امکان پذیر نیست . اطلاعات در عصر حاضر قدرت است،سرمایه است و فعالیت در عرصه رقابت های فشرده بدون اطلاعات خوش خیالی است . اما آنچه جای تعجب دارد این است که در چنین فضایی صنعت بیمه و شرکت های بیمه از داشتن بانکهای اطلاعاتی مورد نیاز خود محروم هستند . به عنوان نمونه در حدود 3-4 سال پیش یک بیمه گذار بیمه اتومبیل با مدارک ساختگی در 3 شعبه یک شرکت خسارت گرفته بود و جالب تر اینکه میزان خسارت دریافتی 3 شعبه با یکدیگر تفاوت چشم گیری داشت.!!

15- نرخ هاي بهره فني اعلام شده از سوي بيمه مركزي ايران

در تاریخ 14/11/1382 شوراي عالي بيمه تعرفه بیمه های عمر را تغییر داد . بيمه مركزي ايران در تاريخ 27/12/1382 تعرفه هاي جديد را جهت اجرا به شركت هاي بيمه ابلاغ نمود. این تغییرات از جهات زیرمشکلاتی جدی را در فروش و توسعه بیمه های عمر بوجود آورده است .

15-1- حق بیمه های بیمه عمر بویژه بیمه های عمر و پس انداز تا در بعضی از مقاطع سنی تا 45 درصد رشد داشته است ..

15-2- نرخ بهره فنی در محاسبات حق بيمه ، تا مدت 10 سال ، 15 درصد وبابت مدت بالای 10 سال ، 10 درصد لحاظ شده است . که این امر فروش بیمه های عمر بالاتر مدت 15 سال را که در حدود75 درصد از آمار بیمه نامه ها را به خود اختصاص داده بود با مشکل جدی مواجه ساخت .

15-3- آمادگی نرم افزاری در شرکت های بیمه و آمادگی ذهنی در شبکه فروش در هنگام ابلاغ وجود نداشت

15-4- نرخ بهره فنی اعلام شده با اطلاعات و شرایط واقعی اقتصادی تطبیق نداشت وندارد.

درنتیجه پس ابلاغ مصوبه تغییر تعرفه بیمه های عمر ، و اجرا توسط شرکت های بیمه ، افت شدیدی در فروش بیمه های عمر ایجاد شد که تاکنون نيز جبران نگردیده است

16- عدم پرداخت سود مشاركت واقعي در شركت هاي بيمه بر اساس آیین نامه شماره 13 و 13.7 شرکت های بیمه مکلفند بیمه شدگان بیمه های عمر را در منافع حاصل از سرمایه گذاری ذخایر ریاضی به میزان 85 در شریک کنند . ولي بدلایل مختلف و از آن جمله عدم تفکیک حسابهای بیمه های عمر با سایر رشته های بیمه ای این امر محقق نشده است . و سود مشاركت پرداخت شده توسط شركت هاي بيمه تا کنون اغلب به صورت علي الحساب بوده است.

17- عدم وجود سياست ترويجي و تبليغاتي فراگير

اثرات ترویج و تبلیغ در فروش کالاها و از جمله بیمه انکار ناپذیر است . با عنایت به ضرب المثل معروف ” بیمه فروختنی است نه خریدنی ” و با توجه به بررسی های صورت گرفته ، ( 13) بیمه های عمر و فروش آن رابطه مستقیمی با تبلیغ دارد و بنابرین بدون داشتن یک برنامه ترویج و تبلیغ مناسب از طرف صنعت بیمه ، انتظار توسعه ی بيمه هاي عمر نا محتمل به نظر مي رسد .

18- طولاني بودن فرآيند صدور بيمه نامه و پرداخت خسارت
بیمه یک فن و یک صنعت پیجیده است . و با توجه به اینکه عوامل بسیاری در صدور بیمه نامه و خسارت های احتمالی دخیل هستند رعایت اصول کارشناسی در هر مورد الزامی است.اما علیرغم آن رعایت حقوق بیمه گذار و احترام به شخصیت و وقت او در مراحل صدور بيمه نامه و نيز فرآيند پرداخت خسارت اجتناب ناپذیر است .

19- عملياتي نشدن معافيت هاي مالياتي پيش بيني نشده در قوانين مالياتي

در قانون مالیات های مستقیم به موجب مواد 137،136، 147 و 148 آن علاوه برسرمایه بیمه های عمر ، حق بیمه های پرداختی بابت بیمه های عمر توسط اشخاص حقیقی و بیمه گذاران حقوقی از درآمد مشمول مالیات بیمه شدگان کسر می گردد و این موضوع در قوانین 5ساله برنامه توسعه اقتصادی کشور نیز تصریح شده است . لیکن بدلیل عدم وجود متولی خاصی که از حقوق بیمه گذاران دفاع نماید، اجرای قانون یا مسکوت مانده و یا اجرایی نگردیده است.

20- سختگيري در پرداخت خسارت در همه ی رشته های بیمه ای و بیمه های عمر

21- نحوه بررسي ريسكها و معاينات پزشكي بیمه های عمر

22- نحوه دريافت حق بيمه از بیمه شدگانبیمه های عمر

23- مداخله سايرمراكز پولي وبانكي در امور بيمه

24- اعمال نظارت تعرفه اي توسط بیمه مرکزی

25- عدم استاندارد نمودن خدمات بيمه اي

26- عدم تبيين جايگاه تحقيق وتحقيقات درصنعت بيمه و عدم وجود واحدهاي تحقيقاتي در شركت هاي بيمه

27- عدم توجه به ساختار هاي فرهنگي اقوام و اقشار و فرق مختلف در كشور

28- عدم انعطاف پذيري بيمه نامه هاي صادره شركت هاي بيمه

29- عدم توجه دولت به بيمه هاي عمر

30- عدم استفاده از همكاري ساير مراكز از جمله بانك ها و موسسات حمايتي و تامینی

31- عدم استفاده از تجربيات ساير كشورها

32- وجود موانع فني در ارائه آسان بيمه نامه هاي عمر (نرخ بهره فنی ، سقف سرمایه ، مدت بازخرید ، ارزش بازخریدی ، عدم پرداخت کارمزد صدور به نمایندگان و…

33- عدم حضور و فعاليت شركت هاي بیمه خارجي در کشور

عدم تعيين سهم و جايگاه جهت رشته بیمه ای بيمه هاي عمر در بین سایر رشته ها

دربخش اول مشکلات و موانع عمده ای که بر سر راه توسعه بیمه های عمر وجود دارد ، به اجمال ذکر شد . دراین بخش نیز مهمترین راهکار های توسعه بیمه های عمر بیان می گردد .

1-اصلاح ساختارهای اداری شرکت های بیمه و سازماندهی مجدد آن به منظور توسعه بیمه های عمر با اقدامات زیر :

1-1- تمرکز کلیه امور فنی و پشتیبانی بیمه های عمر از جمله واحد های صدور ، خسارت ، مالی ، سرمایه گذاری ،بازاریابی ، امور نمایندگان در یک مدیریت مستقل.

1-2- ایجاد شرکت تخصصی بیمه عمر بعنوان زیر مجموعه در شرکت های بیمه.

1-3- ایجاد یک یا چند شرکت تخصصی بیمه های زندگی به صورت مستقل.

2- تعیین و تبیین استراتژی کلان صنعت بیمه با توجه به چشم انداز 20 ساله و لایحه قانونی اصل 44 قانون اساسی و تنظیم برنامه عملیاتی و تعیین سهم هر رشته بیمه ای از جمله بیمه عمر

3- سیاستگذاری در مورد ترویج و تبلیغ بیمه های عمر با همکاری بیمه مرکزی ، شرکت های بیمه و سایر سازمانها و نهاد های ذیربط ..

4- تدوین یک برنامه آموزشی فراگیر و گسترده جهت ارتقاء دانش و تخصص نیروی انسانی شاغل در صنعت بیمه بویژه نمایندگان و بازاریابان و ایجاد یک مرکز آموزشی فعال به همین منظور.

5- مهندسی مجدد شبکه فروش با ارزیابی جایگاه شغلی و حرفه ای و حقوقی نمایندگان و بررسی مشکلات شبکه فروش ، بازاریابان و نیز استفاده از راهکارهای جدید .

6- استفاده از روشهای جدید بازاریابی و فروش از جمله:

6-1- فروش بیمه نامه های عمر و پس انداز به صورت گروهی

6-2- جایگزینی بیمه های عمر و پس انداز و تمام عمر به جای بیمه های خطر فوت

منبع:

www.vintecc.com