حسابداری یا به تعبیری زبان تجارت روشهایی است قراردادی که توسط استادان ، کارشناسان و یا انجمنهای حرفه ای حسابداران تدوین گردیده است و به
تدریج مورد قبول همگان قرارگرفته است و قابل تصحیح و تغییر می باشد. برای حسابداری تعاریف گوناگونی عنوان شده است که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد :
- فرآیند تشخیص، اندازه گیری و گزارش اطلاعات اقتصادی که برای استفاده کنندگان اطلاعات مزبور امکان قضاوت و تصمیم گیریهای آگاهانه را فراهم می سازد.
- حسابداری عبارتست از خدمتی که با فراهم کردن اطلاعات مالی مورد نیاز مدیران، پرداخت کنندگان مالیات، اداره کنندگان و سایرین جهت تصمیم گیریهای آگاهانه انجام می پذیرد.
- حسابداری عبارتست از فن تفسیر، اندازه گیری و توصیف فعالیتهای اقتصادی. در حسابداری هدف بر این قرار گرفته است که با بنیانگذاری یکسری ضوابط و قراردادها اطلاعات لازم را برای حل مسایل مالی یک موسسه بدست آوریم .
تاریخچه حسابداری
در عصری که جوامع بشری همواره در حال پیشرفت های علمی و صنعتی و اقتصادی می باشند و با توجه به اینکه نقش فعالیتهای مالی در هر پیشرفت و توسعه ای غیر قابل انکار می باشد نیاز به توسعه حسابداری روز به روز افزایش می یابد.
در قرون وسطی مرسوم بوده است که فرمانروایان مالیاتها را جمع آوری می کردند و آنرا در جهت رفع نیازهای مالی مربوط به توسعه املاک به مصرف می رساندند.در آن زمان یکی از وظایف حسابداران تهیه صورتی از اموال افراد برای خزانه داری فرمانروا به منظور اخذ مالیات بود . از دیگر وظایف حسابداران آن زمان می توان به تهیه گزارش سفر افرادی كه به کار تجارت بین کشورها اشتغال داشتند اشاره کرد. این گزارش در پایان هر سفر تهیه می گردید و هدف از آن تعیین سود و زیان مربوط به آن سفر بود. در قرن سیزدهم وچهاردهم به دلیل رشد عملیات تجارتی تحولاتی در سیستم نگهداری حسابها به وجود آمد.
لوکا پاچیولی ( LUCA PACIOLI ) یک کشیش ایتالیایی و درواقع یک ریاضیدان بود که توانست با انتشار کتاب ریاضیات لوکا پاچیولی موجب گسترش فن دفترداری دوطرفه در سراسر اروپا گردد.وی در این کتاب که چند فصلش اختصاص به حسابداری داشت توانست مهارت تجزیه و تحلیل گری خود را در جهت توصیف سیستم حسابداری دوطرفه به کار برد.با وجود اینکه دراین کتاب هیچ اشاره ای به دوره مالی ، چگونگی تهیه صورتهای مالی و نگهداری حسابهای مربوط به دارائیهای ثابت وجود ندارد و نیز تمایزی بین اموال شخصی صاحب موسسه وسازمان تجاری وی نگذاشته است ، به دلیل سادگی و داشتن ارزشهای علمی در طی قرون پانزدهم و شانزدهم به اغلب زبانها ترجمه شد و مورد استفاده قرار گرفت .
از زمان به وقوع پیوستن انقلاب صنعتی در انگلستان ، نیاز به حسابداری به شکل چشمگیری افزایش یافت . پس از انقلاب صنعتی امریکا هم از آنجا که سرمایه های شخصی زیادی در شرکتها وارد گردید و موجب توسعه هر چه بیشتر آنها شد و در نتیجه باعث به وجود آمدن غولهای صنعتی قرن بیست و یکم شد سیستمهای حسابداری از اهمیت بیشتری برخوردار گردیدند و حسابداری نیز با پیشرفت وضعیت اقتصادی توسعه و تکامل پیدا نمود.
ابزار و مفاهیم پایه حسابداری
- حساب
- دوره مالی
- دفتر روزنامه
- دفتر کل
- دفتر معین
- درآمد
- هزینه
- سرمایه
- دارایی
- بدهی
- سند حسابداری
مراحل حسابداری
فرایند حسابداری دارای چهار مرحله به شرح زیر می باشد:
- ثبت فعالیتهای مالی
- طبقه بندی اقلام ثبت شده
- خلاصه کردن اقلام در قالب اعداد قابل سنجش به پول
- تفسیر نتایج حاصله از بررسی اقلام خلاصه شده
انواع حسابداری
حسابداری خود به رشته های مجزا و تخصصی تقسیم می شود که این رشته ها عبارتند از :
- حسابداری مالی(عمومي)
- حسابداری دولتی
- حسابداری صنعتی (قیمت تمام شده)
- حسابداری مالیاتی
- حسابداری بودجه ای
- حسابرسی
- حسابداری سیستمها
- حسابداری موسسات غیر انتفاعی
- حسابداری اجتماعی
مفروضات حسابداری
باید دانست که مفاهیم حسابداری مفروضاتی هستند که مبنای صورتهای مالی و سایر اصول حسابداری می باشند و به چهار دسته به شرح زیر طبقه بندی می گردند:
- فرض داشتن شخصیت حقوقی جداگانه
- فرض تداوم فعالیتهای مالی
- فرض وجود واحد اندازه گیری
- فرض دوره مالی
اصول حسابداری
اصول حسابداری به شش دسته کلی تقسیم می شوند :
- اصل قیمت تمام شده
- اصل وضع هزینه های همان دوره از درآمد همان دوره
- اصل افشای حقایق
- اصل قابل اعتماد بودن
- اصل قابلیت مقایسه
- اصل ثبات رویه
حسابداري ميانه
حسابداري محصول نياز انسان به حسابگري و استفاده از اطلاعات براي ارزيابي وقايع گذشته و پيش بيني آينده است. بنابراين در هر زمان كاركرد حسابداري بايد متناسب با محيط اقتصادي، قانوني، اجتماعي و سياسي تعريف و مرزهاي آن مشخص شود. از اين رو حسابداري را مي توان به عنوان دانشي تعريف كرد كه هدف آن ارائه اطلاعات، اساسا اطلاعات مالي درباره يك واحد اقتصادي و اجزاي آن به استفاده كنندگان برون سازماني و درون سازماني براي تسهيل تصميم گيريهاي اقتصادي و پاسخگويي است.
متون آموزشي دانشگاهي در حوزه حسابداري مالي عموما مبتني بر استانداردهاي حسابداري آمريكاست. در صورتي كه بايد موارد مغايرت اين متون با استانداردهاي حسابداري ملي اصلاح شود تا متون مناسب براي حسابداري مالي در داخل كشور دراختيار دانشجويان قرار گيرد.
حسابداري ميانه برمبناي استانداردهاي حسابداري ملي نخستين جلد از مجموعه اي است كه باتوجه به سرفصلهاي موردنياز دانشگاهها براي دروس حسابداري ميانه 1 و 2 تهيه شده تا اين مشكل موجود در متون درسي تا حدودي مرتفع شود.
ماهيت :
يك حسابدار متخصص، در آينده ميتواند مدير مالي يك سازمان يا شركت گردد يعني ميتواند به مديريت يك شركت ايده بدهد كه منابع موجودش را در چه راههايي سرمايه‌گذاري نمايد تا استفاده بهينه كند و يا اگر شركت به منابع مالي جديد نياز داشت يك مدير مالي بر اساس دانش آكادميك خود ميتواند بگويد كه از چه طريقي بايد تامين مالي كرد. و مجموع اين فعاليتها خارج از توانايي يك حسابدار تجربي است.
«حسابداري يك سيستم اطلاعاتي است كه با فراهم‌كردن اطلاعات لازم كمك مي‌كند تا سرمايه‌گذارها، اعتبار دهندگان، مديران و دولت نسبت به مسائل اقتصادي بهتر بتوانند، تصميم بگيرند. براي مثال اگر شخصي بخواهد در يك شركتي سرمايه‌گذاري كند، تمايل دارد كه وضعيت مالي آن شركت و يا نتايج عمليات آن شركت را در طي سالهاي قبل بداند. موضوعاتي كه به صورت گزارشهاي مالي توسط حسابداران تهيه مي‌شود.
«حسابداري به منظور جوابگويي به نيازهاي انسان به وجود آمده است. به همين دليل با گذشت زمان و به موازات گسترش فعاليت‌هاي اقتصادي و افزايش پيچيدگي آن ، هدفها و روشهاي حسابداري براي جوابگويي به نيازهاي اطلاعاتي، توسعه يافته است. چرا كه اشخاص، شركتها و دولت براي تصميم‌گيري در مورد توزيع مناسب منابع مالي نياز به اطلاعاتي قابل اتكا دارند كه اين اطلاعات را به ياري حسابداري مي‌توان به دست آورد. از سوي ديگر انجام سرمايه‌گذاري يكي از مواد ضروري و اساسي در فرآيند رشد و توسعه اقتصادي كشور است و سرمايه‌گذاران نيز از بعد عرضه سرمايه، تا حد امكان سعي دارند منابع مالي خودرا به سويي سوق دهند كه كمترين ريسك و بيشترين بازده را داشته باشد. يعني به دنبال برآورد ريسك سرمايهگذاريها خواهند بود. اين در حالي است كه يكي از مباني اساسي براي محاسبه ريسك بازار شركتها ، استفاده از اطلاعات توليد شده توسط سيستم حسابداي است.
رشته حسابداري از جمله رشته‌هايي است كه از داوطلبان هر سه گروه آزمايشي رياضي و فني ، علوم تجربي و علوم انساني دانشجو مي‌پذيرد.
آينده شغلي ، بازار كار ، درآمد:
به نظر مي‌رسد فارغ‌التحصيلان دوره‌هاي تحصيلات تكميلي اين رشته، آمادگي و پختگي بيشتري براي حضور در بازار كار دارند.
نتيجه يكي از تحقيقات دانشگاه «كلمبيا» مبني بر اين بود كه از از دهه 70 به بعد همه شركتهاي موفق، شركتهايي بوده‌اند كه مدير آنها تحصيلات مالي داشته است. چون از اين دهه به بعد اطلاعات نقش مهمي پيدا كرده است و مهمترين اطلاعات نيز، اطلاعات مالي است كه تاثير بسياري در تصميم‌گيري روساي شركتها دارد.
«فرصت‌هاي شغلي يك حسابدار بسيار گسترده است و از پايين‌ترين سطح تا بالاترين سطح را در بر مي‌گيرد. و با وجود اين كه در دانشگاههاي مختلف كشور اعم از دولتي، غيرانتفاعي و آزاد، دانشجويان بسياري در رشته حسابداري تدريس مي‌كنند اما تعداد فارغ‌التحصيلان بيكار اين رشته از بيشتر رشته‌ها كمتر است. چون از يك موسسه كوچك گرفته تا بزرگترين كارخانه‌هاي كشور حداقل براي تهيه اظهارنامه مالياتي به حسابدار نيازمند هستند.
همچنين دانش حسابداري در بخش ماليات كاربرد وسيعي دارد. چون محاسبه سود به ياري حسابداري امكان‌پذير است و تعيين مقدار سود نيز مبناي محاسبه ماليات شركتها اعم از دولتي و خصوصي مي‌باشد.
فارغ‌التحصيلان اين رشته پس از اتمام تحصيل مي‌توانند در سطوح مختلف و شاخه‌هاي متفاوت عهده‌دار انجام امور مالي گردند كه شرح آن چنين است:
الف) حسابداري
فارغ‌التحصيلان مي‌توانند در كليه موسسات و واحدهاي تجاري، اعم از دولتي يا خصوصي به عنوان حسابدار در شاخه‌هاي زير مشغول كار شوند:
حسابداري مالي: در كليه شركتها و موسسات تجاري و غيرانتفاعي.
حسابداري صنعتي : در كليه واحدهاي صنعتي و شركتهاي توليدي.
حسابداري دولتي : در كليه سازمانها و ادارات دولتي به عنوان حسابدار يا عامل ذيحساب.
حسابداري مالياتي : در ادارات دارايي.
حسابداري بيمه : در موسسات بيمه .
حسابداري بانكها : در شعبه‌ها و سرپرستي بانكها .
حسابداران پس از مدتي اشتغال به كار حسابداري مي‌توانند در سمت مديريت مالي واحدهاي تجاري ، ايفاي نقش نمايند.
ب ) حسابرسي
فارغ‌التحصيلان رشته حسابداري قادرند با توجه به شاخه‌هاي حسابداري در بند الف در حرفه حسابرسي شاغل شوند. شاغلان حرفه حسابرسي در يك تقسيم‌بندي كلي به دو گروه اصلي تفكيك مي‌شوند :
حسابرسان داخلي : اين گروه از حسابرسان ، كارمند واحد مورد رسيدگي هستند، و در واقع رابط ميان هيات مديره و شركت بوده و گزارش رسيدگي خود را به طور هفتگي، ماهانه يا سالانه به مديرعامل و هيات مديره ارائه ميدهند . اين گروه از حسابرسان عمليات داخل واحد تجاري را رسيدگي مي‌كنند.
حسابرسان مستقل: اين گروه از حسابرسان، افرادي هستند كه در موسسات حسابرسي مشغول كار هستند و بر اساس قرارداد ميان شركتها يا سازمانها با اين موسسات، عمليات حسابداري و مالي واحد تجاري را بر اساس اصول و موازين حسابداري مورد رسيدگي قرار ميدهند و گزارش خود را به مجمع عمومي صاحبان سهام ارائه مي‌كنند. در واقع حسابرسان مستقل رابط ميان صاحبان شركت و هيات مديره شركت مي‌باشند.
در حال حاضر در ايران ، سازمان حسابرسي به عنوان يك سازمان دولتي ، بزرگترين موسسه حسابرسي است و در كنار آن ساير موسسات حسابرسي دولتي و خصوصي مشغول فعاليت مي‌باشند.
توانايي‌هاي مورد نياز و قابل توصيه:
داشتن شم رياضي در رشته حسابداري از اهميت بسياري برخوردار است. به همين دليل دانش‌آموزان رشته رياضي در اين رشته موفقتر هستند. البته اين بدان معنا نيست كه دانش‌آموزان رشته علوم انساني قادر به ادامه تحصيل در رشته حسابداري نيستند بلكه بايد تلاش كنند تا از دانش رياضي خوب و يا حداقل متوسطي برخوردار باشند.
همچنين يك حسابدار بايد بتواند بخوبي گزارش كارهاي خود را ارائه دهد. بنابراين بايد در ادبيات فارسي مسلط بوده و نگارش خوبي داشته باشد. اين ويژگي بخصوص در سطوح بالاتر اين رشته يعني حسابرسي و مديريت مالي اهميت بسياري دارد.
در آزمون هر سه گروه آزمايشي درس رياضي به عنوان مهمترين درس اين رشته ضريب 4 دارد.
دانشجوي حسابداري بايد صادق و رازدار باشد چون در آينده تمام اسناد و مدارك يك سازمان را در اختيار دارد و اگر فرد رازدار و در كل با اخلاقي نباشد لطمات زيادي به آن شركت و در نهايت به جامعه وارد مي‌آورد. اين مساله بخصوص در حسابرسي اهميت بيشتري دارد زيرا اگر يك حسابرس كه وظيفه بررسي گزارشات مالي يك سازمان و تاييد صحت و سقم آن را بر عهده دارد، درستكار نبوده و يا شهامت ابراز مشكلات را نداشته باشد، ميتواند به نابساماني‌هاي اداري و مالي يك جامعه دامن بزند.
و بالاخره يك حسابدار براي موفقيت در اين دنياي پر از رقابت و تغيير و تحول بايد خلاق، مبتكر، صبور و منضبط باشد.
علاقه به امور مالي و تجزيه و تحليل‌هاي آن، عامل موفقيت دانشجوي حسابداري است.
وضعيت ادامه تحصيل در مقاطع بالاتر:
تا مقطع دكترا امكان ادامه تحصيل وجود دارد.
نظر يك فارغ‌التحصيل مشغول به كار در اين رشته :
دانشجوي اين رشته بايد تحمل ساعتها كار در پشت يك ميز و صندلي و سرو كار داشتن با اعداد و ارقام را داشته باشد. همچنين بايد دقيق و منظم باشد تا در جمع‌بندي اعداد و ارقام دچار مشكل نگردد.»
وضعيت نياز كشور به اين رشته در حال حاضر:
آموزش حسابداران و شركت موثر آنها در فراهم‌آوري اطلاعات مالي دقيق و قابل اعتماد، و تجزيه و تحليل اين اطلاعات براي توسعه پايدار در كشور در حال توسعه‌اي مانند ايران اهميت فراواني دارد. چرا كه وجود اطلاعات دقيق، اعتماد برانگيز، بموقع و مربوط به فعاليت‌هاي اقتصادي، نه تنها لازم بلكه حياتي است. علاوه بر اين اطلاعات مالي حاصل از فعاليت‌هاي اقتصادي كه بوسيله نظام‌هاي حسابداري گزارش مي‌شود، ميتواند از انحراف مسير پيش‌بيني شده ، اتلاف منابع اقتصادي و اخلال در برنامه‌هاي توسعه اقتصادي جلوگيري كند.
دكتر ثقفي نيز در اين باره مي‌گويد:« چون اين رشته فقط به كلاس و معلم نياز دارد متاسفانه در سالهاي اخير، بسياري از شهرهاي دورافتاده كه حتي يك حسابدار مجرب و متخصص ندارد، رشته حسابداري را با استفاده از اساتيد كم‌تجربه دائر كرده است و در نتيجه فارغ‌التحصيلان دانشگاههاي فوق حسابداراني ناكارآمد هستند كه نمي‌توانند، جذب بازار كار شوند. البته آنچه گفته شد شامل حال فارغ‌التحصيلان توانمند اين رشته نمي‌شود چون هر فرد سرمايه‌گذار و هر موسسه اعتباري براي سرمايه‌گذاري يا اعتبار دادن به حسابدار نياز دارد. »
نكات تكميلي :
چند سال پيش وقتي كه آقاي . ت رياست يكي از كارخانه‌هاي ايران را بر عهده گرفت با اخم‌هاي در هم و چهره‌هاي عبوس كارگراني روبرو شد كه 6 ماه بود حقوق نگرفته بودند و اميد چنداني نيز به رئيس جديد نداشتند. اما رئيس جديد كه فارغ‌التحصيل رشته حسابداري بود با مديريت قوي و درست خويش نه تنها كارخانه مورد نظر را از ورشكستگي نجات داد بلكه امروزه اين كارخانه يكي از بهترين كارخانه‌هاي كشور است كه محصولات آن به خارج از كشور صادر ميگردد و در حال حاضر نيز نحوه كار رئيس ياد شده به عنوان يك شيوه نوين در دانشگاهها تدريس مي‌شود.
حسابداري سرمايه‌گذاري دراوراق بهادار
در دنياي امروزكه هر روز شكل تازه اي از ارتباطات اقتصادي به وجود مي‌آيد وافراد و شركتها و مؤسسات با يكديگر در ارتباط مي‌باشند وتغييرات و تأثيرات مالي آنها بر يكديگر تأثير دارد و روز به روز اين فعاليتها پيچيده‌تر مي‌شود اين عوامل باعث مي‌شود كه نقش حسابداري به عنوان فراهم كنندگان اطلاعات مالي با استفاده از استاندارهاي حسابداري براي استفاده كنندگان بيشتر مشخص گردد. يكي ازمباحثي كه در سالهاي اخير(حداقل در زمينه حسابداري آن) مورد توجه بوده است بحث سرمايه‌گذاري در اوراق بهادار (سهام واوراق قرضه) مي‌باشد به همين دليل بر آنيم تاخلاصه‌اي از چگونگي و طبقه بندي ثبت و گزارشگري آنها را تشريح كنيم.
حسابداري سرمايه‌گذاري در اوراق بهادار با انتشار استاندارد شماره ي 115 كميته استاندارد هاي حسابداري مالي (FASB) درماه مه 1933 تحت عنوان سرمايه‌گذاري در اوراق قرضه و سهام، به طور قابل ملاحظه اي در نحوه‌ي ثبت و نگهداري وگزارشگري آنها تغيير ايجاد كرده است.
سرمايه‌گذاري در اوراق بهادار
اولاً به دليل اينكه وجه نقد مازاد شركتها عاطل نگه داشته نشود وشركتها بتواننداز مازاد وجوه خود بازدهي به دست آورند، ثانياً با سرمايه‌گذاري در اوراق بهادار ساير شركتها به خصوص در اوراق بهاداري كه بيانگر حق مالكيت است نفوذ مؤثر وكنترل بر شركت سرمايه‌پذير پيدا كرده و به طور مستقيم توان سود‌آوري شركت را افزايش ميدهند،سرمايه‌گذاري به اين نحوه گسترش داشته است.
حال كه با خلاصه‌اي از دلايل سرمايهگذاريها آشنا شديم بحث را پيرامون طبقه بندي و نحوه ثبت وگزارشگري سرمايهگذاريها به طور خلاصه ادامه مي دهيم.
الف) سرمايه‌گذاري در اوراق قابل داد و ستد: يعني سرمايه‌گذاريهايي‌كه با قصد خريد‌وفروش آنها و برخورداري از تغيير قيمتها دركوتاه مدت حاصل مي شود.
ب) سرمايه‌گذاري در اوراق قابل بهادار آماده فروش: سرمايه‌گذاريهاي اوراق بهادار قابل داد و ستد و نه در اوراق قرضه كه تا سررسيد نگهداري مي شود جاي دارد.
ج) اوراق قرضه كه تا سررسيد نگهداري مي شود: سرمايه‌گذاري در اوراق قرضه‌اي كه مديريت قصد‌داردآنها را تا سررسيد نگهداري كند.
نحوه حسابداري سرمايه‌گذاري در اوراق بهادار
در حسابداري سرمايهگذاريها بايستي ابتدا نوع سرمايه‌گذاري مشخص گردد. يعني اينكه آيا سرمايه‌گذاري در سهام صورت گرفته است يا در اوراق قرضه ؟
الف) با فرض اينكه سرمايه‌گذاري در اوراق قرضه صورت گرفته باشد:
1) اگر سرمايه‌گذاري در اوراق قرضه صورت گرفته باشد بايستي قصد مديريت از سرمايه‌گذاري مشخص شود يعني آيا سرمايه‌گذاري تا سررسيد نگهداري
مي شود؟ در صورت مثبت بودن جواب سرمايه‌گذاري تحت عنوان سرمايه‌گذاري تا سررسيد طبقه بندي ميگردد و روش حسابداري آن روش بهاي تمام شده (بهاي تمام شده سرمايه‌گذاري شامل: قيمت خريد، حق الزحمه كارگزار، ماليات نقل و انتقال و ساير مخارجي كه براي تحصيل سرمايه‌گذاري صرف مي شود ) با استهلاك كسر يا صرف مي‌باشد.
2) اگر سرمايه‌گذاري از نوع اوراق قرضه قابل داد و ستد باشد در زمان خريدسرمايه‌گذاري به بهاي تمام شده ثبت ميگردد و در پايان دوره مالي به ارزش متعارف(معرف مبلغي است كه ميتواند بر اساس آن اوراق بهادار را در معامله‌اي حقيقي و بي‌شبهه بين خريدار و فروشنده مايل و آگاه مبادله كرد) تعديل گرديده وسود(زيان) حاصل از نگهداشت سرمايه‌گذاري شناسايي و به حساب سود و (زيان) منتقل كرد.
3) اگر سرمايه‌گذاري به عنوان اوراق قرضه‌ي آماده فروش طبقه بندي گردد در زمان خريد به بهاي تمام شده ثبت ميگردد و در پايان دوره مالي به ارزش متعارف تبديل ميگردد. و سود و زيان حاصل از نگهداشت سرمايه‌گذاري به عنوان يكي از اقلام حقوق صاحبان سهام گزارش مي‌شود.
ب) حال اگر سرمايه‌گذاري درسهام صورت گرفته باشد در اين صورت با توجه به درصد مالكيت روش حسابداري آنها متفاوت خواهد بود.
1) در صورتي كه شركت سرمايه‌گذاري مالكيت بيش از 50% سهام داراي حق رأي شركت سرمايه‌پذير را به دست آورد در اين صورت بر شركت سرمايه پذيركنترل خواهدداشت و روش حسابداري آنها روش ارزش ويژه همراه با تهيه صورتهاي مالي تلفيقي است.
2)در صورتيكه شركت سرمايه گذار مالك 20 تا50 درصد سهام حق رأي شركت سرمايه پذير باشد، اصطلاحاً مي‌گويندكه شركت سرمايه‌گذار نفوذ مؤثر بر شركت سرمايه‌پذير دارد و روش حسابداري آن روش ارزش ويژه است.
3) حال اگر شركت سرمايه گذار مالك 20% از سهام حق رأي شركت سرمايه پذير باشد دو حالت پيش مي‌آيد:
حالت اول: اگر ارزش متعارف سهام به سهولت قابل تغيير نباشد از روش بهاي تمام شده استفاده مي‌كنيم.
حالت دوم: در صورتيكه ارزش متعارف قابل تغيير باشد از روش ارزش متعارف استفاده خواهيم كرد و سود(زيان) حاصل از نگهداشت سرمايهگذاريها را در پايان دوره مالي مشخص وبا توجه به طبقه بندي (سرمايه‌گذاري در سهام قابل داد و ستد و سهام آماده فروش) در سود وزيان و يا به عنوان يكي از اقلام حقوق صاحبان سهام آورده مي‌شود.
نكته قابل توجه اين است كه تمام سرمايهگذاريها در اوراق بهادار خريد به بهاي‌تمام شده ثبت مي شوند و تغييرات و تعديلات بعد از زمان خريدصورت مي‌گيرد.