پوسیدگی گلگاه گوجه فرنگی : Blossom End Rot
علائم اوليه پوسيدگي گلگاه شامل لكه هاي آب سوخته روي گلگاه ميوه هاي رسيده يا در نزديكي آن است . اين لكه ها به سرعت رشد مي كنند و ممكن است به هم بپيوندند و نواحي آسيب ديده وسيعي را بوجود بياورند. به علت خشك و چروك شدن بافت ، سطح زخمها چروكيده و چرمي و به رنگ قهوه اي تيره تا سياه در مي آيد. قسمتهاي آسيب ديده معمولا مورد حمله پاتوژنهاي ثانويه قرار مي گيرند كه باعث پوسيدگي نرم و فساد ميوه مي گردند. در برخي مواقع بافتهاي داخلي بيرنگ شده و متلاشي مي گردند بي آنكه علائم قابل مشاهده اي در سطح ميوه وجود داشته باشد.
پوسيدگي گلگاه عارضه اي است كه با كمبود موقتي كلسيم موجود در گياه مرتبط است و با تغييرات رطوبتي خاك تشديد مي شود . اگر ميزان آب محدود باشد، رشد گياه كند مي شود و متعاقبا جذب مواد غذايي نیز كاهش مي يابد. اين موضوع باعث كاهش غلظت كلسيم در گياه مي گردد زيرا كلسيم توسط جريان آب در گياه جابجا مي شود. به همين دليل بخشهايي از گياه كه سريع تر تعرق مي كنند، بيشترين ميزان كلسيم را دريافت مي نمايند.اين نواحي معمولا برگهاي بزرگ هستند كه به خاطر اندازه شان تعرق زيادتري دارند. به اين ترتيب ميوه هاي در حال رشد، كمترين ميزان كلسيم مورد نياز خود را دريافت مي كنند. استرس هاي رطوبتي اي كه حتي در نتيجه پژمردگي هاي جزئي گياه بوجود مي آيد، براي ايجاد كمبود كلسيم كافي است. زماني كه رطوبت به حد مناسب مي رسد، گياه رشد طبيعي خود را از سر مي گيرد. ولي جذب كلسيم هنوز كند است و گياهي كه به سرعت در حال بزرگ شدن است، كلسيم كافي براي رشد خود دريافت نمي كند. كاربرد كودهاي نيتروژنه به صورت آمونيوم نيز مستقيما بر جذب كلسيم در گياه گوجه فرنگي تاثير مي گذارد و باعث كاهش جذب كلسيم و تجمع آن در بافتهاي برگ گوجه فرنگي مي گردد. در ضمن قطع شدن ريشه ها نيز باعث اين عارضه مي شود.
ميزان انتشار عارضه پوسيدگي گلگاه را مي توان با فراهم كردن رطوبت يكنواخت در مزرعه ( مثلا با استفاده از مالچ كه هم باعث كنترل علفهاي هرز مي شود و هم مزرعه نيازي به كلتيواتور زدن پيدا نمي كند كه ريشه ها در اثر آن آسيب ببينند ) و عدم مصرف زياده از حد كودهاي ازته كاهش داد. البته واريته هاي مختلف گوجه فرنگي از نظر حساسيت با هم بسيار تفاوت دارند. هيچكدام از واريته هاي حاضر تحمل كافي نسبت به اين عارضه ندارند تا بتوان از آنها به عنوان يك راه كنترلي استفاده كرد. در ضمن گزارش شده است كه اسپري به موقع ميوه و شاخ وبرگ گوجه فرنگي با محلول رقيق شده كلريد كلسيم و تكرار آن، مانع از پوسيدگي گلگاه گوجه فرنگي مي شود.
آفتاب سوختگي : Sunscald
علائم آفتا ب سوختگي ابتدا روي گوجه فرنگي هاي كال ديده مي شود. اين علائم به صورت بروز نواحي سفيد يا برنزه روشن روي ميوه هايي است كه در معرض آفتاب قرار گرفته اند. نواحي تغييير رنگ يافته چروك خورده و فرورفته اند و اغلب با يك هاله زرد رنگ احاطه شده اند. اين نواحي معمولا در قسمت بالاي ميوه ، جايي كه بيشتر در معرض آفتاب قرار مي گيرد، ديده مي شوند. عارضه آفتاب سوختگي در بوته هايي كه برگهاي پاييني آنها دراثر Septoria يا Early Blight . از بين رفته اند، و ميوه ها به شدت در معرض نور خورشيد قرار گرفته اند، ديده مي شود. بخشهاي آسيب ديده ميوه ممكن است توسط پاتوژن هاي ثانويه مورد حمله قرار گيرند.
كنترل : مراقب باشيد كه در موقع برداشت يا هرس كردن، ميوه ها در معرض نور مستقيم خورشيد قرار نگيرند. داربست ها را طوري بببنديد كه ميوه ها در معرض خورشيد نباشند. استفاده از قارچكش ها و مبارزه با بيماري هاي برگي از نابود شدن برگها جلوگيري مي كند. از كلتيوار هايي استفاده كنيد كه پوشش برگي مناسبي دارند.
Catfacing :
علائم اين عارضه به صورت نواحي فرو رفته و دندانه دار در قسمت گلگاه ميوه است. گاهي خود ميوه نيز بدشكل شده و به صورت قلوه اي شكل يا اشكال ديگر در مي آيد. اين عارضه وقتي به وجود مي آيد كه دماي هوا در طول گلدهي و تشکيل ميوه كمتر از 10 درجه سانتيگراد شود. اين دما باعث مي شو د كه گرده افشاني كامل صورت نگيرد. در برخي مواقع گرماي زياده از حد، آسيبهاي ناشي ازبرخي علف كشها مثل D ـ ۴و۲
و تغييرات رطوبت خاك باعث catfacing مي شود. در ضمن نيتروژن زياد نيز باعث تشديد اين عارضه مي گردد. بروز catfacing به نوع كلتيوار گوجه فرنگي نيز بستگي دارد و در كلتيوارهاي قديمي بيشتر است. در ضمن كلتيوارهايي كه ميوه درشت تري دارند، حساس ترند.
ترك هاي رشد: Growth Cracks
در گياه گوجه فرنگي دو نوع ترك رشدي ديده مي شود : متحدالمركز و شعاعي . تركهاي رشدي متحدالمركز باعث بوجود آمدن تركهاي دايره اي شكل در انتهاي ميوه مي شوند ولي تركهاي شعاعي از انتها به طرف خارج گسترش مي يابند. اين عارضه هنگام رسيدن ميوه ظاهر ميشود. اين تركها غالبا وقتي بوجود مي آيند كه شرايط مختلفي مثل نوسانات زياد دما و رطوبت باعث تغيير شديد سرعت رشد مي گردد. باران هاي شديدي كه پس از آب و هوايي خشك به وقوع مي پيوندند، باعث بوجود آمدن تركهاي شعاعي در اكثر كلتيوارهاي گوجه فرنگي مي شوند. توانايي تحمل كلتيوارهاي گوجه فرنگي نسبت به ترك خوردن متفاوت است و بستگي به استحكام و قابليت انبساط ( strechability) پوست ميوه دارد. كلتيوارهاي بسيار حساس موقعي كه ميوه هنوز سبز است، ترك مي خورند و كلتيوارهايي كه تا حدودي مقاومند غالبا تا مراحل بعدي ترك نمي خورند. هر چه ميوه زودتر ترك بخورد، تركهاي عميق تر ي در آن بوجود مي آيد. نيتروژن زياد و پتاسيم كم در ترك خوردن ميوه ها نقش دارند و بنابراين فراهم كردن مواد غذايي مناسب، آبياري منظم و كافي باعث كاهش احتمال ترك خوردن ميوه ها مي گردد.
Puffiness :
ميوه هايي كه دچار اين عارضه مي شوند، تا حدودي پف كرده و زاويه دارند. حفرات داخل ميوه، در صورت وجود، فاقد ماده ژلاتيني به ميزان طبيعي اند و ميوه بافت متراكمي ندارد. اين عارضه در نتيجه گرده افشاني ناقص، كوددهي ضعيف و يا عدم تشكيل دانه به طور كامل بوجود مي آيد كه غالبا ناشي از دماي پايين است. مشابه عارضه قبلي، نيتروژن زياد و كمبود پتاسيم نيز باعث اين مشكل مي شوند. برخي از كلتيوارها نسبت به اين عارضه حساس تراز بقيه هستند.
رسيدن لكه دار : Blotchy Ripening
در اين عارضه بخشي از ميوه به علت عدم تلقيح مناسب به خوبي نمي رسد. آب و هواي سرد باعث شيوع اين عارضه مي شود و كمبود آب يا مقدار زياده از حد آن نيز باعث تشديد ان مي گردد. علائم به شكل لكه هاي زرد رنگ يا سفيدي است كه بافت زير آن سخت باقي مي ماند. نواحي آسيب ديده هم معمولا در بخش بالائي ميوه ( Stem End ) هستند. اين عارضه ممكن است با علائم ناشي از ويروس موزائيك توتون اشتباه شود. اين بيماري در كلتيوارهاي قديمي شايع تر است.
پيچيدگي برگ: Leaf Roll
پيچيدگي برگ نوعي عارضه فيزيو لوژيك است كه در اثر آب و هواي سرد و باراني ايجاد مي شود. اين عارضه باعث پيچ خوردن برگهاي پاييني به سمت بالا وضخيم و چرمي شدن آنها مي گردد. پيچيدگي برگ اثري روي رشد گياه و ميزان محصول نمي گذارد و نيازي به مبارزه با آن نيست.
عوارض ناشي از علف كشها :
علف كشها مي توانند باعث بد شكل شدن شاخ و برگ گوجه فرنگي شوند. بوته هاي گوجه فرنگي به ويژه به D ـ ۴و۲ حساس هستند . علف كشهاباعث خم شدن برگها به سمت پايين، فنجاني و ضخيم شدن آنها مي شوند. برگهاي تازه باريك و پيچ خورده اند و به طور كامل توسعه نمي يابند. ميوه ها ممكن است دچار catfacing شوند و نرسند. در ضمن در اثر بادبردگي ( drift ) هم ممكن است علف كشهايي كه براي کنترل علفهاي هرز چمني به كار مي روند، روي گياه زراعي رفته و عوارض آشكار گردند. بخارات ناشي از علف كشها هم ممكن است گياه را تا چند روز پس از كاربرد علف كشها تحت تاثير قرار دهند. علف هاي چيده شده اي كه قبلا علف كش روي آنها استفاده شده نيز نبايد به عنوان مالچ درمزارع گوجه فرنگي به كار روند. اگر آسيب هاي وارد شده جزئي باشند، گياه قادر به رشد و ترميم خود خواهد بود. در ضمن گياهان آسيب ديده بايد به طور مرتب و كامل آبياري شوند.
منابع :
www.uwex.edu/ces/wihort/fruitveggies/TomatoDisorders.htm
By Delahaut , Karen . IPM Outreach Specialist , University of Wisconsin
www.avrdc.org.tw/LC/tomato/sunscald.html
Information from Dr. T .C. Wang , AVRDC
www.colostate.edu/Depts/CoopExt/4DMG/Pests/Diseases/tomaprob.htm
By Sedbrook , Judy , Colorado State University Cooperative Extension