مقدمه
زماني كه از هر يك از گروها خواسته شد در مورد يك صنعت در پروژه خودبه بحث وگفتگو بپردازند وحتي شايد زماني كه به شما بگويند در مورد صنعتي به گفتگو بپردازيد ذهن شما به سوي صنعت هايي مثل لوازم خانگي ،اتومبيل،كامپيوتر،ماشين آلات كشاورزيوسراميك وغيره مي رود شايد كمتر كسي به اين فكر كند كه توريسم يك صنعت است البته اين امر در كشور هايي مثل كشور ماهنوز مورد بحث قرار نگرفته شايد چون ما به توريسم به عنوان يك مجموعه جداگانه ودور از فعاليت هاي اقتصادي فكر كرده وهرگز تحولات آن را در درآمد ملي كشورودر ارتقاي سطح اقتصادي مناطق دخيل نمي بينيم وشايد چون اقتصاد ما پشتوانه انرژيمثل نفت وگاز دارد وفكر ها به سمت توريسم نرفته است بد نيست بدانيد كه به عنوان مثال دو سال گذشه رايزن فرهنگي ايران دركشور تركيه به هنگام برپايي نمايشگاه صنايع دستي ايران درآن كشور اعلام كرد كه در آن سال تقريباً 800000فقط از ايران به تركيه به عنوان توريسم سفر كرده اند واگر فرض كنيم به ازاي هر نفر 200دلار ارز وارد آن كشور شده باشد تقريباًمعادل 160000000دلار درآمد كشور تركيه فقط از توريست هاي ايراني بوده وبماند كه از كشورهاي ديگر چه مقدار درآمد حاصل شده پس چطور نمي توان آن را به عنوان صنعت شناخت ؟وجداي آن كشور ما جز كشورهاي غني از لحاظ بناهاي تاريخي وقديمي است وچندين بناي ايراني در فهرست آثار جهاني قرار دارد پس چطور تا به حال به اين مطلب اهميت داده نشده كه بايد از متوليان امر پرسيد اما آنچه مسلم است هنوز هم دير نشده وهنوزهم مي توان از اين صنعت يك صنعت تاثير گذار در اقتصاد كشورساخت ولذا يك از دلايل انتخاب اين موضوع از سوي اينجانبان همين مي باشد به عنوان مثالي ديگر كشور كوچك بحرين ومجمع الجزاير آن كه زماني جزو خاك ايران بوده با آن كه جزو كشور هاي نفت خيز مي باشد ولي به عنوان يك كشور توريستي مطرح است وحتي كشور مالزي كه بناهاي تاريخي زيادي ندارد ولي بناهاي گردشگري فراواني دارد واز همين توريسم درآمد فراواني كسب مي كند هر چند آين درآمد براي ما در مقايسه با صنعت هاي ديگر رايج در كشور كم است ولي بخشي از آن است ودر اقتصاد تاثير گذار .
يكي از شعبات توريسم كه به تازگي بوجود آمده توريسم پزشكي است هما طور كه ميدانيددر هر موردي كه صخبت مي شود هميشه از كشورهاي همسايه و مخصوصاً عربي به عنوان يك فرصت ياد مي شودوحال آنكه ما مشاهده مي كنيم كه توريسم پزشكي در ايران از طريق اين كشور ها انجام مي شودو اين خود يك مقوله ي مهم است هر چند امروزه د اكثر كشورها امكانات درماني وجود دارد ولي امكانات تخصصي در هر كشوري وجود ندارد وضمنا يادمان نرود كه در گذشته ما شاهد سفر هموطنان به كشورهاي ديگر براي درمان بوديم ولي اكنون اين مقوله ديگر وجود ندارد ولذا لازم دانستيم تا درمورد صنعت توريسم پروژه اي ارائه دهيم اميد است كه جلب رضايت خواننده كند واطلاعات مطلوبي در مورد اين صنعت وچالش هاوفرصت هاي پيش رو به خوانندگان ارائه كند .
در ايران مسئله توريسم تاكنون جايگاه واقعي خود را نيافته است و عليرغم موقعيت مناسب و مساعد جغرافيائي بين دنياي شرق و غرب و وجود بسياري از مواهب طبيعي، فرهنگي و اسلامي و انواع جاذبه‌هاي قابل عرضه به بازارهاي توريستي بين‌المللي، درآمد ارزي ايران از اين بابت بسيار ناچيز بوده و قابل توجه نمي‌باشد.
لذا باتوجه به اينكه جمعيت كشور رو به افزايش است و درآمد حاصله از نفت كه ميزان آن نيز گهگاه رو به كاهش نهاده و بهره‌برداري بيش از حد آن نيز عادلانه نيست، نمي‌تواند نقش عمده‌اي را در توسعة اقتصادي ـ اجتماعي كشور عهده‌دار باشد، به همين علت براي رونق بخشيدن به فعاليتهاي اقتصادي در كشور و ايجاد رشد و توسعه‌اي هماهنگ، بخشهاي صنعت و كشاورزي را مي‌بايست بازسازي نمود و بخش سومي تحت عنوان توريسم را بدان افزود و به آن بها داد، چرا كه رونق بخشيدن به آن نياز به سرمايه‌گذاري كمتري در مقايسه با بخش كشاورزي و صنعت دارد.
توريسم وتوسعه:
ايران از نظر جاذبه هاي گردشگري اعم از فرهنگي ،تاريخي ،وزيست محيطي از جمله غني ترين كشورهاي دنياست.
با وجود اين ايران هنوز در زمينه توريسم حتي از كشورهايي نظير تركيه سال ها عقب است .در حالي كه در بهترين شرايط سالانه 5/1الي 2 ميليون گردشگر از ايران ديدن مي كنند ،تركيه در زمان مشابه و در بدترين شرايط پذيراي دست كم 13ميليون توريست خارجي است .
در واقع با وسعتي حدود يك سوم خاك ايران سالانه چندين برابر از گردشگري در آمد كسب مي كند .
اين تفاوت فاحش در حالي حادث شده كه كه دو كشور ايران وتركيه از بسياري از جهات مشابه هم ودر بعضي موارد داراي بيشينه تاريخي مشتركي هستند از نظر آب وهوايي نيز به نظر مي رسد ايران شرائط مطلوب تري داشته باشد .اما اين كشور اخيراً نتوانستهبه واسطه جاذبه هاي تاريخي وطبيعي جايگاه در خور توجهي را كسب كند .در حالي كه ايران مي تواند سالانه ميليون ها وحتي ميليارد ها دلار از صنعت توريسم درآمد كسب كند از بخش گردشگري درآمد چنداني نصيب اين كشور نمي شود .
به اعتقاد برخي از كارشناسان وصاحبنظران در زمينه صنعت توريسم ،كمبود امكانات ،نبود زير ساخت هاي مناسب ،تبليغات اندك ودر بسياري از مواقع پائين تر از استاندارد هاي جهاني واتكاي بيش از حد به درآمد نفت از عواملي است كه باعث عقب ماندگي ايران در عرصه گردشگري شده باشد .
در بخش امكانات ايران از نظر اقامتگاه ها وتفريحگاه هاي توريستي وضعيت بسيار اسفناكي دارد.براي مثال ،هتل هاواقامت گاه هاي ما بااستاندارد هاي جهاني منطبق نيستند.در بسياري از اقامت گاه ها از پرسنل مجرب اعم از كارمند رسپشن ،مستخدم وپيشخدمت استفاده نمي شود وبه رغم آن كه طي سال هاي اخير برخي از هتل هاي قديمي مورد باز سازي قرار گرفته همچنان كشور با كمبود هتل مواجه است .از نظر تبليغات نيز طي سال هاي اخير وبا اشاعه تكنولوژي برتر نظير اينترنت در جامعه ،مسئولان ميراث فرهنگي وگردشگري تبليغ رادر اولويت كاري خود قرار دادند.
اما همين تبليغات نيز از كيفيت نازلي برخوردار خود .از نظر صادرات بيش از 80درصد صادرات ايران رانفت ومشتقات آن تشكيل مي دهند وتازماني كه اتكا به درآمد نفتي كاهش نيابد نمي توان نسبت به بهبود وضعيت گردشگري اميدي داشت .با فراهم شدن زمينه هاي ورود گردشگر خارجي ارز وارد مملكت شده وبا ارزي كه وارد مي شود مي توان روند كند وبطئي صنايع كشوررا سريع تر به گردش درآورد همان گونه كه در كشورهايي نظير تركيه واسپانيا نيز رخ داده است .بر اسا آمار ها اسپانيا ميان دو تا چهار برابر سود نفتي ايران از توريسم كسب در آمد مي كند .در واقع اسپانيا از جاذبه هاي تاريخي وگردشگري خود به بهترين وجه استفاده كرده واين در حالي است كه ما همچنان قادر نيستيم امكانات اوليه براي توسعه بخش توريسم را فراهم كنيم توريسم ازجمله صنايعي است كه مي توان با اتكا به آن وبه دليل ارز آور بوده آن از وابستگي خارجي كشور نيز به ميزان قابل توجه كاست .
سابقة جهانگردي در ايران
سرزمين ايران با آثار تاريخي، هنري و ميراثهاي فرهنگي خود به طور قطع براي جهانگردان عهد قديم بهترين مقصد محسوب مي‌شد. گرچه از سياحاني كه قبل از اسلام به ايران سفر كرده‌اند اطلاع دقيقي در دست نيست ولي آنچه كه مسلم است، بعداز اسلام جهانگرداني به ايران سفر كرده و مشهودات خود را در سياحت نامه‌هاي خويش به رشتة تحرير درآورده‌اند. مشهورترين جهانگردان خارجي كه از ايران بازديد نموده و آثاري به نام سياحت‌نامه از خود به جاي گذاشته‌اند عبارتند از:
ـ ابن حوقل، سياح عرب كه در اواسط قرن چهارم هجري به ايران آمد و مشهودات خود را درباره ايران در كتابي به نام «صورة الارض» نگاشته است.
ـ مقدسي، صاحب كتاب «احسن التقاسيم في معرفت الاقاليم» كه در اكثر بلاد اسلامي منجمله ايران مسافرت و ساحت كرده و در كتاب خود دربارة شهرهاي ايران سخن به ميان آورده است.
ـ ياقوت حموي، مولف كتاب «معجم‌البلدان» در جغرافيا (آغاز قرن هفتم هجري) كه به ايران سفر كرده و به شرح بلاد ايران پرداخته است.
ـ ابن بطوطه، از اهل طنجه در مراكش است كه به ايران سفر كرده و در سير خود از نقاط مختلف ايران و از جمله شهرهاي ان نام برده و به توصيف آنها پرداخته است.
ـ ابودلف، جهانگرد عرب، شاعر و جغرافيدان معروف كه در سالهاي 331 تا 341 هجري قمري در شهرهاي مختلف ايران گردش كرده و از آثار تاريخي اصفهان به تفصيل در نوشته‌هاي خود ياد كرده است.
از جهانگردان اروپايي و غيراسلامي كه به ايران سفر كرده‌اند، از معروفترين آنها مي‌توان به شرح زير نام برد:
ـ شش تن از جهانگردان و نيزي كه در دوران صفويه به ايران آمدند و در سفرنامة خود از وضع اجتماعي زنان و مردان ايران سخن گفته‌اند.
ـ پيترو دلاواله، سياح و معمار معروف ايتاليايي كه در عصر صفويه به ايران آمد و از اصفهان ديدن كرد و در سفر نامه خود راجع به تمامي آثار و ابنية تاريخي اصفهان و ارزش معماري هر يك از آنها قلم فرسايي كرد.
ـ ژان شاردن، شواليه ژان شاردن سياح معروف فرانسوي است كه در زمان صفويه به ايران آمد و مدتي در اصفهان اقامت نمود در سفرنامة خود ادعا كرد كه اصفهان را بيش از لندن مي‌شناسد.
ـ انگلبرت كمپفر، سياح آلماني در سال1684 به ايران آمد، سفرنامة وي حاوي مطالب ارزندة جغرافيايي در مورد ايران است.
تاورنيه، سياح تاجر پيشة فرانسوي در طول سالهاي 1041 تا 1078 هجري قمري شش بار به ايران سفر كرد، سفرنامة وي حاكي از انتقاد از بافت قديمي شهر اصفهان است
ـ آنتوني شرلي، به اتفاق برادرش روبرت شرلي در زمان شاه عباس از انگلستان به ايران آمد. وي در سفرنامة خود از مساجد بسيار عالي و اعتقادات مذهبي ايران سخن گفته است.
ـ مادام ديولافوا، كه با زوج هنرمند خود مارسل معمار و نقاش معروف در اواخر قرن سيزده هجري به ايران سفر كرده است. در سفرنامه‌هايي كه از خود به يادگار گذاشته اصفهان و آثار تاريخي آن را توصيف نموده و به وصف ديگر شهرهاي ايران نيز پرداخته است.
ـ هانري رئه دالماني، سياح فرانسوي كه در سال 1324هجري به ايران آمد، سفرنامه‌اي از خود تحت عنوان از خراسان تا بختياري به جاي گذاشته است.
ـ پيرلوتي، سياح و نويسندة معروف فرانسوي در سال 1321هجري به ايران مسافرت نمود. وي سفرنامة خود را تحت عنوان «به سوي اصفهان» به رشتة تحرير درآورده است.
ـ اوژن فلاندن، سياح و نقاش فرانسوي كه در دوران قاجاريه به ايران آمد و سفرنامة وي همراه با آلبوم مصور از آثار باستاني ايران است.
ـ لارنس لكهارت، در ايران مطالعاتي انجام داده و كتابي دربارة ايران تحت عنوان «انقراض سلسلة صفويه و ايام استيلاي افاغنه» نوشته است.
ـ جرج كلارك، شهرساز معروف جاني كه به ايران سفر كرده و دربارة اصفهان مي‌گويد كه به عقيده وي، اصفهان را بعد از پكن بايد بزرگترين و معروفترين شهر قديمي جهان دانست.
ايجاد تشكيلات توريستي در ايران
صنعت توريسم از نيم قرن بيش از اين طرف به منظور شناساندن مفاخر ايران و تمدن كهن اين سرزمين باستاني، رسماً شكل گرفت و براي اولين بار در سال 1314، اداره‌اي در وزارت كشور به نام «ادارة امور جهانگردي» تاسيس شد. فعاليت اين اداره محدود به چاپ نشرياتي به صورت كتابچه‌هاي كوچك راهنما، به منظور راهنمايي توريستها و معرفي ايران از نظر جغرافيايي، سياسي، اجتماعي، و تهيه و توزيع آنها گرديد. بعد از شهريور سال 1320 ادارة مذكور، جاي خود را به «شورايعالي جهانگردي» داد. اين شورا هفته‌اي يكبار در وزارت كشور تشكيل مي‌شد و امور اداري آن را ادارة سياسي وزارتخانه مزبور انجام مي‌داد.
در سال 1333اهميت جلب توريست خارجي با توجه به جنبه‌هاي اقتصادي آن و به منظور تحكيم مباني حسن تفاهم ميان افراد كشورهاي مختلف مورد توجه دولت قرار گرفت و ادارة امور جهانگردي مجدداً در وزارت كشور تشكيل شد. اين اداره طي دورة جديد فعاليت خود، موفق به انجام خدمات زيربناي چندي در زمينه‌هاي مختلف توسعة جهانگردي كشور شد كه از آن جمله مي‌توان پيشنهاد تهية قوانيني مربوط به ورود و خروج اتباع بيگانه را نام برد.
در سال 1340 شورايعالي جهانگردي مركب از 12 نفر از نمايندگان وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتي و سه نفر از اشخاص مطلع و بصير در امور جهانگردي، تشكيل گرديد كه وظيفة آن تعيين خط‌مشي و برنامه‌هاي اجرايي ادارة امور جهانگردي وزارت كشور بود و اصولاً بر امور مربوط به جهانگردي كشور در سطح عالي نظارت داشت.
ايجاد اين تشكيلات يك سلسه فعاليتهاي تاسيساتي را موجب شد و با آنكه تحولات انجام شده غير متشكل و بدون برنامه صورت گرفت ولي توجه و علاقة خارجيان را به بازديد از ايران افزايش داد و زماني فرا رسيد كه عدم وجود وسايل پذيرايي مناسب و تجهيزات كافي براي جوابگويي به تقاضاي جهانگردي، نياز به اقدامات اساسي در اين زمينه را محسوس گردانيد، به همين لحاظ براي شروع اقدامات جديتر و مؤثرتر در امر جهانگردي نخستين گام، بنيانگذاري سازماني مناسب براي ايجاد هماهنگي و نظارت بر كليه فعاليتهاي جهانگردي كشور بود، اين ضرورت موجب شد كه در تاريخ 17فروردين سال 1342 سازماني به نام «سازمان جلب سياحان» تاسيس گردد. سازمان جلب سياحان با تهيه و تنظيم و اجراي طرحها و برنامهريزيهاي وسيع و دامنه‌دار اقدامات بسيار موثر و زيربنايي را براي توسعة صنعت جهانگردي كشور به عمل آورد.
در سال 1353 سازمان جلب سياحان با وزارت اطلاعات وقت ادغام شد و اين وزارت تحت نام وزارت اطلاعات و جهانگردي شروع به كار نمود. ادارة امور ايرانگردي و جهانگردي توسط چهار شركت سهامي به اسامي شركت سهامي تاسيسات جهانگردي ايران، شركت سهامي گشتهاي ايران، شركت سهامي مركز خانه‌هاي ايران و شركت سهامي سازمان مراكز جهانگردي براي ورزشهاي زمستاني تحت نظارت وزارت اطلاعات و جهانگردي اداره مي‌شد.
در سال 1358 به منظور جلوگيري از تداخل وظيفه و هماهنگ نمودن تمام فعاليتها و مسائل مربوط به امر جهانگردي در جهت اعمال سياست صرفه‌جويي، طبق مصوبة 21/8/1358 شوراي انقلاب چهار شركت مذكور در يكديگر ادغام گرديده و تحت عنوان سازمان مراكز ايرانگردي و جهانگردي با بافت و خط‌مشي‌هاي جديد و هدفهاي متمايز از گذشته شروع به فعاليت نمود. اين سازمان ادارة بهره‌برداري از واحدهاي اقامتي به شكل هتل، متل، مهمانسرا، اردوگاه، كلبه، چادر، رستوران، چايخانه، پيست اسكي، تاسيسات كنار دريا، حمامهاي آب معدني، تاسيسات و مراكز ورزشي زمستاني، و هر نوع محل مناسب ديگري را براي ايرانگردي و جهانگردي به عهده دارد. در حال حاضر معاونت سياحتي و زيارتي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و سازمان سياحتي و مراكز تفريحي بنياد مستضعفان و جانبازان انقلاب اسلامي، انجام كليه فعاليتهاي صنعت توريسم را در سطح كشور به عهده دارند كه با همكاري ساير ارگانهاي ذيربط در سراسر كشور، در پيشبرد توسعه توريسم و رسيدن به هدفهاي مورد نظر گام برمي‌دارد. تشكيلات معاونت سياحتي و زيارتي شامل 5 واحد ذيل است:
- ادارة كل نظارت بر خدمات سياحتي
- مركز مطالعات و تحقيقات ايرانگردي و جهانگردي
- دفتر برنامه‌ريزي وامور فني
- مركز آموزش عالي ايرانگردي و جهانگردي
- مركز امور فرهنگي ايرانيان خارج از كشور
با پايان جنگ تحميلي و آرامش نسبي منطقه، دولت جمهوري اسلامي ايران با فراهم آوردن شرايط مناسب تلاش بي‌وقفه‌اي را جهت راه‌اندازي و رشد و گسترش توريسم كشور معمول داشته است.
اشتغال و جهانگردی
مجموعه فعاليت هاي گسترده اي که معمولا توسعه گردشگري در کشور ايجاد مي کند بيش از هر بخش فعاليت اقتصادي ديگر فرصت هاي شغلي فراهم مي آورد . اين بدان علت است که صنعت جهانگردي اصولا يک فعاليت خدماتي است و نيروي انساني بيشتري مي طلبد .
اثرات افزايش اشتغال در بخش گردشگري کشورهاي در حال توسعه مساعدتر از کشورهاي صنعتي است زيرا در کشورهاي در حال توسعه زمينه و امکانات رشد صنعتي محدود است . فعاليت هاي صنعت جهانگردي عمدتا شامل صنايع ساختماني ( مانند هتل ها ، متلها ، دهکده ها و امثال آنها ) صنايع غذايي ( مانند رستوران ها ، چايخانه ها ، و غيره ) بخش تجاري جهانگردي ( مانند آژانس هاي مسافرتي ، تور گردانهاو مشابه آن ) صنعت حمل و نقل ( مانند خطوط حمل ونقل هوايي ، شرکتهاي حمل و نقل دريايي ، شرکتهاي اتوبوس راني ، خطوط راه آهن ، شرکت و آژانس هاي کرايه اتومبيل و غيره ) راهنمايان ، مراکز فروش کالاهاي سوغاتي و هدايا ، صنايع دستي ، مراکز تفريحي و امثال آنها مي باشد.
بررسيهايي که بخش جهانگردي بانک جهاني در مکزيک و کنيا به عمل آورده است ، نشان مي دهد براي هر واحد سرمايه اي که در بخش گردشگري صرف مي شود ، بيش از هر بخش فعاليت اقتصادي ديگر فرصتهاي شغلي جديد ايجاد مي گردد.
بررسي هاي مشابه اي که توسط سازمان جهانی در ساير کشورها به عمل آمده ، به نتايج مشابهي رسيده است . رابطه ميزان سرمايه گذاري و فرصتهاي شغلي که بر اثر آن فراهم مي شود ، در تمام کشورها و مناطق مختلف يکسان و به يک نسبت نيست بلکه بر اثر عوامل مشروح زير متناوب مي باشد:
– خصوصيات سيستم اقتصادي و سياست اشتغال کشور
– ابعاد موسسات توريستي ، نوع مديريت ، درجه ماشيني بودن صنايع ، ميزان استفاده از خدمات کامپيوتري و فصلي بودن فعاليت.
با نگاهي به آمارها و پيش بيني هاي سازمان جهاني جهانگردي و شوراي جهانگردي و مسافرت جهاني ،در مي يابيم که صنعت گردشگري به عنوان بزرگترين سازمان يا نهادي که مي توان به کارگيري نيروي انساني را داراست ، در بسياري از کشورها به صورت بزرگترين کارفرما درآمده است:
اين صنعت در اروپاي شرقي 4/9درصد از حقوق کليه کارکنان را مي پردازد –
– در سال 1994 ، بيش از 1/7تريليون دلار دستمزد يا حقوق از طریق صنعت گردشگری پرداخت شده است،یعنی مبلغی برابر با10/3درصد کل دستمزدها وحقوقهای کارکنان سراسر دنيا.
– در جزاير و کشورهاي حوزه کارائيب 18/7درصد دستمزد و حقوق کارکنان از طريق صنعت گردشگري پرداخت مي شود.
– پيش بيني مي شود در سال 2005 مشاغلي که به وسيله صنعت جهانگردي ايجاد مي شود ، به ميزان 5/9درصد رشد يابد.
اشتغال زايي صنعت گردشگري به سه گروه به شرح زير تفکيک مي گردد:
اشتغال مستقيم : مشاغلي که کارکنشان با جهانگردان در تماس هستند و به صورت مستقيم با تجربه هاي جهانگردي سرو کار دارند ، مانند : مهمانخانه ها ، کارکنان مهمانپذيرها ، شرکتهاي هواپيمايي و کشتيراني ، دفاتر خدمات جهانگردي ، کارکنان مراکز تفريحي و فروشگاههايي که در اين بخش کار مي کنند.
اشتغال غير مستقيم : آنهايي هستند که با واحدهايي که در اين صنعت به صورت مستقيم ايجاد شغل مي کنند در تماس هستند ، مانند : شرکتهايي که مواد و ملزومات مورد نياز مهمانپذيرها را تامين مي کنند ، شرکتهاي ساختماني که مهمانخانه ها را مي سازند و توليد کنندگان هواپيما.
اشتغال القايي : مشاغلي که ازمشاغل مستقيم و غير مستقيم بخش جهانگردي در اقتصاد ملي به وجود مي آيدارقام ارائه شده در بالا ، که منتج از بهره وري نيروي کار و سطوح پرداخت مي باشد ، در عين حال نشانگر اين نکته است که صنعت جهانگردي در کشورهايي که در سطوح پايين تري از توسعه قرار دارند ، به شکل قابل توجهي در سهم اشتغال نقش دارد.
سازمان جهانی جهانگردی
از آنجا که سازمان جهانی جهانگردي مهمترين تشکيلات و سازمان بين المللي در زمينه فعاليت هاي گردشگری مي باشد،لذا در زير اشاراتي گذرا به آن سازمان خواهد شد.
سازمان جهاني جهانگردي در سال 1975 تاسيس وبزرگترين تشکيلات جهاني جهانگردي محسوب مي گردد . قبل از تاسيس اين سازمان ، معتبرترين سازمان بين المللي و تخصصي جهانگردي (اتحادیه بین المللی سازمانهای رسمی مسافرتی).
بود که در سال 1925 تاسيس شده بود و بعدها جاي خود را به سازمان جهانگردي سپردسازمان جهاني جهانگردي داراي106 عضو رسمي با مليتهاي مختلف و 158 سازمان فني ، موسسه و اتحاديه هاي بين المللي و منطقه اي است . مقر دائمي اين سازمان در مادريد اسپانيا قرار دارد و هدف از تاسيس آن ترويج و توسعه جهانگردي است.
مهمترین زمینه های فعالیت سازمان جهانی جهانگردی
جريان آزاد و بدون مانع جهانگردي از يک کشور به کشوري ديگر و در داخل هر کشور .
کمک به توسعه اقتصادي کشورها از طريق گسترش جهانگردي .
تقويت نقش جهانگردي به عنوان يک عامل حياطي در بازرگاني جهان .
تاکيد بر اثرات فرهنگي و اجتماعي جهانگردي بر زندگي ملل .
-حمايت از منافع ، حقوق جهانگردي و سازمانهاي جهانگردي
-آگاهي و نظارت دائم در زمينه هاي حفاظت محيط زيست و بهبود روش زندگي
برنامه های عمومی کار سازمان جهانی جهانگردی
همکاري براي توسعه
آمار و تحقيقات بر روي بازار
ارتباط و اسناد
آموزش
محيط زيست و برنامه ريزي
کيفيت خدمات جهانگردي
ساختار تشکیلاتی سازمان جهانی جهانگردی
مجمع عمومي : بالاترين رکن سازمان است و جلسات آن سالانه تشکيل مي شود. –
– شوراي اجرايي : مسئول بررسي فعاليت ها و بودجه و ساير موضوعات مهم سازمان مي باشد که جلسات آن سالي دوبار تشکيل مي شود.
– کمسيون هاي منطقه اي : کشورهاي عضو توسط مجمع عمومي به شش منطقه آفريقا ،آمريکا ، شرق آسيا و اقيانوسيه ، اروپا ،خاورمیانه وجنوب آسیا تقسیم شده اند،اجلاس این کمسیونها به صورت سالیانه برگزار می گردد.
انواع عضویت در سازمان جهانی جهانگردی
اعضاي کامل : شامل دولتهايي که داراي استقلال و حق حاکميت هستند.
اعضاي وابسته : شامل تشکيلات بين المللي ، بين الدولي و غير دولتي با علايق ويژه جهانگردي.
اعضاي پيوسته : دولتهايي که در زمينه امور خارجي خود داراي استقلال نيستند.
سازمان جهانی جهانگردی کمکهای
. کشف جاذبه هاي موجود و بالقوه جهانگردي ، انجام مطالعات مقدماتي براي سرمايه گذاري در امر جهانگردي ، ارائه برنامه هاي اساسي توسعه جهانگردي
دستيابي به يک چارچوب استاندارد براي تشکيل ساختار اداري جهانگردي و شرکت هاي سهامي توسعه جهانگردي .
تدوين آيين نامه ها و مقررات جهانگردي .
جمع آوري آمار جهانگردي و پيش بيني و تحليل آنها .
تشکيل روابط عمومي به منظور نظام بخشيدن به فعاليت هاي تبليغاتي جهانگردي .
اجراي برنامه هاي آموزشي در زمينه هاي جهانگردي و هتلداري و فراهم نمودن امکانات لازم براي انجام مطالعات در زمينه تاسيس مراکز آموزش جهانگردي و هتلداري .
ارائه طرحها و پروژه هايي در خصوص تاسيسات جهانگردي ، برنامه ريزي ، بهره برداري ، اصلاح سيستم مهمان پذيري هتلها ، اردوگاههاي تعطيلاتي ، استراحتگاهها ، کمپها و امثال آنها .
سرمايه گذاري در زمينه مطالعات اقتصادي .
تنظيم سياست ها و برنامه ها و اهداف توسعه جهانگردي داخلي .
ايران از سال 1342 ابتدا به عضويت اتحاديه بين المللي سازمانهاي رسمي مسافرتي و سپس در سال 1354 به عضويت کامل سازمان جهاني جهانگردي در آمده است.
سیمای جهانی جهانگردی
مسافرت و صنعت جهانگردي به عنوان یکی از بزرگترين و متنوع ترين صنايع در دنيا به حساب مي آيد . بسياري از کشورها اين صنعت پويا را به عنوان منبع اصلي در آمد ، اشتغال ، رشد بخش خصوصي و توسعه ساختار زير بنايي مي دانند . در سراسر دنيا در کشورهاي در حال توسعه ، يعني در آنجا که شکلهاي ديگر توسعه اقتصادي مثل توليد يا استخراج منابع طبيعي ، از نظر اقتصادي به صرفه نيست يا نقش چندان مهمي در صحنه تجارت و بازرگاني ندارد ، به توسعه صنعت گردشگري توجه زيادي مي شود .
صنعت گردشگري يکي از پر رشدترين سيستم هاي اقتصادي جهان است . اگر چه در برخي از دوره ها به دلايلي دچار رکود و جذر و مدهايي مي شود ، ولي همواره عاملي براي بهبود وضع اقتصادي و فرهنگي بوده است .
جهانگردي فرصتي بزرگ براي بسياري از کشورهاي در حال توسعه است که داراي چشم اندازهاي طبيعي و ميراث فرهنگي غني هستند ، زيرا با تکيه بر اين منابع مي توانند مبناي براي ارتقاي توسعه اقتصادي ، اجتماعي و فرهنگي فراهم آورند .
از سال 1950 که مسافرت در ابعاد جهاني توسعه يافت و به صورت يک فعاليت عمومي درآمد، هر سال بر تعداد جهانگردان افزوده شده و نرخ اين افزايش به طور متوسط ، 7/2درصد بوده که در سال 1997 به 12/3درصد افزايش يافت . در سال 1997 جهانگردان و کساني که در سطح جهان با هدف گذراندن تعطيلات و تفريح به مسافرت رفتند ، بالغ بر 600 ميليون نفر و در آمد حاصل از آن به بيش از 449 ميليارد دلار رسيد . سازمان جهاني جهانگردي پيش بيني نموده است که در سال 2010 اين تعداد به يک ميليارد و صد و هشت ميليون نفر خواهد رسيد
تعداد گردشگران بين المللي در سطح جهان از سال 1995 تا 1998 رشدي معادل 12/2درصد داشته است . در دهه 1980 در آمد حاصل از جهانگردي در سطح بين المللي سرعتي بيش از تجارت جهاني داشت و در حال حاضر از نظر ارزش صادراتي ، در صد بسيار بالايي را تشکييل مي دهد . بر اساس آمارهاي منتشره جهاني ، 9/10 درصد از کل توليد ناخالص جهان متعلق به صنعت گردشگري است.
4/11 درصد از کل سرمايه گذاري هاي جهاني ( تقريبا معادل با 700 ميليارد دلار ) به صنعت گردشگري تعلق دارد.
11 درصد از در آمد مالياتي جهام ( تقريبا معادل 600 ميليارد دلار ) از صنعت جهانگردي ناشي مي شود.
بودجه اي که به مسافرت و تفريح تخصيص مي يابد ، سه برابر بودجه اي است که صرف امور دفاعي مي شود.
هزينه گردشگري بين المللي معادل 12 درصد از صادرات جهان و بيش از25 درصد تجارت جهاني در بخش خدمات مي باشد.
در آمد حاصل از گردشگري بين المللي طي سالهاي 1995 تا 1998 ، در سطح جهان از 407 ميليارد دلار به 441 ميليارد دلار افزايش يافته ( يعني 8/35درصد رشد داشته است
اهداف و مامویتهاMission & Vision
ايران و معضلي به نام توريسم! October 15, 2005
ايسکانيوز ـ مطابق با برآوردها و مفاد برنامه چهارم توسعه، مي‌بايست تا سال پاياني اين برنامه، دو ميليون توريست از ايران بازديد کنند.
هدفي که با توجه به شرايط فعلي تحقق آن اندکي دشوار مي‌نماياند چه آنکه بودجه اختصاص داده شده به سازمان ميراث فرهنگي کشور، بودجه امسال، هشت هزار ميليارد ريال، لحاظ شده است. که با توجه به سهم 20 درصد گردشگري از اين بودجه، فقط مبلغي در حدود 160 هزار دلار نصيب آن مي‌شود.
در کشورهايي که از جاذبه‌هاي توريستي برخوردار هستند، توريسم به يک صنعت بدل شده است و به واسطه آن درآمدهاي هنگفتي حاصل مي‌شود، سهم درآمد حاصل از گردشگري در بودجه سالانه مصر، فرانسه و آمريکا گواه اين امر است. اما در ايران در حالي که پيشتر مسوولين امر از رشد سالانه 30 درصدي توريسم در کشور سخن مي‌رانند، شرايط به گونه‌اي رقم خورده است که اين رشد نه تنها محقق نخواهد شد، بلکه تنزل کيفي صنعت توريسم در کشور، بسيار متحمل است. در برنامه سوم توسعه ميزان جذب توريست، چهار ميليون نفر برآورده شده بود که تنها جذب 5/1 ميليون توريست محقق شد.
كمي آمار، براي روشن شدن موضوع
صنعت توريسم در دنيا سومين صنعت پررونق بعد از صنايع نفت و خودروسازي است، صنايعي كه مهمترين شاخصه‌ي آنها اشتغال‌زايي است. با توجه به حجم سالانه‌ي درآمد توريسم، دولت ايران در برنامه‌ي سوم توسعه، بالا بردن تعداد گردشگران را از 1 ميليون و 300 هزار نفر در سال 78 به 4 ميليون نفر در سال 83 با متوسط نرخ رشدي برابر 24 درصد در نظر داشت و در همين راستا پيش‌بيني شده بود درآمد ارزي حاصل از گردشگري از 630 ميليون دلار در سال 78 به 2 ميليارد دلار در سال 83 با نرخ رشد 20 درصد افزايش يابد، اما تنها در سال 79 حدود 80 درصد از اهداف در جذب گردشگران خارجي تحقق پيدا كرد و سال 80 نيز باز هم كاهش يافت و به 60 درصد رسيد، اين در حالي است كه متوسط نرخ پيش‌بيني شده در طول پنج سال برنامه‌ي سوم 24 درصد بوده كه تنها 8/3 درصد آن به عمل درآمده است.
متأسفانه ايران اكنون به دليل برنامهريزيهاي نادرست سالهاي گذشته، حتي در ميان 40 كشور برتر دنيا در جذب جهانگردان نيز قرار ندارد و درآمد ناچيز آن از اين صنعت بزرگ تنها 700 ميليون دلار در سال است.
كارشناسان فن معتقدند كه به ازاي ورود هر گردشگر به ايران پنج شغل و حتي بنا به برآورد برخي از كارشناسان 10 شغل ايجاد مي‌شود و اين در حالي است كه براي ايجاد هر شغلي بايد 10 ميليون تومان سرمايه‌گذاري كرد
هر روز بدتر از ديروز
شرايط اسفناک و الزامات محدود کننده‌اي که پيش پاي گردشگران خارجي براي ورود به کشور وجود دارد از اصلي‌ترين دلايل تنزل روزافزون صنعت توريسم در کشور محسوب مي‌شود. مشکلات صدور رواديد، دو نرخي نبودن قيمت هتلها و موزه‌ها و…موجب شده است که گردشگران خارجي رغبتي براي ورود به ايران نداشته باشند. در تيرماه سال گذشته حسين مرعشي رياست موقت سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري، تعداد گردشگران واقعي ورودي به ايران، در سال 82 را 40 هزار نفر اعلام کرد که در مقايسه با 20 ميليون گردشگر ورودي فرانسه در سال بسيار تاسف آور است.
اما گويي اراده‌اي براي رفع معضلات قديمي توريسم در کشور وجود ندارد. در کشوري که قرار است درآمد صنعت توريسم از 7 صدم درصد در سال 1383 به 2 درصد در سال 1404 شمسي ارتقا يابد، هنوز زيرساخت‌هاي لازم براي نيل به اين مقصود ايجاد شده است. سرويس اجتماعي ايسکانيوز اين مقوله را با صاحبنظران اين عرصه درميان مي‌گذارد.
ورود گردشگران بین المللی به ایران
روند ورود گردشگران بين المللي به ايران طي سالهاي 1348 تا 1356 ( بجز سال 52 که با کاهش ورود گردشگران بين المللي ثبت شده است ) روند افزايشي ، و از سال 56 تا 67 با کاهش روبه رو بوده است . اين کاهش در سال 1366 به حداقل مقدار خود طي 30 سال گذشته رسيده است .ازسال 67 تا78 نیز تعداد گردشگران بین المللی ورودی به کشور با افزایش متناوب روبرو بوده است.
تفکيک ورود گردشگران بين المللي به کشور بر اساس مدل سفر سال 1371 تا 1378 بيانگر آن است که طي سالهاي گذشته بيشترين ورود گردشگران بين المللي به ايران به ترتیب از مرزهاي زميني و هوايي و دريايي بوده است . طي نه ماهه اول سال 79 ، 80 درصد از گردشگران از مرزهاي زميني ، 19 درصد از مرزهاي هوايي و تنها 1 درصد از گردشگران ورودي به ايران از مرزهاي دريايي وارد کشور شده اند.
تفکيک مبدا سفر گردشگران بر اساس مناطق عمده جهاني بيانگر آن است که بيشترين گردشگران ورودي به ايران از کشورهاي اروپايي ( با احتساب کشورهاي تازه استقلال يافته ) وارد ايران شده اند . پس از اروپا بيشترين مسافران ورودي به ايران از کشورهاي جنوب آسيا و پس از آن از کشورهاي خاورميانه بوده اند.
در سال 1378 رقمي بالغ بر 147 هزار نفراز گردشگران بين المللي ورودي به ايران به علت عدم ثبت مليت گردشگران در ستون نا معين ثبت شده است.
خروج ایرانیان از کشور
ملاحظه مي گردد از سال 1348 تا 1378 به ازاي هر سال تنها تعداد مسافران خروجي از کشور ، بدون تقسيم بندي مربوط به قصد سفر ، زمان (ماه) سفر ، جنسيت و غيره ، موجود مي باشد.
همچنين ملاحظه مي گردد خروج ايرانيان از کشور طي سالهاي 1348 تا 1352 با روند افزايشي روبه رو بوده است که اين روند از سال 1352 تا 1356 افزايشي بوده اما سرعت آن بيشتر بوده است . اين روند طی سالهاي 1356 تا 1360 که مصادف با پيروزي انقلاب اسلامي و آغاز جنگ تحميلي بود ، با روند کاهش قابل توجهي مصادف مي شود.
خروج ايرانيان از کشور به مقاصد بين المللي طي سالهاي 1360 تا 1363 با افزايش ساليانه چشمگير بوده است و از سال 1363 تا 1373 به غير از سال 1370 از روند يکنواختي برخوردار بوده ، اما از سال 72 تا 78 با روند افزايشي چشمگيري رو به رو بوده است.
درآمد ارزی حاصل از ورود گردشگران بین المللی به ایران
درآمد ارزي حاصل از ورود گردشگران بين المللي به ايران طي سالهاي 1348 تا 1357 با افزايش روبه رو بوده است . بيشترين درآمد ارزي گردشگران به ايران در سال 1357 با رقمي بالغ بر 235 ميليون دلار بوده است . از سال 57 به بعد به علت پيروزي انقلاب اسلامي و سالهاي جنگ تحميلي تا سال 67 تقريبا ثابت و با تغييرات جزئي مواجه بوده است . از سال 67 تا 78 نيز با توجه به آرامش نسبي اوضاع سياسي و اجتماعي کشور ، درآمد حاصل از ورود گردشگران بين المللي با روند روبه رشد روبه رو بوده است.
يادآوري مي شود که در سطح بين المللي به منظور محاسبه اثر اقتصادي گردشگري بر حسابهاي ملي از روش حسابهاي اقماری گردشگري استفاده مي گردد که در حال حاضر اين سيستم به منظور اجرا در سطح ملي توسط سازمان ايرانگردي و جهانگردي در حال بررسي مي باشد ، در حال حاضر ارقامي که به عنوان درآمد حاصل از گردشگري بين المللي به کشور مورد بحث قرار مي گيرد ، برآوردي براساس هزينه اقامت ، خوراک ، گشت و امثال آن بوده است و حداقل درآمد را بيان مي کند.
هزینه گردشگری
با عنايت به عدم برقراري حسابهاي اقماري گردشگري در ايران و عدم ثبت ارز خروجي هراه مسافر ، همچنين هزينه هاي تعمير و نگهداري مربوط به تاسيسات اقامتي ، جاذبه هاي گردشگري و غيره ، نمي توان بحث دقيقي در زمينه هزينه گردشگري داشت اما با احتساب خروج 1000 دلار به ازاي خروج هر گردشگر ايراني از چرخه اقتصاد کشور ، ملاحظه خواهيم نمود که هزينه گردشگري در زمان حال از درآمد آن در ايران بيشتر بوده و به عبارت ديگر تراز درآمد و هزينه گردشگري ايران منفي بوده است.
تاسیسات اقامتی
عمده ترين تاسيسات اقامتي در کشور به يکي از گروههاي هتل ها ، مسافرخانه ها ، هتل آپارتمانها ، تعلق دارد . البته در برخي از استانهاي کشور ، از جمله استانهاي ساحلي درياي خزر و استان خراسان ، اقامت در منازل شخصي نيز وجود دارد که با توجه به استانداردهاي بين المللي ، خارج از استاندارد خدمات گردشگري بوده است و در بحث فعلي مورد بررسي قرار نمي گيرد.
هتل
در حال حاضر 213 هتل 1 ستاره ، 190هتل 2 ستاره ، 56 هتل 3 ستاره ، 26 هتل 4 ستاره و 9 هتل 5 ستاره ، در کشور به فعاليت مشغول هستند که توزيع استاني آنها در نقشه ها و نمودارهاي پيوست قابل مشاهده است . بيشترين تعداد هتل در استان هاي خراسان با 88 هتل و تهران با 69 هتل مشاهده مي شود.
سيستم درجه بندي هتل ها که عمده ترين تاسيسات اقامتي مورد بهره برداري گردشگران بين المللي در کشوراست ، بر اساس درجات 1 ستاره ، 2 ستاره ، … ، 5 ستاره مي باشد که توسط معاونت نظارت بر خدمات گردشگري سازمان ايرانگردي و جهانگردي سنجيده و اعطا مي گردد.
هتل آپارتمانها ومسافرخانه ها
علاوه بر هتل ها ، هتل آپارتمان ها و مسافرخانه ها مهمترين تاسيسات اقامتي عمومي صنعت گردشگري ايران را تشکيل مي دهند . در سراسر ايران 95 هتل آپارتمان و 1782 مسافرخانه وجود دارد.
بيشترين تعداد هتل آپارتمان متعلق به استان خراسان با 75 هتل آپارتمان است . و بيشترين تعداد مسافرخانه هاي ايران به ترتيب در استانهاي خراسان با 577 ، اردبيل با 187 و فارس با 144 مسافرخانه مشاهده مي شوند.
در مجموع بيشترين تاسيسات اقامتي عمومي شامل هتل ، هتل آپارتمان و مسافرخانه در استان خراسان وجود دارد که چنانچه آمار خانه هاي مسکوني که پذيراي زائران حرم مطهر امام رضا (ع) هستند به آمار تاسيسات اقامتي فوق اضافه نماييم ، اهميت مديريت و سياست گذاري تاسيسات اقامتي مرتبط با گردشگران اين استان به خوبي مشاهده مي شود.
به منظور مقايسه ميزان اقامت مسافر در تاسيسات اقامتي از شاخصي به نام متوسط اقامت ، که ماهيانه محاسبه شده و برابر است با مجموع کل شب اقامتها در يک ماه تقسيم بر مجموع کل مسافران مقيم در همان ماه، استفاده مي شود و واحد آن شب اقامت مي باشد.
دفاتر خدمات مسافرتی
دفاتر خدمات مسافرتي در ايران شامل سه گروه به شرح زير است:
دفاتري که تنها اجازه فروش بليط دارند ( بند الف) 1)
دفاتري که تنها اجازه تورگرداني دارند ( بند ب) 2)
دفاتري که هم اجازه فروش و هم اجازه تور گرداني ( بند الف و ب) 3)
صدور مجوز فعاليت بند الف توسط سازمان هواپيمايي کل کشور و صدور مجوز فعاليت بند ب توسط سازمان ايرانگردي و جهانگردي صورت مي پذيرد.
مبادی بین المللی ورودی ایران
بر اساس گزارش اداره اتباع بيگانه مبادي ورودي کشور به سه دسته زير تقسيم شده اند: .
-مبادي ورودي زميني
-مبادي ورودي هوايي
-مبادي ورودي دريايي
از ديدگاه نوع فعاليت نيز مبادي ورودي را مي توان به چهار گروه عمده به شرح زير تقسيم نمود:
-بين المللي مسافری
-گذر مرزي 45 کيلومتري
-کشتيراني
-بين المللي ترابري پستی
طبق آخرين اطلاعات واصله از اداره کل اتباع بيگانه طي 9 ماهه اول سال 1379 ، جمعا 1/036/176 نفر به ايران آمده اند که 80 درصد آنان ذاز مرزهاي زميني ، 19 درصد از مرزهاي هوايي و 10 درصد از مرزهاي دريايي وارد شده اند.
از ديد تعداد ورودي به کشور مهمترين مرز زميني ، مرز جلفا ، مهمترين مرز هوايي مهر آباد و مهمترين مرز دريايي ، مرز دريايي بوشهر بوده است . براساس اين گزارش بيشترين تعداد گردشگران در مرداد ماه و کمترين تعداد مسافران در فروردين ماه وارد کشور شده اند.
بر اساس گزارش اداره کل اتباع بيگانه طي 9 ماهه اول سال 1379 ، 20 مرز فعال زميني ، 25 مرز فعال هوايي و 19 مرز فعال دريايي وجود دارد.
ناهمخواني منابع و سهم از درآمد جهاني توريسم
در حالي که ايران از نظر منابع طبيعي، فرهنگي و تاريخي جزو 10 کشور اول دنياست کمتر از يک درصد سهم درآمد و اشتغال جهاني حاصل از صنعت توريسم به ايران اختصاص دارد.« اين گفته ي دکتر شکيبايي، عضو هيئت علمي و رئيس دانشکده مديريت دانشگاه کرمان است که نشان دهنده ي فاصله ي زيادي است که ميان داشته هاي ايرانيان و ماحاصل آن از لحاظ درآمدي وجود دارد.
وي در سمينار صنعت جهانگردي همچنين گفت:«در سالهاي اخير، صنعت توريسم 10/5 درصد درآمد ملي جهان را به خود اختصاص داده است، در حالي که سهم هر يک از صنايع نظامي، نفت و فولاد به 5 درصد هم نمي رسد و به همين نسبت نيز صنعت توريسم در دنيا اشتغال ايجاد کرده است.»
اما دکتر شکيبايي به نکته اي اشاره کرد که مي تواند قابل توجه باشد:«توزيع جغرافيايي اين درآمد به شدت نامتعادل است، به طوريکه80 درصد درآمد و اشتغال ناشي از اين صنعت به آمريکا و اروپا اختصاص دارد که از 20 درصد باقيمانده، 16 درصد به آسياي شرفي، 2/5 درصد به آسياي غربي و 1/5 درصد به آفريقا اختصاص دارد.» اما از 2/5 درصد خاورميانه سهم ايران کمتر از يک درصد است.
اين استاد دانشگاه در اين مورد گفت:«براي برخي کشورها نيم درصد هم زياد است ولي براي کشوري که جزو ده کشور اول جهان از لحاظ منابع تاريخي، فرهنگي و طبيعي است اين رقم بسيار پايين است و اين منابع با نتيجه ي حاصل همخواني ندارد.»
در اين ميان او معتقد است 3 پارامتر بايد براي برون رفت از اين وضعيت مدنظر قرار گيرد:«اولا بايستي به امور زيربنايي اين صنعت بيش از آنچه که امروز مي بينيم بپردازيم. به عنوان مثال هتل ها را به استانداردهاي جهاني نزديک کنيم، شبکه ارتباطي هوايي، زميني و ريلي را تقويت کنيم و به بحث تجارت الکترونيک توجه بيشتري داشته باشيم. ثانيا نيروي انساني متخصص تربيت کنيم که مراکز آموزش عالي بيش از اين به موضوع توجه کنند و حتي اين بحث به مدارس و دبيرستان هاي ايران کشيده شود و ثالثا دولت بايد همان طور که از صنايع بزرگ حمايت مي کند بيش از گذشته از صنعت توريسم حمايت کند تا سرمايه گذاري در اين صنعت براي سرمايه گذار صرفه داشت باشد.»
وي تاکيد کرد:«اگر به اين مسائل پرداخته شود ايراني ها خيلي خوب مي توانند از اين مزيت بهره ببرند و منافع اقتصادي حاصل از آن به همه مردم ايران خواهد رسيد.»
وي در ادامه سخنان خود با اشاره به چشم انداز 20 ساله توسعه کشور گفت:«در 20 سال آينده قرار است با برنامه ريزي هايي که انجام مي شود جهانگرداني که به ايران وارد مي شوند 10 برابر شوند که اگر به اين هدف برسيم سهم ما از درآمد جهاني توريسم به 1/5 درصد خواهد رسيد.«
به هر حال اين افزايش سهم چندان قابل توجه نيست و لازم است که با نگاهي تازه به اين صنعت سهم بيشتري از مزاياي فراوان توسعه صنعت گردشگري در جهان نصيب مردم ايران شود.
فن‌آوري اطلاعات، ابزار استراتژيک هزاره سوم
توسعه فن‌آوري اطلاعات در دهه 1990 بدون توجه به اندازه، محصول يا پوشش جغرافيايي، در اقتصاد و تجارت جهاني انقلابي به وجود آورد و آنها را متحول کرد. در سطح اقتصاد کلان، فن‌آوري اطلاعات به نحو فزاينده‌اي به عنوان ابزار توسعه سرزمين‌ها و شکوفايي بلند مدت آن به حساب مي‌آيد، بين تجارت کشورهايي که بر جامعه اطلاعاتي جديد و قدرت‌هاي اقتصادي دانش محور استوار هستند، نوعي نياز به رقابت وجود دارد. بنابراين رقابتي بودن اقتصاد ناحيه‌اي و شرکتهاي تجاري تا حدود زيادي وابسته به شرايط استفاده و توسعه کاربرد اين فن‌آوري‌هاست.
توريسم به نحو اجتناب‌ناپذيري، تحت تاثير معماري نو تجاري به وجود آمده در نتيجه انقلاب فن‌آوري است. همانگونه که اطلاعات شريان حياتي صنعت سير و سفر به حساب مي‌آيد، استفاده مهم از فن‌آوري، يک امر اساسي براي بخش توريسم است. بنابراين يک سيستم کلي فن‌آوري اطلاعات به سرعت در حال منتشر شدن در تمامي صنعت توريسم است و هيچ بازيگري نمي‌تواند از اثرات آن بگريزد. انقلاب فن‌آوري اطلاعات در زمينه مديريت صنعت توريسم از طريق فراهم کردن همکاري کارآمد و ارائه ابزار جهاني‌سازي واقعي، القائاتي را فراهم آورده است.
بدون شک همانگونه که در ديگر فعاليتهاي اقتصادي، زايش، تجميع، فرآيندسازي و ارتباطات اطلاعاتي براي عمليات‌هاي روزمره اهميت دارند. فن‌آوري اطلاعاتي نيز تبديل به مهمترين عامل در صنعت توريسم مي‌شود. در نتيجه توسعه سريع عرضه و تقاضاي توريسم، فن‌آوري اطلاعات جزء فرمانده اين صنعت محسوب مي‌شود و بنابراين در بازاريابي، توزيع و ارتقاي توريسم نقش مهمتري را ايفا خواهد کرد.
برخلاف کالاهاي مدت‌دار، خدمات نامحسوس توريستي از لحاظ فيزيکي قبل از خريد، قابليت به نمايش گذاشتن براي فروش را ندارد آنها معمولاً قبل از زمان استفاده و در مکاني دورتر از محل مصرف خريداري مي‌شوند. بنابراين بازار محصولات توريستي منحصراً وابسته به توضيحات اطلاعاتي چاپ شده يا سمعي و بصري جلب مصرف‌کننده، هستند. اطلاعات دقيق، به موقع و مرتبط با احتياجات مصرف‌کننده معمولاً کليد موفقيت در ارضاي تقاضاي توريسم است. مسافران باتجربه به‌طور روزافزون به وسيله استفاده از اطلاعات و سيستم‌هاي رزرو تقويت مي‌شوند. فن‌آوري اطلاعات اثر گيرايي بر روي صنعت سير و سفر دارد زيرا انها اين بخش را به دوباره انديشي در سازماندهي تجارت، ارزش‌ها و هنجارهاي رفتاري وادار مي‌کند. تاثيرات فن‌آوري اطلاعات در صنعت توريسم در کارکردهاي تعاون، توزيع و بازاريابي بخشهاي خصوصي و دولتي، مشهود است. فن‌آوري اطلاعات، توزيع توريسم را به يک بازار الکترونيکي که در آن دسترسي آسان به اطلاعات وجود دارد، ارتقا داده است و در نتيجه تعامل بين صاحبان صنعت و مصرف کننده‌ها بيشتر مي‌شود. اين پتانسيل جديد مي‌تواند براي شرکتهاي توريستي کوچک و بزرگ که تاکنون ابزار کمي براي ارتباط مستقيم با مصرف کننده‌ها و همچنين دفاع از خود در برابر ادغام شرکتهاي بزرگ چندمليتي توريستي،در دست داشته‌اند، بسيار سودمند باشد.
ديدگاههاي کلان تغيير کند
اما سخنران ديگر سمينار، دکتر وحيدي از سازمان مديريت و برنامه ريزي استان کرمان بود که در ابتداي صحبت هايش تصريح کرد که اگر حتي يک گردشگر از ايران ناراضي خارج شود تبليغات منفي او مي تواند در نهايت به ضرر صنعت گردشگري ايران تمام شود.
وي تاکيد کرد: براي تغيير در وضعيت صنعت گردشگري کشور بايد در سطوح بالاي مديريتي ديدگاههاي کلان در مورد اين صنعت تغيير کند.
وحيدي به چالش هاي پيش روي صنعت گردشگري در برنامه 20 ساله نيز اشاره کرد و گفت:«در سطح کشور برنامه ريزي جامعي در اين زمينه وجود ندارد، درساختار تشکيلاتي سازمان هاي مرتبط با گردشگري پست هاي خالي زياد است و بخش خصوصي نيز با کمبود نيروي متخصص روبه روست، در زمينه صنعت گردشگري تنها بخش دولتي تصميم مي گيرد و با اين شرايط بخش خصوصي نمي تواند به راحتي سرمايه گذاري کند و کشورمان ديپلماسي فعالي براي جذب گردشگر ندارد. اين کارشناس تصريح کرد:«صنعت گردشگري با بسياري از بخش هاي ديگر مرتبط است و رشد آن مي تواند باعث رونق بسياري از فعاليت هاي اقتصادي در کشور شود.
برگزاري اين سمينار حداقل اين حسن را داشت که رشته مديريت جهانگردي در دانشگاه کرمان بيشتر معرفي شود.زماني که علي کارنما رئيس جديد سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري استان کرمان سالن محل برگزاري سمينار را ترک مي کرد در پاسخ به سئوال خبرنگاران گفت: مهم ترين مشکل فعلي در اين سازمان نيروي متخصص و ساختار استفاده از نيروهاست که به درستي تعريف نشده است.
به هر حال با ايجاد وضعيت جديد در دانشگاه کرمان از لحاظ تربيت نيروي متخصص مي توان مشکل کمبود نيروي متخصص را براي رونق صنعت گردشگري تا حدي حل کرد البته به شرطي که در آينده اين تحصيلکردگان مجبور نشوند در بخش هاي غيرمرتبط مشغول به کار شوند…
مدير سازمان ايرانگردي وجهانگردي مازندران درگفتگو با “مهر ” مطرح کرد:
تشکيلات گسترده ، صنعت گردشگري را در کلاف بوروکراسي سر در گم مي کند
مدير سازمان ايرانگردي وجهانگردي مازندران گفت: گسترده کردن تشکيلات سازمان ايرانگردي وميراث فرهنگي صنعت توريسم را دچار سر در گمي مي کند و از رونق آن مي کاهد .
روح الله اسحاقي درگفتگو با خبرنگار اجتماعي خبرگزاري مهر با بيان مطلب گفت: براي ارتقاء وپيشرفت صنعت توريسم وگردشگري با همين ترکيب سازمان فعلي بايد بودجه آنرا افزايش مي دانند نه اينکه آن را با سازمان ديگري که از نظرفعاليت هيچ ربطي به سازمان ايرانگردي ندارد ادغام کنند.
وي درادامه افزود: با توجه به اينکه مرکز پژوهشهاي مجلس بعد ازکار کارشناسي که درزمينه ادغام سازمانهاي ايرانگردي وميراث فرهنگي انجام داد آنرا رد کرد مشخص نيست نمايندگان مجلس بر چه اساسي بدون مطالعه ، آنرا تصويب کردند.
مدير سازمان ايرانگردي مازندران تاکيد کرد: درصورتيکه وظايف از يک سازماني به سازمان ديگرمنتقل شود ادغامي صورت نگرفته ومشکلي برطرف نمي شود ، بايد ساختار موجود اصلاح شود وبراي اين کارحداقل بايد با کساني که متخصص وکارشناس توريسم هستند مشورت مي شد.
اسحاقي خاطر نشان کرد: درحال حاضرمهمترين عامل توسعه کشورپرداختن به توريسم است اما با اين ادغام هم ميراث فرهنگي کشور از بين مي رود وهم وضعيت توريسم درحاشيه قرار مي گيرد وکمتر به آن پرداخته مي شود.
وي گفت: براي ارتقاي اين صنعت بايد ساختار موجود تغيير کند ودراين زمينه فرهنگ سازي شود وهمچنين مديران ومسوولين بايد به اين صنعت اعتقاد پيدا کنند تا پيشرفتي صورت بگيرد.
وي تصريح کرد : با شورا ي عالي گردشگري که درحال حاضروجود دارد هيچ کدام از سازمانها ونهادهاي ذيربط همکاري نمي کنند وما نمي توانيم انتظار داشته باشيم که با تشکيل شوراي عالي گردشگري جديد کاري صورت گيرد .
UNWTO برگزاری کنفرانس
دبير کميته خبرنگاران و روزنامه نگاران گردشگري وميراث فرهنگي انجمن صنفي روزنامه نگاران ايران گفت :
کنفرانس جهاني گردشگري و صنايع دستي که ارديبهشت امسال در تهران برگزار مي شود فرصت مطلوبي را براي معرفي جاذبه هاي گردشگري ايران به جهان فراهم مي کند .
افشين امير شاهي افزود :
برگزاري کنفرانس جهاني گردشگري وصنايع دستي با حضو ر40 وزير جهانگردي ،150 کارشناس برجسته از کشورهاي مختلف و بسياري از خبرنگاران خارجي يکي از فرصت هاي بي نظير صنعت توريسم ايران در سالهاي اخير به شمارمي رود که در اختيار مسئولان حوزه هاي مرتبط با گردشگري قرار گرفته است تا مناسبترين اطلاع رساني در اين زمينه صورت پذيرد.
به اعتقاد اين کارشناس رسانه اي ،با توجه به شرايط سياسي و بين المللي که نسبت به ايران وجود دارد، برگزاري کنفرانس UNWTO در چنين سطحي مي تواند دستاوردهاي ارزشمندي براي کشور داشته باشد . بويژه از جنبه تاثير گذاري بر افکار عمومي و تصحيح ذهنيت ها ي نادرستي که بعضاٌ در ميان گرد شگران خارجي در خصوص ايران وجود دارد.
وي افزود: به عنوان نمونه اگر از گردشگران خارجي درباره تجربه سفرشان به ايران بپرسيد ايران را کشوري زيبا باجذابيت هاي فراوان وبرخوردار از غناي تاريخي و فرهنگي توصيف مي کنند . اين در حالي است که پيش از سفر به کشورمان ، فضاي ذهني که از ايران داشته اند کاملاٌ مغاير با آن چيزي بوده است که در کشورمان جريان دارد.
به گفته اميرشاهي برگزاري نشستي به اهميت کنفرانس UNWTO که با حضور مقامات بلند پايه صنعت توريسم از بسياري از کشورهاي جهان و نيز دهها تن از خبرنگاران خارجي حوزه توريسم برگزار مي شود مي تواند بر تصحيح ذهنيت هاي بعضاٌ نادرست از ايران تاثير مطلوبي داشته باشد.
اما نکته مهم در خصوص برگزاري کنفرانس جهاني گردشگري و صنايع دستي به عوايدي برمي گردد که از اين طريق نصيب بخش صنايع دستي کشور مي شود.
دبير کميته خبرنگاران و روزنامه نگاران گردشگري و ميراث فرهنگي تاکيد کرد. صنايع دستي يکي از جاذبه هاي اصلي صنعت توريسم به شمار مي رود . و هنرهاي سنتي نيز به عنوان نمادهايي از فرهنگ ، تاريخ و تمدن ايران محسوب مي شود . بنابر اين معرفي صنايع دستي ايران در قالب نمايشگاه مي تواند توجهات را به برنامه ريزي بهتر و مطلوب تر براي توسعه اقتصاد صنايع دستي که تار وپود آن با تار وپود اقتصاد توريسم عجين شده است ، جلب کند . چرا که صنعت صنايع دستي به طور قطع در کسب در آمد ، ارزآوري و ايجاد اشتغال در بخش گردشگري تاثير گذار است .
وي افزود: در حال حاضر حجم مبادلات بخش گردشگري در جهان به رقم 700 ميليارد دلار رسيده است و ايران علي رغم اين که از نظر جذابيت هاي گردشگري جزو 10 کشور جهان به شمار مي رود اما رقمي که از کل درآمد هاي گردشگري مي برد بسيار ناچيز است . حتي اگر به رقم جذب 2 درصد از گردشگران خارجي بر اساس پيش بيني چشم انداز20 ساله برسيم.
اميرشاهي در پايان گفت:
برگزاري نشست ها وهمايش هايي ازاين دست مي تواند در ارتقاي بخش توريسم کشور تاثير گذار باشد. البته سازمان ميراث فرهنگي وگردشگري کشورکه از اين پس متولي بخش صنايع دستي نيز شده است نبايد تنها به برگزاري صرف همايش ها بسنده کنند .
گفتني است نخستين کنفرانس جهاني گرشگري و صنايع دستي از 23 تا 25 ارديبهشت ماه در تهران برگزار مي شود.
نقاط ضعف و قوت داخلی
25 درصد آثار تاريخي دنيا در ايران وجود دارد
کارشناس ارشد توريسم و جهانگردي گفت: با توجه به آثار و جاذبه هاي تاريخي بي شمار موجود در کشور ،حدود 25 درصد آثار تمدن بشري و آثار تاريخي دنيا در ايران است.
حسين ذوالفقاري در گفتگو با خبرنگار اجتماعي خبرگزاري مهر، افزود: کشور ما به لحاظ دارا بودن آثار و جاذبه هاي تاريخي، طبيعي و فرهنگي جزء 10 کشور برتر دنيا محسوب مي شود به همين دليل مي توان از اين موقعيت ويژه در جهت جذب بيشتر گردشگر و افزايش درآمدزايي استفاده کرد.
وي خاطر نشان کرد: علاوه بر ايران کشورهاي چين ، مصر ، يونان ، هندوستان ، ايتاليا ، اسپانيا ، ترکيه وعراق نيز داراي آثار تاريخي و تمدن بشري بي شماري هستند که البته توانسته اند به درستي از اين امکانات بهره مند شوند.
کارشناس ارشد توريسم به وجود يک ميليون و 200 هزار آثار و جاذبه تاريخي در کشور اشاره و تاکيد کرد: ايران سرزمين بکري است که درتمامي استانها و شهرهاي آن آثارتمدن بشري مشاهده مي شود و بسياري از مکانها نيز هستند که هنوز کشف نشده اند ، در صورت اکتشاف تعداد آثار تاريخي افزايش پيدا خواهد کرد .
ذوالفقاري گفت: با استفاده درست از آثار تاريخي و شناساندن آنها به مردم کشورهاي ديگر مي توانيم در سال هاي آينده صنعت توريسم را جايگزين نفت کنيم و از اين طريق سالانه بيش از 40 ميليارد دلار درآمد کسب خواهيم کرد.
جاذبه‌هاي توريستي ايران
كشور ايران به دليل قدمت تاريخي و تكاپوي مستمر اجتماعي و فرهنگي خود جاذبه‌هاي متنوعي را داراست كه مي‌توانند طيف وسيعي از توقعات و نظرات توريستها را تأمين نمايند. هر توريستي با هر انگيزه‌اي كه به ايران سفر نمايد، مي‌تواند مطابق اهاف، ذوق و برنامة خود در ايران ديدنيهاي مورد نظر خود را بازيابد. نبايد فراموش كرد كه بهترين راه شناخت سرزمين و مردم هر كشوري آشنايي با مردم كوچه و بازار و برقرار مستقيم با خود آنان است.
خانواده‌هاي ايراني اصولاً مهمان‌نواز و گشاده‌روي هستند. با زمينة مختصري آشنايي مي‌توان به درون خانوادة ايراني راه يافت و از چگونگي زندگي، معيشت، طرز تفكر و بينش اجتماعي آنان و بسياري ديگر ازخصوصياتي كه در نوشته‌ها نگنجد آگاه شد.
با توجه به انگيزه‌هاي مختلفي كه مسافرت به ايران مي‌تواند، داشته باشد، مي‌توان جاذبه‌هاي توريستي ايران را به سه بخش عمده، جاذبه‌هاي طبيعي، جاذبه‌هاي فرهنگي و جاذبه‌هاي مذهبي تقسيم كرد كه در ذيل به طور خلاصه به شرح هر يك از آنها مي‌پردازيم.
- جاذبه‌ها و چشم‌اندازهاي طبيعي
- جاذبه‌هاي فرهنگي، هنري و يادمانهاي تاريخي
- جاذبه‌هاي مذهبي و مراكز زيارت
جاذبه‌ها و چشم‌اندازهاي طبيعي
موقعيت خاص جغرافيائي ايران و برخورداري آن از جاذبه‌هاي طبيعي نظير كوههاي سر به فلك كشيده و زيبا مانند سبلان، دشته و جلگه‌هاي حاصلخيز و تماشايي مانند دشت ناز، دشت مغان، دشت ارژن، جنگلهاي سرسبز و ديدني مانند پارك ملي گلستان، پارك جنگلي نور و سيسنگان، غارهاي بزرگ و عجيب مانند غار علي صدر، رودخانه‌هاي پرآب مانند رود كارون، زايندةرود، سفيد رود، جاجرود، مردابها و تالارهاي ديدني مانند مرداب انزلي، تالاب ميانكاله كه از ذخاير مهم اكولوژيكي كشور در مورد حيات وحش مي‌باشند، صحراهاي خشك و كويرهاي عظيم با چشم‌اندازهاي منحصر به فرد خود، درياچه‌هاي زيبا، مانند درياچة تار، درياچة كهر، درياچة اروميه با جزايري بسيار زيبا و پناهگاه پرندگان مهاجر كه از اهميت بين‌المللي برخوردار است، آبهاي معدني متنوع با خواص درماني گوناگون مانند آب معدني سرعين اردبيل و آب معدني محلات، و وجود آب و هواي متنوع (خشك، مرطوب، سرد، گرم، معتدل، مديترانه‌اي) در مناطق مختلف موجب گرديده كه در سرزمين ايران در هر يك از روزهاي سال چهار فصل، بهار، تابستان، پاييز و زمستان به طور همزمان وجود داشته باشد. به طور خلاصه ديدنيهاي زيبا و جالب و جاذبه‌هاي طبيعي اين سرزمين به قدري فراوان است كه قلم از بيان اين همة ديدنيها قاصر است و اين تنها نمونه‌هايي از جاذبه‌هاي موجود است كه به لحاظ ضرورت موضوع، تنها به ذكر نام مختصري از آنها اشاره شد.
جاذبه‌هاي فرهنگي، هنري و يادمانهاي تاريخي
تاريخ بسيار كهن ايران و قرار گرفتن اين كشور در مسير جاده ابريشم و راه ارتباط بين دنياي شرق و غرب، باعث گرديده تا ايران به عنوان يكي از قطبهاي مهم تمدن بشري در جهان مطرح باشد. فرهنگ اصيل باستاني و آميختن آن با فرهنگ اسلامي به اهميت آن افزوده و خصوصاً در سالهاي اخير حس كنجكاوي دانشمندان جامعه‌شناسان، محققين و توريستها را در مورد بازديد و مطالعة اين سرزمين افزايش داده است. آثار و نشانه‌هاي متنوع و مختلفي كه از سير تكويني فرهنگ و تمدن ايران به جاي مانده مي‌تواند به عنوان جاذبه‌هاي توريستي مورد استفاده قرار گيرند. خلاصه‌اي از اين آثار ارزشمند عبارتند از: آثار برجاي مانده در همدان، تپة سيلك كاشان، مارليك رودبار، چغازنبيل پاسارگاد،شوش، كاخها، قصرها و تالارهاي عظيم و باشكوه باستاني مانند تخت جمشيد و آپادانا، عمارتهاي قديمي، مساجد زيبا مانند مسجد جامع يزد، مسجد شيخ لطف‌اله، مسجد گوهرشاد، مدارس تاريخي، برجها، بادگيرها، منازه‌ها مانند منارجنبان اصفهان، قلاع، حمامها، مانند حمام گنجعلي خان در كرمان، باغهاي معروف، آب انبارها، كاروانسراها، فرهنگ ايلات و عشاير، صنايع دستي، مانند فرش بافي، خاتم‌كاري، زري بافي، منبت‌كاري، قلم‌زني و نظاير آنها كه شهرت جهاني داشته و نام ايران به ويژه شهرهاي اصفهان و شيراز از زبانزد خاص و عام كرده است. شهرهاي قديمي ايران با بافت سنتي و آثار و ابنية تاريخي خود و فرهنگ اصيل و آداب و رسوم كهن آن به همراه آنچه كه نام برده شد، گوشه‌هايي از جاذبه‌هاي هنري، تاريخي و فرهنگي اين مرز و بوم هستند كه بررسي، شناسايي، حفاظت و معرفي آنها به جهانيان ، به رونق و گسترش صنعت توريسم كشور خواهد افزود و موجب اعتلاي فرهنگي آن خواهد شد.
جاذبه‌هاي مذهبي و مراكز زيارتي
با گسترش اسلام در ايران مدفن امامزادگان به تدريج به مراكز زيارتي مردم تبديل شدند. به دنبال اين روند مرقد پيشوايان ديني با ساختن بارگاههاي متناسب بناي شاخص و برجستة هر محلي را به وجود آوردند. يكي از مظاهر علاقه‌مندي و اخلاص مردم در پيروي از فلسفه امامت، در خلق بناهاي مقابر و هنر معماري امامزاده‌ها است . برجسته‌ترين هنرمندان زمان ذوق و نبوغ خود را با استفاده از امكانات موجود در ساختمان و تذهيب مراكز ديني و زيارتي به كار بردند كه نتيجة آن وجود تعداد زيادي از بارگاههاي زيارتي در ايران است. مرازك زيارتي اسلامي ايران به دو دسته تقسيم مي‌شوند، دستة اول مراكزي كه ارزش زيارتي جهاني و داخلي دارند، نظير بارگاه مقدس حضرت امام رضا عليه‌السلام در مشهد، آستان حضرت معصومه عليه‌السلام در قم و مرقد مطهر حضرت اما خميني رضوان‌الله عليه در تهران. دسته دوم مراكزي كه بيشتر ارزش زيارتي محلي و ناحيه‌اي دارند كه تعداد آنها در نواحي مختلف كشور بسيار است و مهمترين آنها عبارتند از:
ـ زيارتگاه حضرت احمد بن موسي بن جعفر (ع) معروف به شاهچراغ در شيراز
ـ زيارتگاه حضرت عبدالعظيم (ع) و حضرت حمزه بن موسي الكاظم (ع) در شهر ري.
ـ بقعه سيد جلال الدين اشرف بن موسي الكاظم (ع) در آستانة اشرفية گيلان
ـ مقبرة دانيال نبي (ع) در شوش.
بسياري از امامزاده‌هاي ايران در نتيجه توسعه نقش زيارتي آنها به مراكز شهري تبديل شده‌اند. غالباً اطراف حرم امامزاده‌ها محل تمركز برخي فعاليتهاي خدماتي و تجاري شده و با افزايش تعداد زائران به مراكز مستقلي تبديل شده‌اند. از اين رو محل اين امامزاده‌ها در بسياري موارد در مركز شهرها قرار دارد.
در ايران علاوه بر شيعيان پيروان مذاهب و اديان ديگري نيز به سر مي‌برند، مانند اهل تسنن، ارامنه، يهوديان و زرتشتيان كه همة آنها داراي مراكز مذهبي خاص خود هستند.
مهمترين مراكز مذهبي اهل تسنن، يكي تربت شيخ جام (مقبره شيخ جام) است كه در خراسان واقع شده و ديگري مسجد جامع سنندج مي باشد. ارامنه تابستانهاي براي زيارت به كليساي طاطاوس در سياه چشم كه درنزديكي ماكو قرار دارد سفر مي‌كنند علاوه بر 13كلسياي جلفاي اصفهان كه مورد علاقة ارامنة ايران است، مي‌توان از چندين كليسا در آذربايجان نام برد كه زيباترين آنها كليساي سنت استپان است. يهوديان ايران قبر استر (استرومروخاي) را در همدان زيارت مي‌كنند. زرتشتيان كه بيشتر آنها در يزد و تهران زندگي مي‌كنند همه ساله براي برگزاري مراسم خود به تخت جمشيد، نقش رستم، طاق بستان و به بيستون و چك چك (در يزد) مي‌روند. زرتشتيان علاقة زياديي به آتشكدة قديمي آذرگشسب در تخت سليمان، برج كاشمر در خراسان و درياچة اروميه كه براي آنان حالت مقدسي دارد، نشان مي‌دهند.
در مجموع اماكن مذهبي ايران به عنوان يكي از كانونهاي زيارتي نقش مؤثري در فعاليتهاي سياحتي ـ زيارتي و فراغتي و بدين ترتيب در توسعة توريسم داخلي در مقياسهاي مختلف دارند بنابراين امكانات لازم براي رونق و گسترش آنها، بايستي بيش از پيش فراهم آيد.
نتایج یک پایان نامه کارشناسی ارشد
نتايج يك پايان نامه كارشناسي ارشد ارتباط تصويري نشان داد: تبليغات بسيار ضعيف، مهمترين ضعف ايران در زمينه جهانگردي و صنعت توريسم است.
به گزارش سرويس پژوهش ايسنا، احمد كاظمي در پايان نامه خود باعنوان “ تبليغات توريستي و گفتگوي تمدن‌ها”، آورده است: گسترش جهانگردي فرهنگي در ايران ، زماني ميسر خواهد بود كه امكانات اقتصادي – اداري و فرهنگي نيز در اين زمينه افزايش يابد. شايد از بعد خارجي مهمترين ضعف را بتوان در تبليغات بسيار ضعيف سازمانهاي متولي امر جهانگردي در اين زمينه و برگزاري نمايشگاه‌هاي ايرانگردي در كشورهاي خارجي ارزيابي كرد.
در اين پايان نامه آمده است: باتوجه به اينكه ميزان تسلط توريست به زبان فارسي، سبب افزيش درك مبادلات فرهنگي مي‌شود ضروري است تسهيلات ويژه‌اي براي توريست‌هاي مسلط به زبان فارسي و همچنين آموزش زبان فارسي به جهانگردان در طي اقامت آنها به ايران فراهم آيد.
براساس يافته‌هاي اين پايان نامه، از آنجايي كه 4/51 درصد از توريستها، داراي تحصيلات حداقل ديپلم و 1/33 درصد فوق ليسانس و دكترا بوده‌اند و اين امر نشانگر پديده‌اي به نام جهانگردي فرهنگي است، ضروري است كه دولت و دستگاه‌هاي ذيربط تسهيلات لازم را جهت سفر آسان‌تر متخصصين به ايران فراهم آورند.
مولف در اين پايان نامه كه در سال 1381 با راهنمايي دكتر محمد تقي آشوري تدوين كرده، آورده است: از آنجايي كه توريست‌هاي قاره‌هاي اروپا و آمريكا، درك بهتري نسبت به ويژگي‌هاي فرهنگي ايران دارند، ضروري است كه تسهيلات ويژه‌اي براي سفر آسان‌تر آنها به ايران فراهم گردد.
از بعد داخلي، از بزرگترين معضلات توريسم ما مشكل هتل است. هتل‌هاي ما در ايامي از سال بسيار شلوغ و در ايامي نيز بدون مشتري هستند. با اين حال هزينه هتل و پولي كه بابت اين اتاق از فرد خارجي دريافت مي‌گردد، نسبتا زياد است. مسافرخانه‌اي كه خود را هتل مي‌داند از يك خارجي شبي 40 دلار دريافت مي‌نمايد. هرچند اين قيمت زياد نيست اما اگر قرار باشد كه مساله توريسم در ايران به صورت يك رقابت فشرده درآيد و با ديگران برابري نمايد، حتما بايد هتلها ارزان‌تر از اين باشد، در برنامه‌ريزي سفر و ارايه قيمت تور، اگر قرار باشد قيمت يك اتاق در ايران و يونان برابر باشد چرا توريست بايد ايران را انتخاب كند؟
در اين پايان نامه همچنين آمده است: در بروشورهايي كه توسط ايران يا آژانس‌هاي ايراني و خارجي به مسافران و متقاضيان ارايه مي شود، متاسفانه نامي از كمپينگ برده نمي شود. در حقيقت بخش توريسم ايران اين مهم را زياد برده است. در حاليكه تمدن غرب تمايل به فرار از زندگي ماشيني و عدم اقامت در آپارتمان و هتل دارد، آنچه وضع را بدتر مي‌كند آنكه براي ساختن هتل يا هتل‌هاي مدرن، پول كافي نيز در اختيار نداريم.
آمارها نشان مي‌دهد كه اكثريت توريستها در جهان با كمپينگ مسافرت مي‌نمايند، در حقيقت كمپينگ ، خانه سياري است كه مي‌توان آن را در هر جايي برپا نمود. كمپينگ امكان ارتباط مستقيم با طبيعت را فراهم مي‌سازد. به همين دليل است كه هر روز گرايش به كمپينگ بيشتر مي‌گردد، زماني كه اين تمايل رو به افزايش است هرگز در ايران توجهي به آن نشده است.
مولف در ادامه اين پايان نامه بيان كرده است: تكنيك‌هاي گرافيكي، عكاسي و طرح‌هاي رايانه‌اي، وجوه ارتباط جمعي گرافيك‌هاي محيطي را در هتلها و بيمارستان‌ها، رستوران‌ها و غيره به سوي خود كشانده است و صورت تصويري را به شكل نشانه‌هاي تعريف شده، ارايه مي‌دهد كه هر شخص با هر مليت و سطح سواد با ديدن اين علايم پيام فوق را دريافت مي‌كند كه اين وجه از تبليغات در زمينه جلب توريست بسيار تاثيرگذار است.
امروزه گرافيك، تنها شاخه‌اي از هنر نيست، بلكه زباني است كه مهترين ويژگي آن، جهاني بودن است ، چنانچه الفباي اين زبان را بدانيم و به اصول و كاربردهاي آن آشنا باشيم، خواهيم توانست مرزها را درنورديم و در سراسر دنيا ، اقشار يك جامعه را بدون در نظر گرفتن شرايط و موقعيت‌هاي فردي و اجتماعي مخاطب قرار دهيم.
پایان نامه ای دیگر
نتايج يك پايان نامه كارشناسي ارشد توسعه اقتصادي و برنامه ريزي دانشگاه علامه طباطبايي نشان داد: صنعت توريسم با ميزان امنيت و ثبات در كشورها رابطه مستقيم دارد و به موازات افزايش ناامني و بي ثباتي در منطقه‌اي ، تعداد جهانگردان ورودي به آن منطقه نيز كاهش مي‌يابد.
به گزارش سرويس پژوهش ايسنا، اسماعيل رسولي در پايان نامه خود با عنوان “ تخمين تابع تقاضاي جهانگرد ووردي به ايران “، آورده است: مناطق جهانگردي دنيا شامل منطقه اروپاي غربي، آمريكا، شرق آسيا و اقيانوسيه، خاور ميانه، جنوب شرقي آسيا، اروپاي شرقي، آفريقا و آسياي ميانه و قفقاز است و ايران در بين كشورهاي آسياي ميانه در سال 1998 تقريبا از كل جهانگردان ورودي دنيا حدود 0016/0 سهم داشته است كه اين سهم تقريبا صفر است. حتي ايران نسبت به كشور همسايه خود تركيه، نيز از سهم ناچيزي در مقايسه با آن برخوردار است و اين ضعف صنعت جهانگردي ايران را نشان مي دهد.
در اين تحقيق، تقاضاي جهانگرد ورودي به ايران براي دوازده كشوري كه بيشترين جهانگرد را به ايران داشته اند و از شركاي تجاري مهم ايران بوده اند، با استفاده از روش پانل ديتا براي دوره 1999-1969 تخمين زده شده است. مهمترين متغييرها در اين زمينه عبارتند از: نرخ ارز آزاد ايران، شاخص قيمت مصرف كننده ايران، توليد ناخالص داخلي كشورهاي جهانگرد فرست، جمعيت كشورهاي جهانگرد فرست، حجم تجارت به صورت جمع كل واردات و صادرات غير نفتي بين ايران و كشورهاي جهانگرد فرست، متغيير مجازي براي داوران جنگ و تعداد جهانگردان ورودي به ايران به عنوان متغير وابسته.
مولف در اين پايان نامه كه در بهمن ماه سال 1381 با راهنمايي دكتر محمد رضا قنبري تدوين كرده، آورده است: متغيير درآمد توليد ناخالص داخلي در تمام كشورهاي مورد نظر، داراي علامت مورد انتظار مي باشد و نسبت به متغيير وابسته در تمامي كشورها بي كشش مي باشد.
متغير مجازي جنگ و دوران ناامني نيز در تمامي كشورهاي مورد نظر داراي علامت مورد انتظار مي‌باشد و رابطه منفي با تعداد ورودي‌ها دارد و تنها در مورد كشور تركيه است كه اين متغير معني دار نيست و در كشورهاي امارات متحده عربي و كويت، كشش ، برزگتر از واحد است.
در اين پايان نامه همچنين آمده است: متغيير نرخ ارز در تمام كشورها به غير از تركيه و ژاپن، داراي علامت مورد انتظار مي باشد و رابطه مثبت با تعداد جهانگرد ورودي به ايران دارد و در كشور هاي امارات متحده عربي، پاكستان، فرانسه و كويت از لحاظ آماري معني دار است.
همچنين متغيير تعداد جهانگرد وردي دوره قبل در كل كشورها داراي علامت مورد انتظار مي باشد و در كل كشورها همانطور كه انتظار مي‌رفت از لحاظ آماري معني دار مي‌باشد. متغيير حجم تجارت در تمام كشورها غير از سوئيس داراي علامت مورد انتظار مي باشد و نشان دهنده رابطه مثبت با تعداد جهانگرد ورودي دارد و در اكثر كشورها از لحاظ آماري معني دار مي‌باشد. تمام كشورها از كشش كمتر از واحد برخوردار است.
در انتها گفتني است كه نتايج پژوهش حاضر قابل خدشه مي‌باشد، زيرا اين نتايج با توجه به داده ها مورد استفاده پيش فرض‌ها، مدل و روش انتخابي جهت تخمين ضرايب مدل حاصل شده است و اگر هر يك از اين اجزا تغيير يابد نتايج نيز به تبع آن تغيير پيدا مي كند.
نقاط ضعف و قوت خارجی
ويزا، كارت اعتباري و ماليات
يكي ديگر از مشكلاتي كه صنعت توريسم در ايران با آن مواجه است، آن است كه متاسفانه به دليل ديد نامناسب نسبت به توريست‌هاي اجنبي و بيگانه، سخت‌گيري‌هاي زيادي در زمينه‌ي صدور رواديد براي توريستها وجود دارد، خصوصاً توريست‌هاي كشورهايي كه با ما مشكل دارند. به‌علاوه؛ نبود سيستم كارت اعتباري جهاني يا همان
نيز از مشكلات مهمي است كه براي توريست‌هاي خارجي وجود دارد. Credit card
رضا اسدزاده، نايب رييس اتحاديه‌ي هتل‌داران، در اين زمينه معتقد است كه از مهمترين دلايل كم بودن توريست، طولاني بودن زمان صادر كردن ويزاست؛ توريستي كه قصد سفر به ايران را دارد بايد 2 تا 3 هفته براي گرفتن ويزا وقت صرف كند و اين خود مي‌تواند موجب منصرف شدن گردشگر از سفر به ايران شود.
اسدزاده نبودن كارت اعتباري در كشور را از ديگر دلايل ضعف صنعت توريسم در ايران مي‌داند؛ به عقيده‌ي وي ضعيف عمل كردن سيستم پست الكترونيكي و قبول نكردن هيچ نوع كارت اعتباري و سيستم الكترونيكي براي پرداخت هزينه‌ي اقامت و رزرو هتل براي گردشگر، باعث عدم اقبال توريست‌هاي خارجي به مسافرت به ايران مي‌شود. اميني، كارشناس توريسم، نيز در اين مورد مي‌گويد: «در خصوص مسأله‌ي ويزا متأسفانه كشور ما درگير مسائل اداري است و گردشگراني كه قصد سفر به كشور ما را دارند، بايد از چندين مركز اداري تاييد صلاحيت شوند و اين كار حداقل دو هفته زمان مي‌برد، ولي اگر يك محل براي صدور ويزا وجود داشته باشد، تا حدودي به حل اين مشكل كمك خواهد كرد».
مديرعامل دفتر خدمات مسافرتي گاليوم، فرامرز سعيدي، ماليات پرداختي از سوي سيستم جهانگردي كشورمان را بسيار زياد دانسته و مي‌گويد: «صنايع وابسته به توريسم، حداقل در برخي از قسمت‌ها مجبور به پرداخت ماليات مضاعف هستند، درحالي‌كه در بيشتر كشورهاي دنيا براي صنعت توريسم، معافيت‌هاي مالياتي وضع مي‌كنند».
تبليغات طبل اغراق آميز
امروز در صنعت توريسم تبليغات حرف اول را مي‌زند. بي‌خود نيست كه امروزه حتي كشورهاي بزرگي مانند امريكا، فرانسه و ايتاليا كه سفر به آنها ممكنست آرزوي خيلي از آدم‌ها باشد، سالانه حجم بالايي از سرمايه را صرف تبليغات مي‌كنند، تبليغات اين هنر ـ صنعت بزرگ باعث مي‌شود يك جوان جهانگرد در آن سوي كره‌ي زمين، تشويق شود كه بيايد از آثار باستاني كشور بي‌سابقه‌اي مانند مالزي بازديد كند، اما به ايران كه جزو ده كشور اول در زمينه‌ي بناهاي باستاني است، نيايد! يا يك پيرمرد چشم بادامي برود تركيه كه فقط يك استانبول و چند تا مسجد را ببيند، ولي اصلاً نداند كه ايران در كجاي جهان قرار دارد، يا اگر هم بداند، تصويري كه از ايران دارد، فقط جنگ، نزاع و قاچاق باشد.
در يك محدوده‌ي زماني سال 76، به دليل فضاي اعتماد جهاني و برخي كارهاي ظاهري، توريست‌هاي زيادي جذب ايران شدند، اما به دليل بي پشتوانه بودن آن وعده‌ها، عملكرد ضعيف مسئولين كشور و نزاع‌هاي داخلي، امروز كمتر توريستي رغبت مي‌كند به ايران بيايد.
احمد آتشبار، مدير داخلي مجتمع‌هاي اقامتي ايرانگردي شرق كشور، در مورد ضعف تبليغاتي ايران در زمينه‌ي گردشگري مي‌گويد: «هم‌اكنون در سطح جهان براي صنعت گردشگري كشورمان هيچ تبليغي نداريم و صنعت توريسم ما از اين بابت به لحاظ معرفي توانمندي‌هاي گردشگري در وضعيت چندان مناسبي قرار ندارد».
دكتر محمدتقي رهنمايي، استاد دانشگاه تهران، نيز معتقد است كه محتواي تبليغات رسانه‌هاي ايران بيشتر به سمت توسعه‌ي جهانگردي و تشويق به سفر ايرانيان به خارج از كشور است و اين رسانه‌ها در تشويق خارجيان به سفر به ايران ناكارآمد هستند. به عقيده‌ي وي رسانه‌هاي ايران تنها با معرفي جاذبه‌هاي مقاصد گردشگري براي ايرانيان، آنها را تشويق به خروج از كشور مي‌كنند و درنتيجه ما شاهد خروج گردشگران از ايران هستيم، در صورتي كه نتوانسته‌ايم توريست‌هاي چنداني را براي بازديد از كشورمان بياوريم.
رهنمايي، تراز حال حاضر جهانگردي را با وضعيت موجود منفي ارزيابي كرده و مي‌گويد: «با دقت در آمار حضور گردشگران خارجي و خروج جهانگردان داخلي متوجه مي‌شويم كه حتي اگر تعداد مسافران ورودي اعلام شده درست و مستند باشد، باز هم صنعت گردشگري در ايران سالانه حدود 800 ميليون دلار بيلان منفي دارد».
حميد اميني، كارشناس توريسم، ضمن اينكه از آغاز فعاليت‌هايي از قبيل تبليغ در شبكه‌هاي مختلف ماهواره‌اي و اينترنتي خبر مي‌دهد و معتقد است اين عمليات تبليغاتي تا حدودي تاثير منفي خارجي‌ها را خنثي خواهد كرد، با اين حال مي‌گويد: «گردشگران، كشوري را براي اقامت انتخاب مي‌كنند كه از امنيت و رفاه آن اطمينان داشته باشند. متاسفانه تبليغات منفي كشورهاي خارجي عليه نظام جمهوري اسلامي ايران مي‌تواند در عدم تمايل توريستها براي سفر به ايران دخيل باشد».
دكتر فرزين، استاد دانشگاه، نيز در مورد تبليغات معتقد است كه گردشگري صرفاً بر اساس اطلاعات و تبليغات بوده و گردشگران بازديدكننده از يك كشور، تاثير زيادي بر اطلاعات موجود مي‌گذارند، لذا بايد در كنار ادامه‌ي سياست تنش‌زدايي، سياست منسجمي نيز در تبليغات جهانگردي داشته باشيم كه هم‌اكنون نداريم.
محمود نوروزي، مدير مجتمع‌هاي اقامتي جهانگردي شمال شرق كشور، در زمينه‌ي چگونگي تبليغات در اين مورد، معتقد است: «تبليغات در اين زمينه بايد صادقانه باشد و تنها آن چيزي كه وجود دارد، تبليغ شود، همانطور كه در كشورهاي غربي و اروپايي نيز به اين نتيجه رسيده‌اند كه تبليغات‌شان حتما بايد با آن چيزي كه هست، مطابقت داشته باشد، چراكه در غير اين صورت، نتيجه‌اي كاملا عكس خواهد داشت».
تاثیرات سینما بر صنعت توریسم
سينما يكي از مهمترين ابزارهايي است كه مي‌تواند به دليل تأثيرگذاري غيرمستقيم خود، در زمينه‌ي جذب توريست به كار گرفته شود، اما متأسفانه در سالهاي اخير، اكثر فيلم‌هايي كه از سينماي ايران در عرصه‌ي جهاني مطرح شده‌اند، فيلم‌هايي بوده‌اند كه فقر و بدبختي تم اصلي آنها بوده است، سينماي جذاب اشك و دستمال كاغذي، كپي‌‌هاي البته كمي هنري شده از سينماي درام هندي.
جهانبخش نورايي، كارشناس گردشگري و منتقد فيلم، در مورد تأثيرات كاربرد مناسب فيلم در اين زمينه، معتقد است كه هيچ ترديدي نيست كه فيلم‌هاي سينمايي، چه مستند و چه داستاني، اگر به طور غير مستقيم جذابيت‌ها را نشان دهند و در تماشاگر كشش و ميل به وجود آورند، نقش مهمي در جذب گردشگران ايفا خواهند كرد.
اين كارشناس معتقد است فيلم‌هايي با موضوع فقر و عقب‌افتادگي، توريست را جذب نمي‌كنند. به عقيده‌ي او تنها فيلم‌هايي مي‌توانند باعث جذب توريست شوند كه زيبايي‌ها، جذابيت‌ها و شگفتي‌ها را نشان دهند و فيلم‌هايي كه به فقر و عقب‌افتادگي و بيماري مي‌پردازند، نمي‌توانند توريست را به مفهوم متعارف جذب كنند.
متأسفانه سينماي ايران نتوانسته آنچنان كه از آن انتظار مي‌رود، به معرفي كشورمان بپردازد و فيلم‌هاي ساخته شده براي معرفي جاذبه‌هاي ايران، قابل مقايسه با فيلم‌هاي كشورهاي ديگر نيست.
چه كار بايد كرد؟
حالا ديگر صنعت توريسم ايران، به‌ويژه با وقايع 11 سپتامبر و حمله به عراق، با تهديدي جدي مواجه شده و اين تهديدات سبب شده است تعداد زيادي از شركت‌هاي فعال در امر توريسم، در سالهاي گذشته ورشكست شوند و بقيه نيز سوددهي لازم را نداشته باشند. حال بايد تدبيري ريشه‌اي انديشيد، تدبيري كه از سطح دادن گل در فرودگاه‌ها يااختصاص اتوبوس‌هاي رايگان در فرودگاه‌ها براي مسافران خارجي فراتر رود. كار توريسم ايران با برپايي جشنوار‌‌ه‌‌هاي كوچك داخلي و بدون نگاه بلند به خارج از كشور سامان نخواهد يافت. در اين زمينه بايد برنامه‌‌هايي اساسي تدبير شود.
مدير گروه جهانگردي دانشگاه علامه طباطبايي در اين مورد معتقد است كه ورود به گردشگري را بايد با همكاري شركت‌هاي چند مليتي آغاز كنيم. به عقيده‌ي دكتر فرزين: «ما اگر قصد ورود به صنعت گردشگري جهاني را داريم بايد اين كار را با همكاري شركت‌هاي چند مليتي فعال در توريسم آغاز كنيم».
لطف‌الله يزداني، مديرمسئول روزنامه‌ي جهان اقتصاد، نيز لازمه‌ي رشد صنعت گردشگري را استراتژي مشخص با راه‌بردهاي بلندمدت دانسته و تأكيد مي‌كند: «نبايد فكر كنيم كه تنها داشتن موضوعات و زمينه‌هاي مختلف گردشگري در كشورمان براي تحقق اين صنعت كافي است».
وي مي‌افزايد: «بايد براي حداقل 10 سال برنامه‌ريزي و بعد سرمايه‌گذاري كنيم و جرأت سرمايه‌گذاري‌هاي اوليه و ديربازده را داشته باشيم تا در مراحل بعد به نتايج مطلوب برسيم. همچنين بايد در برخي از مسائل توريسم، شجاعانه و بي‌تعارف تصميم بگيريم تا هم گردشگران بين‌المللي جذب شوند و هم استاندارد مسافرت‌هاي داخلي بالا رود».
مديرمسئول روزنامه‌ي جهان اقتصاد،تاثيرات فرهنگي، اجتماعي و سياسي صنعت گردشگري در كشور را مفيد ارزيابي كرده و مي‌گويد: «بايد تلاش زيادي انجام دهيم تا واقعيت‌هاي كشورمان را به نحوي به دنيا منتقل كرده و بسياري از چراها و پرسش‌ها را از طريق گردشگران پاسخ دهيم».
بهمني، رييس جامعه‌ي هتل‌داران فارس، نيز در اين زمينه معتقد است: «هنوز شاهديم برخي از مسئولين كه حتي موقعيت اظهارنظر از تريبون‌هاي مختلف را دارند، نظر مثبتي به اين صنعت ندارند و آن را براي فرهنگ خودمان مضر مي‌دانند. مي‌طلبد صاحبان انديشه و كساني كه وجاهت عمومي دارند، با تأكيد بر ويژگي‌هاي مثبت ايراني و اسلامي و در قالب احاديث و روايات اسلامي، آداب و سنن ميهمان‌نوازي و ميهمان‌دوستي را ترويج دهند».
رييس جامعه‌ي هتل‌داران فارس، صنعت جهانگردي را يك صنعت چند وجهي مي‌داند كه هماهنگي دستگاه‌هاي مختلف را مي‌طلبد: «بايد در شوراي عالي جهانگردي كشوري و استاني، از افراد صاحب نام و صاحب انديشه و متخصص در امر برنامه‌ريزي صنعت گردشگري استفاده شود و از گفت‌وگوهاي خوش‌بينانه‌ي غير واقعي و يا نشست‌هاي تشريفاتي كاسته شده و به برنامه‌هاي عملياتي و اجرايي پرداخته شود».
به عقيده‌ي وي، افكار عمومي و نگرش جامعه تاثير بسيار زيادي در موفقيت توريسم در ايران دارد، بنابراين بايد به دنبال راهكارهايي براي توجيه افكار عمومي در مورد فوايد توريسم بود: «تأمين برنامه‌هاي متنوع آموزشي ساده و قابل فهم عمومي و انعكاس از طريق رسانه‌هاي گروهي، خصوصاً صداوسيما، و كارگاه‌هاي آموزشي براي مشاغل خاص مرتبط با گردشگري كه افراد مرتبط با اين صنعت بدانند چگونه بايد با گردشگران برخورد كنند، در موفقيت صنعت توريسم ايران الزامي است».
اگر همين هم نباشد
به هرحال، صنعت توريسم جهاني چه ما در آن شركت كنيم و چه خودمان را از بازي كنار بكشيم، به جلو خواهد رفت، اما اينكه سهم ما در سالهاي آينده باتوجه به تلاش بسيار زياد ساير كشورها براي جذب توريسم، از 700 ميليون دلار كنوني هم پايين تر خواهد رفت يا نه، بستگي به تلاش مسئولان دارد.
امنيت حتي مهم‌تر از زير ساخت‌ها
مدير ايرانگردي و جهانگردي سيستان و بلوچستان در اين زمينه معتقد است: «مسلماً هر كشوري بتواند امكانات رفاهي و آسايش و امنيت بيشتر را در اختيار گردشگران بگذارد، در سوق دادن اين جمعيت به سوي خود موفق‌تر خواهد بود».
كامبيز مشتاق گوهري، مدير ايرانگردي و جهانگردي سيستان و بلوچستان، ايجاد امنيت را اولين تضمين صنعت گردشگري دانسته و مي‌افزايد: «گردشگران فقط براي بازديد از آثار و ابنيه‌ي فرهنگي – تاريخي سفر نمي‌كنند، بلكه براي رسيدن به آرامش و تفريح كه در محل كار و زندگي از آن محروم بوده‌اند، دست به سفر مي‌زنند».
مدير ايرانگردي و جهانگردي سيستان و بلوچستان، بهترين نوع امنيت را ايجاد امنيت به صورت نامحسوس دانسته و مي‌گويد: «در بسياري از كشورها و مكان‌هايي كه توريستها و گردشگران زيادي وجود دارند، حضور نيروي امنيتي بسيار كم‌رنگ است، زيرا وجود اين نيروها خود موجب استرس و نگراني در گردشگران مي‌شود».
گوهري مي‌افزايد: «در اين كشورها سعي مي‌شود از سيستم‌هاي اتوماتيك مثل دوربين‌هاي مداربسته و آموزش پرسنل مراكز اقامتي و تفريحي استفاده شود».
مدير سازمان ايرانگردي و جهانگردي سيستان و بلوچستان ادامه مي‌دهد: «بخشي از آثار و اماكني كه گردشگران در كشور ما به آن مراجعه مي‌كنند، خارج از حوزه‌ي شهرها قرار دارند و به حفاظت بيشتري علاوه بر نظام متعارف شهري، نيازمند هستند».
تحلیلهای گروه
مطالب گفته شده تا به اینجا در سه فصل بر اساس الگوریتم مدیریت استراتژیک تدوین شده است. این الگوریتم را در پائین مشاهده می کنید
قسمت اول این جدول که مربوط به ماموریت و اهداف می شود را در فصل دوم توضیح دادیم. بررسی محیط داخلی و خارجی نیز به ترتیب در فصلهای دوم و سوم توضیح داده شد. حال خلاصه مطالب مربوط به بررسی محیط داخلی و خارجی در جدول زیر آمده است
(External Factor Analyzing) EFA
نکات دو جدول زیر:
1) امتیاز داده شده به موارد فوق از 1 تا 5 می باشد.
2) جمع وزنهای داده شده برابر 1 می باشد.
3) برای محاسبه جمع کل نهائی باید مقدار جمع فرصتها را از مقدار جمع کل تهدیدها کم کرد.
4) به علت اینکه امتیاز داده شده از 5 محاسبه شده است برای محاسبه درصد موفقیت عوامل داخلی باید امتیاز وزنی داده شده نهائی را در 20 ضرب کنیم.
ماتریس تجزیه و تحلیل عوامل داخلی
| امتیاز وزنی | امتیاز | وزن | عوامل درونی |
| فرصتها: | |||
| .5 | 4 | .125 | 1) وجود چهار فصل در کشور |
| .5 | 4 | .125 | 2) ابنیه تاریخی |
| .3 | 3 | .1 | 3) جزیره کیش |
| .625 | 5 | .125 | 4) وجود مقدس امام رضا (ع) و خاندان نبوی (امامزاده ها) |
| .15 | 3 | .05 | 5) نگاه استراتژیک دولت |
| 2.075 | 19 | .525 | جمع فرصتها |
| تهدیدها: | |||
| .15 | 3 | .05 | 1) جاده ها و بزرگراهها |
| .2 | 4 | .05 | 2) امکانات کم اقامتی |
| .7 | 4 | .175 | 3) تبلیغات منفی علیه ایران |
| .2 | 2 | .1 | 4) حمل و نقل ضعیف |
| .05 | 1 | .05 | 5) وجود محدودیتهائی برای گردشگران (حجاب و …) |
| .025 | 1 | .025 | 6) ضعف در پذیرائی |
| .025 | 1 | .025 | 7) ضعف رسانه ها |
| 1.35 | 16 | .475 | جمع تهدیدها |
| .725 | 36 | 1 | جمع کل: |
ماتریس تجزیه و تحلیل عوامل خارجی
| امتیاز وزنی | امتیاز | وزن | عوامل بیرونی |
| فرصتها: | |||
| .15 | 3 | .05 | 1) حرکت با توجه به چشم انداز 20 ساله |
| .025 | 1 | .025 | 2) اختصاص رایگان برخی تجهیزات حمل و نقل برای گردشگران خارجی |
| .025 | 1 | .025 | 3) تاسیس شرکتهای چند ملیتی در این زمینه |
| .05 | 2 | .025 | 4) برگزاری نمایشگاههای مختلف و جذب توریست |
| .0125 | 1 | .0125 | 5) نبود امنیت در برخی از کشورهای همسایه |
| .25 | 5 | .05 | 6) تنوع آب و هوا در سطح کشور |
| .2 | 4 | .05 | 7) وجود یک میلیون و دویست هزار اثر تاریخی |
| .075 | 3 | .025 | 8) تقویت شبکه هوائی و ریلی و زیرزمینی مانند مترو |
| .7875 | 20 | .2625 | جمع فرصتها |
| تهدیدها: | |||
| .7 | 4 | .175 | 1) نبود سیستم کارت اعتباری |
| .2 | 2 | .1 | 2) نبود زیرساخت مناسب |
| .065 | 2 | .0325 | 3) نگاه کوتاه بینانه |
| .05 | 1 | .05 | 4) تندروهای افراطی اوایل انقلاب |
| .1 | 2 | .05 | 5) تبلیغات منفی رسانه های غربی از ایران |
| .1 | 2 | .05 | 6) نبود سینمای مناسب برای تبلیغ ایران و جذب توریست |
| .01 | 1 | .01 | 7) آب و هوای بد برخی از مناطق |
| .03 | 3 | .01 | 8) نبود همکاری بین نهادها و سازمانهای زیربط |
| .28 | 4 | .07 | 9) وجود چند کشور پیشرفته از نظر جهانگردی نظیر امارات و ترکیه و مصر و … |
| .03 | 3 | .01 | 10) کمبود فناوری اطلاعات |
| .12 | 2 | .06 | 11) نبود مدیران متخصص |
| .1 | 1 | .1 | 12) هتلداری و راهداری ناکارآمد |
| .02 | 2 | .01 | 13) کمبود امنیت در کل خاورمیانه |
| .02 | 2 | .01 | 14) نبود استراتژی مشخص |
| 1.825 | 31 | .7375 | جمع تهدیدها |
| 2.6125 | 51 | 1 | جمع کل: |
فهرست منابع
| توضیحات | مترجم | پدیدآورنده | نام منبع | شماره |
| http://www.bpd.ir/tourism.asp
روز 3 تيرماه 1385 |
شهناز پناهي | دکتر ديميتريوس بوهاليس | سایت اینترنتی- سخن روز | 1 |
| ذوالفقاري | مايكل چانگ | آب و هوا و توريسم | 2 | |
| جيمزبري | تغغيرات آب و هوايي و توريسم | 3 | ||
| آمار سالانه گردشگري استان | 4 | |||
| سالنامه هاي هواشناسي | 5 | |||
| محمود خسروي | تغيرات آب و هوا و توريسم | 6 | ||
| حسين شكوي | انديشه هاي نو در فلسفه جغرافيا | 7 | ||
| بهلول عليجاني | آب و هواي ايران | 8 | ||
| سرويس: پايان نامه | خبرگزاري دانشجويان ايران- تهران | 9 | ||
| روزنامه همشهري | 10 | |||
| روزهای 14و 15 تیرماه 1385 | روزنامه کیهان | 11 | ||
| روز 15 تیرماه 1385 | روزنامه شرق | 12 | ||
| http://www.30ir.ir | سایت سیماسازان تجارت ایران | 13 |